2. Pierwsze cywilizacje

Transkrypt

1 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 Klasa I Poziomy osiągnięć uczniów: 1 poziom podstawowy, 2 poziom rozszerzony, 3 poziom kompletny Temat Planowane osiągnięcia ucznia P Liczba godzin 1. Człowiek uczy się pisać. 2. Pierwsze cywilizacje źródło historyczne, historiografia, chronologia, hieroglify, pismo klinowe, sanskryt, historiozofia, pismo alfabetyczne, piktogramy. pojawienie się pisma w Mezopotamii (3100 p.n.e.) i Egipcie (blisko 3 tys. lat p.n.e.), pojawienie się alfabetu (ok. XIV w. p.n.e.). Uczeń potrafi wyjaśnić wpływ warunków geograficznych na kształtowanie się pierwszych zorganizowanych grup ludzkich. Uczeń potrafi wyjaśnić polityczne i społeczne przyczyny powstania pierwszych rodzajów pisma. Uczeń umie omówić na przykładach różnice między alfabetem a pismami obrazkowymi. Uczeń pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi prawo zwyczajowe, kodeks. Uczeń pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi kodyfikacja, żyzny półksiężyc, irygacja. powstanie Starego Państwa w Egipcie, stworzenie Kodeksu Hammurabiego (XVIII w. p.n.e.). wpływ warunków geograficznych na kształtowanie się pierwszych zorganizowanych grup ludzkich; wpływ pracy i jej społecznej organizacji na powstanie cywilizacji, państwa i struktur społecznych; zajęcia ludności; państwo jako podstawową formę zorganizowania społeczeństw

2 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 dla epoki źródła historyczne (teksty staroegipskie, źródła ikonograficzne). Uczeń umie porównywać formy ustrojowe, systemy gospodarcze i prawne starożytnego Bliskiego Wschodu i dokonywać ich samodzielnej oceny. 3. Dziedzictwo cywilizacji Bliskiego Wschodu hieroglify, pismo klinowe, sanskryt, pismo alfabetyczne, piktogramy. Uczeń pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi literatura, kanon. dla epoki źródła historyczne (w tym ikonograficzne). Uczeń potrafi omówić/przedstawić osiągnięcia cywilizacji Bliskiego Wschodu z dziedziny: matematyki, astronomii, medycyny, techniki, literatury, sztuki. Uczeń potrafi łączyć wiadomości zdobyte na zajęciach z historii, języka polskiego. Dokonuje samodzielnej oceny estetycznej źródeł historycznych i literackich. 2

3 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 4. Nomadzi stają 1 2 się rolnikami dzieje Narodu Wybranego nomada, rewolucja neolityczna, prawo zwyczajowe, kodeks, dekalog, pismo alfabetyczne, politeizm, monoteizm, idea narodu wybranego, prorocy, Tora, Biblia, diaspora. bałwochwalstwo, religie profetyczne i tradycyjne. pojawienie się Hebrajczyków w Palestynie (ok p.n.e.), panowanie Dawida w Izraelu ( p.n.e.), deportacja ludności (721 p.n.e.), rozpoczęcie spisywania Biblii (początek VII w. p.n.e.). panowanie Salomona w Izraelu ( p.n.e.), istnienie podzielonego królestwa Izraela i Judy zasady religii monoteistycznej (omówione na wybranych przykładach); pozycję i znaczenie warstwy kapłańskiej w Izraelu; wpływ religii na życie codzienne. Uczeń potrafi dostrzegać i umie omówić dynamikę procesów historycznych: społecznych podziały społeczne i prawa obowiązujące w Izraelu; ustrojowych zjawisko monarchii teokratycznej. Uczeń umie omówić wpływ religii na życie polityczne i społeczne społeczeństw starożytnych oraz potrafi odnajdywać judaistyczne wątki w kulturze europejskiej. Uczeń umie: porównywać formy ustrojowe, religie świata starożytnego (monoteizm i politeizmy), systemy prawne (prawo Hammurabiego i prawo religijne), dorobek kulturowy; wyjaśnić rolę wielkich indywidualności w historii 3

4 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 (Mojżesz, Dawid, Salomon). 5. Pod znakiem swastyki i pioruna Indoeuropejczycy wkraczają na karty historii. dla epoki źródła historyczne (fragmenty Biblii). sanskryt, reinkarnacja, nirwana. 6. Rachuba czasu-systemy datacji Indoeuropejczycy, satrapa, swastyka. ekspansja Ariów (XV w. p.n.e.), panowanie Cyrusa II Wielkiego ( p.n.e.). Uczeń posiada wiadomości na temat działalności Buddy ( p.n.e.). Uczeń potrafi dostrzegać i umie omówić dynamikę procesów historycznych: społecznych podziały kastowe obowiązujące w Indiach; ustrojowych zjawisko monarchii despotycznej w Persji. Uczeń potrafi samodzielnie ocenić rolę wybitnych jednostek w historii (Cyrus, Dariusz) i metody polityczne oparte na tolerancji wobec ludów podbitych. Uczeń zna i potrafi wyjaśnić pojęcia: kalendarz juliański i gregoriański, era chrześcijańska i muzułmańska, Ab urbe condita. Uczeń potrafi wyjaśnić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej różnice między poszczególnymi znanymi sobie systemami datacji oraz systemami rachuby czasu (kalendarzami). 4

5 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 Uczeń rozumie i potrafi wyjaśnić problemy jakie może napotkać historyk podczas próby ustalenia chronologii wydarzeń, powstałe na skutek różnic w obliczaniu dat. sprawdzian 1 7. W pałacach i wśród Minosa bohaterów Homera. kultura egejska, pismo linearne. 8. Zaćmienie Słońca i nowe horyzonty Grecy ruszają w świat. rozwój cywilizacji kreteńskiej tworzonej przez ludność niegrecką ( p.n.e.), powstanie poematów Homera (VIII w. p.n.e.). przybycie do Grecji kontynentalnej ludności indoeuropejskiej używającej wczesnej formy języka greckiego ( p.n.e.), rozwój kultury mykeńskiej ( p.n.e.), zagłada kultury mykeńskiej (ok p.n.e.). Uczeń potrafi wyjaśnić wpływ warunków naturalnych archipelagów Morza Egejskiego na zajęcia ludności. Uczeń potrafi wyjaśnić i ocenić znaczenie rozwoju kultury mykeńsko-minojskiej dla późniejszych dziejów Grecji. Hellada, kolonizacja, migracja, metropolia, prawo drakońskie. pierwsze igrzyska olimpijskie (776 p.n.e.), Wielka Kolonizacja ( p.n.e.), spisanie praw przez Drakona w Atenach (621 p.n.e.). 5

6 9. Jak roztropnie rządzić w polis? Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 wpływ warunków naturalnych Grecji właściwej na zajęcia tamtejszej ludności i typ ustroju polis; zasięg i zakres kolonizacji greckiej. Uczeń potrafi samodzielnie ocenić prawa Drakona. Uczeń biegle posługuje się mapą (ścienną, z atlasu i konturową) kolonizacji greckiej. dla epoki źródła historyczne (teksty historiografii greckiej, źródła ikonograficzne). wychowanie spartańskie, eupatrydzi, oligarchia, demokracja, ostracyzm, strateg, hoplita, falanga, obywatel, monarchia, tyrania, demagog. 0 arystokracja, ochlokracja. upowszechnienie się walki w szyku falangi i uzbrojenia hoplity (VII w. p.n.e.), reformy Solona w Atenach (594 p.n.e.), reformy Kleistenesa ( p.n.e.). powstanie silnej spartańskiej polis, tyrania Pizystrata w Atenach. zasady ateńskiego i spartańskiego ustroju społecznego i politycznego; przykłady ustrojów greckich. Uczeń potrafi dostrzegać i umie omówić dynamikę procesów historycznych: społecznych podziały społeczne i prawa obowiązujące w Grecji; ustrojowych monarchia, arystokracja, oligarchia, demokracja, ochlokracja. 6

7 9. Na polu, w warsztacie i w domu gospodarka i praca w świecie Hellenów. 10. Wśród bogów i muz. Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 Uczeń potrafi odnajdywać antyczne wątki w ustrojach europejskich i porównywać formy ustrojowe świata starożytnego. dla epoki źródła historyczne (teksty historiografii greckiej, teksty Platona, źródła ikonograficzne). Uczeń pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi kolonizacja, migracja, metropolia, ekonomia. wpływ warunków naturalnych Grecji właściwej na zajęcia ludności i ekonomię państw greckich; charakterystyczne rodzaje zajęć ludności i typy upraw. Uczeń potrafi dostrzegać i umie omówić dynamikę następujących gospodarczych procesów historycznych: przemiany w rolnictwie, hodowli i zmiany roli rzemiosła w Grecji; zmiany roli gospodarczej niewolników w porównaniu ze starożytnym Bliskim Wschodem i Grecją mykeńską. Uczeń umie omówić i ocenić system gospodarczy starożytnej Grecji. dla epoki źródła historyczne (teksty historiografii greckiej, utwory Homera, Hezjoda, źródła ikonograficzne). kultura helleńska, kultura hellenistyczna, filozofia, katharsis, mit, kanon, teatr, igrzyska

8 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 dla epoki źródła historyczne (w tym ikonograficzne). Zna klasyczne porządki architektoniczne Uczeń potrafi omówić/przedstawić osiągnięcia cywilizacji Hellenów w dziedzinie: matematyki, astronomii, medycyny, techniki, literatury, sztuki. Uczeń potrafi łączyć wiadomości zdobyte na zajęciach historii, języka polskiego i WoK. 11. Gorliwie walczymy za naszą ziemię, za nasze dzieci wojny Hellenów. 1 2 strateg, hoplita, falanga. hegemonia, symmachia. powstanie w Jonii przeciw Persom ( p.n.e.), zwycięstwo pod Maratonem (490 p.n.e.), najazd króla perskiego Kserksesa na Grecję (480 p.n.e.), powstanie Związku Morskiego (478 p.n.e.), bitwa pod Platejami wyparcie Persów z Grecji (479 p.n.e.), pokój Kalliasa uznanie przez Persję suwerenności jońskich polis (449 p.n.e.). wojna peloponeska ( p.n.e.), bitwa pod Leuktrami, zwycięstwo Teb nad Spartą (371 p.n.e.). Uczeń umie krytycznie interpretować charakterystyczne dla epoki źródła historyczne (teksty historiografii greckiej, źródła ikonograficzne). 8

9 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 wpływ warunków naturalnych Grecji właściwej na wykształcenie się greckiego typu wojskowości i taktyki walki; przebieg wojen z Persją. Uczeń potrafi ocenić politykę państw greckich wobec Persów. sprawdzian Król Aleksander i Hellenowie próba budowy mocarstwa światowego. 13. Boscy władcy kultura hellenistyczna, ekumena, diadochowie. bitwa pod Cheroneą (338 p.n.e.), wyprawa Aleksandra Wielkiego przeciw Persji (334 p.n.e.), zajęcie przez Aleksandra Wielkiego terenów perskiego państwa Achemenidów ( p.n.e.). śmierć Filipa z rąk zamachowca (336 p.n.e.), bitwa pod Issos (332 p.n.e.), śmierć Aleksandra Wielkiego w Babilonie (323 p.n.e.). Uczeń potrafi omówić/przedstawić militarną ewolucję świata Hellenów w konfrontacji ze światem barbarzyńców. Uczeń umie: porównywać formy ustrojowe świata starożytnego (demokracja, oligarchia, monarchia macedońska i monarchia despotyczna); wyjaśnić rolę wielkich indywidualności w historii. dla epoki źródła historyczne (teksty historiograficzne: Arrian, Plutarch; źródła ikonograficzne)

10 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 wielkiego hellenizm, koine, synkretyzm. świata cywilizacja hellenistyczna. 14. Podboje wilczego plemienia. Rozwój terytorialny Rzymu. wojny diadochów, wojna Macedonii z Rzymianami zakończona klęską Macedończyków pod Pydną ( p.n.e.), koniec niepodległości Macedonii (148 p.n.e.), likwidacja ostatniego państwa hellenistycznego Egiptu (30 p.n.e.). Uczeń potrafi omówić/przedstawić ewolucję świata Hellenów w konfrontacji ze światem barbarzyńców (na płaszczyźnie handlowej, militarnej i kulturowej). Uczeń umie porównywać: systemy religijne świata starożytnego; formy ustrojowe świata starożytnego (demokracja, oligarchia, monarchia macedońska i monarchia despotyczna). Uczeń potrafi łączyć wiadomości zdobyte na zajęciach z historii, języka polskiego i WoK. Etruskowie, prowincja, triumf, kolonia, miasto (urbs), legion. 1 2 założenie Rzymu (754/753 p.n.e.), władza królów w Rzymie, ostateczne opanowanie całej Italii (264 p.n.e.), ostatnie podboje (Dacja i Arabia). II wojna punicka ( p.n.e.), III wojna punicka ( p.n.e.), zajęcie Syrii i Judei (63 p.n.e.), 10

11 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 podbój Galii (50 p.n.e.), 15. Rzeczpospolita Rzymu. zajęcie Egiptu (30 p.n.e.), podbój Brytanii (43 n.e.). Uczeń potrafi omówić proces budowy Imperium Rzymskiego i jego zasięg terytorialny. dla epoki źródła historyczne (Hadrian, Józef Flawiusz). Uczeń sprawnie posługuje się mapą Imperium Romanum, wykorzystując wiedzę z geografii fizycznej potrafi uzasadnić podziały terytorialne. republika, cesarstwo, prowincja, konsul, cenzor, pretor, trybun ludowy, senat, edyl, kwestor, dyktator, prawo weta, pryncypat, dominat, lustracja. ogłoszenie Prawa XII Tablic (449 p.n.e.), reforma agrarna Tyberiusza Grakcha, I triumwirat (60 p.n.e.), wojna domowa Cezara z Pompejuszem (49 45 p.n.e.), śmierć Cezara (44 p.n.e.), II triumwirat (43 p.n.e.), bitwa pod Akcjum (31 p.n.e.), wprowadzenie pryncypatu (27 p.n.e.), panowanie Dioklecjana ( n.e.). dyktatura Sulli, powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa (73 71 p.n.e.). Uczeń potrafi omówić w punktach ewolucję ustroju Rzymu od monarchii, przez republikę do cesarstwa. Uczeń potrafi dostrzegać dynamikę historycznych procesów ustrojowych (monarchia republika pryncypat dominat). Uczeń umie porównywać formy ustrojowe oraz potrafi wyjaśnić rolę wielkich indywidualności w historii na przykładach Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta i Dioklecjana

12 16. Świat rzymski dom wielu bogów, uczonych i literatów. Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 Uczeń umie krytycznie interpretować charakterystyczne dla epoki źródła historyczne kultura, panteon, antyk. 17. Rzymskie miasta i barbarzyńskie wioski. wprowadzenie w Rzymie kultu Asklepiosa (Eskulapa), wprowadzenie w Rzymie kultu Kybele. Uczeń potrafi ocenić wkład starożytnych Rzymian do kultury europejskiej (religia, prawo, technika, sztuka, literatura). dla epoki źródła historyczne (Aureliusz Augustyn, źródła ikonograficzne). Uczeń potrafi dostrzegać dynamikę procesów historycznych: umie odnajdywać antyczne wątki w kulturze europejskiej; potrafi porównywać religie świata starożytnego, systemy prawne, dorobek kulturowy. romanizacja, urbanizacja, barbaricum. ogłoszenie edyktu cesarza Karakalli, dokonanie kodyfikacji prawa przez Teodozjusza II Uczeń zna etapy budowy Imperium Rzymskiego oraz jego zasięg terytorialny, sposoby administrowania i romanizacji prowincji. Uczeń potrafi ocenić wkład starożytnych Rzymian do kultury europejskiej (prawo, technika, oświata). Uczeń potrafi dostrzegać dynamikę procesów histo- 12

13 18. Od religii prześladowanej do panującej rozwój chrześcijaństwa. Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 rycznych: gospodarczych zasady gospodarki towarowo-pieniężnej; społecznych podziały społeczne i prawa obowiązujące w Rzymie. Uczeń umie: odnajdywać antyczne wątki w kulturze europejskiej; porównywać dorobek kulturowy świata starożytnego. dla epoki źródła historyczne synod, herezje, dogmat, Kościół. początki chrześcijaństwa (I w. n.e.), wielki pożar Rzymu, prześladowanie przez cesarza Nerona chrześcijan jako rzekomych podpalaczy (64 n.e.), edykt mediolański (313 n.e.), I sobór powszechny w Nicei. ogłoszenie edyktu cesarza Decjusza nakazującego złożenie ofiar bogom prześladowanie chrześcijan Uczeń umie omówić/przedstawić: początki chrześcijaństwa budowa i organizacja Kościoła; wkład starożytnych Rzymian do kultury europejskiej (religia). Uczeń potrafi: odnajdywać antyczne wątki w kulturze europejskiej; porównywać formy ustrojowe i dorobek kulturowy. 13

14 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 dla epoki źródła historyczne sprawdzian Rozpad 1 2 cesarstwa rzymskiego na Zachodzie. ustnej lub pisemnej pojęcie: wielka wędrówka ludów. początek wielkiej wędrówki ludów (375 n.e.), przekroczanie przez Germanów granicy na Renie (406 n.e.), usunięcie z tronu Romulusa Augustulusa (476 n.e.). Uczeń potrafi omówić/przedstawić załamanie jedności świata śródziemnomorskiego u schyłku IV i V w. Uczeń zna przyczyny i skutki upadku cywilizacji starożytnej i potrafi wyjaśnić na przykładzie Attyli rolę wielkich indywidualności w historii. Uczeń umie krytycznie interpretować charakterystyczne dla epoki źródła historyczne (Ammian Marcelinus, Priskos, Orosius i źródła ikonograficzne). 20. Renovatio 2 1 imperii Nowy Rzym usiłuje odbudować Rzym stary. Nowy Rzym, renovatio imperii, Bizantyjczycy. panowanie cesarza Justyniana I Wielkiego ( n.e.), najazd Longobardów na Italię, strukturę i organizację Kościoła w V i VI w.; proces załamania jedności 14

15 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 świata śródziemnomorskiego na przełomie IV 21. Świat około 500 roku. 22. Awarowie i Słowianie w Europie Środkowej i Południowej. i V w.; wkład starożytnych Rzymian do kultury europejskiej (prawo, technika, sztuka). Uczeń potrafi: odnajdywać antyczne wątki w kulturze europejskiej; wyjaśnić rolę wielkich indywidualności w historii (Justynian I Wielki). dla epoki źródła historyczne (Prokopiusz z Cezarei). arianizm, monastycyzm. Uczeń potrafi opisać rolę polityczną, kulturalną i społeczną nowych ośrodków klasztornych (benedyktyńskiego, iroszkockiego) oraz papiestwa. Uczeń potrafi ocenić różne metody chrystianizacji pogańskiej Europy. chan (chagan), chaganat awarski. wielka wędrówka Słowian (V/VI VII w.), przybycie Awarów do Europy Środkowej (565) i osadnictwo awarskie, związek Samona (626). Uczeń umie omówić/przedstawić w formie pisemnej zajęcia, wierzenia i obyczaje Słowian. Uczeń powinien potrafić przedstawić teorie dotyczące pochodzenia i praojczyzny Słowian oraz dokonać ich oceny (niekoniecznie samodzielnie). dla epoki źródła historyczne 15

16 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 (Prokopiusz z Cezarei, ikonografia). 23. Cywilizacja arabska. teokracja, islam, Omajjadzi, Abbasydzi, sunnici, szyici, dżihad, Koran, pięć filarów islamu. hidżra (622), podboje arabskie na Bliskim Wschodzie (VII w.), bitwa pod Poitiers (732). podbój Egiptu, dynastia Omajjadów, podbój Hiszpanii (712), dynastia Abbasydów. Uczeń umie omówić/przedstawić konfrontację Europy ze światem islamu z czasów ekspansji arabskiej. Uczeń potrafi przedstawić przemiany w politycznym, gospodarczym, ustrojowym i kulturowym znaczeniu islamu w okresie wczesnego średniowiecza. 24. Karol Wielki. monarchia patrymonialna, immunitet, beneficjum, majordomus, polityka dynastyczna, siedem sztuk wyzwolonych, królowie gnuśni koniec panowania Merowingów (751), panowanie Karola Wielkiego ( ), koronacja Karola Wielkiego na cesarza (800), zawarcie traktatu w Verdun (843). Uczeń umie omówić/przedstawić: wizję zjednoczonej chrześcijańskiej Europy według Karola Wielkiego; nowy problem rywalizacja cesarstwa i papiestwa; wizję władzy duchownej i świeckiej według Karola Wielkiego; przebieg podbojów Karola; losy państwa Karolingów po śmierci cesarza. rozumieć istotę sporu między władzą świecką 16

17 25. Wyprawy Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 a kościelną, umieć ocenić ich wzajemną wikingów, Waregów i Normanów ( ). Ostatnie wędrówki. rywalizację; dostrzegać i umieć uzasadnić rolę Kościoła w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym Europy czasów karolińskich; dostrzegać i umieć uzasadnić początki jedności Europy (Karolingowie). dla epoki źródła historyczne (Einhard). ustnej lub pisemnej pojęcie: wikingowie, Waregowie, Normanowie, jarl najazdy wikingów (IX X w.), kolonizacja normańska, odkrycie Ameryki (trzecie ćwierćwiecze X w.), chrystianizacja Danii, Szwecji i Norwegii oraz Rusi (X/XI w.). Bitwa pod Hastings (1066) Uczeń umie omówić: najważniejsze kierunki ekspansji Normanów; rozwój państewek normańskich. sprawnie posługując się mapą, umieć wskazać kierunki ekspansji Germanów północnych oraz państwa zakładane przez ten lud; rozumieć i umieć przedstawić przyczyny i skutki ich ekspansji. sprawdzian Społeczeństwo feudalne. monarchia patrymonialna, Kapetyngowie, lenno, system feudalny, renta feudalna, komendacja,

18 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 hołd lenny, seniorat, immunitet, beneficjum, prekaria 26. Kultura wczesnośredniowieczna. Uczeń potrafi omówić ewolucję ustrojową i społeczno-gospodarczą Europy od starożytności do XI w. Uczeń potrafi samodzielnie skonstruować drabinę feudalną i wyjaśnić występujące w niej zależności. siedem sztuk wyzwolonych, relikwiarz, pismo runiczne, kultura iroszkocka. Uczeń potrafi przedstawić/omówić: dramat cywilizacji antycznej, narodziny nowej epoki; świat około 500 r.; konfrontację Europy ze światem islamu (na płaszczyźnie kulturowej); dwa oblicza chrześcijaństwa w Europie (Zachód Rzym, Wschód Bizancjum); uniwersalizm kultury średniowiecza; Powstanie państwa niemieckiego. dostrzegać i umieć udowodnić uniwersalny charakter europejskiej kultury zachodniej; dostrzegać i umieć uzasadnić rolę Kościoła w życiu kulturalnym Europy; dostrzegać i umieć uzasadnić związki polityczne i kulturowe między Europą Zachodnią a Polską. dla epoki źródła historyczne (w tym ikonograficzne dzieła sztuki). Rzesza, elekcja, polityka dynastyczna, monarchia patrymonialna, lenno, system feudalny, renta feudalna, komendacja, hołd lenny, seniorat, immunitet, beneficjum. 18

19 28. Pierwsze państwa słowiańskie. Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 klęska Węgrów nad rzeką Lech (955), odnowienie cesarstwa na Zachodzie (962), zjazd w Gnieźnie (1000). wygaśnięcie niemieckich Karolingów i pierwsza elekcja w Niemczech (911), panowanie Ottona I ( ), próba stworzenia uniwersalnego cesarstwa ( ). Uczeń potrafi opisać, porównać i rzeczowo ocenić nowe wizje zjednoczonej chrześcijańskiej Europy, nakreślone przez Ottona I i Ottona III. rozumieć metody wzmacniania władzy cesarskiej stosowane przez Ludolfingów; dostrzegać i umieć uzasadnić początki jedności Europy (Karolingowie, cesarstwo niemieckie, papiestwo); dla epoki źródła historyczne (zwłaszcza ikonograficzne powinien potrafić odczytywać program władzy cesarskiej z przedstawień symbolicznych, ze szczególnym uwzględnieniem miniatury z ewangeliarza Ottona III). Uczeń potrafi zinterpretować prosty tekst oceniający politykę cesarza Ottona III (Thietmar). monarchia patrymonialna, bojarzy, Przemyślidzi. początek misji Metodego wśród Słowian (864), chrystianizacja Czech (I połowa X w.), chrzest Rusi (988). początki państw słowiańskich na tle dziejów i kultury Europy wczesnośredniowiecznej;

20 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 rolę Słowian dla obu odłamów chrześcijaństwa (Zachód Rzym, Wschód Bizancjum). dostrzegać i umieć uzasadnić rolę Kościoła w życiu politycznym Europy Środkowej; umieć wskazać i uzasadnić najważniejsze przyczyny chrystianizacji ludów słowiańskich. dla epoki źródła historyczne (zwłaszcza żywoty świętych: Metodego i Wojciecha, oraz fragmenty Kroniki Thietmara). sprawdzian Monarchia 1 2 wczesnopiastowska w politycznym systemie Europy. monarchia patrymonialna, drużyna, prawo książęce. panowanie Mieszka I ( ) i Bolesława Chrobrego ( ), chrzest Polski (966), zjazd w Gnieźnie (1000), pokój w Budziszynie (1018), koronacja Bolesława Chrobrego (1025). zakończenie procesu formowania się zrębu państwa Polan (965), podbój Małopolski (989) i Śląska (990), misja św. Wojciecha (997), początek wojny z Niemcami (1002), wyprawa kijowska (1018). początki państwa polskiego na tle dziejów i kultury Europy wczesnośredniowiecznej; politykę zagraniczną Mieszka I i Bolesława Chrobrego. dostrzegać i umieć uzasadnić rolę Kościoła w życiu politycznym Polski wczesnopiastowskiej; 20

21 30. Kryzys i odbudowa państwa Piastów. Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 umieć wskazać i uzasadnić najważniejsze przyczyny chrystianizacji ludów słowiańskich, w tym plemion polskich; dostrzegać i umieć uzasadnić procesy ewolucji ustrojowej Polski (od państwa plemiennego, poprzez monarchię patrymonialną i monarchię stanową, do demokracji szlacheckiej); przedstawić i ocenić zasady działania systemu grodowo-drużynnego. dla epoki źródła historyczne (zwłaszcza fragmenty kronik Galla i Thietmara). Uczeń umie samodzielnie interpretować fragmenty kronik Galla i Thietmara oraz potrafi dokonać ich analizy porównawczej. monarchia patrymonialna, drużyna, prawo książęce. kryzys wewnętrzny w Polsce ( ). zmiany w sytuacji państwa polskiego od czasów Mieszka I do Kazimierza Odnowiciela (terytorium, administracja, władza, ludność, religia, problemy z utrzymaniem jedności państwa); stosunki młodego państwa z sąsiadami i papiestwem; ewolucję ustrojową państwa polskiego: od systemu prawa książęcego do systemu feudalnego. dostrzegać i umieć uzasadnić związki polityczne i kulturowe między Europą Zachodnią a Polską; rozumieć istotę konfliktów międzynarodowych, w których brała udział Polska, ze szczególnym 21

22 31. Polska pod rządami Bolesława II.- Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 uwzględnieniem konfliktu cesarza z papieżem; konflikt Państwa i Kościoła 32. Czy korona pozostanie wspomnieniem? dostrzegać i umieć uzasadnić procesy ewolucji ustrojowej Polski (od państwa plemiennego do feudalnego). dla epoki źródła historyczne (fragmenty kronik Galla i Kadłubka). monarchia patrymonialna, system feudalny, renta feudalna. panowanie Bolesława Szczodrego ( ), koronacja królewska Bolesława Szczodrego (1076), zatarg Bolesława Szczodrego z biskupem Stanisławem (1079). zmiany w sytuacji państwa polskiego od czasów Mieszka I do Kazimierza Odnowiciela (terytorium, administracja, władza, ludność, religia, problemy z utrzymaniem jedności państwa); stosunki młodego państwa z sąsiadami i papiestwem; ewolucję ustrojową państwa polskiego: od systemu prawa książęcego do systemu feudalnego. Uczeń powinien dostrzegać i umieć wyjaśnić znaczenie panowania Bolesława Szczodrego dla polskiej tradycji i kultury. Uczeń potrafi zreferować stan badań nad sprawą św. Stanisława i samodzielnie dokonać oceny problemu, korzystając przy tym z relacji źródłowych. ustnej lub pisemnej pojęcie: 1 2 seniorat. 22

23 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 panowanie Władysława Hermana, 33. Rywalizacja cesarstwa z papiestwem. walki Władysława Hermana z synami, walki pomiędzy Bolesławem Krzywoustym a Zbigniewem (1102, 1107), najazd niemiecki (1109), podbój Pomorza (do 1124), podział dzielnicowy (1138). zmiany w sytuacji państwa polskiego od czasów Mieszka I do Bolesława III Krzywoustego (terytorium, administracja, władza, ludność, religia, problemy z utrzymaniem jedności państwa); stosunki państwa z sąsiadami i papiestwem; wzrastającą rolę Kościoła, rycerstwa i możnych; tendencje odśrodkowe i dośrodkowe pomiędzy dzielnicami. Uczeń powinien pokazać na przykładach i wyjaśnić mechanizm powstawania walk wewnętrznych. Uczeń umie sprawnie posługiwać się mapą i wskazać na niej różne możliwe podziały państwa polskiego. immunitet, beneficjum, schizma, sobór, herezja, inwestytura, konkordat, pontyfikat. celibat, Kościół prywatny, klątwa, kongregacja, symonia, nepotyzm ruch reformatorski w Kościele (XI w.), schizma wschodnia (1054), pontyfikat Grzegorza VII, rywalizacja z cesarstwem ( ), synod w Clermont (1095), układ w Wormacji (1122). przyczyny, przebieg i skutki działania ruchu odnowy w Kościele; rywalizację o władzę w średniowiecznej Europie (cesarstwo i papiestwo). 23

24 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 rozumieć istotę sporu między władzą świecką a kościelną; umieć ocenić ich wzajemną rywalizację; znać okoliczności rozłamu i stosunki między Kościołem wschodnim i zachodnim; dostrzegać i umieć uzasadnić rolę Kościoła w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym Europy. sprawdzian Wyprawy 1 2 krzyżowe Dżihad w europejskim wydaniu czy dalszy ciąg podbojów normańskich? lenno, system feudalny, krucjaty, Seldżucy. synod w Clermont (1095); I wyprawa krzyżowa (1096), zdobycie Jerozolimy i powstanie państw krzyżowców na Wschodzie (1099), II wyprawa krzyżowa ( ), bitwa pod Hittin, III wyprawa krzyżowa ( ), IV wyprawa krzyżowa ( ), zdobycie Konstantynopola i powstanie cesarstwa łacińskiego (1204), upadek Akki (1292). dyplomatyczna akcja Fryderyka II, odzyskanie Jerozolimy (1229), VI wyprawa krzyżowa ( ), bitwa pod Warną (1444). konfrontację rycerstwa europejskiego ze światem islamu; przebieg pierwszych czterech wypraw krzyżowych; korzyści wyniesione przez miasta włoskie z okresu krucjat; 24

25 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 wpływ krucjat na rywalizację o władzę 35. Mongołowie i ich podboje. w średniowiecznej Europie. wpływ krucjat na rozwój kultury i cywilizacji europejskiej. dostrzegać i umieć uzasadnić rolę zakonów rycerskich w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym Europy; znać polityczne, gospodarcze, ustrojowe i kulturowe znaczenie islamu w świecie muzułmańskim i chrześcijańskiej Europie. Uczeń sprawnie posługuje się mapą (z książki, atlasu i konturową), wskazując zarówno trasy krucjat, jak i losy państw krzyżowców. dla epoki źródła historyczne fragmenty kronik z okresu krucjat i źródła ikonograficzne (głównie miniatury przedstawiające krzyżowców). chanat, orda. zjednoczenie plemion mongolskich przez Temudżyna, ogłoszenie Temudżyna chanem (1206), podbój Azji Centralnej i plemion w Europie Wschodniej (początek XIII w.), najazd Mongołów na Węgry i Czechy (1241), bitwa pod Legnicą, (1241), podboje mongolskie w Chinach, Indiach, Iranie i na Bliskim Wschodzie (połowa XIII w.). Uczeń potrafi wyjaśnić: organizację wewnętrzną państwa Mongołów; wpływ Mongołów na Ruś. Uczeń powinien sprawnie posługiwać się mapą konturową, wskazywać zasięg podbojów mongolskich, wyjaśniać (odnosząc się do geografii fizycznej) przyczyny zainteresowania poszczególnymi obszarami. 25

26 36. Rozbicie dzielnicowe w Polsce. 37. Sąsiedzi polscy w okresie rozbicia Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 dzielnicowego. dla epoki źródła historyczne opisy Marco Polo i ikonograficzne przedstawienia Mongołów (Japonia, Chiny). ustnej lub pisemnej pojęcia: monarchia patrymonialna, monarchia stanowa, stany, seniorat, junior, immunitet, beneficjum, przywilej. zmiany na tronie krakowskim, koronacje (Przemysł II 1295, Wacław Czeski 1300, Władysław Łokietek 1320). skutki polityczne i społeczne statutu Krzywoustego dla ziem polskich do XIII w.; proces zjednoczeniowy ziem polskich w XIII i XIV w. czynniki ułatwiające go i utrudniające. Uczeń powinien w logiczny sposób omówić przebieg procesu zjednoczeniowego i wykazać jego potrzebę. dla epoki źródła ikonograficzne (np. wyjaśnić programy zjednoczeniowe na pieczęciach). ustnej lub pisemnej pojęcia: monarchia stanowa, stany, lenno, hołd lenny, seniorat, Hanza. wydanie Złotej Bulli przez Andrzeja II (1222), sprowadzenie Krzyżaków na ziemię chełmińską ( ), połączenie Krzyżaków i Zakonu Kawalerów Mieczowych (1232), podbój Prus, panowanie Karola Roberta. rozwój państwa krzyżackiego, Rusi, Czech i Węgier w XIII w.;

27 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 kontakty państw sąsiednich z Polską. 38. Gospodarka Europy średniowiecznej do połowy XIV w. 39. Od wczesnego feudalizmu do monarchii stanowej. dostrzegać i umieć uzasadnić związki polityczne i kulturowe między Europą Środkową a Polską; rozumieć, na czym polega polityka dynastyczna; rozumieć przyczyny i skutki zawierania unii międzypaństwowych. lokacja, sołtys, wójt, patrycjat, pospólstwo, plebs, burmistrz, ława miejska, statut, prawo magdeburskie, przywilej, trójpolówka, cechy, gildie, Hanza, nakład, manufaktura, przymus drożny, prawo składu. ewolucję społeczno-gospodarczą Europy od gospodarki naturalnej do towarowo-pieniężnej; zjawisko kolonizacji niemieckiej; przemiany gospodarcze w XIII i XIV w. dokonujące się w społeczeństwie polskim. Uczeń rozumie i jest w stanie wyjaśnić w ujęciu dynamicznym: zmiany w kulturze rolnej; zjawisko powstawania miast; zmiany w systemach monetarnych; nowe odkrycia w rzemiośle i górnictwie; dla epoki akty lokacyjne i statuty cechowe. monarchia patrymonialna, monarchia stanowa, stany, parlament, lenno, system feudalny, renta feudalna, komendacja, hołd lenny, seniorat, immunitet. ustanowienie Wielkiej Karty Swobód (1215), zwołanie parlamentu w Anglii (1265),

28 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 zwołanie Stanów Generalnych (1302). 40. Rozkwit kultury europejskiej w XI XIII w. 41. Kryzysy polityczne w XIV i XV w. Uczeń potrafi omówić ewolucję ustrojową Europy od monarchii feudalnej do monarchii stanowej. Uczeń powinien umieć wyjaśnić zasady działania monarchii stanowej, z uwzględnieniem jej ewolucji wewnętrznej. scholastyka, siedem sztuk wyzwolonych, tomizm, bulla, teokracja. Uczeń ma wiadomości na temat założenia pierwszych uniwersytetów (XI w.). dostrzegać i umieć udowodnić uniwersalny charakter europejskiej kultury zachodniej w XI XIII w.; dostrzegać i potrafić omówić rolę Kościoła w życiu kulturalnym Europy; dostrzegać i umieć omówić związki kulturowe między Europą Zachodnią a Polską; zwrócić uwagę na rolę szkolnictwa w rozwoju kultury średniowiecznej. pokazać w ujęciu dynamicznym wzrastającą rolę nawiązań do antyku; potrafić wykazać podstawowe cechy stylów romańskiego i gotyckiego w architekturze oraz sztukach plastycznych. monarchia stanowa, stany, parlament, lenno, system feudalny, unia personalna. Wielkie Bezkrólewie ( ), wojna stuletnia ( ), bitwa na Kosowym Polu (1386), upadek Konstantynopola (1453), wojna Dwóch Róż 28

29 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 ( ). Uczeń powinien wykazać przyczyny i skutki kryzysów politycznych Europy późnego średniowiecza. dla epoki źródła historyczne, zwłaszcza kroniki. sprawdzian Zjednoczone Królestwo Polskie. Polska Władysława Łokietka. 43. Zjednoczone Królestwo Polskie. Polska Kazimierza Wielkiego. monarchia stanowa, stany, polityka dynastyczna. panowanie Władysława Łokietka ( ), konflikt z Krzyżakami ( ). Uczeń potrafi omówić następujące zjawiska: proces zjednoczeniowy ziem polskich w XIII i XIV w. czynniki ułatwiające go i utrudniające; Polska w polityce europejskiej w XIV w.; problem krzyżacki w polskiej polityce zagranicznej od XIII do XVI w. dostrzegać i umieć uzasadnić procesy ewolucji ustrojowej Polski (od państwa plemiennego, przez monarchię patrymonialną i monarchię stanową, do demokracji szlacheckiej). dla epoki źródła historyczne (w tym ikonograficzne). ustnej lub pisemnej pojęcie: Corona Regni Poloniae. panowanie Kazimierza Wielkiego ( ), zjazd w Wyszehradzie (1339), proces warszawski (1339),

30 44. Polska i Litwa pod rządami pierwszych Jagiellonów ( ). Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 interwencja na Rusi ( ), założenie uniwersytetu (1364). proces zjednoczeniowy ziem polskich w XIV w. czynniki go ułatwiające i utrudniające; przemiany gospodarcze i społeczne w Polsce w XIV w.; Polskę w polityce europejskiej w XIV w.; stosunki polsko-węgierskie i polsko-litewskie w XIV w. (unie, problem dynastyczny); problem krzyżacki w polskiej polityce zagranicznej od XIII do XIV w. dostrzegać i umieć uzasadnić proces ewolucji ustrojowej Polski (od monarchii patrymonialnej do monarchii stanowej). dla epoki źródła historyczne fragmenty Kroniki katedralnej krakowskiej, akty prawne. unia personalna, polityka dynastyczna, Andegawenowie, Jagiellonowie, unia, inkorporacja. panowanie Andegawenów w Polsce ( ), zawarcie unii polsko-litewskiej (1385), nadawanie przywilejów szlacheckich ( ). problemy związane z brakiem władcy w kraju pod koniec XIV w.; przemiany społeczne w Polsce w XV w.; Polskę w polityce europejskiej w XV w.; stosunki polsko-węgierskie i polsko-litewskie w XIV i XV w. (unie, problem dynastyczny). 30

31 45. Państwo Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 rozumieć, na czym polega polityka dynastyczna; Jagiellonów największe mocarstwo Europy? rozumieć charakter i skutki zawierania unii międzypaństwowych; dostrzegać i umieć uzasadnić procesy ewolucji ustrojowej Polski (od monarchii stanowej do demokracji szlacheckiej). dla epoki źródła historyczne akty prawne (unia w Krewie). konflikty polsko-krzyżackie ( ), zajęcie tronu czeskiego (1471) i węgierskiego (1478), hołd Mołdawii (1485). problem krzyżacki w polskiej polityce zagranicznej od XIV do XV w.; politykę jagiellońską wobec Czech i Węgier; problem turecki w polityce jagiellońskiej. rozumieć, na czym polega polityka dynastyczna i jakimi posługuje się metodami; rozumieć przyczyny i skutki zawierania unii międzypaństwowych. dla epoki źródła historyczne akty prawne (pokój toruński) i fragmenty traktatu Pawła Włodkowica. sprawdzian Kryzys gospodarczy. karczowanie, wyjałowienie ziemi, nieurodzaje, czarna śmierć. ewolucję społeczno-gospodarczą Europy kryzys rycerstwa; zjawisko czarnej śmierci i innych klęsk; przemiany gospodarcze w społeczeństwie polskim 31

32 47. Kryzys Plan wynikowy dla klasy I Technikum Hotelarskiego w ZSGH w Tarnowskich Górach. Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 w XIV i XV w. Uczeń rozumie i jest w stanie wyjaśnić w ujęciu Kościoła i papiestwa. 48. Kultura późnego średniowiecza. dynamicznym: zmiany w kulturze rolnej; zjawiska zamieszek w miastach; zmiany w systemach monetarnych. dla epoki fragmenty traktatów medycznych. koncyliaryzm, kurializm, nepotyzm, sobór, schizma, anatema. niewola awiniońska ( ), sobory: w Pizie (1409), Konstancji ( ), Bazylei ( ). scholastyka, siedem sztuk wyzwolonych, tomizm, inkwizycja, mistycyzm. Uczeń zna następujące wydarzenie: wynalezienie druku (ok. 1450). dostrzegać i umieć uzasadnić uniwersalny charakter europejskiej kultury zachodniej w XIV XV w.; dostrzegać i potrafić uzasadnić rolę Kościoła w życiu kulturalnym Europy; dostrzegać i umieć uzasadnić związki kulturowe między Europą Zachodnią a Polską; zwrócić uwagę na rolę szkolnictwa w rozwoju kultury średniowiecznej; umieć opisać cechy stylu późnogotyckiego. umieć pokazać w ujęciu dynamicznym wzrastającą rolę nawiązań do antyku; potrafić wykazać podstawowe cechy stylów 32

33 Autor:, w oparciu o Program Nauczania DKOS /02 romańskiego i gotyckiego w architekturze oraz sztukach plastycznych. sprawdzian 1 Razem 75 Plan wynikowy oparto na programie nauczania DKOS /02 Realizacja programu odbywać się będzie w oparciu o podręcznik Historia z pegazem Ludzie i epoki cz. 1 wydawnictwo: znak dla szkoły. 33