Unbekanntes Altvatergebirge: Dokumentarfilm von Edwin Bude. und seine Spurensuche.

Transkrypt

1 Jak pięknieje Tarnów: Rozmowa z wójtem Krzysztofem Mutzem o tym, jak gmina Tarnów Opolski zmieniła się na Unbekanntes Altvatergebirge: Dokumentarfilm von Edwin Bude LARES: lepsze, Niniejszy i o planach na następną über die Heimat seiner Vorfahren kadencję. und seine Spurensuche. LARES: Diese Materialien Czytaj sind na str. lediglich 12 zum Lesen bereitgestellt. DVD, Jegliche ist 7913 Nr 23 (1157), ISSN , nr indeksu VI 2014, cena 2,40 zł (VAT 5%) WOCHENBLATT.pl Zeitung der Deutschen in Polen Nanu? Peter Jeske von der deutschen Minderheit in Köslin berichtete auf dem Annaberg über seine deutsche Deutsch: Sehr gut Polnisch: brak Schulzeit im kommunistischen Polen. Foto: Till Scholtz-Knobloch Obciach Co dzisiaj jest największą atrakcją Opola, miasta szczycącego się bogatą historią? Na pewno nie jest nią główna ulica Krakowska, dawniej reprezentacyjny trakt pieszy, który dzisiaj umiera. Powstają tu banki i ciucholandy i stoją obskurne delikatesy w stylu wczesnego Gierka. Efekt? Życie miasta przeniosło się galerii handlowej Solaris, która przecież nie może aspirować roli atrakcji Opola. Co zatem nią jest? Zoo o popularności którego świadczy fakt, że tylko w minioną niedzielę odwiedziło je ponad 8000 osób! Brawo, ale z drugiej strony wstyd, bo aby pochwalić się miastem, w którym żyjemy, przyjezdnym musimy pokazywać zwierzaki w klatkach, bo centrum miasta jest obciachowe. Krzysztof Świerc Werbung / Reklama Bevor die Minderheitenwallfahrt am Annaberg startete, trafen sich Deutsche aus ganz Polen zu einer Geschichtskonferenz. Einige berichteten von Schulen in der Volksrepublik mit komplett deutschem Unterricht, den die anerkannte Minderheit heute nicht LARES: hat. Niniejszy Lesen Sie S. 4 Werbung / Reklama Poszukujemy w części używane lakiernictwo LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche blacharstwo ist Oferujemy: wynajem samochodów atrakcyjne wynagrodzenie zakwaterowanie na terenie Kępa k. Opola, ul. Wróblińska 17b tel./fax: Niemiec CENTRUM kom (A4) opiekę polskiego biura POMOCY w Zainteresowanych prosimy o wysyłanie CV DROGOWEJ LARES: na Diese export@dako.org.pl Materialien lub sind Tel. lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist pracowników fizycznych ze znajomością języka niemieckiego prac: magazynowych recyclingowych na produkcji oraz specjalistów z j. niemieckim: elektryków, spawaczy, kierowców C+E, ślusarzy, operatorów koparek i ławarek Nowy punkt: Zakład Kamieniarski PPHU Sati Wrzoski, ul. Wrocławska 24 tel. kom , Bernard Czok Oddział Ekspozycja nagrobków Krzanowice, Stara Droga 6 i 8 tel. kom. (+48) Nagrobki Płytki granitowe warsztat mechanika pojazwa tel. (+48) tel. (+48) biuro@tanienagrobki.com.pl biuro@tanienagrobki.com.pl LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. od 1499 zł Jegliche od 76 zł/m² od 280 zł/m² od 320 ist zł/m² strengstens od 280 zł/m² untersagt. Schody Blaty 7877 Kominki Tarasy od 76 zł/m² STIEBLICH hale dla rolnictwa i hangary samolotowe Landwirtschaftshallen und Flugzeughangars info@stieblich.pl Tel LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist strengstens untersagt. HALLENBAU R Budujemy m.in.: hale przemysłowe, magazynowe, bud. biurowe, salony samochowe, chłodnie, Wir bauen u.a.: Produktions- und Lagerhallen, Bürogebäude, Autohäuser, Kühlhallen, Niniejszy 7878 I S S N

2 Niniejszy W LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Meinungen Lesen bereitgestellt. opinie Jegliche ist 2 Wochenblatt.pl Śląsku, ojczyzno moja! Nach dem deutlichen Einbruch des CSU-Europawahlergebnisses in Bayern hat der ehemalige CSU-Vorsit- gab es schon lange keine Rückendeckung a w szeregach CSU zapanowała atmosfera mehr für Krystyna Płocharska; Gaida tchórzostwa, którą Seehofer uczynił wręcz kritisierte jech Gerard Wichowski, wszechobecną ze szkodą dla partii. W LARES: Diese Materialien der in sind dieser lediglich Sache nur seinen zum Kopf Lesen śrowiskach bereitgestellt. mniejszości niemieckiej Jegliche ist zende Erwin Huber seinen Nachfolger im Amt Horst Seehofer wegen dessen Führungsstils im Spiegel scharf angegriffen. Die Zeit einsamer Ansagen sei seit dem 19. Jahrhundert vorbei. Doch in der CSU habe sich Feigheit breit gemacht, die Seehofer zum Schaden der Partei erst so überminat werden ließ. Eine solch schädliche Überminanz ist bei der deutschen Minderheit seit einigen ihrer Allensteiner. Und so ist Demokratie delegatów nie dała się uśpić wcześniejszymi uzgodnieniami w siedzibie DFK woj. eben nicht nur das reine Wahlergebnis, auf das man sich am Ende nach Außen śląskiego, którego kierownictwu także w Jahren bereits Vergangenheit. Auf dem Annaberg folgte bei der diesjährigen Verbandsratssitzung (S. 5) nun ein weiterer Schritt beim Erlernen von Demokratie. Die große Mehrheit der Delegierten ließ sich nicht von Vorabsprachen im DFK der Woiwodschaft Schlesien einlullen, der seine geplanten Vertreter bei den VdG-Vorstandswahlen auch im zweiten części kraju już od dawna nie było poparcia dla Krystyny Płocharskiej, jednak Gaida skrytykował Gerarda Wichowskiego, który w tej sprawie nadstawiał tylko swo- durchsetzen wird. organizacji należy wiele stowarzyszeń, ją głowę, zamiast otwarcie zaatakować Luft nach oben gibt es übrigens auch z których większość nie jest w ogóle reprezentowana w zarządzie, wobec czego związku stowarzyszeń działających na Henryka Hocha jako przewodniczącego noch in Sachen der Wallfahrt (S. 6), die LARES: Diese Materialien den Anlass sind für lediglich das emsige Treiben zum am Lesen żaden bereitgestellt. członek zarządu nie może Jegliche myśleć, północy. Płocharska zawsze miała ist jak Anlauf nach 2013 nicht durchbrachte. VdG-Präsident Gaida zeigte zu Recht kein Verständnis für solche Kaspereien. Es gebe viele Mitgliedsverbände; die meisten seien gar nicht im Vorstand vertreten. Da könne sich kein Vorstandsmitglied als exklusiver Vertreter nur für seine Region begreifen. Den Delegierten blieb aus Achtung vor sich selbst gar nichts anderes übrig, als sich vom DFK Schlesien nicht ihr Votum vorschreiben zu lassen. Doch Vorsicht: Starrsinnigkeit kann auch ein Mittel sein, sich gegen längst vorbereitete Entscheidungen zu sträuben, Die Gedanken sind frei LARES: Identität Diese Materialien ist sind immer lediglich zum geistlich Lesen bereitgestellt. Jegliche ist Vor ein paar Jahren sagte Erzbischof Alfons Nossol auf dem St. Annaberg, dass die deutsche Minderheit an der gleichen Front wie die Kirche kämpfe. Er meinte damit, dass sich beide Gemeinschaften mit dem Geist des Menschen beschäftigen. Er meinte auch, dass die, die sich in diesem Feld beschäftigen, auch wissen sollten, dass es sehr schwierig się, die Ergebnisse der Arbeit wahrzunehmen. Eines steht jech fest: Dass in allen möglichen Versionen das Wort Identität ch die geistliche Seite die Seele betrifft. Hinter uns liegen die diesjährige Wallfahrt der Minderheiten przez powiat gliwicki, a która poświęcona była kilku tegorocznym jubileuszom: 15 lat samorządu powiatowego, 10 lat Polski w UE, 10 lat partnerstw samorządu powiatu gliwickiego z powiatami w Niemczech. Partnerstwa polsko-niemieckie w tym kontekście odgrywają w życiu samorządów szczególną rolę. Je- najlepszym przykładem była powódź z gmin. Ten fakt pokazuje, że po fazie w życiu publicznym. To z kolei jest efektem świadczeń, 1997 roku, gdy niemieccy strażacy i specjaliści od pomocy technicznej wspierali częstokroć brakuje pomysłu na to, co polskiej perspektywy były obserwowane uczenia się od kolegów z Zachodu które przez wiele lat z żeli spojrzeć na statystyki przygotowane przez Związek Miast Polskich i Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej, w Polsce mamy czynienia z ponad 1000 polsko-niemieckich partnerstw. Większość z nich zawierana jest oczywiście na poziomie miast i gmin (ponad 800). Co ciekawe, po stronie niemieckiej mamy więcej miast-gmin zaangażowanych w to swoich kolegów z drugiej strony granicy. W kontekście tego, co przed nami, warto sobie jednak zadać pytanie, na ile tę współpracę partnerską pomiędzy władzami gmin udało się tu i ówdzie przełożyć na współpracę i kontakty pomiędzy mieszkańcami. Na ile spotkania i leuszy zastanowić się, co dalej. Bo w innym wypadku grożą nam partnerstwa, tego, aby proces demokratyzacji w kim, którzy przez te lata przyczynili się wspólne oficjalne uroczystości, podczas których prezentowane są orkiestry czy które funkcjonują tylko przy okazji Polsce następował łagodnie. Korzy- partnerstwo niż w Polsce, co pokazuje, że w Polsce częstokroć gminy mają więcej niż jedno partnerstwo z gminą niemiecką. Współpraca partnerska samorządów to z reguły obszary wymiany kulturalnej, die dann nur noch demokratisch legitimiert werden. Im Norden beispielsweise hinhielt, anstatt offen Henryk Hoch als Vorsitzenden des Nordens zu attackieren. Płocharska hatte immer beste persönliche Kontakte in die VdG-Geschäftsstelle, so dass bei vielen der Eindruck entstand, sie vertrete finanziell vor allem die Sache zurückziehen kann, sondern auch der Prozess des Vertrauens im Vorfeld von Beschlüssen und Wahlen. Der VdG hat manche Lektionen auf dem Annaberg im Schnellverfahren genommen, so dass sich diese Erkenntnis hoffentlich auch Annaberg mit VdG-Verbandsrat und wissenschaftlichem Kongress (S. 5) gab. Ein am Tage der Wallfahrt in den Kirchen der Diözese verlesener Aufruf Bischof Czajas zu Priesterweihen erinnerte zwar an die Männerwallfahrt zum Annaberg am 28. wirklichen Teilhabe der Deutschen in der Region finde ich das kaum entschuldbar. auf den St. Annaberg, die alljährliche Delegiertenversammlung der Deutschen aus ganz Polen, die Konferenz über die Diskriminierung der Deutschen in der Volksrepublik Polen und unserer Volksgruppe. Es war ein Bündel von wissenschaftlichen Forschungen, Engagement der Delegierten aus Schlesien, Pommern und Ostpreußen, singenden Kindern, tausenden Pilgern und wichtigen Gästen. Die mühsa- Brak pomysłu co dalej sobotę miałem LARES: okazję uczestniczyć w konferencji organizowanej kontakty gospodarcze czy też kontakty mojej gminy z gminą partnerską, zakutować obecną sytuację polityczną na Niniejszy wymiany młodzieży, partnerstwa szkół, kresie ja sam, obserwując współpracę wieloma wybitnymi gośćmi, by przedys- LARES: Diese Materialien i wymiana sind świadczeń lediglich pomiędzy zum wła- Lesen uważam bereitgestellt. pewien regres. O współpracy Jegliche świecie i w Europie, z dużym naciskiem ist dzami gmin, powiatów, województw. Doświadczenia ostatnich lat pokazują, że współpraca oprócz tych obszarów najbardziej się sprawdza w sytuacjach kryzysowych, kiedy jedna czy druga strona potrzebuje raźnej pomocy, czego zespoły, dało się przenieść na poziom międzyludzki, gdzie gmina czy powiat nie muszą już pośredniczyć. W tym za- Lekcja demokracji W reakcji na wyraźny spadek poparcia dla CSU w eurowyborach w Bawarii były przewodniczący CSU Erwin Hu- LARES: Diese Materialien Lehrstück sind lediglich zum Lesen ber w wywiadzie bereitgestellt. dla tygodnika Der Jegliche Spie- ist der Demokratie gel ostro skrytykował swojego następcę na tym stanowisku, Horsta Seehofera, za styl, w jakim przewodzi on partii, stwierdzając m.in., że czasy jednoosobowych obwieszczeń minęły wraz z XIX wiekiem, tego rodzaju wszechobecność szkodliwych nastrojów od szeregu lat należy już przeszłości. Tegoroczne posiedzenie rady VdG, które odbyło się na Górze św. Anny (str. 5) było kolejnym krokiem w uczeniu się zasad demokracji. Znaczna większość drugiej od 2013 roku próbie nie udało się przeforsować w wyborach zarządu VdG swoich zaplanowanych przedstawicieli. Przewodniczący VdG Bernard Gaida słusznie nie wykazał zrozumienia dla tego rodzaju teatrzyków, stwierdzając, że że jest wyłącznym przedstawicielem tylko swojego regionu. Obecnym na sali delegatom z szacunku dla samych siebie nie pozostało nic innego, jak tylko nie pozwolić, by władze DFK woj. śląskiego dyktowały im, jak mają głosować. Juni und zur Kinderwallfahrt am 7. Juli, Ale uwaga upór też może być środkiem obrony wobec od dawna przygo- lecz także proces buwania klimatu powoływać się w relacjach na zewnątrz, ging jech mit keinem Wort auf die Minderheitenwallfahrt ein. Im Sinne einer LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen towywanych bereitgestellt. decyzji, których Jegliche demo- zaufania w okresach poprzedzających ist kratyczne zatwierdzenie jest jedynie formalnością. Na przykład w północnej auch die Wichtigkeit der Identität und Sprache, waren in den Gesprächen, aber auch während der Auftritte der Jüngsten besonders sichtbar. Ich bin dankbar, dies während dieser drei Tage Amtstätigkeit den Weg zu uns nach Schlesien gefunden haben. Bernard Gaida Wersja polska na blogu przypominamy sobie najczęściej piero wtedy, kiedy mija kolejna rocznica podpisania umowy partnerskiej, a na co dzień mieszkańcy jednej i drugiej gminy nic o niej nie wiedzą. Pobne głosy cierają mnie z wielu innych dalej. Jak skutecznie wykorzystać fakt, że jedna i druga gmina ma sobie coś zaoferowania. A tym czymś może być np. wykorzystanie współpracy lepszej i efektywniejszej nauki języka sąsiada. Z pewnością warto przy okazji jubi- kolejnych jubileuszy, a przecież na tym z pewnością nie zależy żadnej ze stron. Rafał Bartek najlepsze osobiste kontakty z biurem VdG, przez co wielu odnosiło wrażenie, że w sprawach finansowych reprezentuje ona interesy członków MN z Olsztyna. A zatem demokracja to nie tylko suchy wynik wyborów, na który będzie można Prosto z Sejmu Należy dziękować Demokratie ist die schlechteste aller Regierungsformen - abgesehen von all den dzięki temu dzisiaj możemy powiedzieć, anderen LARES: Formen, Niniejszy die von Zeit zu Zeit ausprobiert worden sind. że jesteśmy w takim miejscu, w jakim Winston Churchill ( ), britischer Premier und jesteśmy, nie musząc się tego wstydzić. dessen nicht zu schämen. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Notował Krzysztof ist Świerc Rys. Andrzej Sznejweis 4 letztendlich auch der 23. Wettbewerb bewundert haben zu dürfen. Besonders der Kinder- und Jugendgruppen der dankbar sind wir dem neuen Botschafter Rolf Nikel und dem Beauftragten czerwca 25 lat temu rozpoczął się w deutschen Minderheit. Dies alles zeigte LARES: Diese Materialien die Früchte sind der lediglich unermüdlichen zum Arbeit Lesen Hartmut bereitgestellt. Koschyk, die zu Beginn Jegliche ihrer Polsce proces demokratyzacji, ist które- go efektem były pierwsze wolne wybory. Co prawda nie były one jeszcze w 100 procentach wolne, ale był to już poważny sygnał, że proces demokratyzacji wszedł Polski na bre i że poprzez konkretne ustawy po kolei będziemy me Arbeit und das Engagement, wie Bernarda Gaidy na mogli w wprowadzać go w życie. Dlatego w tym tygodniu nastąpił szczególny czas LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche w polskim Sejmie, który został ist okra- strengstens ausgeschmückt untersagt. wurde. Bartek konkret szony m.in. orędziem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Na uwagę zasługuje też inne wydarzenie z tym związane, a mianowicie wizyta w Warszawie prezydenta USA Baracka Obamy, który spotka się tam z na walkę o demokrację na Ukrainie. A Polska w tym procesie powinna odgrywać poważną rolę, bo ma w tym spore świadczenie i wykształciła społeczeństwo, które jest coraz bardziej otwarte na demokrację i uczestniczenie obywateli na przykładzie innych krajów, w tym Niemiec. Sprawiło to, że zmian, które w Polsce następowały, podchodzono odważnie, ale nie zapominając o roztropności. Dlatego dzisiaj jest moment, w którym należy podziękować wszyst- stając z okazji, pragnę też wspomnieć o elemencie mniejszościowym, który był ważny w procesie demokratyzacji w Polsce. A my, przedstawiciele mniejszości niemieckiej, na pewno mieliśmy na to duży wpływ w regionie opolskim i Juni 2014 uchwały i wybory. Na Górze św. Anny władzom VdG w trybie raźnym udzielono niejednej lekcji i miejmy nadzieję, że wyciągną z nich odpowiednie wnioski. Swoją drogą, mogłoby też być lepiej, jeśli chodzi o samą pielgrzymkę (str. 6), która dała pilny pretekst zorganizowania na Górze św. Anny posiedzenia rady VdG i kongresu naukowego (str. 5). W odezwie bpa Czai w związku ze święceniami kapłańskimi 2014 odczytanym w dniu pielgrzymki w kościołach diecezji przypomniano bowiem o pielgrzymce mężczyzn na Górę św. Anny, która odbędzie się 28 czerwca, oraz o pielgrzymce dzieci zaplanowanej na 7 lipca, natomiast o pielgrzymce mniejszości nie było w nim ani słowa. Uważam, że jest to niewybaczalne w sensie realnego uczestnictwa Niemców w życiu regionu. Till Scholtz-Knobloch Poseł Ryszard Galla AMan sollte sich bedanken m 4. Juni vor 25 Jahren hat in Polen mit den ersten freien Wahlen ein Demokratisierungsprozess begonnen. Zu Einhundert Prozent frei waren diese Wahlen damals zwar noch nicht, aber es war bereits ein wichtiges Zeichen, dass die Demokratisierung in Polen nun endgültig Einzug hielt und dass wir sie anschließend über entsprechende Gesetze nach und nach werden umsetzen können. Diese Woche war im polnischen Sejm insofern eine ganz besondere Zeit, die u.a. von einer Ansprache von Polens Staatspräsident Bronisław Komorowski Bemerkenswert ist auch ein anderes damit verbundenes Ereignis, und zwar der anstehende Besuch von US- Präsident Barack Obama in Warschau. Dieser trifft sich rt mit vielen wichtigen Gesprächspartnern, um die aktuelle politische Situation in der Welt und Europa mit starkem Nachdruck auf den Kampf um die Demokratie in der Ukraine zu erörtern. Hierbei sollte Polen eine wichtige Rolle zukommen, da es darin mittlerweile recht erfahren ist und eine Gesellschaft entwickelt hat, die der Demokratie und der öffentlichen Teilhabe der Bürger zunehmend offener gegenübersteht. Dies wiederum ist eine Folge von Erfahrungen, die über viele Jahre aus polnischer Sicht am Beispiel anderer Länder, darunter Deutschlands, mitverfolgt wurden. Dadurch konnte in Polen mutig an die eintretenden Veränderungen herangegangen werden, ohne allerdings die nötige Umsicht zu vergessen. Es ist heute daher ein Moment, da es gilt, all denen zu danken, die in den zurückliegenden Jahren dazu beigetragen haben, den Demokratisierungsprozess in Polen sanft zu gestalten. Erwähnt sei hier auch der wichtige Demokratisierungsbaustein Minderheiten. Wir, die Angehörigen der deutschen Volksgruppe, konnten darauf einen starken Einfluss in der Oppelner Region nehmen, so dass wir heute sagen können: Wir sind hier und brauchen uns Notiert von Krzysztof Świerc

3 Niniejszy Terminarz Domu Śląskiego W okresie 24 sierpnia Dom Śląski (Haus Schlesien) w Königswinter w Nadrenii będzie prezentował wystawę akwareli Wolfa Röhrichta ( ) pt. Światło i krajobraz. Od 31 sierp- LARES: Diese Materialien sind Politik lediglich und zum Gesellschaft Lesen bereitgestellt. Polityka Jegliche i społeczeństwo ist Z Vaterlandu PR: T-Shirts aus Bangladesch oder Lodsch? nia br. 8 marca 2015 roku będzie mają większe wsparcie. Poza tym planuje się zwiększyć liczbę pracowników trwała wystawa zatytułowana Krąg z Nr. 23/1157 Wochenblatt.pl 3 Nowa ambasar IMH Birgit Nössing Krzyżowej reorganizacja oporu wobec narowego socjalizmu wraz z uzupełniającą ekspozycją Zakazana sztuka obrazy Karla Schmidta-Rottluffa dla Helmutha Jamesa von Moltke. Wystawę objazwą Zmierzch klasztorów będzie można oglądać września będą wymagały opieki. auch w polnische Politiker auf das Phänomen Selfie, also ein meist mit na zamku w Łomnicy k. Jeleniej Góry, również września potrwa wystawa Można testować megaciężarówki Foto: IMH LARES: Diese Materialien pt. Matka sind wszystkich lediglich śląskich zum map, Lesen Próby bereitgestellt. terenowe ze wzbudzającymi Jegliche ist Moderatorka kanału sportowego w telewizji abonenckiej SKY, Birgit Nössing, została nową ambasarką Międzynarowego Zrzeszenia Wspierania Mediów (IMH). Jest to organizacja samopomocowa mediów niemieckojęzycznych Podsłuchiwanie kanclerz Merkel bez konsekwencji? W aferze wokół działalności szpie- gowskiej amerykańskiej tajnej służby chciały zapobiec próbnym jazm superdługich samochodów ciężarowych Chef (Solidarisches Polen) Jacek Kurski und zuvor schon der Solidarna-Polska- NSA na terenie Niemiec informacja o LARES: Diese Materialien możliwej sind rezygnacji lediglich z wszczęcia zum śledztwa Lesen na trasach bereitgestellt. przebiegających przez Jegliche wspo- mit einem Selbstportrait auf dem ist Majdan za granicą, której należy też nasz tygodnik Wochenblatt.pl. O swoim zaangażowaniu w działalność organizacji Birgit Nössing mówi: Urodziłam się w Południowym Tyrolu, a jednym z pierwszych etapów mojej drogi zawowej była zagraniczna gazeta wydawana w języku niemieckim. Jako członkini mniejszości żyjącej we Włoszech, skonale wiem, jak dużą wartość mają Z Tannenbergiem i Galicją Kanclerz Merkel konała otwarcia wystawy o I wojnie światowej, którą zor- że szpiegowanie obywateli Niemiec ganizowano w Niemieckim Muzeum im w Hintergrund läuft eine Gala ab, przez Amerykanów, w tym założenie Historycznym w Berlinie, a która potrwa bei der Auszeichnungen für polnische LARES: Diese Materialien podsłuchu sind na lediglich telefonie komórkowym zum Lesen 30 bereitgestellt. listopada. W trakcie uroczystości Jegliche Wirtschaftsbetriebe vorgeben werden. ist media międzykulturowe. ( ) Zwłaszcza w kraju mundialu, czyli Brazylii, gdzie język niemiecki jest drugim z najczęściej używanych języków ojczystych, niemieckojęzyczne gazety, czasopisma i programy radiowe są bardzo zagrożone, ponieważ nie otrzymują żadnego wsparcia ze strony władz. systemu opieki pielęgnacyjnej. W tym Wystawa, zorganizowana w sto lat po ersten w freien Wahlen zwischen Oder celu nastąpi podniesienie stawki składki wybuchu wojny, prezentuje przebieg und Bug dieser Tage, ließ die Präsidentschaftskanzlei tausende T-Shirts na ubezpieczenie pielęgnacyjne w 2015 konfliktu i jego skutki na przykładzie 14 Oppeln: Minderheitenbeauftragter Hartmut Koschyk signalisiert Unterstützung bei Finanzierung diese Reise antrat: Der Besuch dient zur Geld w von der Bundesregierung gibt, wenn Vorbereitung der nächsten Gespräche 2017 die Rückflussmittel der Stiftung für LARES: Diese Materialien am Runden sind Tisch, lediglich die noch in zum diesem Lesen bereitgestellt. Jegliche die Entwicklung Schlesiens aufgebraucht ist Jahr in Warschau stattfinden. Der Runde Tisch wurde 2010 eingerichtet, um Fragen der Förderung der Polen in Deutschland sowie der deutschen Minderheit in Polen im Blick auf den deutsch-polnischen Freundschaftsver- trag von 1991 zu diskutieren. Mir war zu verschaffen, wie sich die Situation der Bundesrepublik Deutschland lösen. noch keine. es wichtig, mir einen Eindruck vor Ort der deutschen Minderheit in Polen dar- Wie das aussehen könnte und in welcher Werbung / Reklama która odbędzie się w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze na Dolnym Śląsku. w tej sprawie wywołała ostrą krytykę ze strony opozycji. Partia Zielonych żąda interwencji ministra sprawiedliwości Maasa, która umożliwi prokuratorowi generalnemu Range rozpoczęcie chodzenia. Istnieje bowiem ewentualność, kanclerz Merkel, nie pociągnie za sobą żadnych konsekwencji. Skutek przemian demograficznych Gabinet federalny podjął uchwałę o realizacji pierwszego etapu reformy roku o 0,3%. Ponadto ustawa przewiduje poprawę świadczeń na rzecz osób wymagających opieki: rodziny, które opiekują się krewnymi w mu, otrzy- Hilferuf wird gehört Nach seinem Antrittsbesuch in Warschau reiste der Minderheitenbeauftragte der Bundesregierung Hartmut Koschyk (CSU) für mehrere Tage in die Woiwodschaften Oppeln und Schlesien. Warum ihm dieser Besuch wichtig war, erklärte er auf einer Pressekonferenz. Müde sieht Hartmut Koschyk am Wilczyński, dem Oppelner Marschall Montagmittag nicht aus, obwohl Andrzej Buła und dem Vize-Woiwoden ein straffes Programm hinter ihm und von Schlesien Andrzej Pilot diskutierte auch noch vor ihm liegt. Zunächst war Koschyk über die Brückenfunktion der er zusammen mit dem Parlamentarischen Staatssekretär im Bundesinnen- Hartmut Koschyk erklärte, weshalb deutschen Minderheit in der Region. er ministerium, Günter Krings (CDU), zu einem Antrittsbesuch nach Warschau gereist. Dann besuchte er die deutsche Minderheit in den Woiwodschaften Oppeln und Schlesien. Ausgiebig Zeit nahm er sich, um an der Minderheitenwallfahrt auf dem St. Annaberg teilzunehmen, er führte Gespräche mit dem Oppelner Bischof Andrzej Czaja und dessen Vorgänger Alfred Nossol. Mit dem Oppelner Woiwoden Ryszard w mach opieki społecznej. Jednym z elementów reformy będzie utworzenie funduszu opiekuńczego, na poczet którego rocznie ma wpływać kwota w wysokości 1,2 mld euro z myślą o osobach z roczników, które od 2030 roku kontrowersje ciężarówkami olbrzymami w Niemczech mogą być kontynuowane. Federalny Trybunał Konstytucyjny oddalił pozwy władz Badenii-Wirtembergii i Szlezwika-Holsztynu oraz frakcji parlamentarnych SPD i Zielonych, które mniane kraje związkowe bez konieczności uzyskania zgody lokalnych władz. z uznaniem wyraziła się o zjednoczeniu Europy, które jej zdaniem świadczy o rozumieniu nauk historii. W jej przekonaniu pokój, jaki panuje od pięciu dziesięcioleci, jest owocem tego, że Unia Europejska jest zlna działania. historycznych miejsc, takich jak: Tannenberg, Tarnów, Gorlice w Małopolsce (miejsca ważnych bitew) czy też całej Galicji. q Der Minderheitenbeauftragte diskutierte auch mit Mitgliedern der deutschen Minderheit in Zembowitz. Foto: SKGD Etikettenschwindel Sogenannte Selfies sind derzeit in aller Munde. Hollywood-Stars machen sie, wichtige Staatsmänner wie Barack Obama und nun sind einem Smartphone geschossenes Selbstportrait, gestoßen. Nachdem im Europawahlkampf ein Selfie von Oppositionspolitiker Jarosław Kaczyński mit einem jungen PiS-Wahlkämpfer die Runde machte, für eine Groteske sorgte, kursiert seit vergangenem Wochenende ein Selfie vom polnischen Staatsoberhaupt in den sozialen Medien. Bronisław Komorowski ist darauf mit Andrzej Byrt, dem Vorsitzenden der Posener Messe, zu sehen Bringt die Selfie -Aktion im Polnischen als słitfocia bezeichnet den Präsidenten zumindest kurz in die Schlagzeilen, brachte eine andere PR- Aktion dem Staatsoberhaupt negative Presse. Anlässlich des 25. Jubiläums der drucken, die an Besuchergruppen verteilt und zu Werbezwecken verwendet werden sollen. Während vorne 25 Jahre Freiheit auf Polnisch prangert, steht auf stellt, sagte Koschyk, der seit Anfang Januar dieses Jahres Beauftragter der Bundessregierung für Aussiedlerfragen und w nationale Minderheiten ist. Er wagt einen Blick nach vorn: Im LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Jahr 2016 feiern wir 25 Jahre deutsch- ist polnischen Freundschaftsvertrag und ich möchte, dass wir bis dahin diese gemeinsame Agenda abgearbeitet haben. Die Probleme der deutschen Minderheit könnten nach diesem Zeitraum drastisch zunehmen. Auf die Frage, ob es mehr sind, antwortet der CSU-Politiker so: Es besteht dringender Handlungsbedarf. Den Hilferuf, der vor allem die Sicherung der Infrastruktur der polenweit über 500 Einrichtungen der deutschen Minderheit betrifft, müssen wir durch einen Beitrag Dieser Makake machte Selfies salonfähig dem Herstelleretikett Made in Bangladesh, will die Zeitung Gazeta Prawna herausgefunden haben und spekuliert, dass so der niedrige Preis von sechs Złoty das Stück zustande kam. Als Skandal beschimpft die Opposition den Bangladesh-T-Shirt-Deal, namentlich Ryszard Czarnecki, PiS- Europaabgeordneter. Hintergrund sind die niedrigen Löhne und schlechten Arbeitsbedingungen sowie ein Brand in einer Textilfabrik, der 2013 zahlreichen Näherinnen das Leben kostete. Plötzlich schlägt auch das Linksbündnis SLD patriotische Töne an. Generalsekretär Krzystof Gawkowski erinnert, dass Lodsch einst ein wichtiger Textilstanrt war, wo diese T-Shirts hätten bedruckt werden können. In einer öffentlichen Stellungnahme erklärt die Präsidenten- Kanzlei indes, der Auftrag sei an eine polnische Firma gegangen, die die T- Shirts bestellte. Und wie so oft bei öffentlichen Ausschreibungen war die Angebotshöhe entscheidend. Markus Nowak Höhe müsse in Gesprächen mit Zuständigen geklärt werden. Was aber auf jeden Fall angepackt werde, sei die Bildung, sagte Hartmut Koschyk: Bildung ist das Topthema. Während seiner Reise besuchte Koschyk unter anderem die zweisprachigen Schulen in Raschau und Ratibor-Studen. Die deutsche Minderheit erwartet ja zu Recht von beiden Regierungen, dass das Thema Bildung ganz oben auf der Agenda unserer bilateralen Gespräche steht. Die Minderheit habe erkannt, dass der beste Weg sei, eigene Bildungseinrichtung zu betreiben. Deshalb glaube ich, dass die deutsche und die polnische Regierung ideell und auch materiell zusammenarbeiten müssen, um dieses Bildungskonzept der deutschen Minderheit in die Realität umzusetzen. Zahlen fielen in diesem Zusammenhang jech jp Foto: Makake/Wikipedia Z okazji jubileuszu 40-lecia, oprócz wielu promocji na nasze usługi, proponujemy LARES: Państwu Niniejszy udział w konkursie z licznymi nagrodami pt.: LARES: Najlepsze Diese hasło Materialien reklamowe sind lediglich Spec. ZOZ zum >Tańczak Lesen bereitgestellt. i S-ka< Sp.J. Jegliche ist Nagroda główna to: Weekend we dwoje w hotelu SPA szczegóły i regulamin konkursu na stronie KOMPUTEROWY DOBÓR OPRAW * WOCHENBLATT.pl zaprasza odwiedzania strony internetowej

4 Niniejszy 4 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles Lesen bereitgestellt. Aktualności Jegliche ist Jung i Lecker in Warschau Krzyk rozpaczy Z dr. Norbertem Honką, kandydatem MN na prezydenta miasta Opola, o kontrowersjach związanych z pojęciem autonomii rozmawia Krzysztof Świerc. W zeszłym tygodniu na łamach NTO przypomniano śp. burmistrza Dietera Przewdzinga i jego starania Wer in Polen Wein kaufen will, stellt schnell fest, dass dieser meist aus Südeuropa oder Übersee kommt. Dabei liegt das Gute ch so nah. Ein odpowiedzialność realizować zadania junges Bistro im Zentrum Warschaus własne. A zatem samorządność terytorialna jest formą ustrojową zdecen- bietet darum fast ausschließlich LARES: Diese Materialien tralizowanej sind administracji lediglich publicznej zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist o autonomię ekonomiczną dla Śląska. Dzisiaj słowo autonomia wciąż wzbudza emocje, i to większe nawet niż śmierć byłego włodarza Zdzieszowic. Szokujące, pobnie jak to, że w Polsce z taką agresją reaguje się na ten wyraz, nawet jeśli chodzi tylko o autonomię ekonomiczną. Dlaczego? Słowo autonomia jest w Polsce deutsche Weine an und wurde dafür kürzlich prämiert. Im Juni 2013 hat Monika Wojtysiak nicht schlecht gestaunt, als sie in der Gazeta Wyborcza las, dass die Zeitung zusammen mit einer Jury ihr Lokal źle kojarzone, bo rozumiane jest w ten, że na jej podstawie tworzy się nowe państwo. Tak nie jest, ale prawpobnie wpływ na problemy z pojęciem słowa autonomia ma fakt, że państwo polskie przez 123 lata nie istniało na mapie świata i być może dziś istnieją obawy, że może znowu zniknąć. A przecież z punktu widzenia samorząwego autonomia in der ganzen Stadt durchsetzen. Seit der Gründung hat sie ihr Bistro in der ul. Emilii Plater 14 innerhalb von vier Jahren zu einer der bekanntesten Adressen Warschaus getrimmt: Ich habe viele Jahre in der Pfalz gelebt, kam zurück sne. Niestety, coraz częściej obserwuje się, że chody własne nie starczają na realizowanie zadań własnych, przez co coraz częściej w budżetach jednostek samorządu terytorialnego, zwłaszcza w gminach, zaczynają minować środ- Monika Wojtysiak kam die Idee zu einem deutschen Weinlokal im pfälzischen Exil. ki z tacji, subwencji, a to ogranicza nach Polen und habe die deutsche samorządność i samodzielność tych Winzerkunst mit hierhergenommen, Im Jung i Lecker LARES: Diese Materialien jednostek, sind bo lediglich jednocześnie zum wzrasta Lesen so die bereitgestellt. Restaurantchefin. Seitdem Jegliche kann kann man aus rund ist to nic innego jak najwyższe uprawnienie samorząwe, wykonywane na określonym terytorium danego państwa lub na całym terytorium, o ile mówimy o regionach autonomicznych, i w ramach prawa obowiązującego w danym państwie! Czyli granice autonomii z punktu widzenia samorząwego tworzy prawo danego państwa, a man aus ungefähr 80 verschiedenen Weinsorten wählen: Gewürztraminer, Müller-Thurgau, Grauburgunder. Und wer kein Sommelier ist, kann sich am Tisch von einem jungen Serviceteam beraten lassen. możliwość nadzoru i kontroli ze strony państwa. Można więc stwierdzić, że starania śp. Dietera Przewdzinga o autonomię ekonomiczną dla Śląska były słuszne? Był to przede wszystkim krzyk roz- paczy, bo winna jest ustawa, w której Serviert wird dazu leichte, mitteleuropäische Küche, die stets auf das Wein- rät Wojtysiak zu einer Platzreservierung, Unsere Bewertung spontaner Besuch verlockend erscheint, zachęca się przenoszenia siedzib koncernów wielkich miast, gdzie angebot abgestimmt ist. Die Speisekarte denn besonders nach der Auszeichnung charakterystyczną cechą autonomii jest samodzielność w stosunku władz centralnych. Czym zatem jest samorząd terytorialny? To korporacja lokalnej lub regionalnej społeczności powołanej realizowania zadań publicznych, posiadająca własną prawną. Ma też swoje źródła chodu pozwalające samodzielnie i na własną bez względu na liczbę jednostek. A podstawowych cech samorządu terytorialnego zaliczamy podmiot i przedmiot. Podmiotem są mieszkańcy, a przedmiotem zadania. No i pojawił się wątek autonomii ekonomicznej własne źródła chodu. Jung i Lecker zum besten der Stadt Tak, bo podstawą realizacji zadań gewählt hatte. Damit konnte sie sich LARES: Diese Materialien własnych sind powinny lediglich być chody zum wła- Lesen gegen bereitgestellt. immerhin mehr als 300 Jegliche Lokale ist bietet verschiedene Salate, kleine Snacks und eine überschaubare Auswahl an Menüs, gelegentlich auch mit dezidiert deutschen Akzenten. Gegessen wird im niveauvoll eingerichteten Gastraum, der unterteilt in drei Separées Platz zum besten Restaurant im vergangenen Jahr sei das Bistro äußerst beliebt. Und nicht nur zum Essen sollte man sich vorher anmelden, auch die regelmäßig stattfindenden Weinproben und Käseabende sind hoch frequentiert. Bei diesen nicht zgodnie z obowiązującym przepisami płaci się gros podatków. Ale, co z tymi małymi gminami, w których znajdują się zakłady tych firm, gdzie przez ich działalność niszczy się infrastrukturę drogową i notuje negatywne oddziały- wewnętrzną organizację i osobowość wanie na śrowisko naturalne? q für etwa 30 Gäste bietet. Auch wenn ein ganz günstigen Events kann man das VdG: Annaberger Konferenz zur Repressionspolitik gegenüber den Deutschen Deutsch: Sehr gut; Polnisch: brak Neben vielen bekannten wissenschaftlichen Namen kamen im Rahmen einer Konferenz zur Repressionspolitik gegenüber den Deutschen im Nachkriegspolen auch Zeitzeugen aus der Minderheit zu Wort. Sie revidierten das Bild, das man heute von der so stark oberschlesisch minierten deutschen Volksgruppe im Lande hat. Detlef Rach aus Stolp und Peter Jeske aus Köslin verblüfften die Gäste mit ihren mitgebrachten Schulzeugnissen. Sie hatten in den 50er Jahren deutsche Grundschulen in der Woiwodschaft Köslin besucht, die erst ab der zweiten Klasse Polnisch als Fremdsprache lehrten! Zahlreiche Ortschaften in Hinterpommern waren bei der Flucht nicht akcji w łączenia rodzin. W samym powiecie słupskim funkcjonowało LARES: Diese Materialien Zeugnis einer sind polnischen lediglich Schule mit deutscher zum Unterrichtssprache Lesen im bereitgestellt. Schuljahr 1955/56 Jegliche wówczas 15 szkół, w ist których rechtzeitig evakuiert worden und ein weitgehendes Verschwinden der Deutschen aus der Region gab es erst Ende der 50er Jahre infolge der Aussiedlung durch Familienzusammenführung. Allein an 15 Schulen im Kreis Stolp gab es damals Unterricht nur auf Deutsch, berichtete Rach. Jürgen Grätschel aus Liegnitz malte ebenfalls das Bild einer Zeit und einer Region, die heute niemand mehr für möglich hält. Da Liegnitz wegen seiner geografischen Lage Hauptquartier der Sowjets war, lernte man zunächst Russisch und nicht Polnisch. Die Russen vertrauten vielen Deutschen. Zum Schutz wohnten in einem Haus Rotarmisten, dann in drei Häusern Deutsche, dann wieder Rotar- wiederholen, von dem wir heute gehört w skali kraju. Detlef Rach ze Słupska i dalej, a niemieccy uczniowie chodzili haben? So wie es das im tiefsten Nachkriegskommunismus für Deutsche in branych, prezentując swoje świadectwa Dopiero z czasem, na przestrzeni lat Peter Jeske z Koszalina zaskoczyli ze- za zgodą Rosjan tzw. tajnej szkoły. misten und so weiter. Deutsche Schüler gingen in eine von den Russen gewährte Geheimschule. Erst langsam im Verlauf der 50er Jahre drang die polnische Besiedlung überhaupt in die Innenstadt vor. Einige umliegende Orte waren hingegen den Polen schon 1946 besenrein übergeben worden. Kurioserweise sei man als Deutscher in Liegnitz gerade im szkolne, zgodnie z którymi w latach 50. ubiegłego stulecia uczęszczali oni niemieckich szkół podstawowych w województwie koszalińskim, w których język polski był nauczany piero od drugiej klasy, i to jako język obcy! Na Pomorzu Gdańskim było wiele miejsco- Polnisch kannten, heute geht es um die wości, których władze niemieckie wiodło w się stosunkowo najlepiej w okresie stalinizmu. Były niemieckie książki nachwirken. Bildung von Siebenjährigen, die kein zdążyły na czas ewakuować tereny te LARES: Diese Materialien Wort Deutsch sind lediglich können. zum Lesen większość bereitgestellt. ludności niemieckiej przestała Jegliche z NRD, a w kioskach można było ist nabyć Stalinismus vergleichsweise gut durch die Zeit gekommen. Es gab deutsche Bücher aus der DDR, deutsche Zeitungen an den Kiosken. Zur Maiparade kam die Tochter von DDR-Präsident Wilhelm Pieck zur Begrüßung. Grätschel redete sich in Schwung und beschwor: Nun hört ch mal auf hier in Oberschlesien In der Diskussion bekannte Hubert Beier, einst DFK-Aktivist und seit einem halben Jahr in Deutschland lebend: Ich bin verzweifelt, die deutsche Minderheit geht zugrunde. Warum können wir heute nicht so ein deutsches Schulwesen Niederschlesien oder Pommern schon einmal gab. Und so etwas soll heute in Freiheit nicht möglich sein?. Nachdenklich stellte VdG-Präsident Gaida dann in seinen Abschlussworten fest: wir dürfen nicht vergessen. Damals waren das siebenjährige Schüler, die kein Wort VdG: Konferencja na Górze św. Anny na temat polityki represji wobec Niemców Język niemiecki: bardzo bry; język polski: brak W wielu znanych naukowców wypowiadali się też przedstawiciele mniejszości niemieckiej pamiętający tamte czasy. Zrewiwali oni obraz, jaki znamy z relacji członków mniejszości niemieckiej z Górnego Śląska, wyraźnie minującej Juni 2014 Bester deutscher Wein 80 verschiedenen Weinsorten wählen. Detlef Rach berichtete aus seiner Schulzeit. zamieszkiwać piero pod koniec lat 50. na skutek jej wysiedlenia w ramach tzw. nauka odbywała się w języku niemieckim poinformował Rach. Także Jürgen Grätschel z Legnicy nakreślił obraz czasu i regionu, jaki dziś może wydawać się zupełnie nieprawpobny. Ponieważ w Legnicy ze względu immer von Schlesien zu reden. Liegnitz ramach konferencji, której tematem była na jej położenie geograficzne mieściła das ist Schlesien. Heute ist das geografische Bild Schlesiens völlig verzerrt. Niemców w powojennej Polsce, oprócz początkowo w szkołach uczono języ- polityka represji wobec się główna kwatera wojsk radzieckich, ka rosyjskiego, nie zaś polskiego. Było wielu Niemców, którym Rosjanie ufali. Dla ich ochrony było tak, że w jednym mu mieszkali czerwonoarmiści, w następnych trzech mach Niemcy, w kolejnych znów czerwonoarmiści i tak 50., ludność polska, którą zasiedlano te tereny, przeniknęła w centralne rejony miasta. W przeciwieństwie tego, niektóre okoliczne miejscowości już w 1946 roku zostały przekazane Polakom w stanie pozamiatanym. Pewne kuriozum stanowi fakt, że legnickim Niemcom Fotos: Till Scholtz-Knobloch sogenannte Wein-ABC lernen und verschiedene Reben aus ganz Deutschland verkosten. Jung i Lecker wird seinem Namen vollkommen gerecht, auch wenn ihn insbesondere polnische Gäste nur schwer aussprechen können. Holger Lühmann Innovation Geschmack Preis/Leistung Foto: Holger Lühmann niemieckie gazety. Na paradę majową przybyła na powitanie córka prezydenta NRD Wilhelma Piecka. Podsumowując, Grätschel zaapelował: Przestańcie o Górnym Śląsku stale mówi滜ląsk«. Legnica to też jest Śląsk. Obecnie obraz geograficzny Śląska jest całkowicie wypaczony. W trakcie dyskusji Hubert Beier, wcześniej działacz DFK, od pół roku mieszkający w Niemczech, wyznał: Jestem zrozpaczony, bo mniejszość niemiecka ginie. Dlaczego nie możemy obecnie znów stworzyć takiego systemu szkolnictwa, o jakim tu dziś usłyszeliśmy? Takiego, jaki mieli Niemcy na Dolnym Śląsku czy Pomorzu w czasach najgłębszej powojennej komuny. I coś takiego ma nie być możliwe dziś, w czasach wolności?. W refleksyjnym tonie przewodniczący VdG Bernard Gaida, kończąc swoją wypowiedź, stwierdził: Nie możemy zapominać, że wtedy byli to siedmioletni uczniowie, którzy nie znali ani słowa po polsku, natomiast dziś chodzi o to, by kształcić siedmiolatków, którzy nie znają ani słowa po niemiecku. Till Scholtz-Knobloch Zwischen der Verbandsratssitzung des Dachverbandes der deutschen Minderheit VdG (S. 5) und der Wallfahrt hatte der VdG zur Konferenz Die Deutschen in Polen Die kommunistischen Behörden gegenüber der deutschen Bevölkerung geladen. Diese knüpfte bereits im Titel an den wissenschaftlichen Kongress vom vergangenen Jahr in Gleiwitz an, der eine Folge der deutsch-polnischen Rundtischgespräche war und die Repressionspolitik gegenüber der deutschen Volksgruppe beleuchtete. Daraus folgende Forschungsvorhaben sollen insbesondere auch Folgewirkungen thematisieren, die heute noch auf die jüngere Generation der deutschen Volksgruppe S-K

5 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles Lesen bereitgestellt. Aktualności Jegliche ist Góra św. Anny: Ostre utarczki słowne delegatów stowarzyszeń MN Nr. 23/1157 Wochenblatt.pl 5 Rany i lekarstwa Na inaugurację obfitującego w wydarzenia weekendu na Górze św. Anny, wśród których była pielgrzymka mniejszości (str. 6) oraz historyczna konferencja (str. 4), w piątek obrawała rada Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce najwyższy organ VdG. auskommen. Przewodniczący VdG Bernard Gaida, przeczuwając, że posiedzenie może przynieść niejedną werbalną burzę pod płaczącym niebem, otworzył je rzymskim przysłowiem: Łatwo jest złamać trzcinkę całą ich wiązkę złamać niełatwo. Jego zdaniem w ubiegłym roku władze VdG brze uczyniły, otwierając się na stowarzyszenia, które tychczas nie należały związku, jednak w tak powiększonej rodzinie wychodzą też na jaw okropne słabości, ponieważ nie Kornelia Pawliczek-Błońska i Martin Lippa z DFK woj. śląskiego w chwili ogłoszenia wyników, jakie uzyskali w wyborach uzupełniających zarządu. Na drugim planie w zielonym stroju Krystyna Płocharska z Olsztyna, której alles sagen. Dieser eindringliche Ap- sonst: w Vor den Wahlen darf man jech działania również wzbudzają kontrowersje. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche pell Gaidas zog sich wie ein roter ist Faden każdy jest przygotowany na demokrację. Gaida zarzucił m.in. Gerarwi Wichowskiemu z Lidzbarka Warmińskiego, iż postąpił on nietaktownie i niewłaściwie, obwiniając Krystynę Płocharską (Olsztyn) o działanie na szkodę mniejszości. W jego przekonaniu tego rodzaju problemowych sytuacji nie należy wyciągać na forum publiczne, przecież nawet nie poruszono tematu in den w VdG-Vorstand gewählt worden interesów personalnych, które się za tym profilu VdG. neben Kornelia Pawliczek-Błońska. wszystkim kryją. Der Vorsitzende des DFK Schlesien, zaś on sam zawsze gotów jest wystąpić w roli mediatora. Zapytał też: Jak można zrozumieć ból, jakiego znała pani Neuwald-Piecha?, którą wybrano z DFK woj. śląskiego zarządu VdG, po czym jednak jej organizacja wojewódzka nakazała jej zaprzestać sprawowania tej funkcji, gdyż wcześniej panował zwyczaj oddelegowywania zarządu VdG prze- móc uznać ją za ich reprezentantkę w Uczestnicy konferencji byli zgodni co Piecha habe man den eigenen Leuten Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości tego, że zabezpieczenie finansowej quasi w von Außen vor die Nase gesetzt. Narowych i Etnicznych. Pozbawiona przyszłości organizacji będzie wymagało Sie trat zum 9. Mai zurück. Pawliczek- wodniczącego i skarbników. Tak nie postępują ludzie tworzący społeczność ( ) W VdG należy działać bez lokalnego patriotyzmu! stwierdził Gaida i dał, że obecnie w większym stopniu niż zwykle obowiązuje zasada, iż przed wyborami można powiedzieć wszystko. Ten bitny apel Gaidy towarzyszył obram niczym myśl przewodnia. zaufania Płocharska ostatecznie sama zrezygnowała. W efekcie postanowiono, że oprócz Rafała Bartka mniejszość niemiecką będzie w Warszawie reprezentował przewodniczący VdG Bernard Gaida. Kolejnym przyczynkiem buwania demokracji był moment, gdy w tymże roku będzie Europejską Stolicą Ania Mróz warf ein: Wollen wir ch Martin Lippa powołał się na przepis, Kultury. Z ubiegłorocznego kongresu mal w die Dinge beim Namen nennen, zgodnie z którym nie można zorganizować sind zebrania, lediglich jeżeli nie zum podjęto Lesen kim to, bereitgestellt. że Węgry oficjalnie poprosiły Jegliche o tes Jahr schon ein Zeichen fehlenden ist strengstens w pamięci utkwiło mu przede wszyst- Martin Lippa. Die Nichtwahl war letz- LARES: Diese Materialien untersagt. Uczestnicy posiedzenia byli jak rzadko kiedy skorzy dyskusji, lecz choć nie zabrakło starć, to jednak zawsze udawało się znaleźć kompromis. W grudniu wybrano Agnieszkę Neuwald-Piechę z DFK woj. śląskiego zarządu VdG pobnie jak Kornelię Pawliczek-Błońską. Natomiast przewodniczący DFK woj. śląskiego, uchwały tyczącej protokołu ostatniej sesji. Wprawdzie na miejscu nie dało się tego naprawić, ale postanowiono, że w przyszłości posiedzenia rady VdG będą się odbywały bez takich nieciągnięć. Delegaci nie złali zaczerpnąć dal- szych przykładów na dysonanse rodem wpłynąłby na wzrost akceptacji mniejszości niemieckiej w społeczeństwie. ad hoc agieren mussten schickten Beschluss aus ihrem Regionalverband z polskiej polityki partyjnej, za co część LARES: Diese Materialien winy ponosił sind po lediglich prostu napięty zum harmo- Lesen bereitgestellt. Jegliche nun neben Lippa mit Marek ist Psotta Martin Lippa, nie uzyskał niezbędnej większości głosów. Od tej chwili władze członkowskiej organizacji obstawały przy tym, aby delegaci wystawili tylko kandydatury przewodniczącego i skarbniczki Pawliczek-Błońskiej, twierdząc, że Neuwald-Piechę narzucono własnym ludziom niejako z zewnątrz. Z dniem 9 maja ustąpiła ona ze stanowiska. Z kolei Pawliczek-Błońska odmówiła pracy w nogram. Dla wielu pozostało rzeczą niezrozumiałą, dlaczego sprawozdanie z ubiegłorocznej działalności, przesłane wszystkim delegatom, trzeba było niemal w całości rzucić na ścianę jako prezentację, przez co na przykład Mar- garethe Laszek nie starczyło czasu, aby Wochenendes am St. Annaberg Vor w dem Hintergrund dieser Kopfgeburt hatten die Delegierten eine Sat- wyczerpująco przedstawić swoje starające się mit der Minderheitenwallfahrt (S. 6) LARES: Diese Materialien sind o przyjęcie lediglich VdG katowickie zum Lesen und der bereitgestellt. historischen Konferenz Jegliche (S. 4) zungsänderung vorgenommen. ist Auf zarządzie, solidaryzując się z decyzją władz DFK woj. śląskiego, co nie przyniosło jej aprobaty w przeciwieństwie osoby Martina Lippy, co było pewną niespodzianką. Rzecznik opolskiego TSKN, Ania Mróz, zauważyła: Nazwijmy rzeczy po imieniu. Fakt niewybrania Martina Lippy w ubiegłym roku był już sygnałem braku zaufania, więc może na- tagte am Freitag auch der Verbandsrat als höchstes Organ des Verbandes deutscher Gesellschaften in Polen (VdG). VdG-Präsident Bernard Gaida eröffnete die Sitzung in Vorahnung auf manches verbale Gewitter bei wei- Dietmar Brehmer. CRNP był niejako nendem Himmel mit dem römischen bekannte: Jetzt erst habe ich erfahren, prekursorem VdG, a zatem Brehmer był Sprichwort: Schilf kann man einfach worum w es hier überhaupt geht. Dabei poprzednikiem Gaidy. Charytatywna brechen, ein Schilfbündel nicht. Der waren die personalpolitischen Interes- leżałoby okazać samokrytykę?. Delegaci zdenerwowani takim przedszkolem (jak wtrącali głośno co niektórzy) odrzucili kandydaturę Pawliczek-Błońskiej większością 47 głosów przy tylko 27 głosach za. Delegaci z DFK woj. śląskiego, zmuszeni zadziałania ad hoc, jako że ich organizacja nie podjęła żadnej odnośnej uchwały, zgłosili oprócz kandydatury Lippy dwie alternatywne: Marka Psotty i Anity Pendzialek. Wybór Psotty, który był członkiem komisji rewizyjnej, sprawił, że jego funkcję trzeba było obsadzić na nowo, co było pewnym zaśćuczynieniem dla Anity Pendzialek. Zainspirowani takim obrotem spraw delegaci konali zmiany statutu, ofertę Martina Lippy, aby Pojednanie i Przyszłość najpierw przystąpiło DFK woj. śląskiego, a piero potem VdG, Brehmer zdecywanie odparł: Tutaj chodzi o przyjęcie VdG, a nie o taktyczne gierki nie służące naszej sprawie. Pomimo wszelkich przeciwności zna- lazło się jednak nieco czasu, by spojrzeć Piecha verstehen?, die aus dem DFK Martin w Lippa anmahnte, eine Versammlung ohne Beschluss über das Protokoll na przyszłe zadania. Jednym z nich będzie rozpisanie sind lediglich konkursu literackiego zum Lesen worden bereitgestellt. war, von ihrem Bezirksverband Jegliche der letzten Tagung ginge nicht. Dies ist ließ strengstens Schlesien in den VdG-Vorstand gewählt Ausgabe des Wochenblattes. LARES: Diese Materialien untersagt. uchwalając na wniosek Paula Sabiniarza (Gdańsk), że zarząd będzie składał się z maksymalnie ośmiu członków, jednak nie mniej niż pięciu. Cała sprawa nurtowała zebranych jeszcze przez dłuższy czas, w którym dały się słyszeć głębokie oddechy co niektórych. Jeden z nich, Roland Hau, stwierdził: Dopiero teraz wiem, o co tu w ogóle chodzi. A Niemal równie ostrą dyskusję wywołało pismo, jakie nadeszło z Pomorza oraz Warmii i Mazur, w którym członkowie MN z północy kraju pomstowali na Krystynę Płocharską, twierdząc, że nie mają niej na tyle zaufania, by stowarzyszenie Pojednanie i Przyszłość. Ostatecznie stowarzyszenie przyjęto, co oznacza, że po trwającym dziesięciolecia rozstaniu stęp struktur VdG będzie miał pierwszy przewodniczący Centralnej Rady Niemców w Polsce, pomoc bezmnym czy też obszerne archiwum kartotek obozowych zgromadzone przez stowarzyszenie Pojednanie i Przyszłość wypełniają też poniekąd lukę w działalności VdG, w którym przedstawiciele dawnej niemieckiej inteligencji, Przyjęcie stowarzyszenia Pojednanie i Przyszłość wypełnia pewną lukę w tychczasowym na temat tragedii śląskiej, jak również pomorskiej, wschodnio- i zachodniopruskiej, jaka rozegrała się w 1945 roku. wiele wysiłku, pobnie jak zainstalowanie własnej rozgłośni radiowej. Bernard Gaida zawczasu przypomniał też, że w 2016 roku kongres naczelnej organizacji mniejszości narowych żyjących w Europie odbędzie się we Wrocławiu, który wybaczenie za powojenną deportację węgierskich Niemców, co prowadziło na Węgrzech znacznego wzrostu akceptacji dla społeczności Szwabów dunajskich. W Polsce natomiast wciąż jeszcze brak jest takiego sygnału, który St. Annaberg: Delegierte aus den deutschen Verbänden liefern sich brisante Wortgefechte Wunden und Heilungen Zum Auftakt des ereignisreichen VdG habe letztes Jahr gut daran getan, sich für bislang nicht dem Dachverband angehörende Verbände zu öffnen. In der größeren Familie würden sich aber auch grausame Schwächen zeigen, weil nicht jeder auf die Demokratie vorbereitet sei. zu haben. Wichowski hatte Krystyna Płocharska (Allenstein) vorgeworfen, zum Schaden der Minderheit zu arbeiten. Unruhe, so Gaida, dürfe niemals offen austragen werden, er sei stets bereit zu vermitteln. Und er fragte: Wie kann man den Schmerz von Frau Neuwald- Andreas Paterek-von Sperling, Margrethe Laszek i Dietmar Brehmer (wszyscy ze stowarzyszenia Pojednanie i Przyszłość, Katowice) cieszą się, że stowarzyszenie właśnie zostało w przyjęte grona organizacji członkowskich VdG. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche jech zurückgepfiffen wurde, ist da die- ser auf die traditionelle Entsendung des Vorsitzenden und der Schatzmeisterin in den VdG-Vorstand beharrte. So handelt man nicht in einer Gemeinschaft ( ). Im VdG muss man ohne Lokalpatriotismus handeln! Heute gelte mehr als durch den Tag. Diskussionsfreudig wie selten schrammte die Sitzung entlang mancher Kanten, dennoch fand sich stets ein Kompromiss. Im Dezember war Agnieszka Neuwald-Piecha aus dem DFK Schlesien Martin Lippa, fand damals nicht die Mehrheit. Der Mitgliedsverband beharrte seither darauf, dass die Delegierten nur den Vorsitzenden und die Schatzmeisterin Pawliczek-Błońska ins Rennen geschickt hätten, Neuwald- Błońska verweigerte aus Solidarität zum Beschluss des DFK Schlesien hingegen ihre Vorstandsmitarbeit. Dies brachte ihr nun überraschenderweise anders als Lippa fehlende Zustimmung ein. Oppelns SKGD-Pressesprecherin Vertrauens, wo bleibt die Selbstkritik? Die vom Kindergarten (so einzelne Zwischenrufe) genervten Delegierten erteilten Pawliczek-Błońska bei nur 27 Ja-Stimmen 47 Absagen. Die Delegierten des DFK Schlesien die nun ohne und Anita Pendzialek zwei Alternativen ins Rennen. Durch die Wahl von Psotta, der der Revisionskommission angehörte, musste sein altes Amt neu besetzt werden, so dass Pendzialek hier ein Trostpflaster blieb. Vorschlag von Paul Sabiniarz (Danzig) müssen dem Vorstand künftig bis zu acht, jech mindestens fünf Mitglieder angehören. Das alles beschäftigte die Versammlung ausgiebig und mancher atmete tief durch. Roland Hau etwa sen, die sich hinter all dem verbergen ja gar nicht einmal angesprochen. Kaum weniger brisant wurde ein Schreiben aus Pommern und Ermland- Masuren diskutiert, mit dem Mitglieder aus dem Norden gegen Krystyna sporadycznie zamieszkujący duże miasta Gaida warf etwa Gerard Wichowski aus Płocharska wetterten. Den Autoren fehle Górnego Śląska, jak tąd nie znajwa- Heilsberg im Ermland vor, geschmacklos und nicht angebracht gehandelt gemeinsamen Kommission von Minder- das Vertrauen, sie als Vertreterin in der dla siebie miejsca. W odpowiedzi na heiten und Regierung zu sehen. Letztlich wollte Płocharska ohne Vertrauen nun auch nicht mehr. VdG-Präsident Gaida wird nun neben Rafał Bartek benannt, die deutsche Volksgruppe in Warschau zu vertreten. Ein weiterer Baustein in Sache Demokratiefindung ergab sich, als Fotos: Till Scholtz-Knobloch sich zwar aktuell nicht heilen. Künftige Verbandsratstagungen sollen nach Beschluss nun jech ohne diesen Mangel Dass die Delegierten sich nicht weitere Beispiele in Sachen Missstimmung an der polnischen Parteipolitik nehmen konnten, daran war zum Teil einfach der enge Zeitplan schuld. Unverständlich blieb vielen, wieso ein jedem Delegierten zugesandter Bericht über die Tätigkeit im abgelaufenen Jahr nahezu vollständig auch noch als Präsentation an die Wand geworfen werden musste. So reichte beispielsweise Margrethe Laszek die Zeit nicht, ihren um Aufnahme in den VdG werbenden Kattowitzer Verband Versöhnung und Zukunft ausreichend vorzustellen. Mit der letztlich erfolgten Aufnahme findet nach Jahrzehnten der Trennung der erste Vorsitzende des Zentralrates der Deutschen in Polen, Dietmar Brehmer, Zugang zum VdG. Der Zentralrat war quasi Vorläufer des VdG und Brehmer somit Vorgänger von Gaida. Die karitative Arbeit mit Obdachlosen oder das umfangreiche Archiv von Versöhnung und Zukunft an Straflagerkarteien schließen gewissermaßen auch eine Lücke im Verband, wo bislang in Oberschlesiens Großstädten die Reste eines intellektuellen deutschen Bürgertums quasi heimatlos waren. Brehmer entgegnete nach dem Angebot von Martin Lippa, zunächst ch bitte dem DFK Schlesien und dann dem VdG beizutreten, auch entschieden: Es geht hier um die Aufnahme in den VdG und keine taktischen Spielchen gegen unser Anliegen. Zeit für einen Blick auf künftige Aufgaben fand sich aber trotz aller Widrigkeiten: Ein Literaturwettbewerb zur schlesischen, wie auch pommerschen, ost- oder westpreußischen Tragödie 1945 soll ausgeschrieben werden. Die Sicherung der finanziellen Zukunft werde große Anstrengungen erfordern, ebenso die Installierung eines eigenen Radiosenders. Jetzt schon vorzumerken, so Gaida, sei auch, dass der Kongress des europäischen Minderheitendachverbandes FUEV 2016 in Breslau stattfinde, das dann Kulturhauptstadt Europas ist. Aus dem vergangenen Jahr sei ihm vor allem in Erinnerung, dass Ungarn offiziell um Verzeihung für die Deportation der Ungarndeutschen nach dem Krieg gebeten habe. Dies habe in Ungarn zu einem deutlichen Zuwachs an Akzeptanz der Donauschwaben geführt. Ein entsprechendes Zeichen in Polen mit entsprechendem Einfluss für eine öffentliche Akzeptanz fehle hingegen noch immer. Till Scholtz-Knobloch Na Górze św. Anny był też ambasar Rolf Nikel: Z okazji posiedzenia rady VdG, konferencji VdG (str. 4) oraz pielgrzymki mniejszości (str. 6), na Górę św. Anny przybył nowy ambasar Republiki Federalnej Niemiec w Polsce, Rolf Nikel. W programie jego wizyty na Górnym Śląsku znalazło się też zwiedzanie Farskiej Stoły przy kole DFK w Biedrzychowicach, był też gościem kursu sobotniego odbywającego się w siedzibie koła DFK w Większycach. W następnym wydaniu Wochenblatt.pl opublikujemy wywiad z nowym ambasarem, który może pochwalić się faktem pochodzenia swojej rodziny ze Śląska. Auch Botschafter Nikel war am Annaberg: Auch der neue Botschafter der Bundesrepublik Deutschland, Rolf Nikel, machte am Annaberg zur VdG- Verbandsratssitzung, zur VdG-Konferenz (S. 4) und der Minderheitenwallfahrt (S. 6) seine Aufwartung. Zu seinem Programm in Oberschlesien gehörte auch der Besuch der Pfarrscheune beim DFK Friedersrf und des Samstagskurses beim DFK Wiegschütz. Ein Interview mit den neuen Botschafter, der auf eine familiäre Herkunft in Schlesien verweisen kann, lesen Sie in der kommenden

6 Niniejszy 6 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Glaube zum und Lesen Religion bereitgestellt. Wiara Jegliche i religia ist Minderheitenwallfahrt: Zirka Gläubige pilgerten zum Annaberg Eine LARES: Wallfahrt Niniejszy der Erinnerungen Juni 2014 Pfarrer Vinzent Leppich, 85 (erster von links), aus Cosel-Rogau stammend, war 30 Jahre als Seelsorger in der Erzdiözese Köln tätig. Gleich nach der Wende begann ich Fahrten nach Oberschlesien zu organisieren auch zu den Minderheitenwallfahrten kamen wir öfter, so Leppich. An der Familie liege es, die Tradition weiterzugeben, denn ohne diese Tradition der Vorfahren sei es nicht möglich, dass sich kulturelle Werte entfalten können, sagte der Hauptorganisator der Wallfahrt, Pfarrer Peter Tarlinski, und freute sich über das Ansteigen der Pilgerzahl. Hartmut Koschyk traf am Pilgerheim viele Bekannte und Freunde. Hier w zusammen mit Georg Latton aus Kreuzenort. Josef Gonschior aus Ratibor (vorne in der Mitte) erinnert sich an den ersten deutschen Gottesdienst am Annaberg vor 25 Jahren: Das war eine riesige Euphorie, das können die Jüngeren heute gar nicht nachvollziehen. Es war wie ein anderes Zeitalter: Offizielle Gäste beider Regierungen waren undenkbar und Begleithefte waren damals überflüssig, weil wir ja die deutschen Lieder auswendig konnten, so Gonschior. waren vergriffen. Unter dem Motto Die Familie groß in der Liebe fand am 1. Juni die Wallfahrt der Minderheiten auf den St. Annaberg statt. Die feierliche Eucharistiefeier leitete der neue Oppelner Weihbischof Prof. Rulf Pierskała. Unter den Ehrengästen waren u.a. der neue Botschafter Rolf Nikel, Hartmut Koschyk, Beauftragter der Bundesregierung in Sachen deutsche Minderheiten, und Stanisław Huskowski, Staatssekretär für wo unter dem Schutz der heiligen Hedwig Ministerpräsident Tadeusz Mazowiecki und Bundeskanzler Helmut Kohl die ihr 20. Gründungsjubiläum feiern. ergriff das Wort und überbrachte die Grüße des Bundespräsidenten Joachim Gauck, der nächste Woche Polen besu- für Verwaltung und Digitalisierung, Klaus Plaszczek, Vorsitzender der Landsmannschaft der Oberschlesier und viele weitere Gäste u.a. Oberschlesier aus Texas. In seiner zweisprachig gehaltenen chen wird. Es ist ein besonderer, ein bewegender Moment am Anfang in meiner Predigt hob Weihbischof Pierskała die Wichtigkeit eines Dialoges auch Mission als deutscher Botschafter hier innerhalb von Familien hervor. Man in Polen an der Minderheitenwallfahrt soll immer mit den Kindern und untereinander in der Familie am St. Annaberg teilnehmen zu können. sprechen den Friedensgruß austauschten. Und in dem Geist des Friedensgrußes von Kreisau wollen wir, die polnische Regierung und die Bundesregierung ( ), hier in Schlesien zusammenwirkend für den Schutz und die Rechte aller Minder- Der Bundesregierung und mir persönlich liegen Sie, die deutschen Landleute versprach die Runden-Tisch-Gespräche heiten eintreten, sagte Koschyk und in Polen, sehr am Herzen, so der neue noch in diesem Jahr fortzusetzen. In und gemeinsam beten, um der jungen Generation das Glaubenserbe in der Sprache des Herzens zu vermitteln und zugleich die kulturelle Identität unserer schlesischen Heimat. Das gemeinsame Gebet in der Sprache des Herzens spielt hier eine entscheidende Rolle, betonte Bischof Pierskała. Auch der neue Botschafter Rolf Nikel Botschafter in Warschau, der familiäre Wurzeln in Schlesien hat. In seiner Ansprache überbrachte der Beauftragte der Bundesregierung für Aussiedlerfragen und nationale Minderheiten Hartmut Koschyk Grüße der Kanzlerin Angela Merkel. Er erinnerte Minderheitsseelsorger Peter Tarlinski: Wir haben Begleithefte drucken lassen und alle auch an den 25. Jahrestag der ersten einander stehen, dann gibt es Frieden deutschsprachigen heiligen Messe in im Kleinen und Frieden im Großen. LARES: Diese Materialien Oberschlesien sind lediglich und an die Worte zum Johan- Lesen bereitgestellt. Johannes Rasim/kan Jegliche ist nes Pauls II. zum Weltfriedenstag am 1. Januar 1989 Frieden schaffen Minderheiten achten. Unvergessen ist das Bild von Kreisau, Anspielung an die Predigt des Weihbischofs Rulf Pierskała über die Bedeutung und den Schutz von Familie sowie die Achtung der Minderheiten, sagte Koschyk abschließend: Wenn diese drei Dinge: Heimat, Identität, Glaube in einem ausgewogenen Verhältnis zu- Der neue Weihbischof Pierskała kam bei den Pilgern gut an. Hier weiht er das Banner der Schlesischen Landfrauen, Aus dem Frankenland, Westfalen oder Rheinland kamen mehrere Reisegruppen zur Pilgerfahrt nach Oberschlesien. Fotos: Johannes Rasim

7 Niniejszy Nr. 23/1157 LARES: Diese Materialien sind lediglich Glaube zum und Lesen Religion bereitgestellt. Wiara Jegliche i religia ist Wochenblatt.pl 7 Wrocław: Zgromadzenie Rycerzy w stolicy Śląska Kronika Parafialna Gdzie LARES: Prusak Niniejszy z Austriakiem czynią bro Q W Q Apel o pomoc powodzianom: Konferencja Episkopatu Polski apeluje o pomoc dla ofiar powodzi na Bałkanach. Biskup opolski przychylił się prośby przewodniczącego KEP abpa Stanisława Gądeckiego o ogłoszenie w niedzielę 8 czerwca zbiórki na rzecz ofiar powodzi na Bałkanach. Zachęcam was przyłączenia się mojej modlitwy za ofiary Po raz pierwszy od zakończenia wojny joannici komanrii śląskiej obrawali we Wrocławiu. Zgromadzeniem Rycerzy 31 maja rozpoczęli obchody rocznego święta rycerskiego (Rittertag 2014). LARES: programie zgromadzenia Diese Materialien znala- sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist zły miejsce podsumowanie pracy z działalności joannitów komanrii śląskiej (Schlesische Genossenschaft) za ubiegły rok oraz plany kolejnych projektów. W centrum uwagi stały sprawozdania ze stacji pomocy spo- i za wszystkie osoby tknięte tym kataklizmem. ( ) Niech naszym braciom nie zabraknie naszej solidarności i konkretnego wsparcia ze strony wspólnoty międzynarowej czytamy w apelu. Caritas Polska przeznaczyła na pomoc 20 tysięcy euro. Potrzeby są jednak o wiele większe. Q łecznej w Sycowie (Groß Wartenberg), Wałbrzychu (Waldenburg), Wrocławiu (Breslau) oraz przy kościele Wang w Karpaczu (Krummhübel). Najważniejszą częścią obchodów Rittertagu było nabożeństwo w języku niemieckim w kościele pamiątkowym Gustava-Alfa na Sępolnie w niedzielę 1 czerwca. To ogromne wyróżnienie udzielone Q Frühlingsfest mit Gottesdienst: Mit einem deutschen Gottesdienst, zelebriert von Pater Arndt aus Breslau und Diakon Andreas Kolbe aus Königs Wusterhausen (Brandenburg), begann am 25. Mai das jährliche Frühlingsfest des DFK-Glatz. Gesanglich wurde der vom Religionspädagogen Jochen mnie, ale głównie parafiom, w których łem, czyli w Sycowie i teraz we Wrocławiu, gdzie przy pomocy joannitów udało się rozwinąć służbę diakonijną, czyli praktyczną pomoc ludziom potrzebującym wsparcia podkreślił proboszcz niemieckojęzycznej parafii ewangelicko-augsburskiej, gospodarz nabożeństwa, a zarazem jedyny czynny Straube vorbereitete Gottesdienst durch den Waldenburger DFK-Chor und die DFK- Gesangsgruppe aus Glatz gestaltet. QQCantate w Tarnowskich Górach: Hymnem Warownym grodem jest nasz Bóg (Ein feste Burg ist unser Gott, Martin Luther, 1529) rozpoczął się 18 maja w kościele Zbawiciela w Tarnowskich Górach przegląd pieśni Cantate. 17 chórów diecezji katowickiej zaprezentowało kunszt wokalny. Chórzystów i gości powitał biskup elekt Marian Niemiec, który wraz z panią wiceburmistrz Tarnowskich Gór, Jolantą Tuszyńską, wręczył pamiątkowe dyplomy i upominki dyrygentom Baliwat Brandenburski, który po okresie reformacji stał się zakonem protestanckim, zaś odłam katolicki znany jest dziś jako zakon maltański. Oba zakony rycerskie działają dziś na rzecz diakonii. Rycerze z byłych niemieckich terenów wschodnich, obecnie polskich, medycznym w stacjach socjalnych oraz Aż 11 braci joannitów uczestniczyło w chórów. grupują się w większości w czterech mach prywatnych. zamachu 20 lipca 1944 roku. komanriach: pomorskiej, pruskiej, Jednym z najważniejszych osiągnięć duchowny rycerz prawa joannitów w Polsce, ks. Andrzej Fober. W czasie nabożeństwa odbyła się też ceremonia przyjęcia dwóch nowych członków zakonu, którego konali wielki mistrz (Herrenmeister), Jego Królewska Wysokość Oskar Książę Prus oraz komendant śląskiej komanrii, książę Michał Biron Kurlandzki (Michael Prinz Biron von Curland). Organizacja nabożeństwa na zgromadzenia joannitów to wielka sprawa. Oni zabiorą wspomnienie tego nabożeństwa z sobą Niemiec. Mogli tu przeżyć starą, śląską, ewangelicką liturgię, w której modlili się już ich przodkowie i część z nich osobiście też, jeśli urodzili się przed wojną przypomniał ks. Fober. Niezapomniany weekend Wiele lat musiało upłynąć, aby święto rycerstwa mogło się odbyć znów w stolicy Śląska. Rycerze śląskiej komanrii ten ostatni weekend maja zachowają na długo w pamięci, tak jak proboszcz nie- komanrii brandenburskiej. pomocą socjalną, nauką pierwszej pomocy, prowadzeniem zabezpieczeń me- ks. Andrzej Fober. mieckojęzycznej parafii św. Krzysztofa, Komanria śląska (Schlesische Genossenschaft), która dziś liczy około dycznych imprez masowych, opieką nad Jako potomek Foberów, którzy ponad LARES: Diese Materialien 200 rycerzy, sind po lediglich roku 1995 zała zum się Lesen starszymi, bereitgestellt. chorymi, niepełnosprawnymi Jegliche 300 lat mieszkali w monarchii Austro- ist Z historii Zakonu Zakon joannitów działa od ponad 900 lat na rzecz diakonii, służąc chorym i potrzebującym oraz wspierając wiarę chrześcijańską. Z końcem XI wieku rycerze stanu duchownego połączyli się ze świeckim bractwem w Jerozolimie, które w Słońsku (Sonnenburg) w powiecie dziś niewielu wiernych i borykają się udział Rittertagu lokalnych stowarzyszeń rycerzy i nie każdego dnia można sulęcińskim. często z kłopotami finansowymi. Tu pomocą bereitgestellt. służą joannici śląscy, organizując Jegliche jechać samochodem z członkiem ist rodziny strengstens LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen untersagt. prowadziło hospicjum pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Powstał wtedy Zakon Rycerzy Szpitala Jerozolimskiego św. Jana Chrzciciela, zwanego od imienia patrona zakonem joannitów, którego zadaniem było pomaganie chorym i potrzebującym pielgrzymom. Z czasem w Wort zum Sonntag LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist strengstens Uhr /8.06. ab untersagt. 14 Uhr Pf. Bronisław Żuchowski Pfingsten Lesung: Apg 2, Lesung: 1 Kor12, 3b Es gibt verschiede Dienste den, Starke und Schwache, Angesehene und Unbeachtete, Gesunde und Kranke, Gläubige und Suchende. Die Gemeinde lebt davon, dass in ihr diese Vielfalt der Begabungen und des Engagements nicht unterdrückt oder zurückgenom- legt eine Vision von einer Gemeinde men wird, son dern dass eines einzigen die Meinung der anderen, da dar, die lebendig im Glauben und in sie zur Kenntnis genommen und für den Aufbau ihrem Gemeindeleben ist und die auf Er zwängt die gibt nicht einer in der LARES: Diese Materialien vielfältige sind Weise lediglich den Glauben zum bezeugt. Lesen der Gemeinde bereitgestellt. genutzt Jegliche Menschen Gemeinde den Ton ist an, Evangelium: Joh 20,19-23 Jeder von uns hat eine eigene Herkunftsgeschichte, eine eigene Geschichte seiner kulturellen Eingebundenheit und eine eigene Geschichte seiner religiösen Überzeugungen und seines Glaubens. Hinzu kommt, dass jeder von uns seine ihm eigenen Begabungen, Fähigkeiten, Stärken und auch Schwächen die durch die Gläubigen der gesamten Gottes Geist sprengt in seiner Dynamik Wo Gottes Geist in einer Gemeinde am Gemeinden zugute kommen. All diese und Kraft die Verkrustungen und Verhärtungen Werk ist, da wächst die Ein sicht, dass LARES: Diese Materialien verschiedenen sind lediglich Fähigkeiten, Begabungen zum Lesen bereitgestellt. der Herzen der Menschen. Jegliche jeder und jede von uns stets im Glauben ist strengstens 77 4 untersagt besitzt. Es ist unmöglich, die Menschen gleich machen zu wollen, denn das endet meist, wo es versucht wird, in Gleich macherei und Unterdrückung. Eine Gleichmacherei widerspricht zutiefst dem Prinzip der Vielfalt des Lebens. Das Leben ist nicht zuletzt auch deshalb so bunt und vielgestaltig, weil die Menschen ihre unter schiedlichsten Begabungen und Fähigkeiten in dieses einbringen, weil die Einflüsse der Wielki zaszczyt spotkał wrocławskich Niemców. 1 czerwca w Kościele Pamiątkowym Gustava-Alfa na Sępolnie odbyło się nabożeństwo z udziałem (od lewej prawej strony) Wielkiego Mistrza Zakonu Joannitów, Jego Królewskiej Wysokości Oskara Księcia Prus, Komendanta Śląskiej Komanrii, Księcia Michała Birona Kurlandzkiego oraz księdza Christopha Hankego. Wielki mistrz zakonu na Zgromadzenie Rycerzy komanrii śląskiej Wrocławia. poznańsko-zachodniopruskiej i śląskiej. Szlachta z terenów dawnej Nowej Marchii (Neumark), należącej 1945 r. Brandenburgii (obecnie jej tereny są podzielone między województwa lubuskie i zachodniopomorskie) należy między innymi przy restauracji ewangelickiego Kościoła Pokoju w Jaworze na Dolnym Śląsku. Z kolei komanria brandenburska (Brandenburgische Provinzial-Genossenschaft) wspiera restaurację dawnego kościoła Zakonu Praca społeczna na Śląsku Praca rycerzy komanrii śląskiej koncentruje się wokół trzech filarów: pracy duszpasterskiej, pomocy socjalnej verschiedenen Kulturen und religiösen Überzeugungen in ihm zu Tage treten. Der Apostel Paulus blickt auf eine Gemeinde, in der Menschen mit den verschiedensten Fähigkeiten, Begabungen und Gnadengaben zusammenleben. Er Deshalb spricht er von verschiedenen geistgewirkten Gnadengaben, die in den einzelnen Gläubigen wirksam sind. Er betont verschiedene Dienste, die das Leben in der Gemeinde aufbauen und stärken. Er weiß um vielfältige Kräfte, und Kräfte aber sind nach Paulus den Gläubigen nicht für diese selbst gegeben, sondern vor allem dazu, dass sie den anderen nützen. Jeder ist begabt und jeder stellt auf seine Weise eine Offenbarung des Lebens des Heiligen Geistes in der w polskiej części Śląska oraz wspierania joannitów Oskar ewangelickiego liceum Johanneum życie w czesne i wieczne ludzi, starają w Wojrowicach (Hoyerswerda) oraz się również ocalić przed zniszczeniem LARES: Diese Materialien Książę sind lediglich Prus przybył zum Lesen innych bereitgestellt. ewangelickich instytucji Jegliche gór- bra kultury, jak na przykład bibliotekę ist nołużyckich. Zaangażowanie na Śląsku stanowi ważny trzon pracy joannitów Baliwatu Brandenburskiego Zakonu Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego, którego należy komanria śląska. Joannici śląscy założyli na Śląsku Karpaczu i Katowicach). Trzecim trzonem ich pracy jest wspieranie zborów i praca z młodzieżą. Wespół z parafiami ewangelickimi zatrudniają pielęgniarzy, dzięki wsparciu joannitów 20 tys. osób rocznie poddawanych jest zabiegom joannitów niemieckich jest założenie w Polsce w roku 2001 Dzieła Pomocy (Johanniter Hilfswerk in Polen), chrześcijańskiej, humanitarnej organizacji zajmującej się udzielaniem pomocy humanitarnej w czasie klęsk i kataklizmów, i potrzebującymi pomocy oraz hospitalizacją. Pomoc parafiom i pielęgnacja dóbr kultury Parafie ewangelickie na Śląsku liczą obozy dla młodzieży, wspierając projekty w szkołach i wolontariaty. W dziewięciu gimnazjach na Śląsku zorganizowano kursy pierwszej pomocy. Gemeinde dar. Frauen und Männer, in eine Freiheit und Weite des Lebens, Begabungen und Fähigkeiten stets bewusst, w dass diese vom Geist zum Nutzen Kinder, Jugendliche und Erwachsene, die nicht durch menschlichen Kleinmut Theologen und Laien, Juden und Hei- und durch ängstliches Beharren behin- für die Anderen zugeteilt sind. q wird. Ja, die Vielfalt der Begabungen und Gnadengaben, die in einer Gemeinde wirksam und anerkannt ist, stellt geradezu ein Kennzeichen für eine lebendige Kirche dar. Er gibt die Kraft, trennende Mauern zu überwinden. Er zwängt die Menschen nicht in starre Denk schablonen und engt sie nicht ein. Er fördert die Vielfalt der Ausdrucks formen des Glaubens. Er führt durch sein Wirken nicht in starre Denkschablonen und engt sie nicht ein. Podczas uroczystości szeregów Rycerstwa przyjęci zostali Ludwig von Busse oraz Martin John von Freyend. Na zdjęciu otrzymują błogosławieństwo z rąk księdza Christopha Hankego. Rycerze szpitalnicy nie tylko dbają o przy Kościele Pokoju w Świdnicy. Zbiór ten liczy 12 tys. zabytkowych woluminów, które bezpowrotnie niszczeją, gdyż skławane są w nieodpowiedni. Również cmentarz przykościelny ma być odrestaurowany dzięki staraniom sześć stacji pomocy społecznej oraz joannitów śląskich. Pieniądze na ten Europie powstały odziały joannitów, tzw. wypożyczalni sprzętu medycznego (w cel pozyskują z datków oraz część od komanria. W XIV wieku utworzono Zielonej Górze, Sycowie, Wrocławiu, Norweskiej Fundacji Kultury, która po- twierdziła już poniesienie 85% kosztów renowacyjnych. Joannici śląscy pielęgnują też pamięć o tych spośród szeregów zakonu, którzy w heroiczny próbowali się przeciwstawić nazistom w III Rzeszy. -Węgierskiej, w tak zwanym Śląsku Austriackim, zostałem przyjęty zakonu, gdzie Herrenmeistrem jest Hohenzollern. Byłem bardzo dumny, mogąc odebrać w czwartek Oskara Księcia Prus z małżonką z lotniska. Nie zawsze wielki mistrz bierze Hohenzollernów. Przywitałem ich słowami: Ihre Königliche Hoheiten, herzlich willkommen in Breslau! Klaudia Kandzia dert werden. Er will, dass die persönlichen Begabungen und Fähigkeiten der Menschen in der Gemeinde gesehen und gefördert werden. Wo sein Geist weht, da gibt es keine Gleich macherei in der Kirche, da übertönt nicht die Meinung während sich alle anderen daran auszurichten haben, da werden auch andere Meinungen zur Kenntnis genommen und nicht hinterfragt und zum Verstummen gebracht. unterwegs ist, dass wir im Glauben nicht stehenbleiben dürfen, dass wir vielmehr immer wieder aufs neue für die Eingebungen des Geistes bereit und für seine Führung offen sein müssen. Da sind sich die Einzelnen bei ihren unter schiedlichen Fotos: M. Mazurkiewicz/parafia św. Krzysztofa Werbung / Reklama Miejsce na Twoją reklamę kan Der Vorstand des DFK Lonschnik lädt herzlich ein! Wo: Lonschnik (Łącznik)/ Sportplatz/ Gemeinde Zülz (Biała) Wann: ab 20 Was: Das Musikfest,,Klänge der Blechtrommel Wer: Die Trachtenkapelle Stetten (Schwarzwald) u.v.a Musikanten 7987 WOCHENBLATT.pl

8 Niniejszy 8 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Aus zum den Lesen Regionen bereitgestellt. Z regionów Jegliche ist Posen: Internationaler deutsch-polnischer Studiengang Notatka QQWarsztaty o stereotypach: 23 maja uczniowie dwóch klas szkolnych wzięli udział w warsztatach teatralnych Stereotypy w stosunkach polsko-niemieckich, zorganizowanych w Instytucie Germanistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W części teoretycznej gimnazjaliści wiedzieli się, czym są stereotypy, jak powstają, jakie mają funkcje. W części praktycznej uczniowie czytali fragmenty tekstów zaczerpniętych z książki Justyny Polańskiej pt. Pod niemieckimi łóżkami, szukając w nich stereotypów na temat Niemców i (CAU) in Kiel und den Magister der Solche Massen wie in diesem Hörsaal der Christian-Albrechts-Universität zu Kiel wird es im deutsch-polnischen Master-Studiengang nicht geben. Für etwa 20 Studenten gibt es Plätze. Foto: Christian-Albrechts-Universität zu Kiel de oder germanistyka.amu.edu.pl. Adam-Mickiewicz-Universität (UAM) LARES: Diese Materialien in Poznań. sind Der lediglich Doppelabschluss zum war Lesen ein Auslandssemester bereitgestellt. an der jeweiligen Jegliche Germanistik an der Universität ist Posen, Studiums: Die Zusammenarbeit von Rechtswissenschaft. die Studenten fortgeschrittene Sprachkenntnisse auf der Stufe B2 nachweisen. deutsch-polnischen Studierenden. Die Aus all diesen Fachbereichen könnten die bereitgestellt. Studenten nach einem Bachelor Jegliche Von der deutschen Seite würden ist sich strengstens LARES: Diese Materialien Leute, sind die ich lediglich hier an der Uni zum in Kiel Lesen untersagt. Polaków, a następnie je prezentując. Wyniki porównano za pomocą u filmowego z wypowiedziami Niemców i Polaków o przedstawicielach drugiego narodu. Temat stereotypów omówiono też na podstawie polskich i niemieckich skeczów, np. autorstwa Steffena Möllera, oraz spotów reklamowych. Na koniec kennen gelernt habe, sind super toll. Anna Gozwska hat bereits ein Semester als Erasmus-Studentin in Deutschland verbracht. Aber anders als bei diesem europaweiten Austauschprogramm seien die Kontakte nachhal- tiger, die sie mit den Kieler Studenten In diesem Jahr werden die neun ersten Studiengang steigt. Es ist ein neues Programm, es dauert, bis sich das etabliert knüpft. Während des zweijährigen ihren Abschluss machen. Plätze gäbe es Master-Studiums verbringen sowohl die für etwa 20 Studenten. Justyna Krauze- hat. Auf Dauer würden die Beziehun- häufig an der Organisation. LARES: Diese Justyna Krauze-Pierz, Materialien jp sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist odbyła się dyskusja na temat właściwego podejścia stereotypów. Olsztyn: Prezentacja twórczości Ernsta Wiecherta Foto: Justyna Krauze-Pierz Zwei Diplome in der Tasche Noch sind die neun Studenten des internationalen Master-Studiengangs Interkulturelle Studien: Polen und Deutsche in Europa an den Universitäten in Posen und Kiel LARES: Diese Materialien Exoten. sind Die Verantwortlichen lediglich zum wer- Lesen bereitgestellt. Jegliche ist ben für mehr Interessenten. Wenn Anna Gozwska ihr Studium beendet hat, besitzt sie zwei Abschlüsse. Den Master of Arts der Christian-Albrechts-Universität ein Grund, weshalb sich die 23-jährige Studentin aus Posen für den internationalen Master-Studiengang Interkulturelle Studien: Polen und Deutsche in Europa entschieden hat. Was ihr aber vor allem gefalle, sei die Idee dieses Kieler Studenten als auch die Posener Partneruniversität. Sie setzen sich mit deutsch-polnischen Beziehungen und der gemeinsamen Geschichte in Europa auseinander und das interdisziplinär. Das heißt, in der Literaturwissenschaft, der Politikwissenschaft, Geschichte oder sich für den internationalen Master entscheiden. Bisher wählen von der Uni Kiel eher Polonistik-Studenten und von der Uni Posen Germanistik-Studenten das Master-Programm, das seit dem Wintersemester 2012/13 angeboten wird. Pierz, Vizedirektorin des Instituts für Mazurski pisarz, który wzbudza tęsknotę erklärt sich die noch geringe Nachfrage so: Das Problem auf der polnischen Seite ist die deutsche Sprache. Vielen fehlen die Vorkenntnisse. Für den Master- Studiengang Interkulturelle Studien: Polen und Deutsche in Europa müssen häufig zweisprachig aufgewachsene Studenten für den Master entscheiden, sagt Michael Düring, Geschäftsführender Direktor des Instituts für Slawistik an der Uni Kiel. Er geht davon aus, dass die Nachfrage für den deutsch-polnischen gen zwischen Polen und Deutschland Juni 2014 Die Aufnahmeprüfungen für das kommende Wintersemester 2014/15 finden am 17. und 18. Juli statt. Mehr Informationen über den Internationalen Master-Studiengang gibt es unter www. eupod.uni-kiel.de/ ähnlich eng, wie die zwischen Frankreich und Deutschland. Absolventen mit entsprechenden Fachkenntnissen würden also gesucht. Auf deutscher Seite gibt es neben Kiel nur noch die Universitäten in Regensburg, Tübingen und der Uni-Verbund Jena/Halle, die binationale Studienprogramme mit Polen anbieten. Anna Gozwska empfiehlt jedem, der die deutsche Kultur und Sprache näher kennenlernen möchte, sich über das Studium zu informieren. Allerdings müsse man Geduld mitbringen, denn auf der polnischen Seite hapere es noch Juliane Preiß Allenstein: Tadeusz Willan bekommt Bundesverdienstkreuz Der unverhoffte Orden Ernst Wiechert w 1949 roku Podczas niedawnej wizyty w Olsztynie Joachim Hensel, przewodniczący Międzynarowego Stowarzyszenia Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta, wyjaśniał, dlaczego twórczość Wiecherta ma dla niego szczególne znaczenie emocjonalne. W bibliotece tamtejszego uniwersytetu prezentowana jest obecnie wystawa o tym mazurskim pisarzu. Salę zbiorów specjalnych biblioteki Niemiecki poeta Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie nie jest łatwo znaleźć, i nauczyciel Ernst mimo to sympatycy Ernsta Wiecherta Wiechert urodził się powinni udać się na jej poszukiwanie, 18 maja 1887 roku bo jeszcze końca czerwca można tam podziwiać wystawę o tym mazurskim w Mrągowie. Krytycznie Marek Leyk, die Ehrung ist vollkom- z którą jako dziecko był blisko związany, znajwał siłę posługiwania delsohnhaus in Allenstein nutzte LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen się soczystym, bereitgestellt. obrazowym językiem, Generalkonsulin Annette Klein (Dan- Jegliche ist strengstens men verdient. untersagt. oraz fragmenty pożegnania z rodzinną Sie haben mir die Veranstaltung odnosił się idei ziemią, które powstało przed przeprowadzką na Przedgórze Alpejskie. Hensel gerettet, eröffnete Generalkonsulin LARES: Diese Materialien narowego sind lediglich socjalizmu. Annette Klein ihre Rede auf Tadeusz zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist pisarzu, jak również pierwodruki, które Międzynarowe Stowarzyszenie Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta (IEWG) przekazało Katedrze Germanistyki UWM. Z tego powodu Olsztyn odwiedził Joachim Hensel, wiceprzewodniczący IEWG, wraz z małżonką Heide. Hensel przedstawił studentom i innym przybyłym gościom życie i twórczość Ernsta Wiecherta. Jego osobistą pobudką zajęcia się postacią autora było poszukiwanie osobowości jego poległego na wojnie ojca: Chciałem wiedzieć, jaki on był. Jeden z moich przyjaciół poradził mi wówczas, abym poczytał sobie Ernsta Wiecherta, mówiąc, że bardzo kładnie opisuje on Królewca. Niechęć odczuwaną na nowo wydana biografia Wiecherta ben es w aber nicht so gut er. Und er tego miasta, którego nie uznawał jako autorstwa Leonore Krenzlin. nutzt dieses Können. Für ihn, wie LARES: Diese Materialien ośrodka sind cywilizacyjnego, lediglich a w zum którym Lesen bereitgestellt. Uwe Hahnkamp Jegliche auch für den Geehrten selbst, ist kommt region, z którego pochodzę, oraz tamtejszych mieszkańców. Tak też zrobiłem opowiadał Joachim Hensel. A gdy Foto: Międzynarowe Stowarzyszenie Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta / Wikipedia Studenci i goście usłyszeli, co łączy Joachima Hensela, przewodniczącego Międzynarowego Stowarzyszenia Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta, z tym mazurskim autorem. Zmarł w 1950 roku w Szwajcarii. znalazłem choćby w powieści Dzieci Jerominów także moich krewnych. Tęsknota Ernsta Wiecherta za dzieciństwem spędzonym w prostych warunkach, w leśniczówce i w lasach, staje się zrozumiała, zwłaszcza jeśli uwzględnić nagłą zmianę, jaką była przeprowadzka Foto: Uwe Hahnkamp przyszło mu żyć, rekompensował sobie przez całe życie, udając się w zaciszne, wiejskie okolice mówi Joachim Hensel: Właśnie w ciszy, na łonie przyrody, opisywania osób tworzących fabułę jego książek. Przykłady tego języka uczestnicy spotkania usłyszeli od Heide Hensel, która zaprezentowała m.in. opowiadanie pt. Die Mutter (Matka) z 1948 roku podkreśla, że również dziś ważna jest dla niego możliwość powracania prostoty, tekstów Ernsta Wiecherta oraz spokoju, w którym one powstawały: Gdy teraz z żoną pojedziemy na Mazury, naszego regionu, będziemy wreszcie pojawiła się możliwość wyjazdu na Mazury, osobiście tam pojechał: brze człowiekowi robi. Diese außerordentlichen Verdienste, napawać się tą ciszą i spokojem. To - Schicksal beschrieben. Rozpoznałem ludzi, których opisy I daje energię urzeczywistnia- konkretisierte Wiktor Marek Leyk, im nia przyszłych zadań. We współpracy z uniwersytetami w Łodzi i Poznaniu w dniach września odbędzie się bowiem sympozjum pt. Wewnętrza emigracja a literatura emigracyjna, której współorganizatorem jest IEWG, a podczas której ma być zaprezentowa- Unerwartete Ehre: Tadeusz Willan freut sich über das Bundesverdienstkreuz. Tadeusz Willan von der Masurischen Gesellschaft hatte damit am wenigsten gerechnet. Während ihrer Abschiedsfeier am 27. Mai im Men- zig) die Gelegenheit und überreichte Willan das Verdienstkreuz am Bande des Verdienstordens der Bundesrepublik Deutschland. Willan, bevor sie seinen Einsatz für die Belange der Deutschen und Masuren im Norsten Polens lobte. Seit Jahrzehnten, also auch schon zu Zeiten der Volksrepublik, betonte sie, haben Sie ihr Leben, Wesen, Geschichte und Marschallamt der Woiwodschaft Ermland-Masuren für Minderheitenfragen zuständig und selber Masure: Tadeusz Willan ist der einzige aus Masuren stammende Journalist, der sein Leben lang in einem literarischen Deutsch schreibt. Viele Masuren sprechen Deutsch, schrei- Foto: Uwe Hahnkamp die Auszeichnung überraschend, denn die Verleihung des Bundesverdienstkreuzes muss jemand beantragen und begründen. Ich weiß nicht, wer das getan hat, aber auf jeden Fall bin ich ihm für die Initiative dankbar, so Wiktor Sein Lob galt auch der Masurischen Storchenpost, der Monatsschrift der Masurischen Gesellschaft. Diese könnte laut Tadeusz Willan Grundlage für den Antrag für das Bundesverdienstkreuz gewesen sein. Wir haben 43 Seminare veranstaltet. Den Inhalt der Vorträge von zum Teil hochkarätigen Wissenschaftlern haben wir gedruckt, so dass sich die Storchenpost zu einer zuverlässigen Chronik entwickelte. Diese Dokumentation hat jemand gelesen, vermutet er. Er freut sich sehr über die Anerkennung der Tätigkeit der Masurischen Gesellschaft, und betont, für wen er sich einsetzt: Ein Masure ist zweisprachig, deutsch und polnisch, und muss ein Interesse für die Literatur haben, denn nur so kann man die Sprache erhalten. Das gibt dann etwas Reiches, etwas Wertvolles, wenn man in beiden Kulturen verankert ist. Er ist also kein schlechterer Mensch, kein Anderer, sondern er ist mehr als andere. Seine Aktivität möchte Tadeusz Willan fortsetzen, solange es Gesundheit und Finanzen zulassen. Uwe Hahnkamp

9 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche ist Groß Strehlitz: In Sachen Deutschunterricht hat diese Schule wenig Konkurrenz Nr. 23/1157 Wochenblatt.pl 9 Schüler auf Erfolgskurs Oppelner Nachrichten Q Die Groß Strehlitzer Einheitsschule mit zweisprachigem Profil organisiert seit Jahren verschiedene Deutschprojekte, mit denen Schüler ihre Sprachkenntnisse verbessern und zusätzlich ihr Allgemeinwissen erweitern. Nun feiert man neue Erfolge. Gut vorbereitet war der Oberstufenschüler Piotr Bielak (18) aus Ujest Schule ist vor allem (Ujazd), der am 14. Sprachwettbewerb Zeig uns die Sprache in Posen teilnahm und den Sieg davon trug. Thema sowie die individuelle der Unterrichtsstil des Wettbewerbes war: Familie Tradition oder neue Werte? Förderung begabter Q Schiff Ahoi: Kinder des Samstagskurses aus Gogolin erlebten eine Schiffsfahrt. Am 31. Mai, um 10 Uhr, traf die LARES: Diese Materialien Erfolgsrezept sind lediglich der zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist Schüler. Erfolgreich war auch der Oberstufenschüler Patryk Namyślik, der beim Sprachwettbewerb Jugend debattiert international bis ins Finale vordringen konnte. In diesem Jahr mussten sich die Schüler wiederum mit zwei Fragen auseinandersetzen: Sollte Fotografieren und Filmen in Auschwitz verboten werden? und Sollte der Verkauf von Alkohol an Tankstellen verboten werden? Gruppe zusammen mit den Eltern in Kosel ein. Im Hafen wartete der Kapitän mit seinem Schiff,,Silesia auf die kleinen und großen Fahrgäste. Mit diesem Schiff fuhren die Kinder Richtung Gleiwitz bis zur Schleuse. Nach der Öffnung des Schleusentores fuhr das Schiff in diese hinein. Das Schiff stieg in der Schleuse um zehn Meter empor. Nach ca. 30 Minuten Fahrt kehrten wir zur Schleuse zurück und erlebten das Absenken. Die Fahrt ging dann in Richtung Januschkowitz, berichteten die Teilnehmer. Die Natur der Landschaft wir über Facebook pflegen. Demnächst planen wir ein gemeinsames Treffen in Piotr LARES: Diese Materialien Frankreich, sind so lediglich die Schülerin. zum Lesen werbs Bielak Zeig ist bereitgestellt. uns der die Sieger Sprache. der 14. Auflage des Wettbe- Jegliche Patryk Namyślik ist ein Meister des Debattierens. ist Dritter Baustein der erfolgreichen Schularbeit ist die Teilnahme der besten Gymnasiasten im Fach Deutsch am polnisch-deutsch-französichen Projekt Wir sind Europa. Sie fuhren im Rahmen des Wettbewerbes für eine Woche ins württembergische Bad Urach. Ziel des Projektes ist es, gemeinsam mit jungen Leuten aus Deutschland und rechts und links der Oder und deren Geschichte war spannender als man es aus Büchern erfahren kann. Man sah unter anderem Enten und Reiher. Nach drei Stunden Schifffahrt sind die Gogoliner wieder im Koseler Hafen angekommen. Q Familienfest mit den Kindern Q Motivation und hoher Spaßfaktor. Wir nicht ausgeschöpft. Da das Interesse der und w Maßnahmen fortsetzen wie z.b. Lehrer bemühen uns, den Unterricht Schüler an der deutschen Sprache über Schüleraustausche, Wettbewerbe und kreativ zu gestalten und interessante die Jahre stabil geblieben ist, besteht kein Deutscholympiaden, so Stelmach. Frankreich Europa zu entdecken. Milena Klimek (14) aus Groβ Strehlitz freut sich sehr, an dem Projekt teilgenommen zu des Samstagskurses: Tauziehen, Sackhüpfen, Versteckspielen langweilig war Der Maulwurf Gwarek buddelt sich quer durchs Land LARES: und Niniejszy berichtet von seinen Abenteuern Heute entdeckt er das Wasserwerk in Karchowitz es am Samstag in Proskau während des Familienfestes, das von Helena Kowol, der Leiterin der hiesigen Samstagskursgruppe, organisiert wurde, bestimmt nicht. Ich habe mir gedacht, wir feiern ein Familienfest, damit wir nicht getrennt Mutter-, Vater und Kindertag feiern müssen. Die Kinder zeigten den Eltern heute vor allem, was sie während des Hunderte Meter aus der Tiefe und durch kilometerlange Rohre rauscht zum Beispiel Eisen und Mangan (Stacja Wociągowa Zawada, das Trinkwasser in unsere Wasserhähne. sind lediglich zum Lesen auch bereitgestellt. keine Bakterien darin Jegliche sind, nenlernen. Im Rahmen des ober- ist strengstens wieder herausgefiltert. Damit ul. Bytomska 6, Karchowice) ken- LARES: Diese Materialien untersagt. Morgens beim Zähneputzen oder zum Duschen man braucht einfach nur den Wasserhahn aufdrehen, und schon sprudelt sauberes Wasser heraus. Auf saube- res Trinkwasser können wir nicht Hause. Dafür braucht es einen ihr unter q verzichten. Aber woher kommt ausreichenden Druck in den Lei- LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist strengstens Skowrońska-Gwódź. untersagt. Q das Wasser? Nach seinem Weg von oben als Regenwasser nach unten in das Grundwasser, fließt es durch Gesteinsschichten und wird so werden im Wasserwerk die Stoffe, die im Wasser enthalten sind, wie die uns krankmachen können, wird das Wasser in einem Labor ganz genau untersucht. Durch dicke Wasserleitungen kommt das Wasser zu uns nach aussieht, das könnt ihr am 14. Juni im Wasserwerk Karchowitz schlesischen Industriefestes Industriada gibt es rt von 11:00 bis 13:00 Uhr eine Führung für Kinder. Spiel und Spaß steht auf dem Programm. Genaueres findet Erdreich, das, -e ziemia, gleba Gesteinsschicht, die, -en warstwa skalna sprudeln tryskać Wasserhahn, der, -hähne Samstagskurses gelernt haben, und natürlich hatten wir alle viel Spaß miteinander, sangen Lieder und spielten, erzählte die Veranstalterin. Die Eltern schätzen übrigens die Samstagskurse in Proskau mittlerweile genauso wie die Kinder. Meine Tochter Hania freut sich schon die ganze Woche auf den Samstagskurs und ich freue mich, dass es ihr so viel Spaß bereitet, meinte Aurelia Q Hausowy czwartek: Czy w Opolu wszystko gra? Co dziś daje Opole młodym pod względem kulturalnym i gospodarczym to temat kolejnego spotkania z cyklu HAUSowe czwartki, tungen. Dieser ist sogar höher als der im Autoreifen. Diesen Druck erzeugen große Pumpen im Wasserwerk. Wie Wasserwerke früher gear- mit natürlichen Partikeln aus dem beitet haben und wie ein modernes Labor im Wasserwerk heute kurek Foto: slaskie.pl Erdreich angereichert. Deshalb Konzept: Klaudia Kandzia Im Karchowitzer Wasserwerk können Kinder am 14. Juni wie erwachsene Laboranten das Trinkwasser untersuchen. Katowice: Rowerem wzdłuż brzegu Odry haben. Unser Allgemeinwissen über Europa wurde erweitert und wir konnten uns sprachlich weiterentwickeln. Es herrschte eine tolle Atmosphäre und wir knüpften neue Freundschaften, die Alle bisherigen Deutschprojekte haben sich ausgezahlt. Das Erfolgsrezept der Schule ist vor allem der Unterrichtsstil sowie die individuelle Förderung begabter Schüler. Dagegen sind für Schüler die Grundsteine für Lernerfolge Themen zu behandeln, die Schüler zum Rozwijać ciało i umysł Lernen motivieren sowie die Kreativität der Schüler zu fördern, betont der Deutschlehrer Robert Stelmach. Das pädagogische, sprachliche und interkulturelle Potential ist noch längst Zweifel, dass sich die Lehrer weiterhin entsprechend engagieren. In der Zukunft möchten wir sowohl bei DaF (Deutsch als Fremdsprache), wie auch bei DaM (Deutsch als Minderheitensprache) unsere derzeitigen Aktivitäten Dominika Galla które skierowane jest przede wszystkim młodzieży, studentów i niedawnych absolwentów ze śrowiska mniejszości niemieckiej, ale także wszystkich zainteresowanych tematem. Gościem spotkania będzie wiceprezydent Opola Danuta Wesołowska. Spotkanie odbędzie się 12 czerwca o godz w opolskiej siedzibie Domu Współpracy Polsko-Nie- taka okazja, żeby uczyć się od siebie mieckiej, organizatora cyklu. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche nawzajem języka oraz zbywać ist nowe Q W lipcu odbędzie się polsko-niemiecka wyprawa rowerowa Tour de Odra wzdłuż brzegu Odry, organizowana przez Instytut Regionalny w Katowicach. W ciągu dziesięciu dni młodzież z Polski i Niemiec będzie Q Rolnicza rodzina: Pod hasłem Śląska rodzina rolnicza na przykładzie wielopokoleniowej rodziny Jaxy z Dańca odbędzie się 8 czerwca drugie z trzech zaplanowanych na ten rok spotkań w ramach projektu Historia lokalna na Bałtyckiego. Na w młodzież czeka również zwiedzanie miast nad Odrą i zapoznanie mogła aktywnie spędzić wakacyjny czas, a przy okazji rozwinąć swoje umiejętności językowe. Instytut Regionalny w Katowicach już po raz drugi organizuje polsko-niemiecką wyprawę rowerową wzdłuż brzegu Odry, która odbędzie się w dniach podstawie wybranych miast, powiatów i gmin, który gmina Chrząstowice realizuje z Domem Współpracy Polsko-Niemieckiej. Początek spotkania o godz w klubie wiejskim w Dańcu. Referat wygłosi Dorota Daniel. adur Oppelner Nachrichten i ich kulturę. warsztaty nakierowane na dialog polsko-niemiecki rozwiną zarówno ciało, w Katowicach. internetowej Instytutu Regionalnego Magda Sobota, która zajmuje się LARES: Diese Materialien reklamą sind przedsięwzięcia, lediglich opowiada: zum Lesen jak i umysł bereitgestellt. uczestników. Jest to Jegliche jedyna Dagmara Mientus ist lipca. Projekt jest o tyle niezwykły, że łączy ze sobą aktywność fizyczną, umysłową oraz pozwoli uczestnikom Pierwsza podróż rowerowa brzegiem Odry odniosła spory sukces w zeszłym roku. Foto: Instytut Regionalny w Katowicach poznać nadrzańskich mieszkańców Ruch fizyczny, nowe znajomości oraz świadczenia. Animacja językowa pomoże w nawiązywaniu kontaktów, poznawaniu się oraz przełamywaniu pierwszych lodów. Wspólnymi siłami pokonamy trasę ze Słubic aż Morza się z inicjatywami na rzecz ochrony śrowiska, wystawa zdjęć z wyprawy w Świnoujściu oraz wiele innych atrakcji. Organizatorzy zachęcają wszystkich entuzjastów rajdów rowerowych wzięcia udziału w projekcie. Więcej informacji można znaleźć na stronie Fotos: Dominika Galla war eine Zeitung, die von 1895 bis 1935 im Oppelner Land erschien. Foto: DFK Gogolin Foto: Manuela Leibig

10 Niniejszy 10 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche ist Krappitz: Landfrauen feiern rundes Jubiläum Einwurf 20 Jahre Frauenpower Über hundert Landfrauen haben vergangenen Sonnabend in Krappitz das Jubiläum des zwanzigjährigen Bestehens des Vereines Schlesischer Landfrauen gefeiert. Sie organisieren das sozial-kulturelle Leben in den Dörfern, engagieren sich für wohltätige Aktionen, pflegen Partnerschaften mit bundesdeutschen Landfrauen und bewahren oberschlesische regionale Gerichte und Speisen vor dem Vergessen, auch im Ausland. Und das seit zwanzig Jahren. Der Verband zählt Auszeichnung geehrt hat, so Ursula wurde... LARES: Diese Materialien Trinczek sind nach lediglich der Ehrung. zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist Es waren für mich sehr gute Jahre, denn ich habe mich auch persönlich entwickelt, und wir sind sehr stolz, die Initiativen von Ursula Trinczek weiter zu führen und uns bei neuen Aktivitäten zu engagieren, sagt Maria Żmija-Glombik, Vorsitzende des Vereines. Ursula Trinczek war eine der Gründerinnen und 16 Jahre lang die Vorsitzende des Vereins Schlesischer Landfrauen. In Insgesamt sind es tausend Mitglieder, die in 31 Kreisen in beiden oberschlesischen Woiwodschaften tätig sind. Sie haben sich zusammengetan um sich persönlich zu entwickeln und sich den Vorurteilen gegenüber der schle- Die sischen Landfrau zu widersetzen. Und das ist ihnen hervorragend gelungen, Verdienstkreuz Gründerin des verliehen. Schlesischen Landfrauenverbandes, Ursula Trinczek, bekam am Samstag in Krappitz das Silberne Foto: Konrad Bassek LARES: Diese Materialien was auch sind die Gäste lediglich betonten. zum Sie selber Lesen Landwirtschaftskammer bereitgestellt. aus Rheinland- Jegliche haben und wo die Landfrauen ist in der Krappitz wurde sie nun mit dem Silbernen Verdienstkreuz der Republik Polen geehrt. Der vom Vizewoiwoden Antoni Jastrzembski und dem Abgeordneten Ryszard Galla überreichte Orden, hat Ursula Trinczek sehr bewegt. Das habe ich nie gedacht und ich bin wirklich stolz, dass man mich mit so einer Silesiaca LARES: (51): Diese Ernst Materialien Ludwig von Wolzogen, sind lediglich czyli baron zum Lesen Brettl bereitgestellt. Jegliche ist Założyciel niemieckiego kabaretu w Dwaj najbardziej znani niemieccy Dobrym znajomym ostatnio wspomnianego Ottona Juliusa Bierbauma był pisarz i zarazem lektor publikacji Ernst Ludwig von Wolzogen ( ), który też wykonał ważną pionierską pracę: założył pierwszy w Niemczech kabaret literacki. Ernst Ludwig von Wolzogen studiował germanistykę, filozofię i historię sztuki w Strasburgu i Lipsku, a w latach był lektorem wielkiego księcia Saksonii-Weimaru-Eisenach. Po krótkim okresie pracy w charakterze lektora wydawnictw publikowanych w Berlinie, 1899 roku mieszkał w Monachium, gdzie należał grona członków Stowarzyszenia Nowoczesnego Życia (założonego przez Michaela Georga Conrada) oraz współpracował z redakcją miesięcznika Die Gesellschaft. W 1899 roku powrócił Berlina i w okresie, który nastąpił, odbył liczne podróże po Europie Środkowej i Północnej. Od 1905 roku mieszkał w Darmstadt, a po zakończeniu I wojny światowej przeniósł się Puppling k. Monachium. kosmopolity: Die Kinder der Exzellenz znanej tragikomedii pt. Das Lumpengesindel (1892) trafnie scharakteryzował Otto Julius Bierbaum stwierdził, że kabarety Chat Noir i Le Mirliton. (1888), Die tolle Komteß (dwa tomy, LARES: Diese Materialien 1889). sind W książce lediglich Die kühle zum Blonde Lesen życie w bereitgestellt. owym czasie świata artystów, Jegliche tzw. jest to varieté rozmaitości, mając ist strengstens na untersagt. Karolin łůnaczi że fajni urlop by bůł, i to nie we Polsce! egzaminy. Nie wiam czamu to tak je, ale to chcam robić! To se jeszcze okołże. Nie wiam czamu taky ksero nie je dużo na sama myjś o niezaliczyniu moł se takoł gynsioł skórka. Naja niy ma lekko. lata przeleciały, piyro co wybiyrałach Wiycie ani nie wiam kedy ty trzi tůńszy, tym barzi, że wiadůmo, że i tak Czym bliżsi tygo naszygo całygo egzaminu licencjackygo, tym wszyjscy na naszym roku barzi se stresujům. Wiycie mieć wolny bez lipiec i siyrpiyń abo ni, oto jest pytaniy! Nie wiam, jak to baje, ale starům se nie stresować aż tak. Tera nojważniejszy je, coby wszystko Mitglieder in 31 Kreisen der Woiwodschaften Oppeln und Schlesien. haben sich auch bei allen Institutionen und Menschen bedankt, die sie in den Jahren unterstützt haben. Auch bei ihren Partnervereinen aus Deutschland, denn mit dem Verein Schlesischer Landfrauen haben am Samstag auch Vertreter der Ernst von Wolzogen wraz z żoną w 1905 roku w ich mieszkaniu w Berlinie. Ernst von Wolzogen był bardzo płodnym literatem, którego pełne komizmu powieści i nowele oraz komedie były próbą przekazania obrazu epoki. W cieszących się popularnością lekkich powieściach przedstawiał współczesne mu społeczeństwo z perspektywy liberalnego (dwa tomy, 1891) kreśli obraz obyczajowy Berlina, natomiast w powieści Die Großherzogin a. D. (1908) opisuje np. pouzupełniać, wiycie, pokserować, popisywać. Nie yno to, co potrzebny, ale tyż przede wszystkim, jak to czynsto bywoł, tyż to, co niepotrzebny. Jakby tak zliczyć, wiela sztudynci na ksero wyłwajům w ciůngu całych sztudiów, to myślam, sztudynci bandům kserować. No właśnie to chyba bez to to ksero nie tunieje, bo zawsze baje na to popyt. Pomysły, kery gowy tera prziłażům, we tyn czas tych wszystkych kolokwiów, egzaminów, to sům powalajůncy, nie wiam jak wy, ale mie se wydaje, że niejedyn sztres je Pfalz und des Landfrauenverbandes aus dem Kreis Altenkirchen gefeiert. Schon seit 14 Jahren sind wir gemeinsam unterwegs, pflegen die Gemeinschaft der Frauen, diskutieren welche gemeinsamen Interessen wir Foto: Albert Zander & Siegmund Labisch zwyczaje towarzyskie w mieście Rüdesheim związane z piciem wina. W bardzo bohemy, zaś powieść Die Entgleisten (1894) zawiera bardzo krytyczną analizę systemu szkolnictwa w Prusach. niepotrzebni. A jak je sztres, to wszystko drugi tydziyń, bez prawie całi weekend łwajům tygo, co kto richtig umie, tak naokoło czowieka nerwuje, jak już nie- na uni, naja wesoło to nie je. Ale lepszy było, je i baje. Ale tak to już na tym miyntejcie o tym. rołz wspůminałach, jak se moł SESJA, to w chałpie czysto, okna pomyty, we szafkach porządki porobiůny, wszystko lepszy, niż se uczyć, a potym niby bo czasu nie było. Nie jść, że můmy pisemny, to jeszcze jak co semestr tyż ustny Nikt tyż tygo nie obiecywoł. A potym co?! Potym zajś czas se zdecywać, czy wybiere se dalszi tok nauczania, a jak ja, to czy dziynnie czy zaocznie, jak zaocznie, to brze by było znyjść robota, ale jak robota, to jakoł? A sztudia zaoczny tyz kosztujům i tak lekko to tyż nie je, bo co Zukunft hin wollen, das heißt die Lebenssituation der Frauen auf dem Land verbessern, meint Gerlinda Escheman, Vizepräsidentin des Landfrauenverbandes Rheinland-Nassau. Dominika Bassek artyści kabaretowi byli Ślązakami: Dieter Hildebrandt i Ernst Ludwig von Wolzogen. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Ernst Ludwig von Wolzogen ist był fa- natycznym rasistą i antysemitą szczególnie wyraźnie zapatrywania te dają się zauważyć w powieści Der Erzketzer (1911) czy też w powieści autobiograficznej pt. Wie ich mich ums Leben brachte (1922). Von Wolzogen był też wielkim przeciwnikiem republiki weimarskiej i już wkrótce po jej utworzeniu LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche napisał swoje pierwsze antydemokra- ist tyczne wiersze kabaretowe. Znaczenie Ernsta Ludwiga von Wolzogena w dziejach literatury i teatru polega na założeniu w 1901 w Berlinie kabaretu literackiego Überbrettl. Pierwowzorami dla Wolzogena były paryskie to, niż zajś bez całi tydziyń siedzieć, bo mimo że to już magisterka, to tak właśnie je. No i potym jeszcze cza wybrać, jaki kierunek genau se chce robić na tych sztudiach. Do wyboru połram je, ale czy ktorijś richtig je taki, że se powiy: ja se na ty sztudia, a po leku już bandam miała, jak brze pódzie, wykształcyniy wyższy. Jak to brzmi dumnie! A wiela jy moł, a tak richtig zołdnyj wiedzy niy moł, a to już je richtig niesprawiedliwy! Niejednymu by se należało za całokształt, bo ocyny nierołz nie od- Warum? Juni 2014 Jahre Partnerschaft, 14 Jahre Freundschaft aber sollte man nicht erwarten, dass Freunde einander kennen? Tun das die Landfrauen aus Rheinland-Pfalz wirklich, wenn sie immer nur betonen, wie toll die Freundschaft zu den polnischen Landfrauen sei. Oder stellen sie sich dabei nie die Frage, warum eigentlich diese polnischen Frauen deutsch sprechen (jedenfalls der Großteil von ihnen) oder warum bei der Feier zum 20jährigen Bestehen des Verbandes Schlesischer Landfrauen der Broschützer Chor Lieder des größten deutschen Romantikers, Joseph von Eichenrff, darbietet, der auch noch in diesem Teil Polens geboren Nun wer die Feierlichkeit am Sonnabend im Krappitzer Kulturhaus besuchte und nicht Bescheid wusste, würde ch tatsächlich nicht auf den Gedanken kommen, dass rt ein Verband der deutschen Minderheit feierte. Aber warum dann die zweisprachige Moderation der Feierlichkeiten? Ach ja, wegen der Gäste aus Deutschland Wer die Landfrauen und ihr Engagement wirklich kennt, weiß um ihren Einsatz für die Identitätsstärkung der Deutschen in Oberschlesien. Schade, das ausgerechnet dies in der Jubiläumsfeier unterging. Klaudia Kandzia myśli ideę łączenia elementów nauki, sztuki i muzyki w małych dawkach i pstrym bezładzie. Zamierzenie Wolzogena po zaledwie kilku latach spaliło jednak na panewce, głównie z przyczyn ekonomicznych, ale także dlatego, że w tamtych czasach zakazana była nawet niewinna satyra. Notabene, najlepsze piosenki kabaretu Überbrettl zebrał Otto Julius Bierbaum w antologii pt. Deutsche Chansons (1900), która czekała się licznych wznowień. Pozostaje odnotować, że najważniejsze postacie kabaretu literackiego w Niemczech były Ślązakami: Ernst Ludwig von Wolzogen jako jego założyciel oraz drugi z największych synów Bolesławca, Dieter Hildebrandt, który prowadził kabaret w Niemczech perfekcji. Ciekawostką były związki rodzinne Ernsta Ludwiga von Wolzogena, którego ojciec Alfred von Wolzogen ( ) był asesorem rząwym, a później intendentem Teatru Dworskiego w Skwierzynie (Schwerin); był mężem bardzo znanej ówcześnie artystki Elzy Laury Seemann von Mangern (po ślubie Elzy Laury von Wolzogen), śpiewającej muzyki granej na lutni oraz ją komponującej; był ojcem scenarzysty, producenta filmowego i reżysera Hansa von Wolzogena ( ). Natomiast córka Wolzogena Sigrid była matką reżysera, producenta i montażysty filmowego Wolfganga Beckera ( ). Johannes Rasim świecie je, nie zawsze idzie z górki, a nojczynści właśnie pod górka, ale trza se z tym radzić i patrzyć przodku, bo nie taky problemy sům na tym świecie, a taki egzamin abo rozmajty kolokwia to nie kůniec świata, nie zapůmnijcie odpoczywać i einfach żyć! Żyć swojym tokym, żeby se za moc nie przemynczać, a przede wszystkym se wszystko tak zaplanować, żeby bůł czas na nauka i na przijymnojści, joł wiam, fajnie se gołł w teorii, a w praktyce nie zawsze to wychodzi, ale spróbować przecz idzie, no ni?! To nie zaszkodzi. A efekty na efekty cza jeszcze miejsiůnc poczekać, tak je przinajmnij w mojym wypadku, ale łůny owocujům bez cały życie. Pa- q

11 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche ist Peter Schrat: Konzerte und Buchvorstellung Pazurkiem Kotysia Woher LARES: kam Niniejszy Der Jäger mit der Flöte? Nr. 23/1157 Wochenblatt.pl 11 Im Rahmen des Projekts Werbung für die Poesie Georg Hauptstocks begann am 27. Mai in Klein Stanisch eine Konzertreihe der Musikgruppe Dylemat Dyskusje o tym, co jest najważniejsze dla śrowiska mniejszości niemieckiej w Polsce, trwają od początku jej istnienia. Pytanie Kultura czy infrastruktura? poja- Klein Zeidel lebt, findet in dem kleinen w Dorf bei Oppeln seine neue Hei- mat, seine Ruhe und sein Glück: Mein LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Dorf liegt wie eine flache Insel in ist jenem wiło się kilkanaście lat temu, kiedy w Niemczech ograniczono wsparcie dla pobratymców zza granicy, a tąd obowiązujące hasło pomocy dla samopomocy kanclerz Schröder zastąpił zawołaniem o przeprowadzkę Bundesrepubliki. Na szczęście nie wszyscy ze Śląska Die Band Daria & Kotyś beginnt ihre Konzertreihe in Klein Stanisch. einer w weltfernen Einsamkeit, und auch Foto: Johannes Rasim die Menschen, die da wohnen, leben im LARES: Diese Materialien des Jägers sind Peter lediglich Schrat näher beleuchtet zum Lesen für einige bereitgestellt. Jahre das kleine Dorf Jegliche an den Gleichklang mit der Abgeschiedenheit ist Daria & Kotyś. Neben dem Auftritt der siebenköpfigen Band, bei der Vertonungen der Gedichte von Georg Hauptstock vorgestellt werden, werden auch die polnische Übersetzung des Hauptwerkes Georg Hauptstocks sowie die deutsche Originalfassung von 1942 vorgestellt, das nun als Reprintausgabe erschien. Die Konzertreihe und die Buchvorstellung wurde Ende Mai und Anfang Juni in Guttentag, Ziegenhals und Zawadzki fortgesetzt und findet ihren krönenden Abschluss am 10. Juni um 18:00 Uhr in der Oppelner Musikschule an der ul. Strzelców Bytomskich 18. Das Projekt ist das Ergebnis einer erfolgreichen Zusammenarbeit der Oppelner Woiwodschaftsbibliothek und der SKGD Oppeln. Im Rahmen der Veranstaltung zdążyli wyjechać. Ale jeśli chcemy, aby przynajmniej część młodzieży zechciała pozostać w kraju, nie możemy się w naszych działaniach ograniczać tematyki oświatowej. Osobiście odczuwam ogromną satysfakcję z tego, że realizujemy szereg Stanisch/Staniszcze Małe) als Lehrer Alfons Hayduk und Viktor Kaluza, der (Głuchołazy-Zdrój) bestattet. tätig war. Mitten in der NS-Zeit rückt Komponist Gerhard Strecke und andere Johannes Rasim am 10. Juni wird auch die fiktive Person przedsięwzięć kulturalnych. Cieszy choćby entuzjazm uczestników już dwudziestej odsłony konkursu recytatorskiego poezji niemieckiej. Ale co z sobą pocznie młody człowiek, kiedy po zakończeniu studiów nie znajdzie pracy? Zgadzam się z poglądem, że na- leży jeszcze większy nacisk położyć na rozwijanie postaw przedsiębiorczości. Ale to nie wystarczy. Musimy pobudzić wyobraźnię młodych i pozwolić im uwierzyć, że warto tutaj pozostać. Trzeba wrócić hasła Hilfe für Selbsthilfe i zaprosić oder Veränderungen im tradierten Familienmodell. Die Publikation ist nicht współpracy przedstawicieli nur für unsere Bewohner allein gedacht, niemieckiej gospodarki. das neue Album den Titel Groβ Strehlitzer persönliches Album tragen. Das Projekt des Kreises Groß Strehlitz Leben in der Stadt oder auf dem Dorf, fing mit einer Sammlung von Fotos von Hochzeiten, Beerdigungen, bis hin und Erinnerungen für die zweiwöchig zu Tanzveranstaltungen, der Religiosität erscheinende Publikation Powiat Strzelecki an. Das Interesse der Kreisbewohner daran war sehr groß. Die Redaktion erhielt über 1000 Fotos aus familiärem Besitz zugesandt. Mit Hilfe bedeutender Historiker, Ethnografen, Soziologen, Folkloristen und natürlich vieler Bewohner entstand eine zweisprachige populärwissenschaftliche Publikation mit unterschiedlichen Perspektiven. sondern auch für Schulen. Sie ist ein tolles Werk für die Regionalkunde. Schüler erfahren die Geschichte ihrer Region so lebendig, so wie sie in den Schullehrbüchern nicht zu finden ist. Das Buch verfolgte nicht nur publizistisch- TERMINE wissenschafltiche Ziele, sondern gibt auch eine Antwort darauf, wie man das Q Bewusstsein einer jungen Generation LARES: Diese Materialien im neuen sind Europa lediglich durch das Prisma zum der Lesen bereitgestellt. Jegliche ist Das Album ist eine Informationsquelle über eine Auswahl Groß Strehlitzer Familien, angereichert mit Fotografien und Texten, die vom Leben im Kreis Groß Strehlitz und der Geschichte des Kreises im 20. und 21. Jahrhundert berichten. Auch kontroverse Themen wie der Zweite Weltkrieg, die Vertreibung, Umsiedlungen sowie die Emigration in Q Redaktion auf neue Fotos, Postkarten sowie auf Erzählungen. Fortsetzung denkbar LARES: Diese Materialien sind lediglich Dominika zum Galla Lesen Waldemar bereitgestellt. Gaida ist Co-Autor des Albums Jegliche Foto: Dominika ist Galla den letzten Jahren werden behandelt. Darüber hinaus gibt es manches aus dem Alltag zu erfahren: vom täglichen Q LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche aus die Strecke würde in die Regie ist der die Strecke ist akut renovierungsbedürftig. Vor kurzem schien es, dass der alte preußische Bahnhof in Ziegenhals bald dichtmacht. Die Station wird nur noch von tschechischen Zügen angefahren, die Jägernrf (Krnov) mit Freiwaldau (Jeseník) verbinden. Nachdem der Bezirk Mährisch-Schlesien (mit Sitz tschechischen Bahngesellschaft übergehen, sodass die tschechische öffentliche Hand zwar den Verlust ausgleichen und die Strecke warten, nicht aber mehr die überzogene Transitgebühr bezahlen müsste. Verhandlungen mit der polnischen Seite gestalten sich, laut tschechischen w Medien, schwierig. Einmal geht szkieletowa. es um die Freigabe einer neuen Station LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Głuchołazy Centrum, ein anderes ist Mal strengstens Q untersagt. in den dünner besiedelten Gebieten, also im Sudetenland stattdessen wird auf die Karte des Ostrauer und Hultschiner Q in Ostrau) angekündigt hatte, sich aus der Finanzierung zurückzuziehen, war eine Stilllegung absehbar (wir berichteten in Ausgabe 1148). Mitte Mai kam Bewegung in die Sache: Vertretern des Bezirks Olmütz (Olomouc) gelang es, ihre mährisch-schlesischen Kollegen zum Weitermachen zu überreden. Seit 2012 werden die Züge hier nicht vom 17 km langen polnischen Streckenabschnitts zeugt von jahrzehntelanger Regionalpolitiker sprechen sich für eine minierte. miejsca. gefunden werden. Die tschechischen Land w unter der Bischofskoppe damals LARES: Diese Materialien Verwahrlosung. sind lediglich zum Lesen Anmietung bereitgestellt. des polnischen Abschnitts Jegliche Dušan Kořený-Pöllich ist tschechischen Staat, sondern von den betroffenen Bezirken bestellt und finanziell getragen. Dabei kassieren die Polen und das Geheimnis gelüftet, warum er ausgerechnet dieses Instrument spielte. Im Mittelpunkt des Projekts steht nicht nur die Poesie Hauptstocks, sondern auch der Schriftsteller selbst, der im damaligen Klein Zeidel (heute: Klein Groß Strehlitz: Neues Album zur regionalen Geschichte Prisma einer neuen Sicht Das Groβ Strehlitzer Familienalbum Von der Wiege bis zum Grab, das im Jahre 2012 veröffentlicht wurde, soll fortgesetzt werden. Diesmal soll Toleranz wahrnimmt, das durch unsere Würde, Kultur und Sprache mitgeformt wird, erklärt Waldemar Gaida, stellvertretender Landrat des Kreises und Co-Autor des Albums. Nun wartet die Bad Ziegenhals: Streckenstilllegung vertagt von den Tschechen aufgrund eines Vertrags von 1947/48 eine Transitgebühr in Millionenhöhe, ohne Gegenleistungen zu liefern der desolate Zustand des Ufern der Malapane in das Rampenlicht der Literaturgeschichte Schlesiens rt entsteht der sogenannte Klein Zeideler Kreis. Um den Schriftsteller Willibald Köhler herum sammeln sich neben Georg Hauptstock die Schriftsteller Kurbad bekommt neue Chance Politiker in Tschechien haben sich auf eine weitere Finanzierung des Transitbahnverkehrs über das oberschlesische Ziegenhals verständigt. Nun ist die polnische Seite gefordert Tschechischer Personentriebwagen beim Transithalt in Bad Ziegenhals. Foto: Till Scholtz-Knobloch Zugesagt ist der Verkehr jetzt bis Dezember 2014 und nur im Sparregime es wird weniger Waggons geben. Bis dahin muss eine längerfristige Lösung Publizisten, Künstler und Intellektuelle. Der Klein-Zeideler-Kreis wird somit ein Ideengeber und Vorläufer für die Gründung des Wangener Kreises 1950 in Süddeutschland. Georg Hauptstock, der ab 1937 in Wäldermeer, das sich rechts der Oder, nördlich der großen oberschlesischen Industriestädte ausbreitet. Dieses grüne Meer, in den Flussgebieten der Stober und der Malapane mit seiner unendlichen Weite nach dem Osten hin, wogt in ihr eigenes Leben. Georg Hauptstock stirbt am 26. August 1944 im Alter von nur 43 Jahren im Sankt-Adalbert-Hospital in Oppeln. Gemäß seinem Wunsch, wird er auf dem Friedhof in Bad Ziegenhals gar um direkte Wochenendzüge Breslau- Niklasrf (Mikulovice) Taten bleiben aber aus. Und die Tschechen tun ihr Übriges: Die Ostrauer Bezirksselbstverwaltung streicht systematisch Investitionen Wählerpotenzials gesetzt. Die Bahnanbindung führte Ende des 19. Jahrhunderts zu einem Aufblühen der beiden Kurorte Bad Ziegenhals und Bad Gräfenberg (Lázně Jeseník) bei Freiwaldau und erschloss neue Absatzmärkte für die Textilindustrie, die im Józef Kotyś Q Prószków: 15 czerwca o godz w Ośrodku Kultury i Sportu w Prószkowie odbędzie się koncert jubileuszowy z okazji 10-lecia działalności zespołu Ligockie Wrzosy z Ligoty Prószkowskiej. Gościnnie wystąpi też zespół Ligocianki. Q Tichau: Das Städtische Museum in Tichau lädt am 14. Juni zu einer Veranstaltung in der Reihe Auf dem Pfad der Tichauer Kirchen ein. Diesmal treffen sich die Teilnehmer in der Maximilian- Maria-Kolbe-Kirche. Über die Geschichte der Kirche berichtet Pfarrer Benedykt Borkowy. Mehr Infos unter: , a.szymula@muzeum.tychy.pl. Q Opole: 14 czerwca w Muzeum Śląska Opolskiego odbędzie się koncert z cyklu Z orkiestrą po zamkach i pałacach. Zagra el12 Opole Politechnic Band. Początek o godz , wstęp wolny. QQWrocław: Od 29 maja we wrocławskim ratuszu można oglądać wystawę pt. Wrocławska drewniana architektura Q Görlitz: Vom 25. Mai bis 9. November kann man im Schlesischen Museum in Görlitz die Sonderausstellung Beharren im Wandel. Der Adel Schlesiens und der Oberlausitz seit dem 18. Jahrhundert besichtigen. Q Prószków: 21 czerwca odbędzie się VII Prószkowska Parada Orkiestr. Początek o godz QQZielona Góra: Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze zaprasza 6 czerwca o godz na wernisaż polsko-niemieckiej wystawy pt. Muskau Art Project. W poszukiwaniu tożsamości adur

12 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Advertorial Lesen bereitgestellt. Promocja Jegliche ist 12 Wochenblatt.pl Jest Pan wójtem Tarnowa Opolskiego pierwszą kadencję. Czy Pana zdaniem to jest gmina trudna zarządzania, także w porównaniu z gminami sąsiednimi? Myślę, że Tarnów Opolski plasuje się pośrodku tego łatwo trudno. Są obok nas gminy, które dysponują większym budżetem, jak choćby Gogolin, ale są też takie, których sytuacja finansowa jest trudniejsza. Jako wójt dbam o każdą złotówkę, bo pieniędzy nie mamy za dużo. Tym bardziej teraz, po obcięciu 700 tys. zł subwencji oświatowej i na śmieci. leżałoby im na ciemni, gdzie dzieci uczyłyby się wywoływania zdjęć. Powstanie tam więc prawpobnie profesjonalna pracownia fotograficzna. Rząd ma niebawem ogłosić program rewitalizacji budynków pokolejowych. Z niecierpli- wością w czekamy już na ten program, gdyż potrzebne są nam jeszcze pieniądze m.in. na wymianę dachu, zakup lamp, To mobilizuje dalszych oszczędności. Doświadczenie w tej kwestii mam, bo jestem ekonomistą i przez 20 lat prowadziłem własny biznes. Zdaję sobie więc sprawę z tego, ile znaczy jeden złoty. Jak wygląda generalnie sytuacja gospodarcza gminy? Sądzę, że coraz lepiej. Zresztą poprawa sytuacji gospodarczej gminy była moim celem już wtedy, gdy kandywałem na wójta. Wziąłem sobie wówczas serca słowa mojej mamy: Synku, jak chcesz, żeby coś się zmieniło na lepsze, a nie ma nikogo, kto by to zrobił, to zrób to sam. Byłem przekonany, że z moim świadczeniem mogę sprawić, że Tarnów Opolski będzie gminą, która rozwija się prężnie nie tylko pod względem gospodyniom, panowie oczywiście też mogą w gotować, pewną kwotę pieniędzy dyspozycji i zadanie przygotowania LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche potraw z tarniną. ist gospodarczym, ale i kulturalnym. Powoli swoje plany wcielam w życie. Niedawno na przykład zaczęła się buwa dużej fabryki w Kątach Opolskich, gdzie celowo pracę znajdzie 100 osób. Brakuje nam w tej chwili terenów inwestycyjnych. Te godne dla nas są w prywatnych rękach, nie mamy jeszcze żadnych porozumień z ich właścicielami, a chcemy w tym roku pozyskać 25 hektarów pod inwestycje. Pomocna w tym jest spółka Park Technologiczno Innowacyjny w Przyworach, którą mocno zrestrukturyzowaliśmy w ciągu zeszłego roku i zaczyna przynosić zyski. Niektóre sprawy ze względu na przepisy bardzo długo się ciągną. Również rozmowy z właścicielami gruntów nie należą najłatwiejszych, a oczywiście wieści i legendy z terenu naszej gminy. Współpracujemy z Instytutem Historii UO, już mieliśmy kilka wspólnych spotkań związanych z tym tematem. Mamy w gminie kilku kolekcjonerów pamiątek i artefaktów, którym przydało- Krzysztof Mutz nadzieję, że jesienią wyborcy zaufają mu kolejny raz. Foto: Anna Durecka by się w miejsce, gdzie mogliby pokazywać ekspertów, którzy pomagają przedsiębiorcom Jestem przede swoje kolekcje. Duży projekt, który teraz LARES: Diese Materialien sind w interpretacji lediglich ważnych zum dla Lesen bereitgestellt. Jegliche zaczęliśmy, jest związany z osobą ist Oswal- nie chcemy, żeby czuli się oszukani. Czy te tereny inwestycyjne pozyskiwane są pod konkretne inwestycje? W zasadzie tak. Na przykład zgłosiło się kilka firm transportowych, które nie mają gdzie zostawić swoich maszyn, a mają po kilka albo kilkanaście jednostek ciężarowych. Są też firmy remontu- nich tematów. Jednym z ostatnich gości była dyrektor urzędu podatkowego, która wyjaśniała zawiłości związane z rozliczaniem podatków. Będziemy dążyć powiększenia forum. Niebawem każdy z członków będzie mógł rekomenwać kolejnych dwóch członków, wybuwała nowy warsztat i nowy bo chcemy, żeby również przedstawiciele m, w nowe zabuwania gospodarcze. mniejszych firm mogli korzystać z tego Jest to malownicze, spokojne miejsce, jące pojazdy, które chciałyby zbuwać warsztaty, np. naprawy samochodów ciężarowych. Te przedsiębiorstwa potrzebują stosunkowo dużych działek. Mamy też firmy zajmujące się obróbką metalu. Jest tych przedsiębiorstw sporo, a będzie ich jeszcze więcej, bo taka jest zasada, że jedne firmy przyciągają kolejne. Urząd Gminy Tarnów Opolski Faks nem świadczalnym dla samochodów. dzielony gabinet dla posterunkowych, ul. Dworcowa 6 Jest to droga bardzo uczęszczana, więc mamy tam salę narad dla rady gminy, Tarnów Opolski ug@tarnowopolski.pl LARES: Diese Materialien na pewno sind było lediglich warto. Zresztą, zum po re- Lesen chcemy bereitgestellt. też, żeby powstała tam Jegliche sala ślu- ist Czyli sytuacja małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy przedstawia się brze? Na pewno staramy się im pomóc. Utworzyliśmy tzw. forum przedsiębiorców, które skupia przedstawicieli 20 największych firm w gminie. Z tą grupą na bieżąco jako gmina konsultujemy różne sprawy związane z przedsiębiorczością. Spotykamy się raz na kwartał. Poza tym przedsiębiorcy u siebie organizują konferencje, a my zapraszamy Nasz samorząd Pracowitość przynosi efekty Krzysztof Mutz, ekonomista z wykształcenia, niedawna właściciel prywatnej firmy, postanowił cztery lata temu wziąć sprawy we własne ręce i kandywać na LARES: wójta Niniejszy gminy Tarnów Opolski. Pierwsza kadencja upłynęła mu pracowicie, ale w to jeszcze nie koniec. Jeśli jesienią wygra wybory, to planów na kolejne cztery lata na pewno mu nie zabraknie. O konaniach mijającej kadencji, inwestycjach gminnych i o tym, jak zmienia się Tarnów LARES: Opolski, Diese rozmawiała Materialien z wójtem sind Krzysztofem lediglich zum Mutzem Lesen Anna bereitgestellt. Durecka. Jegliche ist forum. Jakie inwestycje gmina prowadzi w tym momencie, jakie są jeszcze w sferze planów. Kanalizacja to, zdaje się, już temat zamknięty? Czekamy na odbiory kanalizacji w Miedzianej, Nakle i Tarnowie Opolskim. W Tarnowie musieliśmy wymienić Jedna to panie, które będą się opiekować sze dzieci poznawałyby dawne tradycje, będą tam miały swoje pomieszczenia. Matei. Mogłoby to być miejsce, gdzie na- 90 procent sieci wociągowej, kana- osobami starszymi i małymi dziećmi, np. jak się wypieka chleb, kołacz, jak się lizacja tutaj to było duże wyzwanie. Na to trzeba było też znaleźć pieniądze: datkowo ponad 2 miliony złotych. Od pewnego czasu próbujemy też poprawić komunikację drogową. Udało nam się wyremontować drogę Kosorowic, która była istnym poligo- wszystkim lokalnym patriotą, który chce zrobić coś dla gminy i ludzi, którzy w niej żyją. moncie ruch pieszy i rowerowy na tej trasie jeszcze wzrósł, bo teraz jest bezpieczna ścieżka pieszo-rowerowa. Przejęliśmy też budynek dworca kolejowego w Tarnowie Opolskim. Zawiązały się dwie spółdzielnie, które gdyż na razie nie mamy w gminie żłobka. Druga spółdzielnia to spółdzielnia remontowo-buwlana, której będziemy mogli zlecać pewne prace remontowe, stosując tzw. klauzule społeczne. Prace w budynku dworca są już w tej chwili mocno zaawansowane. Jest tam już wy- bów. Przeniesie się tam też obsługa rady gminy, dzięki czemu zyskamy datkowe pomieszczenia w samym budynku urzędu gminy, który jest raczej niewielki. Być może również m kultury, który prężnie działa, będzie chciał skorzystać LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche z pomieszczeń na dworcu. Wiem, ist że za- płytek, wymianę okien na takie, jak były kiedyś. Chcielibyśmy przywrócić historyczny wygląd dworca. Będziemy też znacząco zmieniać wygląd terenu wokół urzędu gminy. Ma tu powstać ścieżka edukacyjna związana z tarniną, naszą rośliną herbową. Chcemy w tym miejscu zasadzić co najmniej osiem gatunków tarniny. Co roku organizu- cztery lata? jemy zresztą Święto Tarniny, na które zapraszamy kucharzy, którzy prezentują wyroby z tarniny, np. nalewki. Osobiście bardzo smakowała mi konfitura zrobiona z cebuli i owoców tarniny. W tym roku chcemy dać naszym lokalnym Te wszystkie remonty i przebuwy znacznie poprawią estetykę Tarnowa Opolskiego, a na tym polu jest jeszcze dużo zrobienia. Jakie ma Pan plany na najbliższą przyszłość? Napisaliśmy niedawno projekt ministerstwa kultury, bo chcemy zebrać LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche i opublikować wszystkie stare przypo- ist da Matei, założyciela opolskiej Wyższej Szkoły Inżynierskiej, projektanta kominów Elektrowni Opole. Przejęliśmy zabuwania należące rodziny Matei, które od lat stały puste i nikt z nich nie korzystał. Rodzina w międzyczasie ze starym tartakiem, piecem chlebowym, spichlerzem. Na pewno byłoby to idealne miejsce dla kolekcjonerów starych przedmiotów użytkowych prezentacji tych obiektów. Chciałbym także, żeby powstało tam muzeum prof. robi ser. W Kosorowicach bardzo popularna była niegdyś produkcja twarogu, tę tradycję też chcielibyśmy odtworzyć. Jesteśmy na etapie podpisywania aktu Kontakt: Juni 2014 Gmina Tarnów Opolski notarialnego, musimy się pospieszyć, żeby zdążyć przed zimą jeszcze zabezpieczyć część zabuwań. Takie małe muzeum działa na przykład w Raszowej, pani Basi Mientus udało się na przykład pozyskać dla niego drewnianą beczkę przewozu wody z 1800 roku. Tam zresztą niedawno pan pokazywał dzieciom, jak się zeluje buty. Też taka mała lekcja historii. Przekazywanie tradycji z pokolenia na pokolenie jest dla Pana najwyraźniej bardzo ważne. Tak. Muszę też przyznać, że jestem osobą, która naprawdę brze czuje się tylko tu, w Tarnowie. Pracowałem cztery lata za granicą, gdzie miałem świetne warunki pracy i życia. Musiałem jednak wrócić. Jestem przede wszystkim lokalnym patriotą, który chce zrobić coś dla gminy i ludzi, którzy w niej żyją. Zbliżają się wybory samorząwe. Bogatszy o świadczenia tej pierwszej kadencji, jakie ma Pan plany na kolejne Dużo czasu wójt musi poświęcić na poznanie ludzi i ich potrzeb, rozpoznanie ich potencjału, ale też zbycie ich zaufania. Mówię tu nie tylko o pracownikach, ale i mieszkańcach. Na początku trzeba uwodnić, że się chce coś zrobić, pokazać swoje umiejętności. A przed ostatnimi wyborami pojawiały się głosy, że nie dam sobie rady. Uważam, że wiele osób przekonało się mnie w czasie tych czterech lat. Chciałbym, żeby następna kadencja przyniosła jeszcze więcej wymiernych efektów moich działań, żeby dało się jeszcze więcej zrobić. Mam bardzo bry zespół. Od 2010 roku aż teraz przerobiliśmy 43 miliony złotych ze środków zewnętrznych. Dużo zjadła kanalizacja, bo około 25 milionów złotych, ale udało nam się też na przykład świetnie wyposażyć nasze szkoły za te pieniądze. Nawet w Opolu nie mają takiego sprzętu jak u nas: tablice interaktywne, elektroniczne dzienniki. Będziemy też dalej inwestować w sprzęt komputerowy, żeby można było powoli zrezygnować z noszenia zeszytów na rzecz nowoczesnej technologii. W same szkoły zainwestowaliśmy kilka milionów złotych. Moim marzeniem jest jeszcze utworzenie w Tarnowie żłobka, który pozwalałby matkom małych dzieci na znalezienie zatrudnienia. Z rzeczy, których jeszcze nie udało się zrobić, a które na pewno w przyszłości zrealizujemy, to przebuwa ośrodka kultury w Przyworach. To są takie dwie sprawy priorytetowe, których na pewno nie odpuszczę. Będziemy też nadal poprawić infrastrukturę komunikacyjną. Chcemy zrobić parę ważnych dróg. Na pewno w każdej miejscowości coś się będzie działo, środki na to mamy już przygotowane. Wiamo, że nie od razu Rzym zbuwano. Pewne rzeczy po prostu potrzebują czasu. Na pewno stawiam jednak w swoich planach na dzieci i młodzież i na miejsca pracy. Jako wójt czuję się odpowiedzialny za mieszkańców gminy, czyli za 10 tysięcy ludzi. q Tel , , Projekt i realizacja: Krzysztof Świerc

13 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen RAtgeber bereitgestellt. Poradnik Jegliche ist Porady: Jak odpowiednio skorygować rachunek Nr. 23/1157 Wochenblatt.pl 13 Niezbędne informacje A W ostatnim artykule zwracaliśmy uwagę, jak ważne jest, aby zakładając firmę w Niemczech, zadbać o to, aby firma nasza nie była potraktowana jako pozorna działalność gospodarcza. A jednym z ważniejszych punktów, które świadczą o tym, że jesteśmy prawdziwą firmą, jest to, że sami potrafimy wystawić zleceniodawcy rachunek. co się stanie, jeśli wykonaliśmy solidnie robotę i wystawiliśmy już ten nasz pierwszy rachunek, ale... wystawiliśmy go błędnie? Otóż jeśli prowadząc własną działalność gospodarczą, zostaniemy poproszeni przez klienta o skorygowanie wystawionego rachunku z uwagi na brak informacji uniemożliwiającej klientowi odliczenie podatku obrotowego (Vorsteuerabzug), należy być bardzo ostrożnym, stąd w dzisiejszym materiale przedstawiamy niezbędne informacje tyczące tego tematu. Ważne wskazówki Jeżeli racja leży po stronie klienta i rachunek faktycznie został źle wystawiony, to należy oczywiście go skorygować i najlepiej uczynić to w następujący : 1. Na początek nie bierz w ogóle pod uwagę wcześniejszego, zawierającego błędy rachunku, tak jakby nigdy nie został wystawiony. 2. Wystaw drugi rachunek za daną usługę. Tym razem uwzględnij wszystkie punkty przewidziane w 14 ust. 4 od innego Datę wystawienia rachunku. obrotowego Numer rachunku służący jego Zwróć uwagę na poniższe punkty, przedsiębiorstwa, identyfikacji. bo są one bardzo często decydującym Federalnej ustawy o podatku VAT (UStG.). 3. Na nowo wystawionym rachunku nanieś notkę, mówiącą o tym, że dany rachunek zastępuje poprzedni, zawierający błędy. Notka może wyglądać w następujący : Die Ihnen nun vorliegende Rechnung ersetzt die Rechnung mit der Nummer vom Es ist nicht erforderlich, dass Sie uns das Original der Ursprungsrechnung zurücksenden (BFH, Urteil v , Az. V R 41/96). Vorsorglich wird darauf hingewiesen, dass sich ausschließlich aus dieser Rechnungsausfertigung ein Vorsteuerabzug ergibt. Für die erste ersetzte Rechnung besteht dagegen kein Vorsteuerabzug. Wskazówka: Bez tej uwagi klient może odliczyć podatek z obu rachunków, co może z kolei prowadzić tego, że Ty, jako wystawiający, będziesz dłużny urzęwi skarbowemu podatek VAT. Pamiętaj również o tym, że zgodnie z ustawą masz możliwość wystawienia poprawionego rachunku z tym samym numerem, który znalazł się na tym zawierającym błędy. Jeśli otrzymasz rachunek z uznanym podatkiem VAT należy porównać jego wysokość z informacjami zawartymi na rachunku. na rachunku Poprawiony rachunek musi zawierać odpowiednie informacje, które zawsze należy kładnie sprawdzać. Jeśli otrzymasz rachunek z uznanym podatkiem VAT od innego przedsiębiorstwa, należy porównać jego wysokość z informacjami przez odbiorcę świadczenia lub przez własnej działalności gospodarczej w rachunek. A to, jak się zawartymi na rachunku. Jeśli dane będą upoważnioną przez niego osobę trzecią bereitgestellt. pisek Gutschrift (tzw. Jegliche notę łamach tej gazety przestrzegano przed ważne i jeżeli zostanie Niemczech, ale... Niejednokrotnie też na okazuje, jest niezwykle LARES: Diese Materialien niepełne, sind urząd lediglich skarbowy odrzuci zum para- Lesen ist gon. Szczególną uwagę należy zwrócić na termin wykonania usługi. Ponadto rachunek powinien zawierać: Pełną nazwę oraz adres firmy świadczącej usługę. Nazwę firmy lub imię i nazwisko Polityka senioralna: Trzecia edycja animatorów osób starszych lekceważących. Nie inaczej jest z dzisiejszym w tematem, choć sprawa z pozoru przeanalizować i zapamiętać. odbiorcy świadczenia. Wystarczy pisek: termin wykonania odpowiada terminowi wystawienia Numer identyfikacji podatkowej fir- my świadczącej usługę lub numer identyfikacyjny VAT nadany przez Centralny Federalny Urząd Podatkowy. Ilość i rodzaj starczonych przedmiotów / zakres lub rodzaj usługi. Termin wykonania stawy lub usługi. Wynagrodzenie preliminowane na podstawie obowiązującej stawki podatkowej oraz obowiązujących w Żeby uniknąć takich sytuacji, warto danym przypadku ulg podatkowych. na w koniec roku zrobić kopię lub je Wysokość stawki podatkowej lub w zeskanować. LARES: Diese Materialien Jakie informacje sind lediglich powinny znajwać zum się Lesen przypadku bereitgestellt. zwolnienia z opodatko- Jegliche ist wania uwagę o tym, że świadczenie danej usługi lub dany towar nie jest opodatkowany. Pouczenie na temat obowiązku przechowywania kumentów. W przypadku wystawienia rachunku uznaniową). Wskazówka: Jeśli na rachunku brakuje informacji o terminie wykonania usługi lub wydania/starczenia towaru, należy poprosić o nowy rachunek, który będzie zawierać powyższą informację. rachunku (niem. Leistungsdatum entspricht dem Rechnungsdatum). Pułapki czyhające przy odliczaniu podatku kryterium przy odliczeniu podatku obrotowego wliczonego w rachunki stawców: Nieczytelne rachunki w szczególności te, które są wystawiane na termopapierze, po pewnym czasie blakną. Niebagatelna sprawa Wielokrotnie na łamach Wochenblatt. pl, a przede wszystkim w tej rubryce poruszano kwestie i plusy zakładania różnego rodzaju niebezpieczeństwami, odradzając głównie tak zwane pójście na skróty, z ominięciem obowiązującego w RFN prawa lub potraktowanie pewnych obowiązków po macoszemu, co zwykle kończy się nieprzyjemną czkawką dla Wystrzegaj się sytuacji, w których kwota rachunku (brutto) wynosi ponad 150 euro, a nazwa Twojej firmy nie pojawia się na nim. Przy drogim ugoszczeniu lub zakupie zakławych artykułów elektronicznych należy nalegać na umieszczenie nazwy firmy na rachunku. Nota uznaniowa jeśli brakuje na niej numeru identyfikacji podatkowej względnie numeru identyfikacyjnego VAT odbiorcy, księgowość nie powinna jej wystawiać. W miarę możliwości powinno się także unikać wystawiania not. Opis usługi im bardziej ogólnikowy opis usługi na rachunku, tym większe prawpobieństwo, że nie zostanie on uznany przez urząd. Z tego powodu należy upomnieć się u wystawiającego rachunek o kładniejszy opis usługi. Rubryka jest tworzona przez Krzysztofa Świerca oraz firmę Smuda Consulting. Zachęcamy również odwiedzenia strony oraz rów z kijkami nordic walking, tańców tylko połowy czerwca! Aktywizacja seniorów także poprzez sport rekreacyjnych, poprzez zajęcia komputerowe, intelektualne, plastyczne po Wykształcenie nie najważniejsze szej. A zatem bardzo szeroki przekrój animatorów, ludzi zaangażowanych społecznie, chętnych pracy i chcących wym, jak i gospodynie mowe, ale z zawodzie mówi Tomasz Kandziora. której są osoby z wykształceniem zawo- własną w rękę szukać zatrudnienia w tym j.hassa@tskn.vdg.pl. LARES: Diese Materialien coś pozytywnego sind lediglich dla seniorów zum zrobić Lesen także bereitgestellt. osoby z dyplomami uczelni Jegliche wyż- Poza tym w trakcie tego stażu ist anima- Rys. Andrzej Sznejweis In Österreich steht einem Einmannbetrieb, der erstmals einen Mitarbeiter einstellt, ein staatlicher Zuschuss in Aussicht. Die entsprechenden Auflagen zu erfüllen kann sich lohnen es geht nämlich um bis zu 25 Prozent der Lohnzahlung! Auch ein Existenzgründer kann, ebenfalls unter Auflagen, von den Lohnnebenkosten befreit werden. Diese sind ja insbesondere für kleine und neue Unternehmen eine Belastung, was häufig die Einstellung weiterer Mitarbeiter verhindert. Österreich hat nun dafür Verständnis gezeigt und zum 1. Januar 2014 die EPU-Förderung (Ein-Person-Unternehmen-Förderung) auf unbestimmte Zeit verlängert. Über die Einzelheiten lesen Sie in der kommenden Ausgabe. wydaje się prosta gdyż należy samemu właściwie wystawić zleceniodawcy błędnie wykonane, zniweczy wcześniejszą, nawet Ryszard Galla najlepiej wykonaną pracę, mało tego przysporzy problemów. Stąd wypunktowane w dzisiejszym materiale informacje tyczące tego tematu należy wnikliwie Notował Krzysztof Świerc Skończyłeś 50 lat? Szukasz pracy? Zgłoś się! Trwa nabór trzeciej edycji projektu LARES: Animator Diese osób Materialien starszych, projekcie sind Tranzytowe lediglich miejsca zum pracy. Lesen warunek? bereitgestellt. Trzeba tylko mieć ukończo- Jegliche ist strengstens datkowego kursu, untersagt. który sami sobie opiekun praktycznej nauki zawodu w zachęca Tomasz Kandziora. A jaki jest torzy mają jeszcze możliwość skończenia realizowanego przez TSKN na Śląsku nych 50 lat i być osobą bezrobotną lub wybiorą! Dzięki czemu jeszcze bardziej Opolskim wspólnie z firmą CTC Polska. Czasu niewiele nieaktywną zawowo z woj. Opolskiego. zwiększają swoją atrakcyjność i szanse W tej edycji, pobnie jak w poprzednich, Wachlarz zajęć podczas wspomnia- Dodajmy, że czasu na decyzję, by na rynku pracy zarówno w Polsce, jak poszukiwanych jest 10 kandydatów nego stażu jest bardzo szeroki, m.in. od zgłosić się tego programu, pozostało i za granicą. na animatorów osób starszych. ćwiczeń ruchowych na basenie, space- niewiele, bo rekrutacja będzie trwała Krzysztof Świerc W kolejnym etapie przejdą oni miesięczne szkolenie i odbędą 6-miesięczne płatne staże (płace najniższe krajowe), które odbywać się będą w siedzibach DFK i mach kultury, a zatem tam, gdzie animatorzy będą organizowali zajęcia dla seniorów. Po ich zakończeniu będziemy zabiegać o to, żeby ci animatorzy zostali zatrudnieni przez gminy lub organizacje społeczne albo aktywizowali się zawowo w innej formie na rzecz osób starszych mówi Tomasz Kandziora, spotkania z ciekawymi ludźmi. Dzięki udanie przeprowadzonym dwóm pierwszym edycjom już 20 osób uczestniczy w tym projekcie. To fakt, co bardzo nas cieszy, bo to spore osiągnięcie, ale nie spoczywamy na laurach. Zależy nam na tym, by znaleźć kolejną dziesiątkę Na uwagę zasługuje też to, że wykształcenie nie jest w tym wypadku kryterium, liczy się zaangażowanie, otwartość, chęć pracy z innymi ludźmi i osobiste predyspozycje. Przykładem tego jest dwudziestka animatorów, która już uczestniczy w tym projekcie, a w społeczny, stąd wszystkich niezdecywanych pragnę poinformować, że warto, bo organizowane przez nas szkolenie i staż pozwalają też nabyć kompetencje w zakresie animacji osób starszych i w zbyciu odpowiedniego certyfikatu, dzięki któremu mogą też skutecznie i na Foto: archiwum TSKN Rekrutacja trwa r. Wszystkich zainteresowanych uczestnictwem w projekcie zapraszamy Biura Projektu: CTC Polska Sp. z o.o., ul. Reymonta 29, Opole, tel , tmp@ctc-polska.pl, oraz na portal Wszelkich informacji udzieli również asystent ze strony TSKN: Joanna Hassa, tel (wew. 20), Foto: K. Świderski

14 Niniejszy 14 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche ist II liga piłki nożnej Piłka ręczna: ASPR Zawadzkie wzmacnia kadrę MKS prawie pewny także z opolską Gwardią. Jednak LARES: Diese Materialien w połowie sind 2013 lediglich roku nastąpił zum nagły Lesen bereitgestellt. Jegliche ist Kibice opolskiej Odry będą musieli teraz czekać co najmniej rok na powrót ich ulubieńców II ligi. Znakomicie zaprezentował się w minionej przestatniej serii spotkań bieżącego sezonu piłkarskiej II ligi MKS Kluczbork, który rozgromił w Kaliszu, Calisię 4-0 i jest bliski uratowania się przed spadkiem III ligi, bo wspiął się już na 7. lokatę w tabeli. Przypomnijmy zatem, że po zakończeniu obecnych rozgrywek tę klasę rozgrywkową opuścić będą musiały zespoły, które uplasują się na pozycjach 9 18! Szans na utrzymanie się na zapleczu I ligi straciły natomiast dwa inne zespoły, które reprezentują w rozgrywkach być powrót Superligi. Pobny cel, ale w rozgrywkach II tyczące buwanego na nowo zespo- Początek drogi pierwsze decyzje nowych władz klubu LARES: Diese Materialien ligi, coraz sind odważniej lediglich wyznaczają zum sobie Lesen bereitgestellt. ku lepszemu Jegliche łu trzeba ocenić jako trafne. Złożona ist II lidze województwo opolskie Ruch Zdzieszowice i Odra Opole. Pierwsi w 33. serii bezbramkowo zremisowali u siebie z Polonią Bytom, a opolanie 1-1 w Wałbrzychu z Górnikiem. Pozostałe wyniki: Chrobry Głogów Gryf Wejherowo 4-0, Rozwój Katowice KS Polkowice 3-0 (walkower), Bytovia Bytów UKP Zielona Góra 0-0, Jarota Jarocin pierwszej ligi. na honorowej siódmej lokacie. Jednym słowem znakomicie, a czy można było Najgorsze za nimi osiągnąć coś więcej? Być może tak, stąd Raków Częstochowa 0-2, Zagłębie Sosnowiec Ostrovia Ostrów Wielkopolski 1-0, Błękitni Stargard Szczeciński Warta Poznań 4-0. W tabeli z 65 pkt prowadzi Chrobry Głogów, wyprzedzając o 4 pkt Bytovię Bytów (oba teamy już wcześniej zapewniły sobie awans I ligi). KMS Kluczbork z 49 oczkami jest na bezpiecznej 7. lokacie i ma 2 planowanie kupna nowych zawodników jest szczęśliwy, bo udało się utrzymać się w ostatecznym rozrachunku na piątej świadczy o tym, że seniorska drużyna drużynę seniorską ASPR i zgłosić ją pozycji w tak wiele by zmieniło? Najważniejsze jest to, że miniony sezon jest być piłki ręcznej ASPR najgorsze chwile rozgrywek II ligi, ale Był to zespół pkt przewagi nad zajmującym pierwszą spadkową pozycję (9.) Rakowem Częstochowa. Odra Opole jest 12. z 43 pkt, a Ruch Zdzieszowice ma o 2 mniej i jest 13. Tabelę zamykają KS Polkowice z 17 pkt (wycofał się z rozgrywek) oraz Jarota Jarocin, która zgromadziła 31 oczek. W ostatniej serii spotkań zmierzą się: Kluczbork Zdzieszowice, Opole Sosnowiec, Ostrów Wielkopolski Jarocin, Częstochowa Bytów, Zielona Góra Kalisz, Wejherowo Stargard Szczeciński, Poznań Wałbrzych, Bytom Katowice, Polkowice Głogów. Krzysztof Świerc Rio de Janeiro: LARES: Vierte Fußball-Weltmeisterschaft Niniejszy 1950 Tragödie vor Zuschauern Kriegsbedingt zwölf Jahre nach der letzten Weltmeisterschaft fand der Titelkampf 1950 in Brasilien statt. Deutschland war hierbei allerdings noch ausgeschlossen und fand erst nach dem Turnier am 23. September Plötzlich wurde es still. Er eilte in das 1950 erneute Aufnahme im Weltfußballverband FIFA. Stadionrund und fragte was passiert sei. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Die Antwort blieb aus, ch der ist Ball strengstens im untersagt. Nach einer Qualifikations-Farce nahmen 1950 nur 13 Länder an der WM teil. Auf Druck der Gastgeber wurde zudem ein uns heute merkwürdig anmutender Modus durchgeführt. Zunächst gab es vier Vorrundengruppen, deren Gruppensieger Brasilien. Juli 1950 beim 2:1 Uruguays in der 79. Uruguay, Spanien und Schweden dann Tribüne in den Tod. Minute und später bei Auftritten von in eine Finalrunde jeder gegen jeden Frank Sinatra und Johannes Paul II. Das einzogen. Insofern gab es kein reguläres Endspiel. Der Spielplan ließ dann jech zum Ende Brasilien auf Uruguay treffen, wobei der Heimmannschaft zum Titel ein Unentschieden bereits gereicht hätte. Weltmeister wurde jech Uruguay, das campeao (Brasilien ist Weltmeister) fizielle Pokalübergabe. Heimlich, wie ein den Nachbarn und großen Favoriten schon gesetzt, ch es kam anders. Diebesgut, überreichte Jules Rimet die nen Übermittlungsfehler. 2:1 schlug. Nach fünf Siegen und 21 ge- Auch FIFA-Präsident Jules Rimet hatte Trophäe Obduilo Varela, dem Kapitän schossenen Toren ging es in den Wetten eher um die Höhe eines brasilianischen Sieges. In den Druckereien der Tageszeitungen waren die Schlagzeilen Brasil in seinem Protokoll nicht vorgesehen, dass Uruguay Weltmeister wird. Beim Siegestor war er in den Katakomben. brasilianischen Tor sagte alles. Nur drei Mal in der Geschichte verstummte das Estádio Maracanã, das einst mit einem Fassungsvermögen von Zuschauern dass größte Stadion der Welt war. Zum ersten Mal am 16. modern umgebaute Stadion Maracanã wird zum Endspiel der WM 2014 übrigens nur noch Fans aufnehmen können. Angesichts des Schocks bei den Gastgebern gab es 1950 nicht einmal eine of- Offizielles Plakat der WM 1950 Foto: J. Stemplewski Cel? Powrót I ligi Przez kilka ostatnich lat piłkarze ręczni ASPR Zawadzkie skutecznie rywalizowali na parkietach I ligi, i nieoczekiwany kryzys finansowy, który spowował, że zawadzczanie wyląwali w II lidze, a w tym czasie ich lokalni rywale gwardziści prawda opolscy szczypiorniści LARES: Diese Materialien po sind rocznej lediglich przygodzie na zum najwyż- Lesen bereitgestellt. Jegliche ist awansowali Superligi. Co szym szczeblu rozgrywkowym w kraju ponownie spadli I ligi, ale nikt w klubie przy ulicy Kowalskiej w Opolu nie załamuje z tego powodu rąk. Ba, rozpoczęła się buwa tak zwanego dream teamu, którego celem w najbliższych władze ASPR Zawadzkie, które nie kryją, że rok spędzony na zapleczu I ligi to wystarczająco dużo i w nadchodzącym sezonie zamierzają zbuwać taki zespół, który z powodzeniem będzie mógł aspirować walki o awans Żeby jednak marzenie to zrealizować i by nie pozostało ono jedynie w sferze marzeń, kierownictwo klubu z Zawadzkiego planuje wzmocnić kadrę zespołu kilkoma świadczonymi zawodnikami. Na uwagę zasługuje to, że już samo ma już za sobą, a sytuacja ekonomiczna klubu wyraźnie się poprawia. Nikt z klubowych władz nie zapomina jednak sezonu 2012/13, kiedy to ASPR, mimo że zapewnił sobie utrzymanie w I lidze, musiał ku rozpaczy swoich fanów tę klasę rozgrywkową opuścić. Powód? Dobre zmiany Problemy z zamknięciem budżetu klubu, A początek drogi ku lepszemu rozpoczął się przed startem sezonu Mowa w tym miejscu przede wszyst- Podstawowy plan co spowowało wtedy wycofanie się LARES: Diese Materialien drużyny sind z rozgrywek. lediglich Sytuacja zum wygląda- Lesen 2013/14, bereitgestellt. kiedy to w Zawadzkiem Jegliche kim o występach młodzieżowych ist ze- ła wówczas tak dramatycznie, że nie wykluczano nawet rozwiązania seniorskiej drużyny piłki ręcznej w Zawadzkiem, która przecież od wielu lat z powodzeniem występowała na pierwszoligowych parkietach, a w pewnym momencie była nawet numerem jeden w województwie opolskim i walczyła o awans Superligi! Na szczęście finał tej historii oparty na własnych wychowankach, co jak się okazuje dzisiaj procentuje i wodzi, że praca z grupami młodzieżowymi w Zawadzkiem funkcjonuje znakomicie. szło poważnych zmian, włącznie z powołaniem nowego zarządu, na czele którego stanął Jacek Pietrzela. Na razie Nach dem Spiel gab es im Stadion vier Tote, drei infolge eines Herzinfarktes, einer stürzte sich von der pozostaje mały niesyt, czego zresztą nie kryje prezes klubu Jacek Pietrzela, który z trudem godzi się z faktem, że piątej lokaty na mecie rozgrywek II ligi zawadzczanom zabrakło zaledwie jednego oczka! Czy jednak uplasowanie może zapowiedzią jeszcze lepszych czasów dla szczypiorniaka w Zawadzkiem. A o tym, że nie są to słowa bez pokrycia, najbitniej świadczą sukcesy piłkarzy ręcznych z Zawadzkiego w innych rozgrywkach. społów ASPR na mistrzostwach Polski, gdzie osiągnęły wręcz znakomite wyniki. Otóż juniorzy i młodzicy awansowali In der kommenden Ausgabe des Wochenblatts finden Sie einen großen Spielplan zur Fußball-WM in Brasilien! Juni 2014 ASPR Zawadzkie jest na najlepszej drodze tego, by jak w całkiem niedalekiej przeszłości (na zdjęciu) toczyć zacięte pojedynki o punkty I ligi. Foto: Krzysztof Świderski finału tych prestiżowych rozgrywek, a chłopcy i dziewczęta tarli fazy półfinałowej! Sukces sportowy zwykle w Zawadzkiem bowiem w głównej mierze z juniorów sprawia, że wzrasta zainteresowanie klubem, zwłaszcza wśród potencjalnych rozpoczął się już drużyna, która została wzmocniona tylko dwoma bardziej świadczonymi darczyńców, czego pierwsze efekty też przed startem zawodnikami, konkretnie Michałem już są wiczne, bo ASPR pozyskał nowych sponsorów. Konkretnie dwóch i sezonu 2013/14. Krygowskim i Danielem Skowrońskim, minione rozgrywki w II lidze zakończyła wiele wskazuje na to, że jeszcze przed rozpoczęciem rozgrywek 2014/15 zyska sponsora tytularnego! A zatem jest to kolejny wód na to, że przez ostatni rok w Zawadzkiem konała się prawdziwa rewolucja, co powinno w niedługiej przyszłości zaprocentować awansem o szczebel rozgrywkowy wyżej. Żeby jednak tak się stało, należy wzmocnić kadrę, o czym wspomniano na początku tekstu. Prezes klubu Jacek Pietrzela zapewnia, że ASPR zamierza wzmocnić swój skład czterema zawodnikami, którzy w swoim CV mają występy na pierwszoligowych parkietach. A głównym celem działaczy podczas letniej przerwy w rozgrywkach jest znalezienie wartościowego obrotowego, golkipera oraz prawego i lewego rozgrywającego. Jeśli uda się to zrealizować, stanie się wielce prawpobne, że będziemy mogli mieć uzasadnione nadzieje na to, że zawadzczanie w nadchodzących rozgrywkach będą się liczyć w walce o I ligę. Krzysztof Świerc der Uruguayer. Nach dem Spiel gab es im Stadion vier Tote, drei infolge eines Herzinfarktes, einer stürzte sich von der Tribüne in den Tod. In Rio und im ganzen Land kam es zu großen Ausschreitungen. Trainer Costa floh getarnt in Frauenkleidung aus dem Stadion. Er und die Spieler mussten sich vorm Volkszorn verstecken. Viele Einheimische sehen in dieser Niederlage bis heute eine der größten Tragödien ihres Landes. Zum ersten Mal hatte übrigens das Mutterland des Fußballs England an WM teilgenommen. Nach einem 2:0- Sieg über Chile schonten die Briten ihren Dribbelkönig Stan Matthews für höhere Aufgaben. England verlor 0:1. Danach setzte es noch eine Niederlage gegen Spanien. Doch die Niederlage gegen das Fußballentwicklungsland USA schmerzte besonders; als die Nachricht auf der Insel eintraf dachten alle an ei- Johannes Golawski

15 Niniejszy uisem van Gaalem mam relacje, które wykraczają nieco ponad zwykły układ trener zawodnik powiedział Tho- LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche ist Wokół niemieckiej Bundesligi mas Müller i dał: Mam jednak ważny kontrakt z Bayernem końca czerwca Nr. 23/1157 Wochenblatt.pl 15 Japończyk w Hercie 23-letni Genki Haraguchi z Urawy Red Diamonds w przyszłym sezonie Bundesligi będzie piłkarzem Herthy Berlin. Japoński snajper podpisał z berlińczykami czteroletni kontrakt i stał się kolegą klubowym swojego rodaka, który też w przeszłości występował w Urawa Red Diamonds, Hajime Hosogaia. Pucharze Niemiec zbył osiem bramek w pięciu meczach. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Freiburg broni bramki ist SC Freiburg wzmacnianie swojej kadry na kolejny sezon rozpoczął od sprowadzania siebie bramkarzy. Po podpisaniu umowy z Romanem Buerki ekipa ze Szwarcwaldu zatrudniła 24-letniego Sebastiana Mielitza, który tych- czas w był własnością Werderu Brema. Sebastian Mielitz ma świadczenie w LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Bundeslidze i wielokrotnie uwodnił, ist Haraguchi to bardzo wszechstronny napastnik i na pewno będziemy mieli z niego wiele pożytku powiedział Michael Preetz, dyrektor sportowy berlińskiego klubu. Z kolei holenderski szkoleniowiec Herthy Jos Luhukay dał: Oczywiście będzie musiał się zaadaptować, a na to potrzeba czasu, bo wszystko teraz jest dla niego nowe, z wyjątkiem byłego kolegi Hajime Hosogai. Stieber hamburczykiem Z SpVgg Greuther Fürth Hamburgera SV przeniósł się Zoltan Stieber, który po złożeniu podpisu pod kontraktem podkreślał, że bardzo się cieszy, bo HSV to wielki klub i już nie może się czekać inauguracji rozgrywek. 25-letni Węgier, trzykrotny reprezentant swojego kraju, Neuer trenuje Golkiper reprezentacji Niemiec Manuel Neuer powrócił treningów i są duże nadzieje na to, że wystąpi pod- czas zbliżających się mistrzostw świata Biorąc pod uwagę jego wiek, to bardzo świadczony piłkarz z ogromnym Wezerę, gdzie w barwach Bremen wy- którego w 2005 roku przeniósł się nad Köln Bielefeld Fürth w Brazylii. Przypomnijmy zatem, że w LARES: Diese Materialien finale Pucharu sind lediglich Niemiec Neuer zum znał Lesen potencjałem bereitgestellt. stwierdził Klaus Jegliche Allofs stąpił w 62 spotkaniach Bundesligi, ist ale z nową drużyną związał się kontraktem lipca 2017 roku, a wcześniej oprócz występów w Fürth bronił również barw innych niemieckich drużyn Alemannii Aachen i 1.FSV Mainz 05 oraz angielskiej Aston Villi. W minionym sezonie na zapleczu Bundesligi wystąpił w 31 meczach, w których strzelił 8 goli. zawodnik zapewnia, że zrobi wszystko, by móc bronić niemieckiej bramki. bramki. Z kolei sam piłkarz podkreślił, zentant Niemiec i piłkarz Borussii Dort- pola, a także z przodu zbywać dla nas niemieckiej ekstraklasie zwyciężył repre- Gdyby jednak Neuerowi nie udało się że związanie się VfL daje mu możliwość mund Marco Reus, który otrzymał 45,6 Özil chce tytułu Mający tureckie pochodzenie reprezentant Niemiec i piłkarz londyńskiego Arsenalu Mesut Öezil wyjawił, że jego marzeniem jest zostanie legendą niemieckiej kadry narowej i kluczowym zawodnikiem ekipy Joachim Löwa podczas zbliżających się mistrzostw świata w Brazylii. 25-letni Özil znany jest z prowadzić swojego barku pełnej sprawności, to na brazylijskim turnieju wystąpić może Roman Weidenfeller lub Ron-Robert Zieler. Dziennikarze spekulują, że to ten pierwszy stanie między słupkami w początkowej fazie turnieju. Przypomnijmy, że Niemcy pierwsze Thomas Müller przyznał, że jest w chen, który zbył zarówno mistrzostwo spotkanie podczas mistrzostw zagrają znakomitych relacjach z byłym szkoleniowcem Bayernu Louisem van Ga- plebiscycie, a najlepszy z Bawarczyków Niemiec, i Puchar Niemiec. Trzeci w 16 czerwca z Portugalią. Hunt w Wolfsburgu Aaron Hunt po 13 latach gry w Werderze Bremen przeniósł się VfL Wolfs burg. Fakt ten jednak nie dziwi, wszak ekipa z miasta Volkswagena dysponuje o wiele większymi władze widzą reprezentanta Niemiec uznano Manuela Neuera z Bayernu finansami od Werderu, ba... jednymi w swojej kadrze na przyszły sezon, ale 27,5 w procent, który wyprzedził kolejno: z największych w Bundeslidze! Z ekipą wilków sind trzykrotny lediglich reprezentant zum Lesen twierdza: bereitgestellt. Nie jest sekretem, Jegliche że z Lo- (22,5 proc.) i Marca-Andre ter Stegena ist strengstens sam zawodnik tych mysłów nie po- Bernda Leno z Bayeru 04 Leverkusen LARES: Diese Materialien untersagt. skonałego przeglądu pola, techniki i wielu asyst, czym imponował zarówno wtedy, kiedy występował w niemieckich klubach Werder Bremen i FC Schalke 04, jak i wcześniej w Realu Madryt czy też we wspomnianym Arsenalu. Tacy piłkarze jak Wolfgang Overath, Fritz Walter czy Lothar Matthäus to prawdziwe legendy kadry. Oni wygrali wiele tytułów i chciałbym im kiedyś równać. Znam swój potencjał i swoje możliwości, dlatego uważam, że mogę zostać legendą niemieckiej drużyny narowej. Do tego jednak potrzebny mi jest tytuł mistrza świata powiedział Mesut Özil. urazu barku, co okazało się na tyle groźne, że wykluczyło bramkarza Bayernu München z treningów na kilka tygodni. Początkowo lekarze prognozowali, iż bramkarzowi Bayernu nie uda się wyleczyć urazu na czas mundialu, ale sam Niemiec, mający też angielski paszport, podpisał trzyletni kontrakt. Walka o Hunta nie była łatwa, gdyż o jego podpis na umowie zabiegały także Tottenham Hotspur oraz Lazio Rzym. Nie kryjemy zawolenia, że Hunt właśnie z nami chce wykonać kolejny krok w karierze. dyrektor sportowy VfL Wolfsburg. Zawolony z takiego obrotu sprawy jest też trener Wolfsburga Dieter Hecking, który powiedział: Właśnie tego typu zawodnika potrzebowaliśmy. On może występować na każdej pozycji w środku gry na najwyższym poziomie, czego obecnie nie był w stanie zagwarantować mu Werder Bremen, który piero odbuwuje swoją potęgę. Chwali van Gaala alem, który prowadził monachijczyków latach czy to może oznaczać odejście Müllera z Allianz Arena? Takiej ewentualności wykluczyć się nie da, bo van Gaal został oficjalnie menedżerem Manchester United, którego 2017 roku i nie ukrywam, że bardzo się z tego cieszę, bo mi się tutaj poba. Ba, nie ma nic lepszego niż gra w tym klubie. 24-letni Müller w Bundeslidze rozegrał w ostatnim sezonie 31 spotkań, w których strzelił 13 goli. Natomiast w że potrafi grać na wysokim poziomie i dzięki temu na pozycji bramkarza mamy teraz bardzo brą sytuację powiedział Klemens Hartenbach, dyrektor sportowy klubu. Dodajmy, że Sebastian Mielitz jest wychowankiem Energie Cottbus, z w rozgrywkach 2013/14 dla Werderu zagrał tylko 13-krotnie. Reus, Neuer, Weinzierl the best W ankiecie magazynu Kicker na najlepszych piłkarzy sezonu 2013/14 w procent głosów i wyprzedził swojego kolegę klubowego Roberta Lewanwskiego, który zgromadził 17,7 procent. Co ciekawe, obaj piłkarze, którzy bronili barw Borussii Dortmund, zdecywanie wyprzedzili zawodników Bayernu Mün- został Holender Arjen Robben, który otrzymał 7,9 procent głosów, a za nim uplasowali się Hiszpan Thiago Alcantara (4,7 proc.) oraz kapitan Bayernu i reprezentacji Niemiec Philipp Lahm (4,2 proc.). Za bramkarza numer jeden z Borussii Mönchengladbach (12,4), który od przyszłego sezonu będzie bronił barw FC Barcelona. Najlepszym szkoleniowcem został natomiast Markus Weinzierl z FC Augsburg (57,3 proc.), który wyprzedził Jensa Kellera z Schalke 04 (10,9 proc.). Pizza zostaje Snajper Bayernu München i reprezentacji Peru, 35-letni Claudio Pizarro przedłużył swój kontrakt z bawarskim klubem o kolejny rok. Fakt ten bardzo ucieszył trenera FCB Pepa Guardiolę, który uważa popularnego Pizzę za znakomitego dżokera, który dzięki swojej skuteczności, technice i świadczeniu potrafi po wejściu na murawę rozstrzygać losy potyczek na korzyść monachijczyków: To piłkarz specjalny, takich jak on jest niewielu powiedział Pep Guariola o Claudio Pizzaro i dał: Cieszę się, że przedłużył z nami kontrakt, a dla Bundesligi to zaszczyt, że taki zawodnik gra w tej lidze. Claudio zna bardzo brze tutejszą kulturę i specyfikę rozgrywek. Ma olbrzymie świadczenie, co zaprocentuje też na naszą korzyść w rozgrywkach 2014/15. Młody, uzlniony polski napastnik Kacper Przybyłko od przyszłego sezonu będzie występował w barwach SpVgg Greuther Fürth, z którym związał się kontraktem 2017 roku. 21-letni zawodnik ostatnio występował w Arminii Bielefeld, której trafił w styczniu bieżącego roku, gdzie został wypożyczony z 1.FC Köln. Dodajmy, że snajper młodzieżowej reprezentacji Polski w 14 meczach minionego sezonu 2. Bundesligi strzelił cztery bramki. Lewy przeciwko BVB Oficjalny debiut Roberta Lewanwskiego w Bayernie München nastąpi 13 sierpnia, kiedy to popieczni Pepa Guardioli na Signal Iduna Park w Dortmundzie zmierzą się z Borussią w meczu o Superpuchar Niemiec. To, że Lewanwski zagra pierwszy oficjalny mecz w drużynie Bayernu przeciwko Borussii, stało się jasne, kiedy obie ekipy awansowały finału Pucharu Niemiec. Nieznany był tylko termin tego spotkania. Ostatecznie w połowie minionego tygodnia datę Superpucharu Niemiec potwierdziły władze niemieckiej ekstraklasy (DFL). W poprzednim roku spotkanie o Superpuchar Niemiec także odbyło się na Signal Iduna Park, wygrali wówczas rtmundczycy 4-2. Krzysztof Świerc Final Four: Dramatyczne oblicza szczypiorniaka Ten drugi zespół po nieprawpobnym scenariuszu bitwy odprawił z kwitkiem FC Barcelona i mimo niepomyślnego przebiegu początkowej fazy meczu z Kilończykami, także w drugim energię w spotkaniu z Barceloną, ten się spotkaniu nie złożył broni, wygrywając ostatecznie finałowe zmagania 30:28 (14:16). To ich pierwsze zwycięstwo w tej imprezie, wcześniej w latach 2004, 2007 przegrywali dwumeczowe finałowe batalie. Po sukcesach THW Kiel (2012) i HSV Hamburg (2013) ciągłość niemieckiego panowania w tych niezwykle prestiżowych rozgrywkach została ćwierćfinale z Vardar Skopje o awansie decywał rzut karny wykonywany przez Eggerta, 10 sek. przed końcem Szczypiorniści SG Flensburg-Handewitt świętują zwycięstwo w Lidze Mistrzów. Foto: Kuebi =Armin Kübelbeck/Wikipedia podtrzymana i wykuta w ogniu niesamowitych emocji. Decydujące sekundy W pierwszym półfinałowym spotkaniu kilończycy bez większych problemów wyeliminowali mistrzów Węgier MKB Veszprém KC 29:26 (13:13). O wiele dramatyczniejszy przebieg miał planowej godziny, jednak fenomenalny finisz ukoronowany bombą Holgera wiodła słynna gwiazda Karabatic, a to przez THW Kiel (29:27 i 28:28). Kto 26:25 (9:10). w szeregach hiszpańskiego zespołu za- dwumeczu, sumarycznie wygranego LARES: Diese Materialien Glanrfa sind na lediglich 2 sek. przed gwizdkiem zum Lesen oznaczało bereitgestellt. niemiecki finał! Jegliche się spodziewał, że Flensburg-Handewitt ist Czy fakt, że Thomas Müller, podpora Bayernu, tak brze wypowiada się o trenerze Louisie van Gaalu, może świadczyć o flircie reprezentanta Niemiec z Manchester United? Niewiarygodny wyczyn Flensburga! Hala wiwiskowo-sportowa Lanxess Arena w Köln była miejscem wielkiego triumfu niemieckiego klubowego szczypiorniaka. W turnieju Final Four o najwyższe trofeum w Lidze Mistrzów rywalizowały: tegoroczny mistrz Niemiec THW Kiel oraz 3. drużyna Bundesligi SG Flensburg-Handewitt. Kto się spodziewał, że Flensburg-Handewitt wystrzelał całą srogo pomylił. drugi sobotni mecz. Rozstrzygające bramki w finiszowych momentach tegorocznej Ligi Mistrzów to szczypiornistów z Flensburga chleb powszedni. W regulaminowego czasu gry. W rywalizacji z faworytem, FC Barcelona, skrajność horroru nabrała nowego oblicza. Po pierwszej odsłonie było jeszcze na plus 18:17, ale od początku drugiej partii układało się dużo gorzej, o czym świadczą tyły: 25:31 na 10 min przed upływem Foto: Steindy (talk)/wikipedia dał wyrównanie 32:32. Dogrywka również mogła przyprawić o zawał serca, na szczęście także tutaj Spielgemeinschaft (SG) utrzymała remis (36:36), tego na koniec jej strzelcy wyborowi bezbłędnie egzekwowali karne siódemki, natomiast Zemsta po latach W portowych derbach kraju związkowego Schleswig-Holstein zawrzały wspomnienia z 2007 roku, wtedy jeszcze nie było turnieju czterech najlepszych drużyn, a finał rozgrywano metodą wystrzelał całą energię w spotkaniu z Barceloną, ten się srogo pomylił, gdyż przebieg niedzielnego meczu uwodnił wręcz coś odwrotnego! Wprawdzie pierwsza połowa długo przebiegała pod znakiem pięcio-, sześciobramkowej przewagi kilończyków, jednak półmetka została ona zniwelowana przez zespół z miasta graniczącego z Danią 14:16. W 9. min drugiej odsłony nastąpił przełom, gdy szło wreszcie pierwszego prowadzenie ekipy z Flensburga 20:19, następnie podwyższonego dystansu 25:21 (16. min) i choć zredukowanego finiszowego 30:28 utrzymanego końca. Szczególnymi bohaterami finałowego spotkania okazali się Skandynawowie. Do rozpaczy prowadzał kibiców rywali swoimi paradami szwedzki bramkarz SG Mattias Andersson, który skutecznością obron nawet w najbardziej beznadziejnych sytuacjach złamał motywację mistrza Bundesligi, tego celnością strzałów porażali Duńczycy zbywcy 7 goli: Anders Eggert i Lasse Svan Hansen. THW Kiel przy trzech sukcesach finałowych (2007, 2010, 2012) obecnie ma na koncie cztery porażki (2000, 2008, 2009, 2014). W meczu pocieszenia o 3. miejsce Barcelona pokonała Madziarów Witold Wolak

16 Niniejszy 16 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Allerlei bereitgestellt. Różności Jegliche ist Pinnwand QQFilmrolle ergattert: LARES: Samuel Niniejszy Koch QQKranke Hagen: Die Sängerin Nina QQKein Comeback: Trotz Versöhnung QQBaby-Glück: Schauspielerin Hayden steigt bei der ARD-Serie Sturm der Liebe Hagen ist nach eigenen Worten ganz ll mit seinem ehemaligen Modern-Talking - Panettiere und ihr Verlobter Wladimir Klitsch- LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist strengstens Lust untersagt. ein. Koch, seit seinem schweren Unfall bei Wetten, dass..? querschnittsgelähmt, wird voraussichtlich vom 8. August an über einen Zeitraum von rund zwei Monaten den Rennfahrer Tim Adler spielen, der nach einem schweren Autounfall auf den Rollstuhl angewiesen ist, teilte das Pressebüro Sturm Millionen Platten verkauft. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen QQFernsehen Q bereitgestellt. macht stumpf: Jegliche TV- ist sehr guter ärztlicher Behandlung und auf dem schwanger! Es sieht also ganz so aus, als Weg der Besserung, schrieb Hagen auf ihrer würde der Nachwuchs noch vor der Hochzeit QQNeue Freundin: Nach der Trennung definieren den Kosmos ihres Kindes, sagte von Kim Gloss schwebt Rocco Stark endlich sie. Deswegen müssten Eltern darauf achten, großes w Leben geführt, und ich fühle mein wieder auf Wolke 7. Seit einigen Wochen ist welche Gegenstände und Umgangsformen Alter nicht, und ich habe das Gefühl, dass ich LARES: Diese Materialien der Schauspieler sind lediglich schwer verliebt in zum seine neue Lesen die Kinder bereitgestellt. als alltäglich wahrnehmen Jegliche würden. geboren wurde, um Mutter sein zu sein. ist Sie der Liebe mit. Q Von Katzeklo verfolgt: Der Komiker und Musiker Helge Schneider wird zwei Jahrzehnte nach seinem Überraschungshit Katzeklo immer noch damit identifiziert selbst von seinem eigenen Nachwuchs. Auf der Straße sagen die Leute, wenn sie mich sehen: Hey, guck mal da, da ist Katzeklo! Und auch meine Kinder nennen mich Papa Katzeklo, sagte Schneider. Der Erfolg der Echo-prämierten Hitsingle sei jenseits von Gut und Böse gewesen. Der Protagonist von Katzeklo, Kater Fritz, sei zwar vor Altersschwäche beim Sonnenbaden vom Balkon gefallen, ch machte sogar bereits Scherze darüber, wie ihre Kinder mit Wladimir Klitschko aussehen könnten. Er hat O-Beine und ich habe X- Beine, also denke ich, sie werden sehr gerade Beine bekommen. Und eine normale Größe. Bestätigt haben die beiden die Schwanger- gibt es Online-Shopping. Kim nicht gerade unähnlich. gemeinsam mit den Kindern fernsehen. schaft noch nicht. adur sein Andenken lebe fort. Werbung / Reklama Usługi WOCHENBLATT.pl Pogrzebowe Sprowadzanie Zakład W razie pytań Państwa dyspozycji pozostaje biuro Pogrzebowy redakcji pod numerem telefonu przewozy LARES: hotel Diese restauracja Materialien sind SPA lediglich bajlandia zum Lesen chata bereitgestellt. grillowajegliche zagraniczne zwłok ist 7970 z całej Europy tel w Zdzieszowice: tel Walce, województwo opolskie Krapkowice - Otmęt: tel LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ist strengstens nr tel. 77 untersagt Oferujemy: prenumerata pocztowa (woj. opolskie, śląskie): 119,00 zł w Szczegółowe informacje otrzymają Państwo pod nr. tel LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche lub pod adresem ist strengstens sw@wochenblatt.pl untersagt. WOCHENBLATT.pl Impressum / Stopka redakcyjna Die Herausgabe der Zeitung ist dank finanzieller Förderung des Ministeriums für Verwaltung und Digitalisierung sowie des Auswärtigen Amts mittels des Instituts für Auslandsbeziehungen möglich. Nakład/Auflage: 5850 Szymczyk. Verlagssekretariat: Gabriela Mokrzycka, sw@wochenblatt. Szymczyk. Sekretariat wydawnictwa: Gabriela Mokrzycka, sw@wochenblatt.pl. Sprzedaż, marketing: Agnieszka Szotka, a.szotka@wochenblatt.pl. Kontakt: w Biuro redakcji/redaktionsbüro: tel./faks pl. Vertrieb, Marketing: Agnieszka Szotka, a.szotka@wochenblatt.pl. Prenumerata/Abonnement: redakcja/redaktion, Poczta Polska SA, Homepage: Onlineredakteur: Juliane Preiß Strona internetowa: redaktor: Juliane Preiß Ruch SA, tel zwracamy. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Zrealizowano dzięki tacji Ministra Administracji i Cyfryzacji i (za pośrednictwem Instytutu Stosunków Kulturalnych z Zagranicą) Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec. Wygraj pobyt w hotelu Dębowe Wzgórze Drodzy Czytelnicy! Specjalnie z myślą o Was redakcja przygotowała 3 dwuosobowe vouchery wykorzystania w hotelu Dębowe Wzórze! Wystarczy, że przedłużą Państwo swoją roczną redakcyjną prenumeratę tygodnika Wochenblatt.pl, a wezmą Państwo udział w losowaniu, w którym główną nagrodą będzie pakiet Kolacja we dwoje w hotelu Dębowe Wzgórze, na który składa się: nocleg w komfortowym pokoju dla dwóch osób śniadanie w formie bufetu szwedzkiego Foto: AngMoKio/Wikipedia krank geworden und will Ruhe. Bitte macht Euch keine Sorgen um mich, denn ich bin in Facebook-Seite. Die Medien bat sie um Beachtung ihrer Privatsphäre: Es besteht überhaupt kein Grund meine Krankmeldung zu einem Sommerloch-Füller hochzustemmen! Freundin Nicole. Nun zeigten sich die beiden erstmals ganz öffentlich als Paar. Bei Facebook postete Rocco Stark an seinem Geburtstag ein süßes Pärchen-Selfie. Happy B-Day... Danke euch allen für die lieben Glückwünsche, schrieb er zu dem Bild. Auffällig: Nicole sieht Redaktionsanschrift: ul. Powstańców Śl. 25, Opole, sw@ wochenblatt.pl. Chefredakteur: Till Scholtz-Knobloch, Redaktion: Anna Durecka: UNIversum, Schlesien, Allerlei ; Krzysztof Świerc: Sport, Wirtschaft ; Juliane Preiß (ifa-redakteurin): Aus den Regionen ; Klaudia Kandzia: Kirche und Gesellschaft, UNIversum. Übersetzung: Andrzej Szypulski, Andżelika Dobrzańska. Korrektur: Manfred Prediger, Krzysztof Foto: Promiflash Partner Dieter Bohlen schließt Popsänger Thomas Anders ein Comeback des Duos aus. Nein, das ist nicht geplant, sagte Anders der Rhein-Zeitung. Es gibt keinen Plan B in unserer Schublade. Bis zur zweiten Trennung im Jahre 2003 hatte das Pop-Duo über 120 Moderatorin und Komikerin Anke Engelke hat kein Verständnis für nachlässige Eltern. Eltern Alles, was rumsteht, ist für das Kind natürlich Teil des Lebens, sagte Engelke. Der Flimmerkiste steht sie kritisch gegenüber: Ich glaube, ein Fernseher, der fünf Stunden am Tag läuft, macht stumpf, sagte die dreifache Mutter der Brigitte. Wenn überhaupt, solle man uroczysta kolacja nieograniczony stęp strefy SPA wypożyczenie szlafroka stęp sali zabaw dla dzieci Warunkiem jest przedłużenie bądź rozpoczęcie prenu- meraty w dniach Jeśli sami nie będą Państwo chcieli skorzystać z kuponu, proponujemy przekazać go w formie prezentu najbliższym! Uśmiech rodziny lub przyjaciół gwarantowany! Adres redakcji: ul. Powstańców Śląskich 25, Opole, sw@wochenblatt.pl. Redaktor naczelny: Till Scholtz-Knobloch. Redakcja: Anna Durecka UNIversum, Śląsk, Różności ; Krzysztof Świerc Sport, Gospodarka ; Juliane Preiß (dziennikarka z ramienia IfA) Z regionów ; Klaudia Kandzia Kościół i społeczeństwo, UNIversum. Tłumaczenia: Andrzej Szypulski, Andżelika Dobrzańska. Korekta: Manfred Prediger, Krzysztof 7916 Foto: Marius Wichrowski ko erwarten angeblich ihr erstes Kind! Ein Insider verriet jetzt gegenüber der US-Zeitschrift US Weekly : Hayden ist so was von kommen. Die beiden sind zwar bereits seit einem Jahr verlobt, den Schritt vor den Traualtar haben sie bislang allerdings noch nicht gewagt. Vor Kurzem verriet die Nashville - Darstellerin bereits, dass sie unbedingt eine Familie gründen möchte. Ich habe ein sehr Gogolin: tel iso 9001 Zapraszamy prenumeraty WOCHENBLATT.pl roczna prenumerata za liczeniem znaczków pocztowych: 210,00 zł półroczna prenumerata za liczeniem znaczków pocztowych: 105,00 zł kwartalna prenumerata za liczeniem znaczków pocztowych: 55,00 zł roczna prenumerata zagraniczna: 120,00 euro półroczna prenumerata zagraniczna: 60,00 euro Wydawca/Herausgeber: Zespół Producencki Pro Futura Sp. z o.o., ul. Powstańców Śl. 25, Opole. Nr indeksu Skład komputerowy/satz: LARES Mateus Joschko Druk/Druck: Polskapresse Sp. z o.o., Oddział Prasa Wrocławska Foto: ToGlenn/Wikipedia Juni 2014 Trendforscher Andreas Steinle schneidet in der Neuen Osnabrücker Zeitung ein Thema an, das uns wohl alle betrifft: Umkleidekabinen in Geschäften. Sie seien meist fies ausgeleuchtet und man fühle sich rt hässlicher als sonst wo. Wenn die Leute ein Kleidungsstück mit in die Umkleidekabine nehmen, ist die Kaufbereitschaft ja da. Und genau an der Stelle gehen die meisten Kunden verloren., behauptet Steinle. Wie sollte es auch anders sein. Die bloße Vorstellung, sich in der engen Gefängsniszelle zu entblößen, in ein Outfit zu quetschen, nur um dann schweißgebadet festzustellen, dass man schrecklich aussieht... Wem würde das nicht die ganze Shopping- Lust nehmen?! Ich frage mich auch, wieso es in den Umkleidekabinen immer heißer ist, als in dem Geschäft selber, fast so als würde man eine andere Klimazone betreten. Außerdem fehlt auch immer ein Kleiderhaken, man muss sich an der eigenen Kleidung festbeißen, damit sie nicht herunterfällt. Gott sei dank zmarłych z zagranicy Załatwianie formalności Opieka nad grobami Machnik N. Ozimek, Schodnia Nowa, Tel./fax: (077) Transport mebli Usługi transportowe, przeprowadzki Niemcy Polska Polska Niemcy Anna Durecka Konto bankowe: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, Bankverbindung: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, IBAN: PL SWIFT Code WBKPPLPP. Unverlangt eingesandte Manuskripte werden nicht zurückgesandt. Die Redaktion behält sich vor, Zuschriften und Leserbriefe sinngemäß zu kürzen. Die Redaktion haftet nicht für den Inhalt der Anzeigen. / Zastrzegamy sobie prawo skracania nadesłanych tekstów; ów nie zamówionych nie