Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1. Growth of children with type 1 diabetes mellituas

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1. Growth of children with type 1 diabetes mellituas"

Transkrypt

1 Praca oryginalna Endokrynol. Ped DOI: /EP Original Paper Pediatr. Endocrinol Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1 Growth of children with type 1 diabetes mellituas 1 Olgierd Pilecki, 2 Ewelina Kalkstein-Nawrocka, 1 Maria Żbikowska-Bojko, 1 Katarzyna Robak-Kontna 1 Oddział Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii, Wojewódzki Szpital Dziecięcy w Bydgoszczy 2 Oddział Dziecięcy, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Włocławku Słowa kluczowe cukrzyca typu 1, dzieci, młodzież, wzrost, insulinoterapia, płeć, wyrównanie metaboliczne Streszczenie Rozwój człowieka zależy od prawidłowego przebiegu procesów wzrastania, różnicowania i dojrzewania, kontrolowanych przez czynniki genetyczne, hormonalne i środowiskowe. Cały szereg chorób wywiera istotny wpływ na zaburzenie przebiegu tych procesów. Nasilenie zaburzeń będzie zależało od momentu rozwojowego w którym zadziałał czynnik patologiczny, czasu jego trwania, natężenia, powtarzalności. Cukrzyca typu 1 należy do tych patologii, które wywierają swój wpływ na procesy rozwojowe. Wielokierunkowe działania terapeutyczne mają zapewnić dziecku choremu na cukrzycę typu 1 prawidłowy rozwój, w tym realizację prognozy wzrostowej. Celem pracy była ocena przebiegu wzrostu u dzieci chorych na cukrzycę typu 1 z uwzględnieniem: a) wzrostu w czasie rozpoznania, b) płci, c) dojrzewania, d) choroby dodatkowej, e) stopnia wyrównania metabolicznego, f) rodzaju insulinoterapii. Materiał i metody. Badaniem objęto 242 pacjentów w okresie od roku do 10 lat po rozpoznaniu cukrzycy. Wszyscy byli leczeni insulinami ludzkimi i analogowymi przy pomocy osobistych pomp insulinowych lub wstrzykiwaczy typu pen. U chorych przeprowadzano dokładne badanie fizykalne (z oceną wysokości ciała i rozwoju płciowego) w momencie rozpoznania i podczas każdej wizyty. Wysokość ciała mierzono standardową techniką pomiarową przy użyciu stadiometru. Oceny rozwoju płciowego dokonywano w oparciu o skalę Tannera. Wyniki i wnioski. W trak- 1 Department of Pediatrics, Endocrinology and Diabetology, Voivodship Children s Hospital, Bydgoszcz 2 Children s Ward, Voivodship Specialist Hospital, Włoclawek Key words type 1 diabetes mellitus, children, adolescents, growth, insulin therapy, sex, metabolic control Abstract Introduction. Human development depends on the correct processes of growth, differentiation and maturation, controlled by genetic, hormonal and environmental factors. A whole range of diseases have a significant impact on the disorder course of these processes. The increase of disorders will depend on the time when a pathological factor appeared as well as its duration, intensity and repetition. Diabetes type1 belongs to these pathologies, which exert their influence on the development processes. Multidirectional therapeutic measures are to ensure the child patient with type 1 diabetes proper development, including the implementation of the forecast growth. The aim. The aim of this study was evaluation of growth in children with type 1 diabetes, including: a) a growth in the time of diagnosis, b) sex, c) pubescence, d) coexisting disease, e) degree of metabolic control, f) type of insulin therapy. Material and methods. 242 patients with type 1 DM from one to ten year after diagnosis, entered the study. (The study was carried out on 242 patients from one to ten years after diagnosis of type 1 DM). All were treated with human and analog insulin using the personal insulin pump or pen type injectors. All patients were carried out thorough physical examination (with the assessment of body height and sexual development) at the time of diagnosis and during each visit. Body height was measured by a standard measurement technique using a stadiometer. The assessment of the sexual deve- Copyright by PTEiDD 2016 redakcja@pteidd.pl Adres do korespondencji / Correspondence address: Olgierd Pilecki, ul. J. K. Chodkiewicza 44, Bydgoszcz, tel:(052) , olgierdpilecki@interia.pl

2 cie trwania choroby obserwowano stopniowe obniżanie się średniej wartości centylowej wzrostu. Stopień wyrównania metabolicznego, współistniejące choroby, metoda stosowanej insulinoterapii nie miały istotnego wpływu na zwolnienie tempa wzrastania. Istotne pogorszenie prognozy wzrostowej stwierdzono u chorych z najwyższym potencjałem wzrostowym w czasie rozpoznania i u chorych z cukrzycą rozpoznaną w okresie przedpokwitaniowym. Endokrynol. Ped Copyright by PTEiDD 2016 lopment was made according to the Tanner scale. Results and conclusions. In the course of the disease a gradual decline in the average percentile value of the growth was observed. The metabolic control, coexisting disease, the method used insulin therapy had no significant effect on slow down of the growth. A significant impact on the deterioration of the forecast growth were those with the highest growth potential in the time of diagnosis and patients diagnosed with diabetes in prepubertal age. Pediatr. Endocrinol Copyright by PTEiDD 2016 Wstęp Rozwój człowieka zależy od prawidłowego przebiegu procesów wzrastania, czyli zwiększania wymiarów i masy ciała, różnicowania, polegającego na morfologicznej specjalizacji narządowej i kształtowaniu typowych proporcji ciała, oraz dojrzewania, czyli doskonalenia funkcjonalnego i integracji międzynarządowej w jednolity, pełnosprawny organizm [1]. Analizy rozwoju rodowego i rozwoju osobniczego pozwalają stwierdzić, że procesy wzrastania i dojrzewania przebiegają coraz szybciej. Ostateczny wzrost osiągany jest wcześniej, młodzież jest wyższa. Przebieg procesów wzrastania kontrolowany jest przez czynniki genetyczne mechanizm determinacji, hormonalne mechanizm stymulacji oraz środowiskowe mechanizm modyfikacji [2]. Cały rytm rozwoju, sekwencja poszczególnych etapów jego dojrzewania biologicznego, jego konstytucja psychiczna, skłonność do występowania określonych chorób, zależą od genotypu. Mechanizm genetyczny dominuje i w sposób nieodwracalny decyduje o przebiegu rozwoju. Czynniki środowiskowe decydują o stopniu realizacji potencjalnych uwarunkowań genetycznych dla dziecka są to warunki socjalno-bytowe, w jakich się rodzi i następnie rozwija. Nasilenie zaburzeń zależy od czasu trwania czynnika patologicznego, jego natężenia i powtarzalności. Podatność na działający czynnik różnicuje nasilenie zaburzeń rozwojowych poszczególnych organizmów. Szansa na odrobienie strat jest odwrotnie proporcjonalna do siły działającego czynnika, czasu jego trwania. Fundamentalne znaczenie ma moment rozwojowy, w którym zadziałał czynnik uszkadzający. Szereg chorób ma istotny wpływ na tempo wzrastania oraz wzrost ostateczny. Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i / lub działania insuliny. Hiperglikemii towarzyszą zaburzenia gospodarki białkowej i tłuszczowej. Przewlekła hiperglikemia prowadzi do uszkodzenia i zaburzeń funkcji wielu narządów i układów [3]. Cukrzyca jest chorobą społeczną, a liczba nowych zachorowań systematycznie wzrasta. Na świecie obecnie choruje 371 mln ludzi. Szacuje się, że liczba ta wzrośnie do 552 mln w roku Chorobowość w skali globalnej kształtuje się na poziomie 8,3%, nieco niższa jest w Europie i wynosi 6,7%. W Polsce liczba chorych, według danych szacunkowych, osiągnie 4 mln w roku 2025 [4]. Cukrzyca typu 1 jest chorobą spowodowana postępującym uszkodzeniem komórek B wysp trzustki. Proces prowadzi do całkowitej utraty endogennego źródła insuliny. Ten typ cukrzycy dominuje w wieku rozwojowym w populacji kaukaskiej. W Europie jest drugą po astmie oskrzelowej najczęstszą chorobą przewlekłą wśród dzieci i młodzieży. Obserwuje się ciągły wzrost zapadalności na cukrzycę w wieku rozwojowym i czterokrotny wzrost przewiduje się w okresie 20 lat, do roku 2025 [5 8]. Najwięcej nowych zachorowań przypada na wiek 5 9 lat. Co szczególnie niepokoi, poza wzrostem zapadalności, to szybkie obniżanie się wieku zachorowań. Polska należy do krajów o wysokiej zapadalności. Podobny trend obserwuje się dla regionu bydgoskiego. Wskaźnik zapadalności, oparty o prospektywny rejestr dla tego regionu, wzrósł w latach z 9,4/ do 16,34/00000 [9]. Standardem w terapii cukrzycy typu 1 u dzieci jest funkcjonalna insulinoterapia z wykorzystaniem penów lub metody ciągłego podskórnego 10 Endokrynol. Ped Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1

3 podawania insuliny (pompy insulinowe, CSII). Wprowadzane są insuliny analogowe. Postęp technologiczny przyczynia się do poprawy możliwości systematycznej kontroli glikemii (glukometry, CGMS). Obserwowany jest stały postęp w zakresie zasad żywienia, rozwoju edukacji. Wykorzystanie tych działań daje szanse osiągnięcia dobrego wyrównania metabolicznego, uniknięcia lub opóźnienia wystąpienia przewlekłych powikłań cukrzycy [10]. Osiągnięcie celów leczenia zapewnia systematyczna opieka lekarska i realizacja zasad samokontroli. Zgodnie z deklaracjami wielu towarzystw i organizacji jednym z celów leczenia chorego dziecka z cukrzycą typu 1 jest zapewnienie mu możliwości prawidłowego rozwoju fizycznego, w tym osiągnięcie odpowiedniego wzrostu docelowego [11 13]. Niedobór wzrostu stanowi poważny problem w życiu każdego człowieka. Szczególnie emocjonalnie jest to odbierane w dzieciństwie. Może powodować dyskomfort, ale także prowadzić do przewlekłej frustracji i poczucia własnej niepełnosprawności. Prawdziwe, znaczne niedobory wzrostu wynikają przede wszystkim z przyczyn chorobowych. W dużym stopniu dotyczy to szczególnie dużych deficytów wzrostu, powodowanych zaburzeniami hormonalnymi. Cukrzyca typu 1, w wieku dziecięco-młodzieżowym, może przyczyniać się do zaburzeń wzrastania i dojrzewania. Krańcowa ekspresja tych zaburzeń, zespół Mauriaca, jest obecnie rzadko obserwowana [14]. Cel Celem pracy była ocena przebiegu wzrostu u dzieci z cukrzycą typu 1 w odniesieniu do populacji rówieśniczej. Materiał i metody Badaniem objęto 242 pacjentów: 111 dziewcząt (45,8%) i 131 chłopców (54,2%) w wieku 0,83 17,91 lat ( 8,6 lat; dziewczęta 1,25 17,58 lat, 8,1 lat; chłopcy 0,83 17,91 lat, 9,1 lat), będących pod stałą opieką Poradni Diabetologicznej przy Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym w Bydgoszczy. Cukrzyca typu 1 została rozpoznana w wieku przedpokwitaniowym u 144 pacjentów (72 dziewcząt i 72 chłopców), a w okresie dojrzewania u 98 (39 dziewcząt i 59 chłopców). W momencie rozpoznania choroby niedobór wzrostu (<3 centyla) miało 6 pacjentów (2 dziewcząt i 4 chłopców), niski wzrost (3 10 centyl) 19 (10 dziewcząt i 9 chłopców), przeciętny wzrost (10 90 centyla) 182 (74 dziewcząt i 108 chłopców), wysoki wzrost (>90 centyla) 35 (15 dziewcząt i 20 chłopców). Choroby dodatkowe, tj. celiakia, limfocytarne zapalenie tarczycy, niedoczynność tarczycy, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, astma oskrzelowa, zespół nerczycowy, wielotorbielowatość nerek, występowały u 39 badanych (17 dziewcząt i 22 chłopców). W oparciu o stopień wyrównania metabolicznego (HbA1-c) zakwalifikowano badanych do trzech grup: dobry (Hb<6,5%) 89 badanych, średni (HbA1c: 6,5 8%) 88 badanych, zły (HbA1c >8%) 65 badanych [15]. Wszyscy pacjenci byli leczeni insulinami ludzkimi i analogowymi. W pracy porównano wzrost w dwóch grupach badanych: leczonych metodą ciągłego podskórnego wlewu insuliny (terapia pompowa), zastosowanego w pierwszym roku od rozpoznania (127 badanych; 64 dziewcząt i 63 chłopców), z leczonymi metodami początkowo z zastosowaniem intensywnej funkcjonalnej insulinoterapii z użyciem penów do 3 lat, następnie za pomocą osobistej pompy insulinowej (115 badanych; 47 dziewcząt i 68 chłopców). Okres obserwacji wzrostu wynosił od 1 roku do 10 lat po rozpoznaniu cukrzycy typu 1 (x 4,75 lat). U wszystkich chorych przeprowadzano dokładne badania fizykalne w momencie rozpoznania choroby i podczas każdej wizyty. Wysokość ciała mierzono, stosując standardową technikę pomiarową, od podłoża do punktu vertex w ustawieniu głowy w płaszczyźnie frankfurckiej, przy użyciu stadiometru firmy Langenmesstechnik GmbH (Crescent Net 2001 Keller/Burmeister, System DrKeller I ) z dokładnością do 0,1 cm. Uzyskane wysokości ciała porównywano z siatkami do wykreślenia pozycji centylowej wzrostu dziecka polskiego, opracowanymi przez Z. Niedźwiecką i I. Palczewską [16,17]. Oceny rozwoju płciowego dokonywano w oparciu o skalę Tannera. Wielkość jąder oceniano orchidometrem Pradera. Za początek dojrzewania u chłopców uznano wielkość jąder powyżej 3 ml [18]. Analiza statystyczna Analizę statystyczną wyników przeprowadzano za pomocą pakietu statystycznego PQStat ver Zmiany centyla wzrostu w czasie prowadzonej obserwacji w poszczególnych grupach bada- Olgierd Pilecki, Ewelina Kalkstein-Nawrocka, Maria Żbikowska-Bojko, Katarzyna Robak-Kontna Endokrynol. Ped

4 nych analizowano testami: Kruskala-Wallisa, Trendu Jonckheere-Terpstra, U Manna-Whitneya. Za istotne przyjęto prawdopodobieństwo testowe na poziomie p<0,05, a za wysoce istotne na poziomie p<0,01. Pomocniczo korzystano z arkusza kalkulacyjnego Excel. Wyniki Wzrost dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę w okresie rozpoznania nie różnił się istotnie od norm populacyjnych. Średnia wzrostu dla ocenianej grupy mieściła się powyżej 50 centyla. W czasie trwania choroby obserwowano stopniowe obniżanie się średniej wartości centylowej wzrostu dla całej ocenianej grupy badanych. Stwierdzane różnice nie miały charakteru istotnego (p=0,26) (ryc. 1). Analiza przebiegu wzrostu, po uwzględnieniu pozycji centylowych w czasie rozpoznania, wykazała zróżnicowanie. Nie stwierdzono zmian pozycji centylowych w grupach dzieci z niedoborem wzrostu i niskich. Obniżenie wzrostu dotyczyło chorych z przeciętną wysokością i wysokich. U tych ostatnich obniżenie wzrostu osiągnęło istotnie niższą wartość (p<0,05) (ryc. 2). U 31% dzieci o wzroście przeciętnym w chwili rozpoznania następował późniejszy spadek pozycji centylowej wysokości, a w grupie wysokich późniejszy spadek dotyczył połowy dzieci (50%) ( p<0,05) (tab. I). Stopień wyrównania metabolicznego cukrzycy nie miał istotnego wpływu na przebieg wzrostu (p<0,66). W porównywanych grupach tendencja obniżania się wzrostu wśród badanych chorych była podobna (ryc. 3). W grupach ze złym i średnim wyrównaniem metabolicznym ponad 1/3 chorych obniżyła pozycję centylową wzrostu. Blisko połowa pacjentów dobrze wyrównanych metabolicznie utrzymywała wzrost w prognozowanym kanale centylowym (tab. II). W grupach chorych z cukrzycą oraz cukrzycą i chorobą dodatkową obserwowano podobny trend obniżania się wzrostu. Nie stwierdzono istotnych zależności między zmianami pozycji wzrostowych w okresie obserwacji zarówno w analizowa- Ryc. 1. Analiza zachowania się wzrostu całej grupy badanej Fig. 1. Analysis of the growth behavior of the total study group 12 Endokrynol. Ped Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1

5 Ryc. 2. Analiza zachowania się wzrostu po uwzględnieniu pozycji centylowej w czasie rozpoznania Fig. 2. Analysis of the growth behavior taking into account the position percentile calculation at the time of diagnosis Tabela I. Zmiana pozycji centylowej wzrostu w zależności od wzrostu w chwili diagnozy Table I. Changing position of percentile of the growth depending on the growth in the time of diagnosis Zmiana centyla wzrostu w okresie obserwacji Niedobór wzrostu Niski wzrost Przeciętny wzrost Wysoki wzrost N % N % N % N % Spadek *57 *31,5% *17 *50,0% Bez zmian 4 80,3% 13 66,7% 86 47,3% 10 26,7% Wzrost 2 20,2% 6 33,3% 39 21,2% 8 23,3% N liczba badanych *p<0,05 NS Olgierd Pilecki, Ewelina Kalkstein-Nawrocka, Maria Żbikowska-Bojko, Katarzyna Robak-Kontna Endokrynol. Ped

6 Ryc. 3. Analiza zachowania się wzrostu po uwzględnieniu stopnia wyrównania metabolicznego Fig. 3. Analysis of the growth behavior, taking into account the degree of metabolic control Tabela II. Analiza zachowania się wzrostu po uwzględnieniu stopnia wyrównania metabolicznego Table II. Analysis of the growth behavior, taking into account the degree of metabolic control Zmiana centyla wzrostu w okresie obserwacji Stopień wyrównania metabolicznego- HbA1c dobrze wyrównany średnio wyrównany źle wyrównany N % N % N % Spadek 29 32,7% 31 35,1% 25 38,1% Bez zmian 42 46,5% 39 44,2% 22 33,3% Wzrost 18 20,8% 18 20,8% 18 28,6% N liczba badanych 14 Endokrynol. Ped Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1

7 nych grupach, jak i między nimi (p>0,05) (ryc. 4). Wśród chorych z cukrzycą i chorobą współistniejącą u prawie połowy nastąpiło obniżenie pozycji centylowej wzrostu, wśród chorych obciążonych wyłącznie cukrzycą u 1/3 (tab. III). W kolejnych latach obserwacji nie stwierdzono obniżenia wzrostu wśród dziewcząt (utrzymywał się w tym samym poziomie centylowym) (p=0,89). W grupie chłopców obserwowano zaś systematyczne obniżanie się pozycji centylowej wzrostu. Analiza statystyczna wykazała wysoce istotne różnice miedzy kolejnymi latami (p<0,01). Ponad połowa badanych dziewcząt (50,5%) nie zmieniła kanału centylowego wzrostu. Wśród chłopców u ponad 1/3 (37,8%) doszło do spadku poziomu centylowego wzrostu (tab. IV, ryc. 5). Metoda prowadzonej insulinoterapii nie miała istotnego wpływu na zachowanie się wzrostu (p=0,19). Bardziej stabilny jego przebieg obserwowano u dzieci, u których zastosowano terapię pompową wcześniej (w pierwszym roku po rozpoznaniu). W drugiej grupie leczonych tą metodą, po 3 5 latach wcześniejszego stosowania insulinoterapii przy użyciu penów, u badanych stwierdzono nieistotną poprawę wzrostu (ryc. 6). W okresie wcześniejszym, terapii penowej, nie odnotowano zwolnienia wzrastania. W obu analizowanych grupach podobna liczba chorych (ponad 1/3) utrzymała swoją pozycję centylową (tab. V). W grupie dzieci chorych na cukrzycę rozpoznaną w okresie prepubertalnym obserwowano istotne statystycznie obniżenie pozycji wzrostowej (p=0,02). Wśród chorych, u których rozpoznano chorobę w okresie pubertalnym, przebieg wzrastania nie ulegał istotnym wahaniom (ryc. 7). Wzrost ulegał obniżeniu u większej liczby dzieci, które rozpoczęły leczenie w okresie przedpokwitaniowym w porównaniu z tymi, które zachorowały w okresie dojrzewania, odpowiednio: 41,7% / 23,9%, i była to różnica istotna statystycznie (p<0,05) (tab. VI). Omówienie Wzrost, jego przebieg, to nie tylko jeden z parametrów antropometrycznych, lecz także ważny czynnik rozwoju psychicznego parametr uzna- Ryc. 4. Zmiana pozycji centylowej wzrostu w zależności od choroby współistniejącej Fig. 4. Changing the position of percentile of the growth, depending on the coexisting disease Olgierd Pilecki, Ewelina Kalkstein-Nawrocka, Maria Żbikowska-Bojko, Katarzyna Robak-Kontna Endokrynol. Ped

8 Tabela III. Zmiana pozycji centylowej wzrostu w zależności od choroby współistniejącej Table III. Changing the position of percentile of the growth, depending on the coexisting disease Zmiana centyla wzrostu w okresie obserwacji Cukrzyca Cukrzyca / Choroba dodatkowa N % N % Spadek 65 32,0% 18 46,1% Bez zmian 90 44,2% 15 38,5% Wzrost 48 23,6% 6 15,4% N liczba badanych Ryc. 5. Analiza zachowania się wzrostu po uwzględnieniu płci Fig. 5. Analysis of the growth behavior taking into account sex Tabela IV. Analiza zachowania się wzrostu po uwzględnieniu płci Table IV. Analysis of the growth behavior taking into account sex Zmiana centyla wzrostu w okresie obserwacji Chłopcy Dziewczęta N % N % Spadek 50 37,8% 34 30,7% Bez zmian 48 37,0% 56 50,5% Wzrost 33 25,2% 21 18,8% N liczba badanych 16 Endokrynol. Ped Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1

9 Ryc. 6. Zmiana pozycji centylowej wzrostu w zależności od czasu rozpoczęcia leczenia przy pomocy osobistej pompy insulinowej Fig. 6. Changing the position of percentile of the growth, depending on the time of CSII with the personal pump initiation Tabela V. Zmiana pozycji centylowej wzrostu w zależności od czasu rozpoczęcia leczenia przy pomocy osobistej pompy insulinowej Table V. Changing the position of percentile of the growth, depending on the time of CSII with the personal pump initiation Zmiana centyla wzrostu w okresie obserwacji CSII: do 1 roku od diagnozy CSII: po 3 latach od diagnozy N % N % Spadek 31 40,7% 21 18,2% Bez zmian 29 37,1% 41 36,2% Wzrost 17 22,2% 53 45,6% N liczba badanych Olgierd Pilecki, Ewelina Kalkstein-Nawrocka, Maria Żbikowska-Bojko, Katarzyna Robak-Kontna Endokrynol. Ped

10 Ryc. 7. Zmiana zachowania się wzrostu po uwzględnieniu stadium dojrzewania płciowego w momencie diagnozy Fig. 7. Changing the growth behavior taking into account the stage of puberty at the time of diagnosis Tabela VI. Zmiana zachowania się wzrostu, po uwzględnieniu stadium dojrzewania płciowego w momencie diagnozy Table VI. Changing the growth behavior, taking into account the stage of puberty at the time of diagnosis Zmiana centyla wzrostu w okresie obserwacji Okres przedpokwitaniony Okres pokwitaniowy N % N % Spadek *60 *41,7% *23 *23,9% Bez zmian 57 39,4% 48 48,9% Wzrost 27 18,9% 27 27,3% N liczba badanych *p<0,05 wany za wskaźnik zdrowia. W ocenianej grupie chorych wzrost badany w czasie rozpoznania był zbliżony do normy populacyjnej. W kolejnych latach trwania choroby następowało stopniowe obniżanie się średniej wartości centylowej wzrostu, przy czym stwierdzane różnice między poszczególnymi latami i wartości skrajne (rozpoznanie koniec obserwacji) nie były istotne statystycznie. Wyniki analiz innych autorów były podobne [26 28]. Obserwacje odmienne są rzadsze. Elamin i wsp. obserwowali grupę chorych na cukrzycę typu 1, w której średni wzrost ostateczny był niższy od prognozowanego. U tych dzieci obserwowano także opóźnione dojrzewanie [29]. Różnice w przebiegu wzrastania chorych, w odniesieniu do populacji zdrowej, zaobserwowano po uwzględnieniu pozycji centylowej wzrostu w momencie rozpoznania. Przebieg procesu wzrastania nie uległ zmianie w grupach dzieci z niedoborem wzrostu i niskich. Istotne pogorszenie wzrastania 18 Endokrynol. Ped Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1

11 wystąpiło w grupie pacjentów wysokich. Wśród nich połowa badanych obniżyła swoją pozycję centylową w porównaniu z niespełna 1/3 chorych ze wzrostem przeciętnym i była to różnica istotna statystycznie. Salerno i wsp. uważają, że obserwowany spadek wysokości ciała jest niezależny od czasu trwania cukrzycy, stopnia kontroli metabolicznej, zapotrzebowania na insulinę. Im wyższy jest wzrost w chwili rozpoznania, tym większy jest jego końcowy deficyt [30]. Ocena zachowania się wzrostu po uwzględnieniu płci wykazała różnice. Nie obserwowano zmian w procesie wzrastania wśród dziewcząt. W grupie chłopców stwierdzono natomiast systematyczne obniżanie się pozycji centylowej wzrostu, wskazujące na wysoce istotne różnice między kolejnymi latami. Ponad połowa dziewcząt (51%) nie zmieniła pozycji centylowej wzrostu. Wśród chłopców u ponad 1/3 doszło do jego obniżenia. Wyniki prezentowane przez innych autorów są zróżnicowane. Znaczące opóźnienie wzrastania u chłopców stwierdzili Salardi i wsp. [31]. W obserwacjach Luny i wsp. zwolnienie tempa wzrastania dotyczyło obu płci, ale wzrost końcowy nie odbiegał od normy [32]. W badaniach Szaleckiego i wsp. chłopcy osiągnęli wyższą wysokość ciała od swoich rówieśników, a dziewczęta były niższe niż zdrowe rówieśniczki [11]. W doniesieniu Donaghue i wsp. dziewczęta osiągnęły niższy wzrost docelowy [22]. Salardi i wsp. oraz Chiarelli i wsp. nie odnotowali wpływu zwolnionego wzrostu pokwitaniowego dziewcząt na wzrost końcowy [31,33]. Bizzarri i wsp. obserwowali upośledzenie wzrostu bardziej nasilone u płci męskiej, przede wszystkim u tych ze złą kontrolą glikemii [34]. U blisko 1/5 naszych pacjentów stwierdzaliśmy współwystępowanie innej choroby przewlekłej. Były to choroby tarczycy (niedoczynności tarczycy w różnych stadiach), choroby o podłożu immunologicznym: autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, celiakia, astma oskrzelowa, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, zespół nerczycowy oraz wielotorbielowatość nerek. W obu ocenianych grupach chorych, z cukrzycą i cukrzycą i chorobą dodatkową, obserwowano podobny nieistotny spadek wysokości ciała. Również między grupami nie odnotowano różnicy istotnej w ocenie tego parametru somatycznego, jakkolwiek w grupie chorych z cukrzycą i chorobą współistniejącą prawie połowa obniżyła wzrost w czasie obserwacji, a wśród chorych obciążonych wyłącznie cukrzycą blisko 1/3. Najczęściej cukrzycy towarzyszą choroby tarczycy [35,36]. Ergur i wsp. nie stwierdzili istotnej statystycznie zmiany pozycji wzrostowej w okresie obserwacji chorych z cukrzycą typu 1 i chorobą towarzyszącą [37]. Nie pogarszało pozycji centylowej wzrostu współwystępowanie celiakii u diabetyków. Należy pamiętać jednak, że dzieci z tzw. podwójną diagnozą mogą wymagać dłuższego czasu na osiągnięcie poprawy w zakresie dodatkowej choroby przewlekłej (np. potrzeba dłuższego czasu na dostosowanie się do diety bezglutenowej), a trudności w uzyskaniu wyrównania metabolicznego mogą wynikać właśnie z tych powodów i wpływać na przebieg wzrastania [38]. Metody stosowanej insulinoterapii u naszych chorych nie miały istotnego statystycznie wpływu na zachowanie się wzrostu. Stabilniejszy przebieg wzrastania obserwowano u badanych, którzy wcześniej rozpoczęli leczenie za pomocą ciągłego podskórnego wlewu insuliny (terapia pompowa) po roku od rozpoznania w porównaniu z grupą leczoną tą metodą po trzech latach stosowania metody funkcjonalnej insulinoterapii za pomocą wstrzykiwaczy. Podobna liczba chorych w analizowanych grupach utrzymała w okresie obserwacji pozycję centylową wzrostu (ponad 1/3). Po zastosowaniu terapii pompowej w późniejszym okresie po rozpoznaniu zaobserwowaliśmy ciekawe zjawisko. Wśród tych chorych nastąpiła poprawa wzrostu, jakkolwiek nieistotna. Podobne wyniki badań przedstawili Vaman i wsp. [39]. Terapia pompowa pomaga uzyskać lepszy stopień wyrównania metabolicznego, poprawić je w stosunkowo krótkim czasie. Sprzyja także lepszej kontroli rodzicielskiej, zwłaszcza u młodszych pacjentów [40 42]. Bizzarri i wsp. uważają, że nie metoda insulinoterapii, a stan wyrównania metabolicznego ma decydujące znaczenie w prawidłowym procesie wzrastania [34]. Oceniono przebieg wzrostu w odniesieniu do okresu rozwojowego pacjentów. Porównano ten parametr u chorych w okresach prepubertalnym i pubertalnym. Nie obserwowano zmian w procesie wzrastania u ocenianych w okresie dojrzewania. Obniżenie wysokości ciała na poziomie istotnym statystycznie stwierdzono u badanych, którzy rozpoczęli leczenie cukrzycy w okresie przeddojrzewaniowym. Objęło prawie połowę z nich i stanowi to różnicę istotną w porównaniu z grupą w okresie pubertalnym. Obserwacje nasze korelują z wynikami innych doniesień. Na zahamowanie wzrostu szczególnie narażone są dzieci w okresie przedpokwitaniowym, z rozpoznaniem choroby poniżej 5 roku życia i w początkowych stadiach dojrzewania [39,44]. Niektórzy autorzy uznają wiek w chwili Olgierd Pilecki, Ewelina Kalkstein-Nawrocka, Maria Żbikowska-Bojko, Katarzyna Robak-Kontna Endokrynol. Ped

12 rozpoznania cukrzycy typu 1 i wyrównanie metaboliczne za czynniki mające istotne znaczenie w osiągnięciu prognozowanego wzrostu końcowego [45]. Opóźnienie rozwoju fizycznego dodatnio koreluje z czasem trwania cukrzycy w okresie przeddojrzewaniowym [29]. Nie zawsze jednak obserwowane wahania w zakresie wzrostu będą miały wpływ na wzrost ostateczny [32,33]. Stan wyrównania metabolicznego nie miał istotnego statystycznie wpływu na spadek tempa wzrastania wśród naszych chorych. Podobna tendencja obniżania się wzrostu obserwowana była wśród chorych dobrze i źle wyrównanych. W każdej grupie pogorszenie wzrostu znajdowano u około 1/3 badanych. Prawie połowa dzieci z dobrym wyrównaniem metabolicznym utrzymała pozycję centylową wzrostu sprzed rozpoznania. Wpływ stopnia wyrównania metabolicznego na wzrost jest nadal sprawą kontrowersyjną [27, 33]. Wcześniejsze doniesienia dotyczące dzieci z gorszym wyrównaniem metabolicznym wskazywały na niższą ostateczną wysokość ciała [19]. Danne i wsp. stwierdzili, że stopień wyrównania, niezależnie od okresu rozwojowego, odpowiada za pogorszenie wzrostu [43]. Wise i wsp. udowodnili, że zahamowanie wzrostu można łączyć z przewlekłymi hiperglikemiami, nawet jeśli chory jest w okresie zaawansowanego dojrzewania płciowego [44]. Donaghue i wsp. oraz Holl i wsp. przedstawili w swojej pracy redukcję linearnego wzrostu u źle wyrównanych [22,46]. Obserwacje zbliżone do prezentowanych w naszej pracy przedstawili Vaman i wsp. [39]. Salardi i wsp. potwierdzili brak istotnego statystycznie wpływu wyrównania metabolicznego na wzrost docelowy. Zasugerowali jednak, że obniżenie wzrostowego skoku pokwitaniowego u chłopców może zależeć od tej wartości i jednocześnie paradoksalnie pokazali, że w drugim roku obserwacji lepiej rosną gorzej wyrównani [31]. Wzrost w momencie rozpoznania cukrzycy jest istotny jako wskaźnik prognostyczny wysokości ostatecznej, zwłaszcza wzrost wysoki. Zmiany wzrostu nie przebiegają gwałtownie, dlatego trzeba systematycznie nadzorować tę cechę somatyczną [25]. Nadal wielu autorów informuje o pogorszeniu tempa wzrastania po rozpoznaniu cukrzycy, ale nasilenie tego zjawiska jest mniejsze niż w przeszłości. Jest to wynik wielokierunkowych działań. Kluczowe jest dążenie do poprawy wyrównania metabolicznego [28]. Istotne są: młodszy wiek zachorowania, czas trwania choroby, przebieg okresu pokwitania, płeć, metoda insulinoterapii, choroby dodatkowe [23,32]. Wnioski Najbardziej narażeni na utratę prognozowanego wzrostu końcowego są chorzy w okresie przedpokwitaniowym oraz z najwyższym potencjałem wzrostowym w czasie rozpoznania cukrzycy typu 1. Systematyczne pomiary antropometryczne u chorych na cukrzycę typu 1 dostarczają istotnych informacji o zachowaniu się wzrostu. Piśmiennictwo / References 1. Ignasiak Z., Sławińska T.: Akceleracja rozwoju i zmiany sekularne cech morfologicznych młodzieży wrocławskiej. Przegl. Antropol., 1993:56,1-2, Wolański N.: Rozwój biologiczny człowieka. Wyd. PWN, Warszawa 2005, Otto-Buczkowska E.: Łagodna cukrzyca? Med. Rodz., 2003:6, Strojek K., Czupryniak L., Małecki M. et al.: Cukrzyca. Ukryta pandemia. Sytuacja w Polsce. 2013, Szadkowska A., Pietrzak I., Bodalska- Lipińska J. et al.: Wskaźnik masy ciała (BMI) a zapadalność na cukrzycę typu I u dzieci w regionie łódzkim. Przegl. Pediatr., 2006:36,3, Myśliwiec M.: Cukrzyca u dzieci etiopatogneza, diagnostyka, terapia. Forum Med. Rodzinnej., 2007:1,2, Chobot A., Polańska J., Deja G., Jarosz- Chobot P.: Incidence of type 1 diabetes among Polish Children ages 0-14 years from Acta Diab., 2005:52, 3, Jarosz-Chobot P., Polańska K.J., Szadkowska A. et al.: Rapid increase in the incidence of type 1 diabetes in Polish children from 1989 to 2004 and predictions for 2010 to Diabetologia, 2011:54, 3, Pilecki O., Robak-Kontna K., Jasiński D. et al.: Epidemiologia cukrzycy typu I w regionie bydgoskim w latach Endokrynol. Diabetol. Choroby Przemiany Materii Wieku Rozw., 2003:9,2, Otto-Buczkowska E., Jarosz-Chobot P., Tucholski K.: Nowoczesne metody leczenia i monitorowania cukrzycy typu 1. Endokrynol. Ped., 2008:3, 59, Kołodziejczyk H., Wierzbicka E., Szalecki M.: Ocena rozwoju somatycznego młodzieży z cukrzycą typu 1 na podstawie parametrów antropometrycznych w odniesieniu do populacji rówieśniczej. Endokrynol. Ped., 2013:12, 4, 45, ISPAD Declaration of Kos in Consensus Guidelines ISPAD, Published by Medical Forum International, The St Vincent Declaration in Consensus Guidelines ISPAD, Published by Medical Forum International, Mauras M.M., Rogol A.D.: Function of the growth hormone-insulin-like growth factor I axis in the profoundly growth retarded diabetic child: evidnece for defective target organ responsiveness in the Mauriac Syndrome. Metabolism, 1991:40, Endokrynol. Ped Wzrost u dzieci z cukrzycą typu 1

13 15. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę Diabetol. Klin., 2013:2, supl. A. 16. Metera M., Romer T.E.: Objawy dojrzewania. W: Romer T.E. red. Zaburzenia hormonalne u dzieci i młodzieży. Wyd. Fundacji Buchnera-Split Trading, 1995, Penfold J., Hase H.P., Marshall G. et al.: Final adult hight and its relationship to blood glucose control and microvascular complications in IDDM. Diab. Med., 1995:12, Palczewska I.: Metody rozwoju somatycznego, W: Mięsowicz I. red. Auksologia. Wyd. APS im. M. Grzegorzewskiej, Warszawa 2001, Szalecki M., Pańkowska E., Wysocka- Mincewicz M. et al.: Hormon wzrostu w cukrzycy typu 1 u dzieci. Klinika Pediatr. Diabetol. Endokrynol. Wieku Dziec., 2008:4,16, Niedźwiecka A.: Insulinopodobny czynnik wzrostowy 1 (somatomedyna C) i jego białka wiążące 1 i 3 u dzieci, ze szczególnym uzwględnieniem cukrzycy. Endokrynol. Diabetol. Choroby Przemiany Materii Wieku Rozw., 2000:6, 1, Donaghue C., Kordonouri O., Chan A. et al.: Secular trends in growth in diabetes: are we winning? Arch. Dis. Child., 2003:88, Palczewska I., Niedźwiecka Z.: Wskaźniki rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży warszawskiej. Med. Wieku Rozwoj., 2001:5,1, Virmani A.: Growth disorders in type 1 diabetes: an Indian experience. Indian J. Endocrinol. Met., 2015:19, Hoskins P.J., Leslie R.D., Pyke D.A.: Height at diagnosis of diabetes in children: a study in identical twins. British Med. J., 1985:290, Songer T.J., Laporte R.E., Tajima N. et al.: Height at diagnosis of insulin dependent diabetes in patients and their non-diabetic family members. British Med. J., 1986:292, Wędrychowicz A., Dziatkowiak H., Nazim J. et al.: Wzrastanie i pokwitanie oraz stężenia IGF-1 i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1. Diabetol. Prakt., 2004:5, 2, Demir K., Altincik A., Abaci A. et al.: Growth of children with type 1 diabetes mellitus. J. Clin. Res. Ped. Endo., 2010:2,2, Bonfig W. Kapellen T.,11 Fritsch M.: Growth in children and adolescents with type 1 diabetes. J. Pediatr., 2012:160,6, Elamin A., Hussein O., Tuvemo T.: Growth, puberty, and final hight in child with type 1 diabetes. J. Diabetes Complications, 2006:20,4, Salerno M., Argenziano A., Di Maio S. et al.: Pubertal growth, sexual maturation and final hight in children with IDDM. Efect of age at onset and metabolic control. Diabetes Care, 1997:20, 5, Salardi S., Tonioli S., Tassoni P. et al.: Growth and growth factors in diabetes mellitus. Arch. Dis. Child., 1987:62, Luna R., Alvarez-Vasquez P., Hervas E. et al.: The role of diabetes duration, pubertal development and metabolic control in growth in children with type 1 diabetes mellitus. L. Pediatr. Endocrinol. Metab., 2005:18, Chiarelli F., Giannini C., Mohn A.: Growth, growth factors and diabetes. Eur. J. Endocrinol., 2004:151, Bizzarri C., Benevento D., Giannone G. et al.: Sexual dimorphism in growth and insulin-like growth factor-1 in children with type 1 diabetes mellitus. Growth Horm IGF Res., 2014:24, 6, Peczyńska J., Urban M., Głowińska- Olszewska B. et al.: Występowanie chorób tarczycy u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1. Endokrynol. Ped., 2006:5;1,14, Jung E.S., Han D.K., Yang E.M. et al.: Thyroid autoimmunity in children and adolescents with newly diagnosed type 1 diabetes mellitus. Ann. Pediatr. Endocrinol. Metab., 2014:19, Ergur A.T., Ocal G., Berberoglu M. et al.: Celiac disease and autoimmune thyroid disease in children with type 1 diabetes mellitus: clinical and HLAgenotyping results. J. Clin. Res. Ped. Endo., 2010:2,4, Mackinder M., Allison G., Svolos V. et al.: Nutritional status, growth and disease management in children with single and dual diagnosis of type 1 diabetes mellitus and coeliac disease. BMC Gastroenterol., 2014:14,99, Vaman V.K., Lavanya S.P., Basavraj B.M. et al: Growth status of children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Indian J. Endocrinol. Metab., 2013:11-12,17,6, Piekarski R., Szewczyk L., Michalczyk A. et al: Długofalowa ocena wyrównania metabolicznego dzieci z cukrzycą typu 1 leczonych przy pomocy osobistej pompy insulinowej. Endokrynol. Ped., 2014:13, 1,46, Lipka M., Trippenbach-Dulska H., Procner- Czaplińska M. et al.: Zalety zastosowania ciągłego podskórnego wlewu insuliny u dzieci począwszy od rozpoznania cukrzycy typu 1. 7-letnia obserwacja. Endokrynol. Ped., 2010:9,4,33, Florys B., Ochocka A., Jabłońska J. et al.: Zastosowanie osobistej pompy insulinowej a tradycyjna intensywna insulinoterapia u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1. Endokrynol. Ped., 2009:8,2,27, Danne T., Kordonouri O., Enders I. et al.: Factors influencing height and weight development in children with diabetes. Results of the Berlin Retinopathy Study, Diabetes Care, 1997:3, 20,3, Wise J.E., Kolb E.L., Sauder S.E.: Effect of glycemic control on growth velocity in children with IDDM. Diabetes Care., 1992:7,15,7, Holl R.W., Grabert M., Heinze E. et al: Age at onset and long-term metabolic control affect height in type 1 diabetes mellitus. Eur. J. Ped., 1998:157, Olgierd Pilecki, Ewelina Kalkstein-Nawrocka, Maria Żbikowska-Bojko, Katarzyna Robak- -Kontna Endokrynol. Ped

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w

Bardziej szczegółowo

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych. lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy

Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Piekarski R. i inni: Długofalowa ocena wyrównania Szewczyk L. dzieci i inni z cukrzycą Aktywność typu opioidowa 1, leczonych u dziewcząt przy z nadczynnością pomocy osobistej i niedoczynnością pompy insulinowej

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy

Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Kołodziejczyk H. i inni: Ocena rozwoju somatycznego młodzieży z cukrzycą Szewczyk typu 1 L. na i inni podstawie Aktywność parametrów opioidowa u antropometrycznych dziewcząt z nadczynnością w odniesieniu

Bardziej szczegółowo

IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy

IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy Czwartek 29.09.2016 "Postępy endokrynologii i diabetologii dziecięcej" 8.00-9.00 Rejestracja uczestników 9:00-11:00 Sesja 1 Co nowego w endokrynologii i diabetologii?

Bardziej szczegółowo

W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1.

W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Wstęp: Celem pracy Materiały i metody:

STRESZCZENIE Wstęp: Celem pracy Materiały i metody: STRESZCZENIE Wstęp: Dzięki poprawie wyników leczenia przeciwnowotworowego u dzieci i młodzieży systematycznie wzrasta liczba osób wyleczonych z choroby nowotworowej. Leczenie onkologiczne nie jest wybiórcze

Bardziej szczegółowo

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA

Bardziej szczegółowo

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.

Cukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

DiabControl RAPORT KOŃCOWY

DiabControl RAPORT KOŃCOWY DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Wprowadzenie

STRESZCZENIE Wprowadzenie STRESZCZENIE Wprowadzenie Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią, wynikającą z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny.

Bardziej szczegółowo

Wzrastanie i pokwitanie oraz stężenia IGF-1. i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 (insulin-like

Wzrastanie i pokwitanie oraz stężenia IGF-1. i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 (insulin-like PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Anna Wędrychowicz 1, Hanna Dziatkowiak 1, Joanna Nazim 1, Krystyna Sztefko 2 1 Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Katedry Pediatrii Polsko-Amerykańskiego Instytutu

Bardziej szczegółowo

Anna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak

Anna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak IMiD, Wydawnictwo Aluna Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 2 Anna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak Klinika Pediatrii i Endokrynologii, Warszawski Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY 10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości

Bardziej szczegółowo

Praca oryginalna Endokrynol. Ped : DOI: /EP

Praca oryginalna Endokrynol. Ped : DOI: /EP Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2017.16.4.61:263-268 DOI: 10.18544/EP-01.16.04.1680 Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2017.16.4.61:263-268 Poziom C-peptydu a parametry kliniczne u dzieci z nowo rozpoznaną

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 2 LICZBA LUDNOŚCI W 2010 ROKU 2010 województwo łódzkie miasto Łódź liczba ludności ogółem 2552000 737098 0 19 r.ż. 504576 (19,7) 117839 (15,9)

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIESKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 200 Katedra i Klinika Endokrynologii Akademii Medycznej im. prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie Kierownik Kliniki:

Bardziej szczegółowo

ediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek

ediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek ediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek II Konferencja i3: internet infrastruktury innowacje enauka

Bardziej szczegółowo

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)

Bardziej szczegółowo

Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska

Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO

Bardziej szczegółowo

Pracownia auksologiczna

Pracownia auksologiczna Pracownia auksologiczna A. Rusińska Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytet Medyczny w Łodzi 2012 Rozwój biologiczny składa się z nieodwracalnych procesów wzrastania różnicowania

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie

Bardziej szczegółowo

Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych

Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Kliniczny Oddział Diabetologii i Pediatrii Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Funkcjonalna insulinoterapia

Bardziej szczegółowo

Dorobek Naukowy, Joanna Rutkowska

Dorobek Naukowy, Joanna Rutkowska Oryginalne pełnotekstowe prace naukowe 2012 1. Bandurska-Stankiewicz E., Matuszewski W., Wiatr-Bykowska D., Kuglarz E., Olszewska M., Rutkowska J. Algorytm przejścia u chorych na cukrzycą typu 2 leczonych

Bardziej szczegółowo

Klinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii

Klinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Postępy w terapii cukrzycy typu 1 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek

Bardziej szczegółowo

Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny Szczecin ZESPÓŁ SŁABOŚCI I JEGO WPŁYW NA ROKOWANIE CHOREGO

Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny Szczecin ZESPÓŁ SŁABOŚCI I JEGO WPŁYW NA ROKOWANIE CHOREGO Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny Szczecin ZESPÓŁ SŁABOŚCI I JEGO WPŁYW NA ROKOWANIE CHOREGO Zespół słabości: definicja Charakteryzuje się spadkiem odporności na ostry

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą 14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces

Bardziej szczegółowo

Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne?

Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Dr hab. n. med. Anna Oblacińska Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka

Bardziej szczegółowo

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera

Bardziej szczegółowo

Szkoła przyjazna dziecku z cukrzycą. Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Szkoła przyjazna dziecku z cukrzycą. Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Szkoła przyjazna dziecku z cukrzycą Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Dzieci chorują głównie na cukrzycę typu 1 Cukrzyca typu 1 - jest chorobą charakteryzującą

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Florys B. i inni: Zastosowanie osobistej pompy insulinowej a tradycyjna intensywna insulinoterapia u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 Vol. 8/2009 Nr 2(27) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Bardziej szczegółowo

Nowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht

Nowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International

Bardziej szczegółowo

Dzieci poniżej 10 roku życia leczone od momentu rozpoznania cukrzycy typu 1 przy pomocy pompy insulinowej 3 letni okres obserwacji

Dzieci poniżej 10 roku życia leczone od momentu rozpoznania cukrzycy typu 1 przy pomocy pompy insulinowej 3 letni okres obserwacji Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2018.17.2.63:81-88 DOI: 10.18544/EP-01.17.02.1694 Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2018.17.2.63:81-88 Dzieci poniżej 10 roku życia leczone od momentu rozpoznania cukrzycy

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Rymkiewicz-Kluczyńska B. i inni: Ocena wyników leczenia hormonem Szewczyk wzrostu L. polskich i inni Aktywność pacjentów opioidowa z idiopatycznym u dziewcząt niedoborem z nadczynnością hormonu i niedoczynnością

Bardziej szczegółowo

PROGRAM VIII ZJAZD ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ. oraz XXIV SYMPOZJUM POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ

PROGRAM VIII ZJAZD ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ. oraz XXIV SYMPOZJUM POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII oraz XXIV SYMPOZJUM POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII GRANICE ENDOKRYNOLOGII PROGRAM VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII oraz XXIV SYMPOZJUM

Bardziej szczegółowo

Oryginalne pełnotekstowe prace naukowe

Oryginalne pełnotekstowe prace naukowe Oryginalne pełnotekstowe prace naukowe 2012 1. Bandurska-Stankiewicz E., Matuszewski W., Wiatr-Bykowska D., Kuglarz E., Olszewska M., Rutkowska J. Algorytm przejścia u chorych na cukrzycą typu 2 leczonych

Bardziej szczegółowo

Praca oryginalna Original Paper Pediatr Endocrinol Diabetes Metab 2017;23,2:83-95 DOI: /PEDM

Praca oryginalna Original Paper Pediatr Endocrinol Diabetes Metab 2017;23,2:83-95 DOI: /PEDM Praca oryginalna Original Paper DOI: 10.18544/PEDM-23.02.0078 redakcja@pediatricendocrinology.pl www.pediatricendocrinology.pl www.pteidd.pl Kierunek zmian w rozwoju somatycznym u dzieci i młodzieży z

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie dzieci chorych na cukrzycę do prozdrowotnego stylu życia. Preparing children with diabetes to healthy lifestyle

Przygotowanie dzieci chorych na cukrzycę do prozdrowotnego stylu życia. Preparing children with diabetes to healthy lifestyle Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2015.14.2.51.47-54. Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2015.14.2.51.47-54. Przygotowanie dzieci chorych na cukrzycę do prozdrowotnego stylu życia Preparing children with

Bardziej szczegółowo

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi

Bardziej szczegółowo

PROGRAM VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ. oraz XXIV SYMPOZJUM

PROGRAM VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ. oraz XXIV SYMPOZJUM VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII oraz XXIV SYMPOZJUM POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII GRANICE ENDOKRYNOLOGII PROGRAM VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII oraz X XIV SYMPOZJUM

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca a kamica żółciowa

Cukrzyca a kamica żółciowa PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Vol. 9/2010 Nr 1(30) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Uwarunkowania tempa wzrastania chłopców z somatotropinową niedoczynnością przysadki leczonych hormonem wzrostu The Growth Rate Determinations

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

Analysis of selected factors influencing the course of insulin pump therapy in children and adolescents

Analysis of selected factors influencing the course of insulin pump therapy in children and adolescents Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2017.16.3.60:187-196 DOI: 10.18544/EP-01.16.03.1674 Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2017.16.3.60:187-196 Analiza wybranych czynników wpływających na przebieg terapii

Bardziej szczegółowo

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Bardziej szczegółowo

Zespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży

Zespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży 52 Zespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży Irritable bowel syndrome in children Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk Pediatr Pol 2010; 85 (1): 52 56 2010 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia

ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria

Bardziej szczegółowo

inwalidztwo rodzaj pracy

inwalidztwo rodzaj pracy Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego

Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Poland VII Zjazd PTNFD,Łódź,24-26.05.,

Bardziej szczegółowo

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia. STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia

Bardziej szczegółowo

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski

Bardziej szczegółowo

Nowy wymiar samokontroli w cukrzycy.

Nowy wymiar samokontroli w cukrzycy. Nowy wymiar samokontroli w cukrzycy. Prof. dr hab. med. Maciej T. Małecki Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Plan wykładu 1. Samokontrola glikemii

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii

Bardziej szczegółowo

T. XXXVII Zeszyty Naukowe WSHE 2013 r.

T. XXXVII Zeszyty Naukowe WSHE 2013 r. T. XXXVII Zeszyty Naukowe WSHE 2013 r. Dorota Kochman (Wydział Nauk o Zdrowiu, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku Instytut Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku) Barbara

Bardziej szczegółowo

PROGRAM VIII ZJAZD ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ. oraz XXIV SYMPOZJUM POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ

PROGRAM VIII ZJAZD ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ. oraz XXIV SYMPOZJUM POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII I DIABETOLOGII DZIECIĘCEJ VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII oraz XXIV SYMPOZJUM POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII GRANICE ENDOKRYNOLOGII PROGRAM VIII ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENDOKRYNOLOGII oraz XXIV SYMPOZJUM

Bardziej szczegółowo

Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze

Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia

Bardziej szczegółowo

Zaburzenie równowagi energetycznej

Zaburzenie równowagi energetycznej Otyłość dzieci i młodzieży czy można jej zapobiec? Dr n. med. Andrea Horvath Dr n. med. Piotr Dziechciarz Klinika Pediatrii WUM Zaburzenie równowagi energetycznej wyrażonej nadmiernym odkładaniem tkanki

Bardziej szczegółowo

I. STRESZCZENIE Cele pracy:

I. STRESZCZENIE Cele pracy: I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Zubkiewicz-Kucharska A. i inni: Wpływ wybranych czynników Szewczyk na skuteczność L. i inni leczenia Aktywność rhgh opioidowa u dzieci u dziewcząt z somatotropinową z nadczynnością i niedoczynnością przysadki

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Zubkiewicz-Kucharska, 1 Joanna Chrzanowska, 1 Monika Seifert, Urszula Opalińska, 1 Michał Stępkowski, 1 Anna Noczyńska

Agnieszka Zubkiewicz-Kucharska, 1 Joanna Chrzanowska, 1 Monika Seifert, Urszula Opalińska, 1 Michał Stępkowski, 1 Anna Noczyńska Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2019.18.1.66:1-16 DOI: 10.18544/EP-01.18.01.1711 Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2019.18.1.66:1-16 Lepiej wyrównani metabolicznie- Pacjenci z cukrzycą typu 1 leczeni

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Vol. 4/2005 Nr 4(13) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Próba oceny wybranych aspektów stanu emocjonalnego dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 w zależności od wyrównania metabolicznego

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:

Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: 2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,

Bardziej szczegółowo

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej

Bardziej szczegółowo

Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat

Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Seria: Kultura Fizyczna 00, z. VIII Inga Kordel Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku 1 lat Streszczenie

Bardziej szczegółowo

Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych

Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM

Bardziej szczegółowo

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof

Bardziej szczegółowo

I STANU ODŻYWIENIA U POLSKICH 13-LATKÓW W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU 1

I STANU ODŻYWIENIA U POLSKICH 13-LATKÓW W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU 1 PRZEGL EPIDEMIOL 2010; 64: 565-570 Zdrowie publiczne Maria Jodkowska, Anna Oblacińska, Izabela Tabak, Krystyna Mikiel-Kostyra WYSTĘPOWANIE ZABURZEŃ WZRASTANIA I STANU ODŻYWIENIA U POLSKICH 13-LATKÓW W

Bardziej szczegółowo

Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978 2004

Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978 2004 Wydawnictwo UR 2009 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2009, 3, 239 250 Anna Radochońska 1, Lidia Perenc 2 Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRZYGOTOWANY PRZEZ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE 1

PROGRAM PRZYGOTOWANY PRZEZ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE 1 PROGRAM PRZYGOTOWANY PRZEZ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE 1 1. dr n. med. Anna Stefanowicz Przewodnicząca Zespołu; Pracownia Pielęgniarstwa Pediatrycznego, Zakład Pielęgniarstwa Ogólnego, Gdański Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health

Bardziej szczegółowo

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ryszard Asienkiewicz Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI

Bardziej szczegółowo

22 września 2018 Radisson Blu Centrum Hotel V KONFERENCJA PRAKTYCZNE ASPEKTY LECZENIA CHORYCH NA CUKRZYCĘ TYPU 1

22 września 2018 Radisson Blu Centrum Hotel V KONFERENCJA PRAKTYCZNE ASPEKTY LECZENIA CHORYCH NA CUKRZYCĘ TYPU 1 22 września 2018 Radisson Blu Centrum Hotel V KONFERENCJA PRAKTYCZNE ASPEKTY LECZENIA CHORYCH NA CUKRZYCĘ TYPU 1 Ciągłe i długoterminowe monitorowanie glikemii to inwestycja w zdrowie pacjenta z cukrzycą

Bardziej szczegółowo

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,

Bardziej szczegółowo

Koszty i wycena świadczeo zdrowotnych w opiece diabetologicznej

Koszty i wycena świadczeo zdrowotnych w opiece diabetologicznej Koszty i wycena świadczeo zdrowotnych w opiece diabetologicznej Motto wykładu Ja nie leczę, tylko wykonuję procedurę, która może się okazać nadwykonaniem... Dr Konstanty Radziwiłł Medical Tribune, 7 listopada

Bardziej szczegółowo

ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA

ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA 14 listopada, jak co roku, obchodzony jest Światowy Dzieo Cukrzycy. Decyzją Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF), motywem przewodnim w tym roku będzie cukrzyca

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI

LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe

Bardziej szczegółowo

Akceleracja rozwoju i zmiany sekularne cech morfologicznych młodzieży wrocławskiej

Akceleracja rozwoju i zmiany sekularne cech morfologicznych młodzieży wrocławskiej Przegląd Antropologiczny tom 56, z. 1-2, s. 109-113, Poznań 1993 Akceleracja rozwoju i zmiany sekularne cech morfologicznych młodzieży wrocławskiej Zofia Ignasiak, Teresa Sławińska Abstract ACCELERATION

Bardziej szczegółowo

środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności

środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu

Bardziej szczegółowo

pośrednich wykładników insulinooporności (lipidogram, BMI) oraz stężenia fetuiny A w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 na wystąpienie i czas

pośrednich wykładników insulinooporności (lipidogram, BMI) oraz stężenia fetuiny A w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 na wystąpienie i czas Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Lekarski Aleksandra Pyziak-Skupień Rozprawa doktorska: Ocena klinicznych i biochemicznych wykładników występowania częściowej remisji klinicznej w przebiegu cukrzycy

Bardziej szczegółowo

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność

Bardziej szczegółowo

a) aparat USG z opcją Dopplera, b) Holter EKG, c) Holter RR, d) aparat EKG 12-odprowadzeniowy. 3) Pozostałe wymagania

a) aparat USG z opcją Dopplera, b) Holter EKG, c) Holter RR, d) aparat EKG 12-odprowadzeniowy. 3) Pozostałe wymagania b) komputerowy program do sczytywania glikemii z glukometru pacjenta, systemu ciągłego monitorowania glikemii (CGMS), c) co najmniej 2 pompy infuzyjne, w tym do infuzji insuliny, e) kardiomonitor. a) aparat

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Mgr inż. Aneta Binkowska

Mgr inż. Aneta Binkowska Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji

Bardziej szczegółowo