Program Ochrony Środowiska dla Gminy Nieporęt na lata z perspektywą do roku 2017

Transkrypt

1 Wójt Gminy Nieporęt Program Ochrony Środowiska dla Gminy Nieporęt na lata z perspektywą do roku 2017 Nieporęt, 2010 r.

2 Wykonawca: EKOSTANDARD Pracownia Analiz Środowiskowych ul. Wiązowa 1B/ Suchy Las tel ; , Zespół autorski: mgr Robert Siudak mgr Paweł Walczewski 2

3 Spis treści 1. Wstęp Podstawa prawna opracowania Koncepcja programu ochrony środowiska Cel i zakres opracowania Metodyka i tok pracy Struktura programu Założenia wyjściowe programu Uwarunkowania prawne wynikające z dyrektyw UE oraz z polityki krajowej Zasady polityki ekologicznej Podstawowe założenia Polityki Ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku Strategia rozwoju kraju Uwarunkowania wynikające z wojewódzkich programów strategicznych Polityka ekologiczna województwa mazowieckiego Uwarunkowania wynikające z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego Uwarunkowania wynikające ze Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego Uwarunkowania wynikające ze Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Nieporęt Podstawowe dane gminy Nieporęt Położenie Powiązania komunikacyjne Sytuacja demograficzna Gospodarka Rolnictwo Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska oraz zasobów naturalnych Warunki środowiska geograficznego Warunki geologiczne terenu Zasoby kopalin Warunki glebowe Warunki klimatyczne Zasoby przyrody System obszarów i obiektów prawnie chronionych Europejskie uwarunkowania systemu ochrony przyrody ECONET-PL Zasoby leśne Stosunki wodne i jakość wód Wody powierzchniowe Tereny zalewowe Wody podziemne Gospodarka wodno-ściekowa Zaopatrzenie w wodę Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków Jakość powietrza Zaopatrzenie w gaz i ciepło Emisja komunikacyjna Hałas Hałas komunikacyjny

4 Hałas przemysłowy (instalacyjny) Pola elektromagnetyczne Najważniejsze kierunki ochrony środowiska w gminie Nieporęt Główne zagrożenia środowiska - podsumowanie Priorytety ochrony środowiska Strategia ochrony środowiska do roku Wprowadzenie Cel nadrzędny Cele systemowe Zasoby przyrody Zasoby wodne Powietrze atmosferyczne Powierzchnia terenu i środowisko glebowe Edukacja ekologiczna Aspekty ekonomiczne wdrażania Programu Koszty wdrożenia przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach Struktura finansowania Źródła finansowania inwestycji w ochronie środowiska Krajowe fundusze ekologiczne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych Fundusz Leśny Fundusz Termomodernizacji Fundusze Unii Europejskiej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata Fundusz LIFE Instytucje i programy pomocowe Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Departament Generalny XI Komisji Europejskiej Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Ekofundusz Fundusz na Rzecz Globalnego Środowiska Fundacja na rzecz rozwoju wsi polskiej Polska Wieś 2000 im. Macieja Rataja Fundacja Wspomagania Wsi Fundacja Partnerstwo dla Środowiska Fundusz Partnerstwa Banki Instytucje leasingowe Fundusze inwestycyjne Adresy jednostek finansujących Harmonogram rzeczowo-finansowy Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska Wprowadzenie Uczestnicy wdrażania Programu Instrumenty realizacji Programu Instrumenty prawne Instrumenty finansowe

5 Instrumenty społeczne Instrumenty strukturalne Monitoring środowiska Kontrola, monitoring i zarządzanie Programem Kontrola i monitoring Programu Wdrażanie i zarządzanie Programem Harmonogram wdrażania Programu Mierniki realizacji Programu Ocena i weryfikacja Programu. Sprawozdawczość Upowszechnianie informacji o stanie środowiska i realizacji Programu Literatura

6 1. Wstęp 1.1. Podstawa prawna opracowania Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 w art. 17 w celu realizacji założeń Polityki Ekologicznej Państwa obliguje organ wykonawczy gminy do sporządzenia gminnego Programu Ochrony Środowiska. Programy te są uchwalane przez sejmik województwa, radę powiatu lub przez radę Gminy, wymagają aktualizacji, co 4 lata. Przedmiotem opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Nieporęt w celu wypełnienia obowiązku nałożonego przez Prawo Ochrony Środowiska. Niniejszy dokument sporządzono zgonie z wymogami obowiązujących przepisów prawnych dotyczących zagadnień ochrony środowiska. Podstawę prawną aktualizacji Programu stanowią, wymienionej niżej, ustawy oraz akty wykonawcze do tych ustaw: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U j.t z późniejszymi zmianami.), Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U ze zm.), Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w Gminach (Dz.U ze zm.), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U ze zm.), Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U j.t ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U j.t ze zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców z zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej (Dz.U zm.), Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U ), Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U ze zm.), Ustawa z dnia 21 sierpień 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U j.t. ze zm.) Koncepcja programu ochrony środowiska Program ochrony środowiska przygotowany został w oparciu o założenia zawarte w następujących dokumentach: Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.; Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata ; Polityka ekologiczna państwa w latach z perspektywą do roku 2016 ; 6

7 Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym opracowane przez Ministerstwo Środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska niniejszy Program zawiera cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki i mechanizmy niezbędne do osiągnięcia wyznaczonych celów. Program ochrony środowiska definiuje cele długookresowe (8 lat) i zadania dla najbliższych czterech lat, monitoring realizacji programu oraz nakłady finansowe potrzebne na wdrożenie założeń programu. Zgodnie z dokumentem Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata cele i zadania zostały opracowane w kilku blokach tematycznych: cele i zadania o charakterze systemowym, zasoby przyrody, zasoby wodne, powietrze atmosferyczne powierzchnia terenu i zasoby glebowe edukacja ekologiczna. Program Ochrony Środowiska spełnia wymagania zawarte w opracowanym przez Ministerstwo Środowiska dokumencie Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Oznacza to, że w przygotowanym programie uwzględnione zostały: zadania własne gminy tzn. te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy, zadania koordynowane, tzn. finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim bądź centralnym. Ponadto podczas opracowywania programu uwzględniono założenia zawarte w wojewódzkim i powiatowym programie ochrony środowiska, strategii rozwoju gminy, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz gminnych programach sektorowych i istniejących planach rozwoju. Cele i kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami nie zostały ujęte w Programie, gdyż zawiera je Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Nieporęt. Dokument ten należy traktować jako integralną część Programu ochrony środowiska Cel i zakres opracowania Nadrzędnym celem programu ochrony środowiska jest długotrwały, zrównoważony rozwój gminy, w którym kwestie ochrony środowiska są rozważane na równi z kwestiami rozwoju społecznego i gospodarczego. Celem opracowania jest stworzenie dokumentu Program ochrony środowiska dla gminy Nieporęt na lata z perspektywą do roku Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez Radę Gminy, przyczyni się do poprawy i uporządkowania zarządzania środowiskiem na terenie, poprawy jakości środowiska naturalnego, poprawy jakości życia mieszkańców i zrównoważonego rozwoju gminy. Aby osiągnąć wyznaczony nadrzędny cel w opracowaniu zawarto diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Nieporęt, główne problemy ekologiczne oraz sposoby ich rozwiązania łącznie z harmonogramem działań i źródłami ich finansowania. 7

8 1.4. Metodyka i tok pracy Dla osiągnięcia zamierzonego celu przyjęto określony tok pracy, na który składało się kilka zasadniczych etapów. W pierwszej kolejności przeprowadzono prace przygotowawcze polegające na zgromadzeniu materiałów źródłowych oraz danych dotyczących aktualnego stanu środowiska w gminie. Dane pozyskiwano głównie z dokumentów posiadanych przez gminę oraz z opracowań GUS, a także raportów z nadrzędnych instytucji samorządowych i wyspecjalizowanych jednostek zajmujących się problematyką ochrony środowiska (WIOŚ, WSSE, RZGW itp.). Drugi etap prac wiązał się z opracowaniem charakterystyki aktualnego stanu środowiska gminy. Następnie na podstawie dokonanej oceny i analizy określono priorytety ekologiczne dla terenu gminy, które stanowiły punkt wyjściowy dla wyznaczenia celów strategicznych Programu. Kolejny etap to proces planowania i określenia celów strategicznych oraz kierunków działań zmierzających do poprawy stanu środowiska. Zarówno cele, jak i zadania strategiczne zostały określone tak, aby były zgodne z opracowaniami wyższego szczebla, tzn. z wojewódzkim i powiatowym programem ochrony środowiska. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Wytycznych sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym", podczas tworzenia Programu Ochrony Środowiska duży nacisk położono na proces planowania, który miał charakter jak najbardziej otwarty. W procesie planowania został uwzględniony udział społeczeństwa, który polegał na konsultacjach ze społeczeństwem poprzez zgłaszanie wniosków, uwag i opinii Struktura programu Struktura Programu ochrony środowiska nawiązuje do struktury dokumentu Polityka ekologiczna państwa w latach z perspektywą do roku 2016 i zawiera następujące elementy: racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska, harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu, narzędzia i instrumenty realizacji programu, kontrola realizacji programu. Treść opracowania została podzielona na następujące rozdziały: Rozdział 1. Wstęp Podstawa prawna opracowania Koncepcja programu ochrony środowiska Cel i zakres opracowania Metodyka i tok pracy Struktura programu Rozdział 2. Założenia wyjściowe programu Uwarunkowania prawne programu wynikające z dyrektyw UE oraz z polityki krajowej Uwarunkowania wynikające z wojewódzkich programów strategicznych Uwarunkowania wynikające z powiatowych programów strategicznych Uwarunkowania wynikające z gminnych programów sektorowych Rozdział 3. Stan środowiska oraz zasobów naturalnych Podstawowe dane gminy Nieporęt Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska oraz zasobów naturalnych Rozdział 4. Najważniejsze kierunki ochrony środowiska w gminie Nieporęt 8

9 Główne zagrożenia środowiska - podsumowanie Priorytety ochrony środowiska Rozdział 5. Strategia ochrony środowiska do roku 2017 Cele i zadania o charakterze systemowym Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne Zrównoważone wykorzystanie surowców Rozdział 6. Aspekty ekonomiczne wdrażania programu Ramy finansowe realizacji programu Koszty wdrożenia przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w okresie 4 lat Potencjalne źródła finansowania Rozdział 7. Harmonogram realizacji przedsięwzięć obejmujący okres 4 lat Lista przedsięwzięć wraz z określeniem terminów realizacji lub wdrożenia oraz jednostek odpowiedzialnych za ich wprowadzenie Rozdział 8. Zarządzanie środowiskiem Instrumenty i narzędzia wdrażania, zarządzania oraz ewaluacji programu ochrony środowiska 9

10 2. Założenia wyjściowe programu 2.1. Uwarunkowania prawne wynikające z dyrektyw UE oraz z polityki krajowej Najważniejsze dyrektywy unijne dotyczące ochrony środowiska zostały już transponowane do prawa polskiego głównie w Ustawie Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Pozostałe przepisy zawarte są w wielu innych ustawach i rozporządzeniach. Program ochrony środowiska odzwierciedla pewne ogólne zasady, które leżą u podstaw polityki ochrony środowiska w Unii Europejskiej oraz odwołują się do polityki ekologicznej Polski. Podstawę opracowania niniejszego Programu stanowi dokument "II Polityka Ekologiczna Państwa", "Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata " oraz dostosowana do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska "Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata " oraz Polityka ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 będąca aktualizacją wcześniej przyjętych polityk Zasady polityki ekologicznej Nadrzędną zasadą polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównoważonego rozwoju, której istotą jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki. Zasada ta uzupełniona jest szeregiem zasad pomocniczych i konkretyzujących, m.in.: Zasadą prewencji, która zakłada, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć. Zasada ta oznacza w szczególności: zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT), recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania, zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC), wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO i EMAS, programach czystszej produkcji i Responsible Care itp. Zasadą integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, oznaczającą uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi; Zasadą zanieczyszczający płaci odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny wszystkie jednostki użytkujące środowisko a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych; 10

11 Zasadą regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie (np. Morze Bałtyckie i strefy przybrzeżne, doliny rzeczne i obszary wodno-błotne, szczególnie w strefach przygranicznych); Zasadą subsydiarności, wynikającą m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej, a oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny tak, aby był on rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie rozwiązany; Zasadą równego dostępu do środowiska przyrodniczego, która traktowana jest w następujących kategoriach: sprawiedliwości międzypokoleniowej tzn. zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych obecnego pokolenia z równoczesnym tworzeniem i utrzymywaniem warunków do zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń, sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej tzn. zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych społeczeństw, grup społecznych i jednostek ludzkich w ramach sprawiedliwego dostępu do zasobów i walorów środowiska z równoprawnym traktowaniem potrzeb ogólnospołecznych z potrzebami społeczności lokalnych i jednostek, równoważenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą poprzez zapewnienie zdrowego i bezpiecznego funkcjonowania jednostek ludzkich przy zachowaniu trwałości podstawowych procesów przyrodniczych wraz ze stałą ochroną różnorodności biologicznej; Zasadą uspołeczniania polityki ekologicznej, która realizowana jest poprzez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do społeczeństwa w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, z równoczesnym rozwojem edukacji ekologicznej; Zasadą skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a następnie do oceny osiągniętych wyników. Oznacza to potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu Podstawowe założenia Polityki Ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 Kierunki działań systemowych Polityki są następujące: Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych cel strategiczny: doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska cel: uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego Zarządzanie środowiskowe cel: jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie 11

12 Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska cel: podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą myśl globalnie, działaj lokalnie Rozwój i postęp techniczny cel: zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska Odpowiedzialność za szkody w środowisku cel: stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą w pełni podnieść jej sprawcy Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym cel: przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji Ochrona przyrody cel: zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z różnorodnością biologiczną Ochrona i zrównoważony rozwój lasów cel: dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej Racjonalne gospodarowanie zasobami wody cel: racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem Ochrona powierzchni ziemi cel: rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą Gospodarowanie zasobami geologicznymi cel: racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją Środowisko a zdrowie cel: dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska Jakość powietrza cel: dążenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych Ochrona wód cel: przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całym kraju, a także realizację Bałtyckiego Programu Działań dotyczącego walki z eutrofizacją wód Bałtyku Gospodarka odpadami cel: utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, 12

13 mniej opakowań, dłuższe okresy życia produktów itp.), znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko (obowiązek wynikający z dyrektywy 2006/21/WE oraz ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865), eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji, takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych cel: dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Substancje chemiczne w środowisku cel: stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH Strategia rozwoju kraju Priorytet 2: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej W zakresie ochrony środowiska wspierane będą przedsięwzięcia związane z oczyszczaniem ścieków, zapewnieniem wody pitnej wysokiej jakości, zagospodarowaniem odpadów i rekultywacją terenów zdegradowanych, ochroną powietrza, ochroną przed hałasem, drganiami i wibracjami. Wspierana będzie, zatem budowa oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacyjnych, a także podjęte zostaną działania ograniczające odprowadzanie do wód szkodliwych substancji, w tym z rolnictwa. Wdrażane będą też działania zmniejszające emisje CO 2, SO 2, NO X i pyłów pochodzących z sektora komunalno-bytowego oraz przemysłu, zwłaszcza energetyki, jak również przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Pożądane jest przygotowanie i wdrożenie wieloletnich programów rozwoju branż, przy zapewnieniu utrzymania lub redukcji emisji CO 2 na poziomie uwzględniającym potrzeby rozwojowe kraju i zobowiązania międzynarodowe. Przewiduje się także wsparcie tworzenia nowoczesnych systemów utylizacji odpadów. Ze wsparciem publicznym realizowane też będą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, w tym tworzenia europejskiej sieci obszarów chronionych NATURA 2000, ochrony i kształtowania krajobrazu, a ponadto rozwój parków narodowych i krajobrazowych, jako wyraz dbałości o zachowanie dziedzictwa przyrody. Promowane będą również działania z zakresu ochrony przed katastrofami naturalnymi (zwłaszcza powodziami i ich skutkami), w tym o charakterze prawnym i organizacyjnym, oraz zagrożeniami technologicznymi, jak też dotyczące zwiększania zasobów leśnych. Techniczne działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej będą obejmować przede wszystkim inwestycje modernizacyjne i odtworzeniowe, a także rozwój małej, sztucznej retencji oraz budowy polderów. Będą one stanowić niezbędne uzupełnienie działań dotyczących retencji naturalnej. Tabela 1 Wyciąg z podstawowych wskaźników realizacji Strategii rozwoju kraju Cele i priorytety Wskaźniki UE 25 Polska 13

14 Wartość wskaźnika w roku bazowym (2005) Zakładana wartość wskaźnika Udział energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w ogólnym jej zużyciu (%) 13,7 (2004) 2,6 7,5 9,0 Priorytet II Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej Emisje zanieczyszczeń powietrza (kg na mieszkańca) - SO 2 - NO x Recykling odpadów opakowaniowych (% ogółu wprowadzonych opakowań) 17 (2003) 24 (2003) - 36 (2003) 21 (2003) 28,3 (2003) min Odsetek mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków Uwarunkowania wynikające z wojewódzkich programów strategicznych Polityka ekologiczna województwa mazowieckiego Cele polityki ekologicznej województwa mazowieckiego, będące w ścisłym związku z celami polityki ekologicznej państwa i specyfiką województwa, nakreślają konkretne wyzwania i obszary zainteresowania dla programu ochrony środowiska Powiatu Legionowskiego, a te z kolei dla Gminy Nieporęt. Celem nadrzędnym polityki ekologicznej województwa mazowieckiego jest ochrona walorów przyrodniczych i poprawa standardów środowiska. Cele główne Programu obejmują: Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska (dotyczy wód powierzchniowych i podziemnych, gleb, odpadów, powietrza atmosferycznego, hałasu i promieniowania elektromagnetycznego); Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii; Rozwój proekologicznych form działalności w gospodarce (w szczególności w rolnictwie, transporcie i eksploatacji kopalin); Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych, ochronę ekosystemów cennych pod względem przyrodniczym, ochronę i rozwój ekosystemów leśnych; Poprawę bezpieczeństwa ekologicznego (w zakresie ochrony przed powodzią, suszą, osuwiskami i pożarami, a także zmniejszenia ryzyka związanego z transportem substancji niebezpiecznych oraz występowaniem awarii przemysłowych); Wzrost poziomu wiedzy ekologicznej (poprzez edukację ekologiczną społeczeństwa, także w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej). Misją polityki ekologicznej województwa jest Poprawa jakości życia i bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców województwa mazowieckiego. Wyznaczono cele główne i cele strategiczne do roku 2014, których realizacja jest niezbędna dla poprawy stanu środowiska Mazowsza. Cel 1: Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska 14

15 Cele strategiczne do roku 2014 Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez dążenie do poprawy jakości wód i ochrony zasobów. Ochrona gleb przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych, ochrona zasobów naturalnych. Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz prowadzenie nowoczesnego (zgodnego ze standardami unijnymi) systemu odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Osiągnięcie standardów jakości powietrza atmosferycznego. Ograniczenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców regionu. Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego. Cel 2: Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii oraz rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej Cele strategiczne do roku 2014 Zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych i podziemnych. Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Zmniejszenie presji działalności rolniczej na środowisko naturalne. Zmniejszenie presji środków transportu na środowisko naturalne. Cel 3: Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych Cel strategiczny do roku 2014 Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych. Cel 4: Zwiększenie lesistości i ochrona lasów Cel strategiczny do roku 2014 Ochrona ekosystemów leśnych. Cel 5: Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego Cele strategiczne do roku 2014 Ograniczenie skutków występowania powodzi i suszy. Minimalizacja skutków występowania niekorzystnych zjawisk geodynamicznych. Doskonalenie systemu przeciwdziałania zagrożeniom pożarowym i likwidacji pożarów. Ograniczenie ryzyka wystąpienia awarii przemysłowych i minimalizacja ich skutków. Poprawa organizacji transportu substancji niebezpiecznych. 15

16 Cel 6: Podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej Cele strategiczne do roku 2014 Poprawa stanu świadomości ekologicznej mieszkańców i administracji. Wzmocnienie struktur zarządzania środowiskiem. Aktywizacja działań na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska w różnych sektorach gospodarki. Zwiększanie aktywności podmiotów gospodarczych na rzecz ochrony środowiska. W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Legionowskiego główne i szczegółowe cele polityki środowiskowej przyjęto z Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego. Za działania priorytetowe uznano działania dotyczące przeciwdziałaniu degradacji środowiska oraz likwidujące bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzi. W programie wskazano priorytety ekologiczne, do których przypisano listę podstawowych zadań: Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska Opracowanie koncepcji odnowy biologicznej Jeziora Zegrzyńskiego Utylizacja odczynników chemicznych w obiektach służby zdrowia i oświaty podległych staroście, Opracowanie programu likwidacji azbestu Opracowanie harmonogramu likwidacji PCB, jako części programu wojewódzkiego, Wykonywanie pokryć termoizolacyjnych budynków. w obiektach podlegających staroście, Opracowanie i coroczna aktualizacja rejestru informacji o terenach wymagających rekultywacji, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi, Opracowanie programu rekultywacji i zalesienia zdegradowanych gleb na obszarach użytkowanych rolniczo, Realizacja zadań w zakresie rekultywacji powierzchni ziemi na terenach wymagających rekultywacji, Prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi w rejonach możliwych przekroczeń standardów jakości. Racjonalizacja gospodarki wodnej Modernizacja ujęć wody, stacji uzdatniania i hydroforni w budynkach podlegających staroście, Przygotowanie koncepcji zapewnienia pokrycia zapotrzebowania na dobrej jakości wodę do celów komunalnych, przy jednoczesnym ograniczeniu ich poboru do innych celów. Zwiększenie lesistości i ochrona lasów Sporządzenie planów urządzania lasu lub inwentaryzacja stanu lasu w gm. Serock, Legionowo i Jabłonna. Podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej Tworzenie i budowa ścieżek dydaktycznych ekologicznych i rowerowych, Organizowanie szkoleń i seminariów na temat proekologicznych inwestycji rozwojowych, 16

17 Promowanie wykorzystania paliw ekologicznych przez organizowanie seminariów i akcji promocyjnych, Propagowanie ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów ich segregacja i indywidualnego kompostowania oraz uczestnictwo w akcjach edukacyjnych np. dotyczących prawidłowego postępowania z odpadami niebezpiecznymi, Utworzenie i prowadzenie ewidencji i monitoringu zakładów upoważnionych do demontażu wyeksploatowanych samochodów, Udział w tworzeniu wojewódzkiego systemu informacji o odpadach przemysłowych i osadach ściekowych, Utworzenie powiatowego centrum edukacji ekologicznej, Organizowanie proekologicznych edukacji radnych i pracowników samorządowych, Organizowanie konkursów wiedzy ekologicznej w szkołach Uwarunkowania wynikające z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego Przyjęto, że misją Planu jest: Stwarzanie warunków do osiągania spójności terytorialnej oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego, poprawy warunków życia jego mieszkańców, stałego zwiększania efektywności procesów gospodarczych i konkurencyjności regionu. Jednym z priorytetowych kierunków wojewódzkiej polityki przestrzennej jest poprawa warunków funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Odnosi się ona do dwóch sfer: ochrony walorów przyrodniczych poprawy standardów środowiska. Ochrona walorów przyrodniczych będzie realizowana poprzez stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych obejmującego: wzmocnienie ochrony unikatowych dolin rzecznych i ich otoczenia; zapewnienie ciągłości powiązań przyrodniczych (korytarze ekologiczne regionalne i ponadregionalne); objęcie ochroną obszarów wodno-błotnych, stanowiących siedliska szczególnie ważne dla zachowania różnorodności biologicznej; zwiększenie lesistości i ochrona lasów. Poprawa standardów środowiska realizowana będzie poprzez: Zachowanie korzystnych warunków aerosanitarnych (ograniczenie emisji pyłowych i gazowych); Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, proekologiczne inwestycje w miejskich systemach transportowych, ograniczenie niskiej emisji ; Racjonalizację gospodarki wodnej (poprawa jakości zasobów, porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej przez budowę sprawnych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków; Budowa systemów kanalizacyjnych dla ochrony zbiorników retencyjnych, budowa systemów odprowadzania wód deszczowych z terenów zurbanizowanych, eliminacja zrzutów substancji niebezpiecznych do wód powierzchniowych i przesączania do wód podziemnych, zwiększenie retencji wodnej; Ochronę gleb przez poprawę ich jakości; Uporządkowanie i stworzenie spójnego systemu gospodarki odpadami zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa; Ochronę przed skutkami powodzi (poprawa stanu technicznego istniejących urządzeń i budowa niezbędnych zabezpieczeń, prowadzenie robót utrzymaniowych, zakaz zabudowy terenów zalewowych); 17

18 Zbyt daleko posunięta ochrona walorów przyrodniczych może negatywnie wpływać na ochronę przeciwpowodziową przyległych terenów Uwarunkowania wynikające ze Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego Intencją Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego jest przekształcenie województwa w region, który będzie się cechował: dużą konkurencyjnością w stosunku do innych regionów europejskich, zachowaną spójnością społeczną, gospodarczą oraz przestrzenną, wysoką jakością zasobów ludzkich oraz polepszeniem warunków życia mieszkańców. Spójny układ zamierzeń rozwojowych województwa mazowieckiego tworzą w odpowiedniej hierarchii: wizja rozwoju regionu, misja i cel nadrzędny, a następnie urzeczywistniające je cele strategiczne, pośrednie i kierunki działań. Mazowsze konkurencyjnym regionem w układzie europejskim i globalnym Misja strategiczna: Mazowsze jako najbardziej rozwinięty gospodarczo region w Polsce podejmuje uczestnictwo w rywalizacji z innymi rozwiniętymi regionami, poprzez eliminowanie dysproporcji rozwojowych, rozwój nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy oraz zapewnienie mieszkańcom Mazowsza optymalnych warunków do rozwoju jednostki, rodziny, jak i całej społeczności, przy jednoczesnym zachowaniu spójnego i zrównoważonego rozwoju. Za nadrzędny cel rozwoju Mazowsza przyjmuje się wzrost konkurencyjności gospodarki i równoważenie rozwoju społeczno-gospodarczego w regionie, jako podstawę poprawy jakości życia mieszkańców. Realizacja celu nadrzędnego będzie możliwa poprzez realizację trzech celów strategicznych: Budowy społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości życia mieszkańców województwa; Zwiększenie konkurencyjności regionu w układzie międzynarodowym; Poprawę spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównoważonego rozwoju. Strategia wyznacza cele i kierunki rozwoju koncentrując się na zagadnieniach o charakterze ponadlokalnym, które mają znaczny wpływ na harmonijny rozwój województwa. Z tego też powodu znaczną uwagę poświęcono zagadnieniom zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. W ramach celu pośredniego nr 4 zdefiniowanego, jako: Aktywizacja i modernizacja obszarów pozametropolitalnych, wskazano istotne kierunki działań zmierzające do ochrony i rewaloryzacji środowiska przyrodniczego dla zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju. Zaliczono do nich: Kontynuację prac zmierzających do doskonalenia systemu monitoringu zanieczyszczeń środowiska oraz opracowanie systemu monitoringu przyrody dostosowanych do standardów UE; Utworzenie systemu obszarów prawnie chronionych niezbędnych dla zachowania równowagi ekologicznej, w tym sieci NATURA 2000 ; Współpracę regionu w ramach porozumienia Zielone Płuca Polski ; Zwiększenie lesistości regionu i ochronę lasów; Poprawę jakości wód powierzchniowych, ochronę wód podziemnych i kopalin. 18

19 2.6. Uwarunkowania wynikające ze Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Nieporęt. Generalny cel kierunkowy założony w Strategii to : Gmina Nieporęt, gminą nowoczesną i bezpieczną do zamieszkania, prowadzenia działalności gospodarczej oraz wypoczynku, a także zachowującą dziedzictwo kulturowe oraz dbającą o środowisko naturalne. Strategiczny cel rozwoju gminy dotyczący sfery ekologiczno-przestrzennej to: Ochrona zasobów i poprawa stanu środowiska przyrodniczego oraz troska o zapewnienie ładu przestrzennego. Część spośród wyznaczonych w Strategii kierunków działań wpłynie pozytywnie na stan środowiska na terenie gminy, są to m.in.: Prowadzenie monitoringu wód podziemnych wokół ujęć wody, Budowa sieci kanalizacyjnych służąca likwidacji niedoborów w zakresie sieci kanalizacji sanitarnej wraz z budową lokalnych oczyszczalni ścieków, Budowa kanalizacji deszczowej na terenach zurbanizowanych, Budowa zintegrowanego systemu gospodarki odpadami, Prowadzenie akcji edukacyjnej wśród mieszkańców gminy między innymi na temat selektywnej zbiórki odpadów stałych oraz negatywnych konsekwencji dla środowiska przyrodniczego z niewłaściwego ich składowania, Opracowanie i systematyczne realizowanie programu bezpiecznego usuwania azbestu, Kształtowanie proekologicznych postaw dorosłych mieszkańców gminy w miejscu ich zamieszkania i wypoczynku, Systematyczna edukacja ekologiczna mieszkańców, w tym dzieci i młodzieży w szkołach, Ochrona przed zabudową i dewastacją terenów cennych przyrodniczo oraz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania istniejących ekosystemów utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych, utworzenie nowych obszarów chronionych, np. rezerwatu wydm piaskowych w rejonie Kątów Węgierskich, Sporządzenie planów ochrony dla rezerwatów: Łęgi Czarnej Strugi i Puszcza Słupecka, Organizowanie i wspieranie działań w zakresie ograniczania uciążliwości zanieczyszczeń i hałasu występujących wzdłuż dróg kołowych o dużym natężeniu ruchu (m.in. wprowadzenie pasów zieleni izolacyjnej, wałów ziemnych, ekranów dźwiękochłonnych). Wspieranie działań prowadzących do redukowania tzw. niskiej emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego i oszczędzania energii modernizacja lokalnych kotłowni, gazyfikacja gminy, termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej i domów mieszkalnych. Upowszechnianie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, Rozwiązanie problemu wymiany pokryć dachowych zawierających azbest, Wzmocnienie egzekwowania istniejących regulacji prawnych w zakresie ochrony środowiska wśród mieszkańców i podmiotów gospodarczych, Likwidacja zagrożeń ekologicznych na terenie gminy ze strony rurociągów produktów ropopochodnych PERN, Zapobieganie zmniejszaniu się deficytu wód powierzchniowych poprzez tzw. małą retencję budowa i modernizacja jazów na rzece Czarna i Beniaminówka, pogłębienie jeziora Rynia oraz prace regulacyjne na Kanale Żerańskim. 19

20 3. Podstawowe dane gminy Nieporęt 3.1. Położenie Gmina Nieporęt leży w centralnej części województwa mazowieckiego, w powiecie legionowskim, bezpośrednio nad południowym brzegiem Zalewu Zegrzyńskiego. Sąsiaduje z gminami: od zachodu z gminami Wieliszew, Jabłonna i miastem Legionowo, od wschodu z gminą Radzymin i miastem Marki, od północy z gminą Serock, od południa z miastem stołecznym Warszawa. Odległość od stolicy wynosi ok.. 30km. Gmina stanowi 24,5% powierzchni powiatu. Ogólny obszar gminy wynosi 9563 ha (wg GUS 2010). Na jej terenie znajduje się 15 sołectw, które zamieszkuje łącznie mieszkańców. Siedzibą gminy jest wieś Nieporęt. Rysunek 1 Położenie gminy Nieporęt w powiecie legionowskim 20

21 3.2. Powiązania komunikacyjne Kolej Przez teren gminy Nieporęt przebiega linia kolejowa nr 10. Jest to linia kolejowa o długości 37,406 km, łącząca stację Legionowo ze stacją Tłuszcz, przechodząca przez miejscowość Nieporęt, 24 czerwca 2000 zawieszono ruch pasażerski i linią jeździły tylko pociągi towarowe i służbowe. Ruch pasażerski na linii przywróciły Koleje Mazowieckie w czerwcu 2006, początkowo uruchamiając pociąg Zegrzyk w relacji Warszawa Gdańska Tłuszcz, a następnie wydłużając relacje pociągów kończących bieg w Legionowie do stacji Legionowo Piaski (obecnie do Wieliszewa). Uruchomiono także pociągi w relacji: Warszawa Gdańska Tłuszcz oraz Tłuszcz Sierpc. Linia jest w całości jednotorowa i zelektryfikowana. Drogi krajowe Przebieg drogi : nr 61 - od mostu nad rzeką Narew do drogi wojewódzkiej nr 631 (Zegrze Południowe). Długość ogółem 1,300 km. Tabela 2 Drogi wojewódzkie na terenie gminy Nieporęt (źródło UG Nieporęt) Nr Długość na terenie gminy L.p. Przebieg drogi [km] od drogi krajowej nr 61 do drogi lokalnej 47 8, od miejscowości Józefów do miejscowości Marki od drogi wojewódzkiej nr 631 do drogi gminnej nr G ,9 Tabela 3 Drogi powiatowe na terenie gminy Nieporęt (źródło UG Nieporęt) L.p Nr Długość na terenie gminy Przebieg. drogi [km] od drogi wojewódzkiej nr 632 do drogi krajowej nr 61 4, od drogi wojewódzkiej nr 631 do drogi gminnej nr G od drogi powiatowej nr 4303 do drogi powiatowej nr od drogi powiatowej nr 1812 do miejscowości Sieraków od drogi wojewódzkiej nr 632 do rzeki Czarna 2, od drogi wojewódzkiej nr 633 do drogi powiatowej nr , od drogi wojewódzkiej nr 631 do drogi wojewódzkiej nr 632 4,1 Tabela 4 Drogi gminne w gminie Nieporęt L.p. Nr drogi Przebieg Długość na terenie gminy [km] 1 G od drogi powiatowej nr 1811 do drogi powiatowej nr ,3 2 G ul. Różana od drogi wojewódzkiej nr 633 0,4 3 G ul. Nowolipie od drogi pow. Nr 1816 do wału przeciwpowodziowego 1,3 4 G ul. Małołęcka od drogi pow. Nr 1816 do drogi pow. Nr ,1 5 G ul. Polna od drogi powiatowej nr 1816 do drogi 0,8 21

22 L.p. Nr drogi Przebieg gminnej nr 1803 Długość na terenie gminy [km] 6 G ul. Sienkiewicza 0,9 7 G od drogi woj. nr 632 do granicy gminy 3,6 8 G łącznik drogi G ,5 9 G ul. Wałowa 0,4 10 G od drogi woj. nr 633 do drogi gminnej ,5 11 G od drogi woj. 633 do granicy gminy 1 12 G ul. Dworcowa, droga dojazdowa do kładki nad kanałem Zegrze - Żerań 1,5 13 G łącznik drogi G ,4 14 G ul. Kościelna 4 15 G ul. Rybaki 0,94 16 G ul. Szkolna i ul. Myśliwska 0,94 17 G ul. Myśliwska i ul. Podleśna 0,7 18 G ul. Wiosenna 0,7 19 G ul. Objazdowa 1,1 20 G ul. Łąkowa 0,5 21 G ul. Klonowa 0,7 22 G ul. Wrzosowa 1,3 23 G ul. Leśna 4,9 24 G ul. Przyleśna 0,7 25 G ul. Topolowa 1,1 26 G ul. Wirażowa 1,3 27 G ul. Leśna 0,9 28 G ul. Wierzbowa 0,7 29 G ul. Pęczkowskiego 0,8 30 G ul. Piaskowa 0,3 31 G ul. Koncertowa 0,4 32 G ul. Sienkiewicza 0,9 33 G ul. Zegrzyńska 0,8 34 G ul. Słoneczna 1,7 35 G ul. Graniczna 2 Źródło Urząd Gminy Nieporęt 3.3. Sytuacja demograficzna Liczba ludności na obszarze gminy Nieporęt wskazywała tendencję wzrostową w latach Liczba ludności w roku 1990 wynosiła 7507 osób, natomiast w roku osób, czyli przyrost wyniósł aż 61,5%. Rysunek 2 przedstawia wzrost ludności w gminie w latach

23 Rysunek 2 Sytuacja demograficzna w gminie Nieporęt na przestrzeni lat (źródło Urząd Gminy Nieporęt) Tabela 5 Liczba ludności w gminie Nieporęt stan 31.XII.2008 Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni Jednostka osób % osób % osób % Populacja , ,4 Gęstość zaludnienia (mieszk./km²) Źródło: GUS, 2008 Liczba kobiet nieznacznie przewyższa liczbę mężczyzn kobiety stanowią 50,6 % populacji gminy Nieporęt. Na 100 mężczyzn przypada 106 kobiet. Średnia gęstość zaludnienia na analizowanym obszarze wynosi 129 osób na km2 i osiąga wartość powyżej średniej krajowej wynoszącej 123 osób na km2. Tabela 6 Ludność Gminy Nieporęt wg miejscowości Lp. Nazwa sołectwa Liczba ludności Powierzchnia [ha] Liczba gospodarstw domowych 1 Zegrze Płd Kąty Węgierskie Rynia Rembelszczyzna Izabelin Stanisławów Drugi Wólka Radzymińska Stanisławów Pierwszy Aleksandrów Białobrzegi Beniaminów

24 Lp. Nazwa sołectwa Liczba ludności Powierzchnia [ha] Liczba gospodarstw domowych 12 Michałów Grabina Józefów Wola Aleksandra Nieporęt Gmina razem Źródło: Urząd Gminy Nieporęt 3.4. Gospodarka Według danych Urzędu Gminy Nieporęt na terenie gminy działa obecnie 1430 podmiotów gospodarczych (stan na 12 lutego 2009). Według danych GUS, w 2008 r. w gminie Nieporęt zarejestrowanych było 1911 podmiotów gospodarczych ujętych w systemie REGON, w tym w sektorze publicznym 33, a sektorze prywatnym Poniższa tabela przedstawia szczegółowe zestawienie liczby podmiotów gospodarczych wg sekcji. Tabela 7 Przedsiębiorstwa w Gminie Nieporęt wg GUS (stan na ) Podmioty gospodarcze ogółem procent ogółu przedsiębiorstw sektor publiczny 33 0,02 sektor prywatny ,98 Podmioty gospodarcze wg sekcji PKD 2004 Sekcja A - Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 38 0,02 Sekcja C - Górnictwo 1 0,00 Sekcja D - Przetwórstwo przemysłowe 174 0,09 Sekcja E - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 1 0,00 Sekcja F - Budownictwo 189 0,10 Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego 595 0,31 i domowego Sekcja H - Hotele i restauracje 78 0,04 Sekcja I - Transport, gospodarka magazynowa i łączność 154 0,08 Sekcja J - Pośrednictwo finansowe 69 0,04 Sekcja K - Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 376 0,20 Sekcja L - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne 6 0,00 ubezpieczenie zdrowotne Sekcja M - Edukacja 46 0,02 Sekcja N - Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 64 0,03 Sekcja O - Działalność usługowa, komunalna, społeczna 120 0,06 i indywidualna, pozostała Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS 24

25 Tabela 8 Zatrudnienie w Gminie Nieporęt wg GUS (stan na na ) Pracujący* * W jednostkach o liczbie pracujących powyżej 9 osób; bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Bezrobotni zarejestrowani ogółem osoba 252 mężczyźni osoba 112 kobiety osoba 140 Źródło Bank Danych Regionalnych GUS Wśród podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą najwięcej zajmowało się handlem i naprawami (31%), około 20% podmiotów gospodarczych prowadziło działalność w zakresie obsługi nieruchomości, wynajmu i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej Rolnictwo. Ogólna powierzchnia użytków rolnych wynosi 3 570ha, co stanowi około 37 % ogólnej powierzchni gminy (wg GUS, 2005). Tabela 9 Użytkowanie gruntów w gminie Nieporęt (dane GUS, 2005r.) Jednostka terytorialna Powierzchnia użytków rolnych Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Nieporęt Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS Rolnictwo nie odgrywa istotnej roli ze względu na mało korzystne warunki glebowe. Przeważają bowiem gleby V i VI klasy bonitacyjnej, które stanowią 74% ogółu użytków rolnych. Grunty w dużej mierze przeznaczone są pod uprawę warzyw - na terenie Gminy jest ok. 11 tys. m² upraw pod osłoną, w tym ok. 8 tys. m² warzyw. Gospodarstwa prowadzące taki typ upraw skupione są głównie w miejscowościach: Nieporęt, Stanisławów Pierwszy Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska oraz zasobów naturalnych Warunki środowiska geograficznego Według podziału fizjograficznego J. Kondrackiego gmina położona jest w obrębie mezoregionu Kotliny Warszawskiej. Jednostka ta wchodzi w skład makroregionu Niziny Północnomazowieckiej. Jest to obszar szerokiej doliny z tarasem zalewowym w części północno-zachodniej, środkowej i północno-wschodniej, teren ze starorzeczami, licznymi kanałami, jeziorkami, z typowym dla takich obszarów materiałem podłoża, stosunkami wodnymi i roślinnością o charakterze półnaturalnym oraz tarasem nadzalewowym na pozostałym obszarze gminy. W podziale geobotanicznym teren gminy znajduje się w Poddziale Pasa Wielkich Dolin, w Krainie Mazowieckiej. Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej, gmina usytuowana jest w środkowej części Krainy Mazowiecko-Podlaskiej. 25