Ochrona własności intelektualnej

Transkrypt

1 Ochrona własności intelektualnej Prawo własności przemysłowej dr inż. Robert Stachniewicz

2 Własność przemysłowa zaliczamy do niej wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, technologie, sekrety przemysłowe i handlowe, znaki towarowe i usługowe, nazwy handlowe, oznaczenia i nazwy pochodzenia (geograficzne), topografie układów scalonych. chroniona prawnie rejestracja Własność przemysłowa wynalazki wzory użytkowe znaki towarowe znaki usługowe nazwy handlowe oznaczenia pochodzenia wzory przemysłowe topografie układów scalonych Poza zakresem - przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz przepisy regulujące działalność zawodową w zakresie ochrony własności przemysłowej (rzecznik patentowy).

3 Źródłem praw do własności przemysłowej na terytorium Polski są dla: - wynalazków, - wzorów użytkowych, - wzorów przemysłowych, - znaków towarowych i usługowych, - oznaczeń geograficznych, - topografii układów scalonych, decyzje Urzędu Patentowego RP dla ochrony przed nieuczciwą konkurencją Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. dla nazw handlowych, firmowych Krajowe normy prawa cywilnego, handlowego, o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Konwencja Paryska oraz inne ratyfikowane porozumienia międzynarodowe (np. TRIPS).

4 Podstawy prawne krajowe i międzynarodowe 1. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U Nr 49 poz.508 z późniejszymi zmianami). 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. nr 47 poz. 211). 3. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz.U nr 49 poz. 509). 4. Ustawa z dnia 16 luty 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U nr 50 poz. 331). 5. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U nr 171 poz ). 6. Konwencja Paryska o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1883r. 7. Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (TRIPS) Marrakesz z dnia 15 kwietnia 1994r. wraz z protokołem zmieniającym (Genewa, 6 grudnia 2005r.). 8. Inne źródła m.in. Rozporządzenia i Dyrektywy UE

5

6 PODSTAWOWE POJĘCIA Wynalazek - nowe w skali światowej rozwiązanie posiadające poziom wynalazczy i nadające się do przemysłowego stosowania. Art Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki. 2. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. 3. Za stanowiące część stanu techniki uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie. 4. Przepisy ust. 1 3 nie wyłączają możliwości udzielenia patentu na wynalazek dotyczący nowego zastosowania substancji stanowiącej część stanu techniki lub użycia takiej substancji do uzyskania wytworu mającego nowe zastosowanie.

7 Art Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. 2. Przy ocenie poziomu wynalazczego nie uwzględnia się zgłoszeń, o których mowa w art. 25 ust. 3. Specjalista oceniający: - cechuje się przeciętną wiedzą z danej dziedziny nauki, - bez nadmiernego wysiłku umysłowego może porównać określone rozwiązania i wyciągnąć obiektywne wnioski. Rozwiązanie jest oczywiste jeśli nie wykracza poza normalne procesy technologii, a jedynie kontynuuje to co jest znane (wymaga umiejętności i zdolności oczekiwanej od spec.) Metody oceny: Test skutku (udzielenie pat. stanowi realną przeszkodę w wykorzystaniu tego co w sposób prawdopodobny oczywisty wynika ze stanu techniki) Problem i rozwiązanie (ustalenie najbliższego stanu techniki, ust. obiektywnego problemu wymagającego rozwiązania wychodząc z powyższych ustalenie czy specjalista może uznać rozwiązanie za oczywiste)

8 Wzór użytkowy - rozwiązanie techniczne dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci, nowe w skali światowej i użyteczne. Art Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. 2. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów.

9

10 Wzór przemysłowy - nowa i oryginalna postać wytworu, przejawiająca się w szczególności w kształcie, właściwościach powierzchni, barwie, rysunku lub ornamencie nadająca się do wielokrotnego odtwarzania. Art Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. 2. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych. 3. Za wytwór uważa się także: 1) przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony); 2) część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania, przez które rozumie się każde używanie, z wyłączeniem konserwacji, obsługi lub naprawy; 3) część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu. 4. W przypadku wzoru stosowanego lub zawartego w części składowej wytworu złożonego, w rozumieniu ust. 3 pkt 1, ocena nowości i indywidualnego charakteru dotyczy tylko jego widocznych cech.

11 Przykłady wzorów przemysłowych

12

13

14 Znak towarowy - dowolnego rodzaju oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub dające się w ten sposób wyrazić, które nadaje się do odróżniania w obrocie towarów lub usług określonego przedsiębiorstwa od towarów lub usług tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw.

15 Oznaczenie geograficzne - oznaczenie słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu, kraju, identyfikujące towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim jego pochodzeniu geograficznemu. (17 produktów w Polsce) Truskawka kaszubska "kaszëbskô malëna" Champagne Roquefort Oscypek Pierekaczewnik Miód kurpiowski

16 Rejestracja oznaczenia geograficznego

17 Produkty zarejestrowane jako chronione nazwy pochodzenia, chronione oznaczenia geograficzne oraz gwarantowane tradycyjne specjalności 1.Bryndza podhalańska 2.Oscypek 3.Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich 4.Półtorak 5.Dwójniak 6.Trójniak 7.Czwórniak 8.Rogal świętomarciński 9.Wielkopolski ser smażony 10.Andruty kaliskie 11.Olej rydzowy 12.Pierekaczewnik 13.Truskawka kaszubska 14.Redykołka 15.Wiśnia nadwiślanka 16.Fasola korczyńska 17.Miód kurpiowski 18.Podkarpacki miód spadziowy 19.Suska sechlońska 20.Kiełbasa lisiecka 21.Obwarzanek krakowski 22.Śliwka szydłowska 23.Jabłka łąckie 24.Chleb prądnicki 25.Kiełbasa jałowcowa 26.Kiełbasa myśliwska 27.Karp zatorski 28.Miód drahimski 29.Kołocz śląski / kołacz śląski 30.Jabłka grójeckie 31.Kabanosy 32.Fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca / fasola z Doliny Dunajca 33.Fasola wrzawska 34.Miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny / Seinų/Lazdijų krašto medus 35.Ser koryciński swojski 36.Jagnięcina podhalańska

18 Topografia układów scalonych - oryginalne rozwiązanie polegające na wyrażonym w dowolny sposób przestrzennym rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest aktywny oraz połączeń między nimi, przy czym pojęcie "układ scalony" oznacza warstwowy wytwór przestrzenny, utworzony w celu spełniania funkcji elektronicznych z elementów materiału półprzewodnikowego tworzącego ciągłą warstwę oraz ich połączeń przewodzących i obszarów izolujących, które są ze sobą nierozdzielnie sprzężone.

19 PATENTY (wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe) Prawa wyłączne do większości rodzajów własności przemysłowej (patent na wynalazek, prawo ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego) powstają na mocy decyzji urzędów patentowych i obowiązują na terytorium kraju, który tych praw udzielił. Urząd Patentowy nie udziela ochrony na pomysły rozwiązań, lecz tylko na dokonane rozwiązania. Zgodnie z głównymi zasadami Konwencji Paryskiej o Ochronie Własności Przemysłowej (ratyfikowanej przez Polskę w 1975 roku): 1. prawa wyłączne udzielane w różnych krajach są od siebie niezależne i podlegają ustawodawstwu kraju, który te prawa przyznał; 2. we wszystkich państwach-stronach tej Konwencji (większość państw świata) osoby zagraniczne są w sprawach ochrony własności przemysłowej traktowane tak samo, jak osoby krajowe (zasada asymilacji);

20 3. każdemu, kto dokona prawidłowego zgłoszenia o udzielenie praw wyłącznych w jednym z państw - stron Konwencji, przysługuje pierwszeństwo przy ubieganiu się o ochronę w innych państwach - stronach Konwencji (zasada pierwszeństwa), o ile zgłoszenia w innym kraju dokona w terminach: - 12 miesięcy dla wynalazków i wzorów użytkowych - 6 miesięcy dla wzorów przemysłowych i znaków towarowych - 6 miesięcy dla wynalazków, wz. użytkowych i przemysłowych (wystawy międzynarodowe narodowe Konwencja o w m.n. Dz.U nr 56, poz.232) Zgłoszenia wynalazków UPRP (Urząd Patentowy RP) Polska Zgłoszenia znaków towarowych i wzorów przemysłowych OHIM Office for Harmonization in the Internal Market (Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego) UE Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej - EUIPO European Union Intellectual Property Office Zgłoszenia wynalazków EPO European Patent Office (Europejski Urząd

21

22 20 lat od daty zgłoszenia (wynalazek) 25 lat od daty zgłoszenia (wzór przemysłowy) 10 lat od końca roku kalendarzowego (topografia ) Bezterminowo (ozn. geograf.) 10 lat od daty zgłoszenia (wzór użytkowy) 10 lat od daty zgłoszenia (znak towarowy)

23 Jako generalną zasadę należy więc przyjąć, że przy ubieganiu się o udzielenie praw wyłącznych do różnych rodzajów własności przemysłowej, składa się oddzielne wnioski i prowadzi oddzielne postępowania w każdym z krajów, w których chcemy mieć ochronę konkretnych rozwiązań, choć w wielu przypadkach, dzięki istniejącym organizacjom i porozumieniom międzynarodowym, możliwe jest uproszczenie tych procedur i prowadzenie jednego postępowania. W Polsce nie udziela się patentów na: 1. wynalazki których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, 2. odmiany roślin i ras zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt (nie wyklucza się sposobów mikrobiologicznych), 3. sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi i sposoby diagnostyki;

24 Za wynalazki nie są uważane: - programy do maszyn cyfrowych, - odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne, - plany, zasady, metody dotyczące działalności umysłowej i gospodarczej oraz gier, - przedstawienia informacji, wytwory o charakterze tylko estetycznym, - wytwory niemożliwe do wykorzystania w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki.

25 OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ Maksymalny czas trwania praw wyłącznych w Polsce: - patent na wynalazek 20 lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP, - prawo ochronne na wzór użytkowy 10 lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP, - prawo z rejestracji wzoru przemysłowego 25 lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP, - prawo z rejestracji topografii 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano zgłoszenia do UP RP lub w którym topografia bądź układ scalony ją zawierający był wprowadzony do obrotu, - prawo ochronne na znak towarowy bez ograniczeń, przy czym ochrona udzielana jest na okresy 10-letnie i przedłużana na wniosek uprawnionego - prawo z rejestracji oznaczenia geograficznego bezterminowe, ochrona od dnia wpisu do rejestru.

26 PODMIOTY PRAW WYŁĄCZNYCH: Prawa wyłączne do wynalazków, wzorów i topografii przysługują: 1. twórcom rozwiązań oraz wyjątkowo: 2. pracodawcy, gdy rozwiązanie zostało dokonane w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, 3. zamawiającemu, gdy rozwiązanie zostało dokonane w wyniku realizacji umowy (o ile strony nie ustaliły inaczej), 4. podmiotowi określonemu w umowie, gdy rozwiązanie powstało w związku z wykonywaniem tej umowy. 5. Prawo wyłączne do znaku towarowego i oznaczenia geograficznego udzielane jest na rzecz zgłaszającego - przedsiębiorcy lub organizacji grupy przedsiębiorców

27 Prawa wyłączne do własności przemysłowej są zbywalne i podlegają dziedziczeniu. Odpowiedzialność za naruszenie praw własności przemysłowej Spory dotyczące naruszeń praw własności przemysłowej rozpatrywane są przez sądy. Naruszanie cudzych praw związanych z własnością przemysłową podlega generalnie sankcjom cywilnym, ale w pewnych przypadkach - także sankcjom karnym. Dla różnych rodzajów własności i praw, szczegółowe regulacje w tych sprawach zawierają odpowiednie ustawy. Przykładowymi sankcjami cywilnymi są (podobnie jak w przypadku praw autorskich): - zaniechanie naruszenia i usunięcie jego skutków, - wydanie korzyści, wynagrodzenie szkody, naprawienie szkody, - ogłoszenie stosownego oświadczenia o naruszeniu.

28 Sankcjami karnymi w postaci grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności, zagrożone jest przykładowo: - przypisywanie sobie autorstwa cudzego projektu wynalazczego, - przywłaszczanie cudzego prawa do ochrony rozwiązania i zgłaszanie cudzego rozwiązania w celu uzyskania takiej ochrony, - oznaczanie przedmiotów nie chronionych w sposób sugerujący, że korzystają one z ochrony, a także wprowadzanie ich do obrotu, - wprowadzanie do obrotu towarów/usług oznaczonych zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie ma się prawa używać, - ujawnianie informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa wyrządzające poważną szkodę przedsiębiorcy, - kopiowanie postaci produktu i wprowadzanie do obrotu stwarzające możliwość wprowadzenia w błąd, co do jego pochodzenia, które wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, - umyślnie fałszywe i wprowadzające w błąd oznaczanie towarów i usług wyrządzające istotną szkodę klientowi, - rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o własnym lub cudzym przedsiębiorstwie w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody.

29 Nieuczciwa konkurencja a własność przemysłowa Czynem nieuczciwej konkurencji jest każde działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta, a w szczególności: - wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, - fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług (np. Feta z Mlekowity Favita), - wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, - naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, - nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, - naśladownictwo produktów, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do ich pochodzenia, - pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody, - utrudnianie dostępu do rynku, - nieuczciwa lub zakazana reklama.

30 Czynem nieuczciwej konkurencji jest także posługiwanie się: - nie przysługującymi lub nieścisłymi tytułami, stopniami i innymi informacjami o kwalifikacjach, - nierzetelnymi wynikami badań, - nieprawdziwymi atestami. Nie jest natomiast czynem nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności jego budowy, konstrukcji i formy (te cechy mogą być chronione prawem szczególnym, na podstawie decyzji urzędu patentowego), przy czym jeśli naśladowanie cech funkcjonalnych wymaga uwzględnienia charakterystycznej formy, naśladowca jest zobowiązany oznaczyć produkt tak, aby nie wprowadzić w błąd odbiorców, co do tożsamości producenta bądź produktu.