ZAWARTOŒÆ METALI CIÊ KICH W OSADACH DENNYCH RZEKI K ODNICY
|
|
- Lidia Chmielewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 J. Elementol. 2006, 11(4): Witold Nocoñ ZAWARTOŒÆ METALI CIÊ KICH W OSADACH DENNYCH RZEKI K ODNICY Instytut Podstaw In ynierii Œrodowiska PAN w Zabrzu WSTÊP Osady wód powierzchniowych powstaj¹ w wyniku sedymentacji na dnie rzek lub zbiorników wodnych alochtonicznego materia³u powsta³ego poza obszarem sedymentacji oraz autochtonicznego materia³u utworzonego w miejscu sedymentacji. Materia³ alochtoniczny to przede wszystkim piaski, mu³y i wiry, które powstaj¹ w wyniku niszczenia dna oraz brzegów rzek i jezior oraz zawiesiny mineralne i organiczne przemieszczane do wód powierzchniowych ze sp³ywem powierzchniowym, z wodami dop³ywów, ze œciekami przemys³owymi i komunalnymi. Materia³ autochtoniczny stanowi¹ wytr¹caj¹ce siê z wody substancje nieorganiczne i organiczne, np. wêglany wapnia, wodorotlenki elaza i manganu, zwi¹zki fosforu oraz opadaj¹ce na dno obumar³e organizmy roœlinne i zwierzêce (BOJAKOWSKA, GLIWICZ 2003). Na terenie Górnego Œl¹ska jest obserwowany znaczny wp³yw antropogeniczny na stan czystoœci rzek. Cieki przep³ywaj¹ce przez centraln¹ czêœæ GOP-u charakteryzuj¹ siê bardzo wysokimi wskaÿnikami zanieczyszczeñ pochodz¹cych ze œcieków przemys³owych i, w mniejszym stopniu, bytowo-gospodarczych (CZAJA, 1999, NOCOÑ, KOSTECKI, 2005a,b). Metale ciê kie ze wzglêdu na powszechnoœæ ich stosowania w ró nych dziedzinach ycia s¹ szczególnym zagro eniem dla œrodowiska naturalnego (RYBORZ-MAS OWSKA i in. 2000). Na skutek procesów samooczyszczania, charakterystycznych dla wód powierzchniowych, rozpuszczalne formy metali ciê kich w procesach sorpcji, a nastêpnie sedymentacji przemieszczaj¹ siê do osadów dennych, w wyniku czego nastêpuje poprawa jakoœci wody oraz zwiêkszenie iloœci metali ciê kich w osadach (BOJAKOWSKA, GLIWICZ, 2003). mgr in. Witold Nocoñ, Instytut Podstaw In ynierii Œrodowiska PAN, ul. M. Sk³odowskiej-Curie 34, Zabrze, tel. (032) , nocon@ipis.zabrze.pl
2 458 Sk³ad chemiczny osadów wód powierzchniowych, w tym tak e zawartoœæ sk³adników szkodliwych dla organizmów ywych, jest uwarunkowany wieloma czynnikami naturalnymi i antropogenicznymi. Zale y g³ównie od budowy geologicznej zlewni, geomorfologii oraz warunków klimatycznych, które decyduj¹ o przebiegu procesów wietrzenia ska³ oraz uruchamianiu migracji i akumulacji pierwiastków w œrodowisku (BOJAKOWSKA, GLIWICZ, 2003). Na obszarach nieuprzemys³owionych du e zawartoœci potencjalnie szkodliwych pierwiastków w osadach mog¹ byæ jedynie wynikiem wietrzenia i erozji wychodni okruszcowanych ska³ lub p³ytko zalegaj¹cych z³ó mineralnych. Na terenach uprzemys³owionych podwy szone koncentracje pierwiastków œladowych i trwa³ych zanieczyszczeñ organicznych w osadach s¹, przede wszystkim, wynikiem ró norodniej dzia³alnoœci gospodarczej cz³owieka prowadzonej na terenie zlewni rzeki lub jeziora oraz funkcjonowania miast (BOJAKOWSKA, GLIWICZ, 2003). Ich zawartoœæ w osadach jest dobrym wskaÿnikiem stopnia zanieczyszczenia œrodowiska wodnego. Celem przedstawionych badañ by³a ocena stopnia zanieczyszczenia osadów dennych rzeki K³odnicy, a przyjête kryterium stanowi³a zawartoœæ metali ciê kich. Niniejszy artyku³ stanowi Ÿród³o informacji o aktualnym stanie zanieczyszczenia rzeki. MATERIA I METODY Badania przeprowadzono w 2004 r. Próbki osadów pobrano w 7 punktach rzeki K³odnicy: stanowisko 1. Katowice (3,5 km biegu rzeki), stanowisko 2. Ruda Œl.-Koch³owice (8,2 km), stanowisko 3. Ruda Œl.-Halemba (17,0 km), stanowisko 4. Gliwice-Soœnica (28,8 km), stanowisko 5. Gliwice- abêdy (39,5 km), stanowisko 6. Rudziniec (59,8 km), stanowisko 7. Kêdzierzyn-KoŸle (81,5 km). Lokalizacjê stanowisk poboru osadów dennych przedstawia rysunek 1. W zlewni stanowiska 1. przewa a zabudowa mieszkaniowa. Stanowisko 2. znajduje siê poni ej odp³ywu wód z oczyszczalni œcieków oraz odprowadzenia wód do- ³owych z KWK Œl¹sk. W zlewni stanowiska 3. znajduj¹ siê m.in.: KWK Halemba, Elektrownia Halemba oraz rzeka Jamna, bêd¹ca odbiornikiem œcieków miasta Miko³owa. Ok. 1,5 km powy ej stanowiska 4. znajduje siê ujœcie najbardziej zanieczyszczonego dop³ywu K³odnicy rzeki Czarniawki, która jest odbiornikiem œcieków z po³udniowych dzielnic miasta Zabrza oraz z KWK Makoszowy (NOCOÑ, KOSTECKI, 2005b), natomiast kilka km powy ej, na terenie miejscowoœci Zabrze-Makoszowy, uchodzi do K³odnicy Potok Bielszowicki, który wprowadza œcieki bytowo-gospodarcze z terenu Rudy Œl¹skiej oraz m.in. z KWK Bielszowice
3 459 Rys. 1. Lokalizacja stanowisk poboru prób Fig. 1. Localization of sample points
4 460 i Nowy Wirek. Stanowisko 5. znajduje siê na wysokoœci pierwszej œluzy Kana³u Gliwickiego, na wlocie do zbiornika zaporowego Dzier no Du e. Do tej czêœci zlewni rzeki nale y miasto Gliwice, nowo wybudowana miejska oczyszczalnia œcieków bytowo-gospodarczych oraz prawobrze ny dop³yw rzeka Bytomka bêd¹cy odbiornikiem œcieków z miast: Bytomia, Rudy Œl¹skiej i Zabrza (NOCOÑ, KOSTECKI 2005a). Stanowisko 6. znajduje siê poni ej zbiornika zaporowego Dzier no Du e. W tej czêœci zlewni do K³odnicy uchodz¹ wody stosunkowo czystych, w porównaniu z wy- ej po³o onymi dop³ywami, rzek Dramy i Potoku Toszeckiego (KOSTECKI i in. 1998b 2001) Stanowisko 7. znajduje siê ok. 2,5 km powy ej ujœcia K³odnicy do Odry w mieœcie Kêdzierzynie-KoŸlu, a oprócz zabudowy mieszkaniowej i wielu mniejszych zak³adów przemys³owych na terenie tej czêœci zlewni znajduj¹ siê zak³ady azotowe w Blachowni. Próbki osadów pobierano ze strefy przybrze nej, z g³êbokoœci do 5 cm. Przygotowanie do oznaczeñ obejmowa³o suszenie w temp. 105 o C i przesiewanie przez sito o œrednicy oczek 1 mm. Mineralizacjê prowadzono w roztworze kwasu solnego (LIS, PASIECZNA, 1995), próbki s¹czono przez twardy s¹czek, a nastêpnie w uzyskanych przes¹czach oznaczano stê enia metali ciê kich (Fe, Mn, Zn, Pb, Cu, Ni, Cr, Cd) metod¹ atomowej spektrometrii absorpcyjnej w aparacie firmy Perkin-Elmer prod. USA. Zawartoœæ metali ciê kich w osadach dennych podano w mg kg -1 suchej masy. WYNIKI BADAÑ I DYSKUSJA Zmiany stê enia elaza w osadach (rys. 2) by³y bardzo du e od 1625 do mg Fe kg -1. Najwiêksz¹ zawartoœæ notowano w osadach pobranych w Gliwicach-Soœnicy (stanowisko 4.), a najmniejsz¹ w Rudzie Œl¹skiej-Koch³owicach (stanowisko 2.). Najni sz¹ zawartoœæ manganu (rys. 3) wykazano w osadach pobranych w Rudzie Œl¹skiej-Koch³owicach (stanowisko 2.) 35 mg Mn kg -1. Zmiany zawartoœci manganu na pozosta³ych stanowiskach mieœci³y siê w przedziale mg Mn kg -1, przy czym najwiêksz¹ zawartoœæ tego sk³adnika równie notowano w œrodkowym biegu K³odnicy, w Gliwicach-Soœnicy (stanowisko 4.), a najmniejsz¹ poni ej zbiornika Dzier no Du e (stanowisko 6.). Stê enia cynku w osadach dennych K³odnicy mieœci³y siê w przedziale mg Zn kg -1 (rys 4). Z biegiem rzeki notowano zmniejszenie zawartoœci tego pierwiastka w osadach. Najwy sze stê enie zanotowano w Katowicach (stanowisko 1.), natomiast najni sze poni ej zbiornika Dzier no Du e (stanowisko 6.), w miejscowoœci Rudziniec. Zawartoœæ o³owiu w osadach dennych waha³a siê w szerokim zakresie (rys 5). Najni sze stê enia zanotowano w dolnym biegu K³odnicy, poni ej zbiornika zaporowego Dzier no Du e 12 mg Pb kg -1 (stanowisko 6.). Najwy sz¹ zawartoœæ tego pierwiastka notowano w œrodkowym biegu rzeki, poni ej Gliwic (stanowisko 5.) 197,5 mg Pb kg -1.
5 461 Rys. 2. Zawartoœæ elaza w osadach dennych rzeki K³odnicy Fig. 2. Content of iron in bottom sediments of the K³odnica river Rys. 3. Zawartoœæ manganu w osadach dennych rzeki K³odnicy Fig. 3. Content of manganese in bottom sediments of the K³odnica river Rys. 4. Zawartoœæ cynku w osadach dennych rzeki K³odnicy Fig. 4. Content of zinc in bottom sediments of the K³odnica river
6 462 Rys. 5. Zawartoœæ o³owiu w osadach dennych rzeki K³odnicy Fig. 5. Content of lead in bottom sediments of the K³odnica river Zawartoœæ miedzi wykazywa³a du e wahania w przedziale 5,5 36,3 mg Cu kg -1 (rys. 6), odpowiednio w osadach pobranych w Rudzie Œl¹skiej-Koch³owicach (stanowisko 2.) i Rudzie Œl¹skiej-Halembie (stanowisko 3.). Najni sze stê enie niklu zaobserwowano w Rudzie Œl¹skiej-Koch³owicach (stanowisko 2.) 2,50 mg Ni kg -1. Najwy sz¹ zawartoœæ tego pierwiastka stwierdzono w osadach pobranych w œrodkowym biegu rzeki 19,50 i 19,75 mg Ni kg -1, odpowiednio w Gliwicach-Soœnicy i Gliwicach- abêdy (stanowiska 4. i 5.). Poni ej zbiornika Dzier no Du e wykazano podobne zawartoœci tego pierwiastka do wykazywanych w osadach pobranych w górnym biegu rzeki (rys. 7). Najwy sze stê enie chromu zanotowano w Katowicach (stanowisko 1.) 20,75 mg Cr kg -1. W ni ej po³o onych punktach obserwowano wahania stê enia tego pierwiastka w zakresie 2,75 8,75 mg Cr kg -1. Nie obserwowano przy tym jednoczeœnie okreœlonej tendencji (rys. 8). Stê enie kadmu waha³o siê od 0,45 mg Cd kg -1 do 3,30 mg Cd kg -1 (rys. 9). Najwiêksze jego zawartoœci stwierdzono w osadach pobranych w Rudzie Œl¹skiej (stanowiska 2. i 3.), a ok. 5 7-krotnie mniejsze notowano na odcinku Gliwice- -Kêdzierzyn-KoŸle (stanowiska 4. 7.). Rys. 6. Zawartoœæ miedzi w osadach dennych rzeki K³odnicy Fig. 6. Content of copper in bottom sediments of the K³odnica river
7 463 Rys. 7. Zawartoœæ niklu w osadach dennych rzeki K³odnicy Fig. 7. Content of nickel in bottom sediments of the K³odnica river Rys. 8. Zawartoœæ chromu w osadach dennych rzeki K³odnicy Fig. 8. Content of chromium in bottom sediments of the K³odnica river Ze wzglêdu na charakter zlewni rzeka K³odnica dzieli siê na 2 charakterystyczne odcinki: pierwszy, czyli od Ÿróde³ w okolicach Katowic-Brynowa do wlotu do zbiornika zaporowego Dzier no Du e, oraz drugi poni ej tego zbiornika do ujœcia do Odry. Na pierwszym odcinku zlewnia ma charakter przemys³owy. Na jej obszarze s¹ zlokalizowane kopalnie wêgla kamiennego, zak³ady przemys³u ciê kiego, oczyszczalnie œcieków bytowo-gospodarczych, dop³ywy wprowadzaj¹ce do K³odnicy znaczne ³adunki zanieczyszczeñ pochodzenia przemys³owego (NOCOÑ, KO- STECKI, 2005a,b). Zlewnia drugiego odcinka ma charakter rolniczy o niewielkim udziale terenów przemys³owych. Jakoœæ wody ulega tam znacz¹cej poprawie wskaÿniki zanieczyszczenia wody zwi¹zkami biogennymi maj¹ ni sze wartoœci, praktycznie ca³y ³adunek zawiesiny pochodzenia antropogenicznego jest deponowany w osadach dennych zbiornika zaporowego Dzier no Du e. Ze wzglêdu na dop³yw s³abo zasolonych wód Potoku Toszeckiego i Dramy zmniejsza siê równie zasolenie wody (KOSTECKI i in. 1998b, 2001). Przyczyn wysokiego stê enia elaza i manganu w osadach dennych pobranych w œrodkowym biegu K³odnicy nale y upatrywaæ we wprowadzaniu do zlewni rzeki wód kopalnianych pochodz¹cych z kopalñ wêgla kamiennego, zawieraj¹cych znaczne iloœci tych pierwiastków w formie roz-
8 464 Rys. 9. Zawartoœæ kadmuw osadach dennych rzeki K³odnica Fig. 9. Content of cadmium in bottom sediments of the K³odnica river puszczalnej w wodzie. W warunkach tlenowych zarówno elazo, jak i mangan ulegaj¹ utlenieniu do form nierozpuszczalnych, i w procesie sedymentacji s¹ deponowane w osadach dennych. Wysokie stê enia o³owiu mog¹ byæ spowodowane tym, i w przesz³oœci na terenie zlewni rzeki znajdowa³y siê kopalnie rud tego metalu. Pierwiastek ten mo e byæ nadal obecny w ha³dach pogórniczych i wraz ze sp³ywami powierzchniowymi wprowadzany do wód K³odnicy i deponowany w osadach dennych rzeki. W prezentowanych badaniach mo na zauwa yæ wyraÿny wp³yw miasta Kêdzierzyna-KoŸla na stan czystoœci rzeki. Poni ej zbiornika Dzier no Du e obserwuje siê zmniejszenie zawartoœci metali ciê kich w osadach dennych, natomiast w Kêdzierzynie-KoŸlu wzrasta stê enie ka dego z nich Porównuj¹c otrzymane wyniki z badaniem przeprowadzonym w ramach monitoringu jakoœci osadów dennych wód powierzchniowych Polski (BOJAKOWSKA, GLIWICZ 2003), badañ osadów dennych Kana³u Gliwickiego (KOSTECKI i in. 1998a) oraz badañ innych cieków województwa (PASTERNAK 1974, KOSTECKI 2001a,b), mo na zauwa yæ, e zawartoœæ metali ciê kich w osadach K³odnicy nie odbiega od œredniej dla woj. œl¹skiego. Zawartoœæ Cd, Cr, Cu, Ni i Zn mieœci siê w zakresie wartoœci t³a geochemicznego oraz wartoœci tolerowanych dla gleb uprawnych (LIS, PASIECZNA 1995). Natomiast stê enia Pb, Fe i Mn w œrodkowym biegu K³odnicy przekraczaj¹ te wartoœci, co wskazuje na zanieczyszczenie rzeki materia³em zawieszonym zawieraj¹cym wiêcej tych pierwiastków. Porównuj¹c otrzymane wyniki z danymi literaturowymi dotycz¹cymi zanieczyszczenia osadów dennych innych rzek naszego kraju, obserwuje siê wy sze zawartoœci wszystkich badanych pierwiastków (BOJAKOWSKA, GLIWICZ 2003, WIŒNIOWSKA-KIELIAN, NIEMIEC 2005). Osady denne wód p³yn¹cych w centralnej, najbardziej uprzemys³owionej czêœci GOP-u nie s¹ objête badaniami w ramach monitoringu krajowego (BOJAKOWSKA, GLIWICZ 2003). Brak danych na ten temat uniemo liwia faktyczn¹ ocenê skali zanieczyszczenia antropogenicznych ekosystemów rzecznych Górnego Œl¹ska.
9 465 WNIOSKI 1. Zawartoœæ metali ciê kich w osadach dennych K³odnicy jest odzwierciedleniem charakteru zlewni rzeki na terenach przemys³owych s¹ notowane wy sze stê enia ni na odcinku, którego zlewnia ma charakter rolniczy. 2. Retencja wody w zbiorniku zaporowym Dzier no Du e umo liwia znaczne ograniczenie stopnia ska enia osadów dennych poni ej zbiornika wskutek sedymentacji zawiesin, jednak e osady te stanowi¹ powa ne zagro enie dla ekosystemu jeziornego. 3. Du y wp³yw na zawartoœæ elaza i manganu w osadach dennych œrodkowego biegu K³odnicy wywieraj¹ wody kopalniane odprowadzane do jednego z dop³ywów rzeki. 4. Ze wzglêdu na przemys³owy charakter zlewni w górnym i œrodkowym odcinku K³odnicy i wynikaj¹ce st¹d zagro enie œrodowiska wodnego, celowe wydaje siê objêcie rzeki krajowym monitoringiem jakoœci osadów dennych. PIŒMIENNICTWO BOJAKOWSKA I., GLIWICZ T Wyniki geochemicznych badañ osadów wodnych Polski w latach Bibl. Monitoringu Œrodowiska, Warszawa, CZAJA S Zmiany stosunków wodnych w warunkach silnej antropopresji (na przyk³adzie konurbacji katowickiej). Wyd. UŒ, Katowice, KOSTECKI M. 2001a. Informacja o wynikach pierwszych badañ stanu zanieczyszczenia wody i osadów dennych Kana³u Gliwickiego (woj. œl¹skie). VII Miêdzyn. Konf. Problemy Ochrony Wód w Dorzeczu Odry L¹dek-Zdrój, maja 2001 r., ss KOSTECKI M. 2001b. Wp³yw zabudowy kaskadowej na zawartoœæ metali ciê kich w osadach dennych Kana³u Gliwickiego. Arch. Ochr. Œrod., 27 (4): KOSTECKI M., KOWALSKI E., DOMURAD A. 1998a. Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Dzier no Ma³e. Cz. II. Metale ciê kie w wodzie i osadach dennych rzeki Dramy. Arch. Ochr. Œrod., 24 (1): 45 56, KOSTECKI M., KOZ OWSKI J., KOWALSKI E., DOMURAD A., 1998b. Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Dzier no Ma³e. Cz. I. Charakterystyka hydrochemiczna rzeki Dramy. Arch. Ochr. Œrod., 24 (1): KOSTECKI M., KOZ OWSKI J., DOMURAD A., ZYCH B., Charakterystyka hydrochemiczna Potoku Toszeckiego w aspekcie oddzia³ywania na zbiornik zaporowy P³awniowice. Arch. Ochr. Œrod., 27 (2): , LIS J., PASIECZNA A., Atlas geochemiczny Polski w skali 1: Pañstw. Inst. Geol., Warszawa, 5: 18 23, NOCOÑ W., KOSTECKI M Hydro-chemical characteristic of the Bytomka River, Arch. Ochr. Œrod., 31 (1): 31 42, NOCOÑ W., KOSTECKI M Hydro-chemical characteristic of the Czarniawka River. Arch. Ochr. Œrod., 31 (2): , PASTERNAK K Akumulacja metali ciê kich w osadach dennych Bia³ej Przemszy jako wskaÿnik ich rozprzestrzeniania drog¹ wodn¹ z górniczo-hutniczego oœrodka przemys³u cynku i o³owiu. Acta Hydrobiol., 16:
10 466 RYBORZ-MAS OWSKA S., MORACZEWSKA-MAJKUT K., KRAJEWSKA J Metale ciê kie w wodzie i osadach dennych zbiornika w Koz³owej Górze na Górnym Œl¹sku. Arch. Ochr. Œrod., 26: WIŒNIOWSKA-KIELIAN B., NIEMIEC M Zawartoœæ metali ciê kich w osadach dennych wybranych dop³ywów Dunajca. J. Elementol., 10(2): Witold Nocoñ ZAWARTOŒÆ METALI CIÊ KICH W OSADACH DENNYCH RZEKI K ODNICY S³owa kluczowe: K³odnica, metale ciê kie, osady denne. Abstrakt Oznaczono zawartoœæ metali ciê kich w osadach dennych rzeki K³odnicy. Próbki pobrano z 7 stanowisk wzd³u biegu rzeki od Ÿróde³ do ujœcia do Odry w Kêdzierzynie-KoŸlu. Zaobserwowano wysokie stê enia elaza i manganu w osadach œrodkowego biegu rzeki, pochodz¹cych z wód podziemnych odwadnianych kopalni wêgla kamiennego. Wysoka zawartoœæ o³owiu w tym rejonie by³a, prawdopodobnie, skutkiem eksploatacji z³ó tego metalu prowadzonej w przesz³oœci w obrêbie zlewni rzeki. Wykazano, e zanieczyszczenie osadów dennych K³odnicy nie odbiega od stanu stwierdzonego w innych rzekach rejonu Górnego Œl¹ska, jednka e s¹ one bardziej zanieczyszczone metalami ciê kimi ni osady z innych rejonów Polski. W przysz³oœci celowe jest objêcie badaniami monitoringowymi osadów dennych K³odnicy. HEAVY METAL CONTENT IN BOTTOM SEDIMENTS OF THE K ODNICA RIVER Key words: K³odnica river, heavy metals, bottom sediments. Abstract Heavy metal content in bottom sediments of the K³odnica River was assayed. Seven sample points were localized along the river course, from the source of the K³odnica to the tributary inflow to the Odra river in Kêdzierzyn-KoŸle. In the middle part of the K³odnica river course high concentrations of iron and manganese were observed. This was caused by the inflow of underground water from a coal mine. High content of lead was probably caused by exploitation of lead mines, which had occurred in the river basin in the past. The results of our investigation showed that bottom sediment contamination by heavy metals is similar as in the other Upper Silesia rivers. In contrast, the comparison with sediments from other regions of Poland shows that the contamination in the K³odnica river was higher. This paper shows that the monitoring of the K³odnica river bottom sediments should be undertaken in the future.
Zawartość związków metali ciężkich w osadach dennych Kłodnicy
OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 33 2011 Nr 1 Krzysztof Barbusiński, Witold Nocoń Zawartość związków metali ciężkich w osadach dennych Kłodnicy Osady w wodach powierzchniowych powstają w wyniku sedymentacji na
Metale ciężkie w osadach dennych wybranych dopływów rzeki Kłodnicy
Inżynieria i Ochrona Środowiska 2009, t. 12, nr 1, s. 65-76 Witold NOCOŃ Instytut Podstaw inżynierii Środowiska PAN ul. M. Skłodowskiej-Curie 34, 41-819 Zabrze Metale ciężkie w osadach dennych wybranych
METALE CIĘśKIE W OSADACH RZECZNYCH TERENÓW ZURBANIZOWANYCH ZLEWNI RZEKI KŁODNICY. Monika Działoszyńska-Wawrzkiewicz
METALE CIĘśKIE W OSADACH RZECZNYCH TERENÓW ZURBANIZOWANYCH ZLEWNI RZEKI KŁODNICY. Monika Działoszyńska-Wawrzkiewicz Słowa kluczowe: osady denne, metale cięŝkie, zlewnia zurbanizowana, Kłodnica 1. Wprowadzenie
Ochrona powierzchni ziemi w województwie śląskim. Anna Wrześniak Śląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Województwo śląskie jest jednym z najmniejszych województw w skali kraju, ale równocześnie nie terenem bardzo zaludnionym i silnie zurbanizowanym. Specyfika tego województwa związana zana jest także z
Zanieczyszczenie środkowej i dolnej Odry wybranymi metalami ciężkimi w latach na podstawie wyników monitoringu geochemicznego osadów dennych
12 Zanieczyszczenie środkowej i dolnej Odry wybranymi metalami ciężkimi w latach 1991 25 na podstawie wyników monitoringu geochemicznego osadów dennych Grażyna Głosińska, Jerzy Siepak Uniwersytet im. A.
3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Katarzyna Sawicka-Kapusta, Marta Zakrzewska, Gabriela Bydłoń, Anna Pizło, Agnieszka Marek
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA NA TERENIE STACJI BAZOWYCH ZMŚP W 2007 ROKU NA PODSTAWIE KONCENTRACJI METALI CIĘŻKICH I SIARKI W PLECHACH POROSTU HYPOGYMNIA PHYSODES Katarzyna Sawicka-Kapusta, Marta Zakrzewska,
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.
Ochrona powierzchni ziemi polega na: 1. zapewnieniu jak najlepszej jej jakoœci, w szczególnoœci
ochrona powierzchni ziemi Powierzchnia ziemi - rozumie siê przez to naturalne ukszta³towanie terenu, glebê oraz znajduj¹c¹ siê pod ni¹ ziemiê do g³êbokoœci oddzia³ywania cz³owieka, z tym e pojêcie "gleba"
GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23
GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23 Ochrona jakości i zasobów wód podziemnych Dostęp do czystej wody i nieskażonej gleby to zasadniczy warunek zdrowia społeczeństwa. Działania służące rozpoznawaniu, bilansowaniu
Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
Warunki fizyczno-chemiczne w Zbiorniku Goczałkowickim - specyfika i zróżnicowanie stanowiskowe
Warunki fizyczno-chemiczne w Zbiorniku Goczałkowickim - specyfika i zróżnicowanie stanowiskowe dr inż. Maciej Kostecki Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polska Akademia Nauk w Zabrzu 1 Zarządzanie
Obiekty wodociągowe w Sopocie. Ujęcia wody i stacje uzdatniania
Obiekty wodociągowe w Sopocie Ujęcia wody i stacje uzdatniania Obecnie system wodociągowy w Sopocie zaopatruje mieszkańców w wodę za pomocą trzech ujęć: Bitwy pod Płowcami, Brodwino i Nowe Sarnie Wzgórze
Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym
Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU Celem ćwiczenia jest zapoznanie z techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Jan Palarski*, Franciszek Plewa*, Piotr Pierzyna* WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X 1. Wstêp
LOCJA ŚRÓDLĄDOWA. Polski Związek Motorowodny i Narciarstwa Wodnego
LOCJA ŚRÓDLĄDOWA Locja śródlądowa podręcznik nawigacyjny uzupełniający mapy, zawierający informacje o prądach, pływach, znakach nawigacyjnych, przeszkodach żeglugowych, lokalnych warunkach pogodowych,
PROGRAM PRZYJAZNA KŁODNICA JAK POPRAWIĆ JAKOŚĆ ŚRODOWISKA?
dr hab. inż. Jan SKOWRONEK, dr Urszula ZIELONKA, Monika WAWRZKIEWICZ-DZIAŁOSZYŃSKA, Marek KORCZ Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych - Katowice PROGRAM PRZYJAZNA KŁODNICA JAK POPRAWIĆ JAKOŚĆ ŚRODOWISKA?
1 FILTR. Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? PROBLEMÓW Z WOD ROZWI ZUJE. NOWATORSKIE uzdatnianie wody 5 w 1
Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? 1 FILTR ROZWI ZUJE PROBLEMÓW Z WOD 1 TWARDOŒÆ 2 ELAZO 3 MANGAN 4 AMONIAK 5 ORGANIKA Zanieczyszczenia takie jak: twardoœæ, mangan, elazo, naturalne substancje
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 215
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 215 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 10 lutego 2016 r. Nazwa i adres AB 215 Kod
MAPY RYZYKA POWODZIOWEGO
MAPY RYZYKA POWODZIOWEGO dr inż. Agata Włodarczyk Dyrektywa 2007/60/WE z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy
Program Przyjazna Kłodnica dla poprawy jakości życia mieszkańców
Ochrona a aglomeracje wielkoprzemysłowe środowiska Program Przyjazna Kłodnica dla poprawy jakości życia mieszkańców Rzeka Kłodnica jest prawobrzeżnym dopływem Odry o długości ponad 75 km. Źródła Kłodnicy
Modernizacja i rozbudowa systemu kanalizacyjnego miasta Jaworzna faza I
Miejskie Przedsi biorstwo Wodoci gów i Kanalizacji Sp. z o.o. Modernizacja i rozbudowa systemu kanalizacyjnego miasta Jaworzna faza I Jaworzno, 2010 Przedsięwzi wzięcie zlokalizowane jest w gminie Jaworzno
Dziennik Ustaw Nr Poz ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA. z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych.
Dziennik Ustaw Nr 134 8568 Poz. 1140 1140 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych. Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001
INSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ.
INSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ. I. UWAGI OGÓLNE. 1. Dostarczanie posiłków, ich przechowywanie i dystrybucja musza odbywać się w warunkach zapewniających
Dokumentacja Techniczna Zbiorniki podziemne Monolith
Dokumentacja Techniczna Zbiorniki podziemne Monolith Monolit h DORW2045 07.04.2009 1 / 11 1. Lokalizacja 1.1 Lokalizacja względem budynków Nie wolno zabudowywać terenu nad zbiornikiem. Minimalną odległość
Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie pożarowe w drążonych wyrobiskach kamiennych przecinających pokłady węgla
Wyższy Urząd Górniczy Zagrożenie pożarowe w drążonych wyrobiskach kamiennych przecinających pokłady węgla Zagrożenie pożarowe w drążonych wyrobiskach kamiennych przecinających pokłady węgla Katowice 2011
XXXV OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody II stopnia pisemne podejście 1 - rozwiązania
-1r/1- XXXV OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody II stopnia pisemne podejście 1 - rozwiązania W zadaniach 1-3 należy wykorzystać mapę (s. 4) i przekrój geologiczny (s. 5). Zadanie 1. Uwaga: w miejscach pozostawionych
Poz. 728. z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych
Poz. 728 1) z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych 2) 3) 1) 2) z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 122, poz. 696 i Nr 171, poz. 1016. 3) - i Nr 230, poz. 1511 oraz z 2011 r.
ADUNEK RODZAJ ZAGRO ENIA OCHRONA OSOBISTA PODSTAWOWE CZYNNOήI KIEROWCY DODATKOWE I SPECJALNE CZYNNOήI KIEROWCY PO AR PIERWSZA POMOC INFORMACJE
INSTRUKCJA DLA UN1263 FARBA, UN1263 MATERIA POKREWNY DO FARBY, UN1866 YWICA W ROZTWORZE, zapalna, UN1120 BUTANOLE, UN1993 MATERIA ZAPALNY CIEK Y I.N.O., klasa 3 - bezbarwna ciecz o zapachu ostrym, przenikliwym;
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia:
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.gliwice.rzgw.gov.pl Gliwice: Program rekultywacji zbiorników zaporowych w zlewni Kłodnicy Numer
Bernard Gałka*, Mirosław Wiatkowski** METALE CIĘŻKIE W WODZIE I OSADACH DENNYCH MAŁEGO ZBIORNIKA WODNEGO PSURÓW
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 42, 2010 r. Bernard Gałka*, Mirosław Wiatkowski** METALE CIĘŻKIE W WODZIE I OSADACH DENNYCH MAŁEGO ZBIORNIKA WODNEGO PSURÓW HEAVY METALS IN WATER AND BOTTOM
Stopy żelaza. Stale Staliwa Żeliwa
Stopy żelaza Stale Staliwa Żeliwa 1. Stale są to stopy żelaza z węglem i innymi pierwiastkami, zawierające do 2% C, które w procesie wytwarzania podlegają przeróbce plastycznej, np.: walcowaniu, ciągnieniu,
OCZYSZCZALNIE ŒCIEKÓW
PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŒCIEKÓW Sp. z o. o. 44-17 Rybnik, ul. Zebrzydowicka 117 tel./fax (+48) 79 55 57, 4 45 0 e-mail: biuro@prom-dragon.pl www.prom-dragon.pl I. DRENA ROZS CZAJ CY Oczyszczalnie œcieków
Olej rzepakowy, jako paliwo do silników z zapłonem samoczynnym
Coraz częściej jako paliwo stosuje się biokomponenty powstałe z roślin oleistych. Nie mniej jednak właściwości fizykochemiczne oleju napędowego i oleju powstałego z roślin znacząco różnią się miedzy sobą.
Nowoczesne urządzenia ochrony środowiska
LVI TECHNICZNE DNI DROGOWE 13-15 listopada 2013 r. Centrum Konferencyjne Falenty, Raszyn k. Warszawy Nowoczesne urządzenia ochrony środowiska Mirosław Musiel Departament Środowiska GDDKiA Każda realizacja
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 03 czerwca 2016 r. Nazwa i adres: AB 921 OKRĘGOWA
KŁODNICA NASZA RZEKA INSTYTUT EKOLOGII TERENÓW UPRZEMYSŁOWIONYCH W KATOWICACH MGR MONIKA DZIAŁOSZYŃSKA - WAWRZKIEWICZ
KŁODNICA NASZA RZEKA INSTYTUT EKOLOGII TERENÓW UPRZEMYSŁOWIONYCH W KATOWICACH MGR MONIKA DZIAŁOSZYŃSKA - WAWRZKIEWICZ POLSKA ZLEWNIA KŁODNICY ZLEWNIA GÓRNEJ ODRY ZLEWNIA GÓRNEJ ODRY REPUBLIKA CZESKA ZLEWNIA
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,
Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* OCENA JAKOŒCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH DOP YWAJ CYCH DO ZBIORNIKA SOLINA**
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 25 ZESZYT 2 2008 Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* OCENA JAKOŒCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH DOP YWAJ CYCH DO ZBIORNIKA SOLINA** 1. WPROWADZENIE Jakoœæ wód powierzchniowych
Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno
Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
Proces samooczyszczania siê koryta rzeki Pisi (zachodnie Mazowsze) na podstawie zmian zawartoœci wybranych metali ciê kich
Proces samooczyszczania siê koryta rzeki Pisi (zachodnie Mazowsze) na podstawie zmian zawartoœci wybranych metali ciê kich Jan Parafiniuk*, Izabela Bojakowska**, Kinga Ma³ecka** Przegl¹d Geologiczny, vol.
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 21 lipca 2009 r. Nazwa i adres organizacji
Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH***
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 23/1 2006 Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH*** 1. WSTÊP Bardzo ³atwa rozpuszczalnoœæ
Zadanie 3.5. Wykaz prac wykonanych w ostatnich latach w IPIŚ PAN w zakresie wykrywania związków rakotwórczych w środowisku na obszarze woj.
Wykaz prac wykonanych w ostatnich latach w IPIŚ PAN w zakresie wykrywania związków rakotwórczych w środowisku na obszarze woj. śląskiego H. Pyta, M. Kostecki, T. Magiera Sieć Naukowa Środowisko a Zdrowie
KIEROWNIK ZAKŁADU TECHNOLOGII WODY I ŚIEKÓW
Zakład Technologii Wody i Ścieków dr hab. inż. Waldemar Sawiniak, prof. nzw. w Politechnice Śląskiej, pok. 256 analiza i ocena jakości wody, pełny zakres badań technologicznych wody do celów pitnych i
PLANOVA KATALOG 2012
KATALOG 2012 GONDOLA NA KWIATY gondola - cynk galwaniczny + farba proszkowa, standardowe kolory - podest RAL 7045, obudowa - RAL 1003. pó³ka metalowa przykrêcana do gondoli ma 11 okr¹g³ych otworów do wk³adania
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 26 września 2016 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 6 sierpnia 2015 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA
PADY DIAMENTOWE POLOR
PADY DIAMENTOWE POLOR Pad czerwony gradacja 400 Pady diamentowe to doskona³e narzêdzie, które bez u ycia œrodków chemicznych, wyczyœci, usunie rysy i wypoleruje na wysoki po³ysk zniszczone powierzchnie
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 KOD UCZNIA ETAP OKRĘGOWY Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołł łłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej K r z y s z t o f C h m i e l o w s k i Badania skuteczności
ZAPROSZENIE do złoŝenia OFERTY
ZAPO/AZ/11 /03 /2015 Katowice,dnia 3 kwietnia 2015 r ZAPROSZENIE do złoŝenia OFERTY I. ZAMAWIAJĄCY Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów Spółka Akcyjna adres: 40-026 Katowice ul. Wojewódzka 19, zarejestrowane
OFERTA SPRZEDAŻY DZIAŁEK INWESTYCYJNYCH POŁOŻONYCH W CZĘSTOCHOWIE ULICA KORFANTEGO
OFERTA SPRZEDAŻY DZIAŁEK INWESTYCYJNYCH POŁOŻONYCH W CZĘSTOCHOWIE ULICA KORFANTEGO 1. Informacje o nieruchomości Lokalizacja ogólna: Częstochowa, ulica Korfantego. Częstochowa, ulica Korfantego Źródło:
INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY
INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY Wydanie paÿdziernik 2004 r PRZEDSIÊBIORSTWO AUTOMATYZACJI I POMIARÓW INTROL Sp. z o.o. ul. Koœciuszki 112, 40-519 Katowice tel. 032/ 78 90 000, fax 032/ 78 90
SEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE
SEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE Maciej KOSTECKI, Joanna KERNERT, Witold NOCOŃ, Krystyna JANTA-KOSZUTA Wstęp Zbiornik Zaporowy w Goczałkowicach powstał
Formularz Zgłoszeniowy propozycji zadania do Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego na 2016 rok
Formularz Zgłoszeniowy propozycji zadania do Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego na 2016 rok 1. KONTAKT DO AUTORA/AUTORÓW PROPOZYCJI ZADANIA (OBOWIĄZKOWE) UWAGA: W PRZYPADKU NIEWYRAŻENIA ZGODY PRZEZ
WZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n)62894. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 112772 (22) Data zgłoszenia: 29.11.2001 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62894 (13)
Magurski Park Narodowy
Magurski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 32.
WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia
WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia Zagadnienia do egzaminu magisterskiego na rok akademicki 2016/2017 Kierunek:
Dr inŝ. Krzysztof Wilmański Aqua Konsulting Kraków
Dr inŝ. Krzysztof Wilmański Aqua Konsulting Kraków Usuwanie manganu z wody podziemnej przy zastosowaniu złóŝ katalitycznych Manganese removal from ground water using catalytic materials 1. Wstęp Proces
Zagrożenia i propozycje zadań ochronnych dla gatunków roślin i siedlisk nieleśnych w obszarze Natura 2000 PLH 200005 przykłady Paweł Pawlikowski
Zagrożenia i propozycje zadań ochronnych dla gatunków roślin i siedlisk nieleśnych w obszarze Natura 2000 PLH 200005 przykłady Paweł Pawlikowski Zagrożenia: - zanieczyszczenie wód (nieuregulowana gospodarka
1. Wprowadzenie WP YW MODERNIZACJI SYSTEMU RETENCYJNO-DOZUJ CEGO OLZA NA JAKOŒÆ WÓD RZEKI ODRY, OLZY I LEŒNICY. Justyna Swolkieñ*
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 33 Zeszyt 3 9 Justyna Swolkieñ* WP YW MODERNIZACJI SYSTEMU RETENCYJNO-DOZUJ CEGO OLZA NA JAKOŒÆ WÓD RZEKI ODRY, OLZY I LEŒNICY 1. Wprowadzenie Tematyka niniejszego artyku³u
Wody dołowe odprowadzane z kopalń Kompanii Węglowej S.A. w Katowicach do cieków powierzchniowych. Katowice, luty 2009r.
Wody dołowe odprowadzane z kopalń Kompanii Węglowej S.A. w Katowicach do cieków powierzchniowych Katowice, luty 2009r. W skład Kompanii Węglowej S.A. w Katowicach wchodzą kopalnie: Piekary, Bobrek-Centrum,
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 827
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 827 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 27 czerwca 2016 r. Nazwa i adres AB 827 OKRĘGOWA
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 09 maja 2016 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA
2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Rola zawiesin w transporcie metali ciężkich w wodach powierzchniowych na przykładzie Kłodnicy
OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 34 2012 Nr 2 Krzysztof Barbusiński, Witold Nocoń, Katarzyna Nocoń, Joanna Kernert Rola zawiesin w transporcie metali ciężkich w wodach powierzchniowych na przykładzie Kłodnicy Zawartość
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
Ramowa Dyrektywa Wodna
RZGW_broszura8A5 11/27/08 20:45 Page 1 Ramowa Dyrektywa Wodna W trosce o wod w pytaniach i odpowiedziach Regionalny Zarzàd Gospodarki Wodnej w Krakowie Sfinansowano ze Êrodków Narodowego Funduszu Ochrony
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego
Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego Aby uzyskad odpowiedź na tak postawione pytanie należy rozważyd kilka aspektów:
Karta informacyjna przedsięwzięcia Przebudowa budynku warsztatu
Karta informacyjna przedsięwzięcia Przebudowa budynku warsztatu Realizowanego na działce numer 33/4, k.m. 4, obręb Wojnowice ul. Ogrodowa 1, 47 470 Wojnowice gmina Krzanowice powiat raciborski województwo
L A K M A R. Rega³y DE LAKMAR
Rega³y DE LAKMAR Strona 2 I. KONSTRUKCJA REGA ÓW 7 1 2 8 3 4 1 5 6 Rys. 1. Rega³ przyœcienny: 1 noga, 2 ty³, 3 wspornik pó³ki, 4pó³ka, 5 stopka, 6 os³ona dolna, 7 zaœlepka, 8 os³ona górna 1 2 3 4 9 8 1
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1 DO UKŁADANIA RUROCIĄGÓW TECHNIKAMI BEZWYKOPOWYMI 1. Rodzaje konstrukcji 1.1.
ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW
Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 2 2010 Mirosław WIATKOWSKI 1 ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW CHANGES OF SELECTED INDICATORS ON WATER QUALITY
Dlaczego? Jak? Finansowanie 2014-2020. Eutrofizacja. Aglomeracja Oczyszczanie cieków Systemy zbierania
Pozna, maj 2014 Dlaczego? Eutrofizacja Jak? KPO K Aglomeracja Oczyszczanie cieków Systemy zbierania Finansowanie 2014-2020 Eutrofizacja oznacza wzbogacenie wody sk adnikami od ywczymi, szczególnie zwi
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15 Data wydania: 16 lutego 2018 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA
Minimalne wymagania odnośnie przedmiotu zamówienia zawarto w punkcie I niniejszego zapytania.
Lubań, 12.06.2011 r. ZAPYTANIE OFERTOWE na projekt współfinansowany przez Unie Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Poprawa jakości wody rzeki Brdy w aspekcie uporządkowania gospodarki ściekowej m. Bydgoszczy i bagrowania osadów dennych.
Krajewski Piotr Chruścicka Katarzyna Poprawa jakości wody rzeki Brdy w aspekcie uporządkowania gospodarki ściekowej m. Bydgoszczy i bagrowania osadów dennych. Plan prezentacji 1. Charakterystyka hydrologiczna
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu :gminną osobą prawną oraz osoby wydającej
PROWADZ CEGO ZAK AD O ZWI KSZONYM RYZYKU WYST PIENIA POWA NEJ AWARII PRZEMYS OWEJ
INFORMACJE PODANE DO Strona 1 z 6 INFORMACJE PODANE DO PROWADZ CEGO ZAK AD O WYST PIENIA POWA NEJ AWARII zgodnie z Art. 261a. 1. Ustawy Prawo ochrony rodowiska (t.j. Dz. U. 2016, Nr 0, poz. 672) JANKOWO
WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki
46 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, T. ROKICKI SERIA G, T. 94, z. 1, 2007 WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji
TEORIE KWASÓW I ZASAD.
TERIE KWASÓW I ZASAD. Teoria Arrheniusa (nagroda Nobla 1903 r). Kwas kaŝda substancja, która dostarcza jony + do roztworu. A + + A Zasada kaŝda substancja, która dostarcza jony do roztworu. M M + + Reakcja
PL 211524 B1. FAKRO PP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Nowy Sącz, PL 29.10.2007 BUP 22/07 31.05.2012 WUP 05/12. WACŁAW MAJOCH, Nowy Sącz, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 211524 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 379508 (51) Int.Cl. E06B 7/14 (2006.01) E04D 13/03 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.
Dz.U.10.137.924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27
Akcesoria: OT10070 By-pass ró nicy ciœnieñ do rozdzielaczy modu³owych OT Izolacja do rozdzielaczy modu³owych do 8 obwodów OT Izolacja do r
Rozdzielacze EU produkt europejski modu³owe wyprodukowane we W³oszech modu³owa budowa rozdzielaczy umo liwia dowoln¹ konfiguracjê produktu w zale noœci od sytuacji w miejscu prac instalacyjnych ³¹czenie
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
INFORMACJA O WYBORZE NAJKORZYSTNIEJSZEJ OFERTY
BPSP-340-2\13 Warszawa, dnia 10 kwietnia 2013 r. Nazwa Zamawiającego: INFORMACJA O WYBORZE NAJKORZYSTNIEJSZEJ OFERTY Nazwa: Kancelaria Senatu Adres pocztowy: Ulica: Miejscowość: Kod pocztowy: Województwo:
SCENARIUSZ ZAJĘĆ SZKOLNEGO KOŁA NAUKOWEGO Z PRZEDMIOTU CHEMIA PROWADZONEGO W RAMACH PROJEKTU AKADEMIA UCZNIOWSKA
SCENARIUSZ ZAJĘĆ SZKOLNEGO KOŁA NAUKOWEGO Z PRZEDMIOTU CHEMIA PROWADZONEGO W RAMACH PROJEKTU AKADEMIA UCZNIOWSKA Temat lekcji Jak dowieść, że woda ma wzór H 2 O? Na podstawie pracy uczniów pod opieką Tomasza
Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
Istniejące i projektowane oczyszczalnie ścieków z IMOS w świetle możliwych zmian w przepisach dotyczących ochrony środowiska
Istniejące i projektowane oczyszczalnie ścieków z IMOS w świetle możliwych zmian w przepisach dotyczących ochrony środowiska Autor: Antoni Litwinowicz ENERGOPOMIAR Sp. z o.o., Zakład Chemii i Diagnostyki
Budowa bytomskiego odcinka Obwodnicy Północnej Aglomeracji Górnośląskiej Etap II oraz Etap III
Budowa bytomskiego odcinka Obwodnicy Północnej Aglomeracji Górnośląskiej Etap II oraz Etap III Efekt prorozwojowy inwestycji: Układ komunikacyjny Bytomia wpleciony jest w sieć drogową Aglomeracji Górnośląskiej,
Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
http://isrig.wgsr.uw.edu.pl
Zakład Geografii Regionalnej http://isrig.wgsr.uw.edu.pl Kierownik Dr hab. Stefan Kałuski, prof.uw Prof.dr hab. Ewelina Kantowicz Dr hab.andrzej Gocłowski Dr Maciej Lechowicz Dr Małgorzata Roge- Wiśniewska