Warunki zewnętrzne pracy układów hybrydowych z ogniwem paliwowym

Transkrypt

1 Andrzej MILLER 1, Jarosław MILEWSKI 1, Antoni DMOWSKI 2, Piotr BICZEL 2 (1) Instytut Techniki Cieplnej Politechniki Warszawskiej, (2) Instytut Elektroenergetyki Politechniki Warszawskiej Warunki zewnętrzne pracy układów hybrydowych z ogniwem paliwowym Streszczenie. Energia elektryczna jest produkowana obecnie w dużych elektrowniach systemowych. Ale nowe źródła o niewielkiej mocy są również rozwijane. Celem jest aby każdy mógł mieć w domu własną elektrownię. Ogniwa paliwowe są tu dobrą propozycją. Są to jednostki kogeneracyjne, mogą produkować jednocześnie prąd elektryczny i ciepło. W ten sposób całkowita sprawność wytwarzania jest bardzo wysoka. Istnieją dwa rodzaje ogniw paliwowych. Każde z nich ma różne własności i wymaga innego paliwa. Jednym z ciekawszych jest ogniwo paliwowe z tlenków spiekanych (SOFC). Jego temperatura pracy to ponad 800ºC. Jest to więc dobre źródło kogeneracyjne. Artykuł przedstawia propozycję elektrowni złożonej z ogniwa SOFC i małej turbiny. Taki system jest kombinacją, oprócz SOFC i turbiny, elektronicznych przekształtników energii i układów sterowania. Takie połączenie pozwala na pracę w optymalnym punkcie pracy przy najwyższej sprawności. Jest to możliwe dzięki odpowiedniemu podziałowi obciążenia pomiędzy ogniwo SOFC a turbinę. Abstract. Electric energy is produced in huge power plants at present. However new type of small power sources is under development. So, every house can be equipped with its own power plant. A fuel cell can be very good proposition. It is cogeneration unit, so it can produce both heat end electricity. Taking it into consideration and adding that power will be produced at the place of utilization overall efficiency can be much higher. There are a few kinds of fuel cells. Everyone has different properties and, needs different fuel. One of the most interesting is solid oxide fuel cell (SOFC). Its temperature of operation is over 800ºC, so it is very good cogeneration unit. The paper describes proposition of the power plant consisted of SOFC and small turbine. Such unit is a combination of power converters and control system besides SOFC and turbine. The combination allows keeping the system in optimal working point at the highest efficiency. It is performed by divide load between SOFC and turbine using converters. (External conditions for operation of fuel cell and turbine hybrid generation system). Słowa kluczowe: ogniwa paliwowe, energoelektrownika, hybrydowe układy wytwarzania, modelowanie Keywords: fuel cells, power electronics, hybrid power systems, modelling 1. Wprowadzenie Obecnie w energetyce dominują systemy centralnego wytwarzania energii elektrycznej, jakimi są elektrownie różnych typów o dużej mocy. Po doświadczeniach z dziedziny teleinformatyki i telekomunikacji pojawiło się ostatnio pytanie czy możliwe by było wytwarzanie energii w małych przydomowych elektrowniach opartych na ogniwach paliwowych i wykorzystujących do tego celu gaz? Dzięki czemu uzyskalibyśmy energię elektryczną z większą sprawnością a tym samym po niższej cenie, a dodatkowo ciepło do podgrzania wody. Ogniwa paliwowe stosuje się do zasilania urządzeń przenośnych takich jak laptopy, telefony komórkowe itp. Dla zastosowań tych szczególnie obiecującą technologią są ogniwa PEMFC (Proton Exchange Membrane Cells) dzięki ich prostej budowie i niskiej temperaturze pracy. Technologia ta jest niezastąpiona w warunkach terenowych gdzie trudno o źródła prądu, a ogniwa paliwowe umożliwiają wytworzenie go w cichy sposób przy dużej wydajności i są stosunkowo lekkie. Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie ogniw paliwowych DMFC (Direct Methanol Fuel Cell) do zasilania samochodów, dzięki czemu zużywają one mniej paliwa i nie emitują do atmosfery szkodliwych substancji. Często w tym wypadku stosuje się system hybrydowy, polegający na podłączeniu akumulatora do układu zasilania i pobieraniu z niego prądu w momentach szczytowego zapotrzebowania, np. przyśpieszania i uruchamiania. Kolejną zaletą przemawiającą za stosowaniem ogniw paliwowych jest ich mechanizm wytwarzania energii polegający na reakcji elektrochemicznej, przebiegający bez użycia części ruchomych i mechanizmów pośredniczących w jej przetwarzaniu. Na rys. 1 przedstawiono porównanie przemian energetycznych zachodzących w konwencjonalnej elektrowni węglowej i ogniwie paliwowym. Doświadczenia wskazują, że największą niezawodnością wykazują się ogniwa PAFC oraz PEMFC, dlatego w tych typach ogniw paliwowych pokłada się największe nadzieje stosowania w pojazdach oraz urządzeniach przenośnych. Natomiast ogniwa SOFC i MCFC powinny znaleźć zastosowanie w energetyce zawodowej, od dużych tradycyjnych elektrowni poprzez średnie do małych internetowych źródeł zasilania Obecnie na świecie istnieje cały szereg zastosowań dla ogniw paliwowych. Wydaje się, że nie ma jednego typu ogniwa, które sprostałoby wszystkim zadaniom jakie są stawiane przed tego typu źródłem energii. Jednym z wielu kryteriów, jakie klasyfikuje ogniwa paliwowe jest temperatura pracy. Ma to istotne znaczenie w przypadku, gdy zależy nam na odzyskaniu ciepła odpadowego do celów grzejnych, czy dodatkowej generacji energii elektrycznej. Przyjmując kryterium celowości, ogniwa paliwowe można podzielić na trzy grupy. Rys. 2. Porównanie ogniw paliwowych pod względem temperatury pracy. Rys. 1. Przemiany energetyczne dla elektrowni konwencjonalnej i ogniwa paliwowego Pierwsza grupa to są ogniwa stosowane w motoryzacji do napędu samochodów. Ogniwa tego typu muszą pracować przy zmiennym obciążeniu, nie mogą generować zbyt dużo ciepła odpadowego, mieć ograniczone przestrzennie i wagowo wymiary (co wiąże się z brakiem PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 84 NR 2/

2 technicznych przesłanek do instalowania procesora Na rysunku 2 przedstawiono wpływ temperatury pracy paliwowego) oraz ich rozruch musiałby następować w na sprawności silnika cieplnego Carnot'a, wodorotlenowego przystępnym przedziale czasu. Wszystkie liczące się koncerny motoryzacyjne od kilku lat pracują nad możliwością zastosowania tego czystego źródła energii w pojazdach. W pierwszych rozwiązaniach tego typu, ogniwo zajmowało praktycznie całą przestrzeń autobusu, na dzień dzisiejszy udaje się je montować w miejsce silnika. Tabela 1. Porównanie ogniw paliwowych ogniwa paliwowego oraz układu hybrydowego powstałego w wyniku połączenia obu tych źródeł energii. Obieg cieplny Carnot'a posiada najwyższą sprawność, z jaką możliwa jest produkcja energii mechanicznej spsobem silnikowym. Idealny układ hybrydowy składa się z ogniwa paliwowego, z którego energia cieplna jest wykorzystywana do dodatkowej generacji energii w obiegu Carnot'a. Teoretycznie osiągalna sprawność przez układ hybrydowy jest bardzo wysoka (do 90%). Rodzaj ogniwa PEMFC PAFC MCFC SOFC Elektrolit membrana PEM Kwas fosforowy ciekły węglan stałe tlenki temperatura pracy 80 o C około 200 o C 650 o C o C nośnik ładunku jony wodoru jony wodoru jony węglanu jony tlenu Reformer zewnętrzny zewnętrzny Podstawowe składniki, ogniwa wewnętrzny lub zewnętrzny na bazie węgla na bazie grafitu stal nierdzewna Katalizator platyna Platyna nikiel Druga grupa ogniw, to ogniwa stosowane do zasilania przenośnych urządzeń (laptopy, telefony komórkowe, itp.). Ta grupa ogniw musi charakteryzować się małymi wymiarami oraz wagą, co definitywnie wyklucza możliwość zastosowania procesora paliwowego. Dodatkowym ograniczeniem jest maksymalna temperatura pracy, która na dzień dzisiejszy nie powinna przekraczać 100 o C. Istnieje kilka technicznych prototypowych rozwiązań tego typu ogniw paliwowych, gdzie wodór jest magazynowany w nano-włóknach grafitowych, a ogniwa takie pracują w temperaturze ok.80 o C. Trzecia grupa ogniw paliwowych, to ogniwa stosowane w celach energetycznych. Nie wiąże się to jednak z budową dużych elektrowni opartych o ogniwa paliwowe. Doświadczenia z dziedziny telefonii oraz telekomunikacji pozwalają na sprecyzowanie celu, jakim by było stworzenie sieci małych elektrowni. System taki został nazwany energetyką internetową. Już dzisiaj są instalowane ogniwa paliwowe jako zasilanie szpitali czy większych obiektów, w których stabilność zasilania jest nadrzędna w stosunku do kosztów. Do tego typu zastosowań celem optymalizacji jest sprawność układu generującego prąd. W tym celu istnieje potrzeba wykorzystania całego ciepła odpadowego z ogniwa paliwowego. Moce, jakie takie ogniwo powinno generować są dużo większe niż w omawianych poprzednio typach. Ogniwa takie są większe, dlatego istnieje dodatkowy czynnik wpływający na rodzaj stosowanych ogniw w tym celu: materiał katalizatora, którym nie powinna być droga platyna. wewnętrzny lub zewnętrzny materiały ceramiczne perowskit (metatynian wapnia) sprawność (%) ponad 60 ponad 60 stan opracowania prototypowe działające prototypowe prototypowe 2. Dobór paliwa dla układu hybrydowego Dla ogniw zasilanych wodorem paliwo można przechowywać w następujący sposób: wodór sprężony w butlach, skroplony, zaabsorbowany w wodorku metalu lub zaabsorbowany w nanorurkach. Pierwsze dwie metody mają ograniczone zastosowanie ze względów bezpieczeństwa z uwagi na wybuchowe właściwości wodoru. Produkcja, magazynowanie i dystrybucja wodoru w dalszym ciągu napotyka na znaczne trudności natury techniczno-ekonomicznej. W układach hybrydowych ogniwa paliwowe pracują przy stosunkowo wysokich temperaturach (600, 800, 1000 C) co pozwala na bezpośrednie wykorzystanie jako paliwo węglowodorów (np. metanu). Metan podlega reakcjom parowego bądź tlenowego rozkładu (ang. reforming) do wodoru i tlenku węgla. Reakcje te zachodzą w obecności pary wodnej bądź tlenu przy podwyższonej temperaturze (ponad 400 C). Podczas rozkładu parowego, wodór produkowany jest także z pary wodnej, która w takim przypadku jest również źródłem wodoru. Sumarycznie reakcje parowego rozkładu metanu są procesem endotermicznym, dzięki czemu możliwa jest do zastosowania swoistego rodzaju regeneracja chemiczna (część energii cieplnej zamieniana jest w paliwo). Endotermiczność procesu parowego rozkładu metanu powoduje, iż stos ogniw paliwowych jest chłodzony od wewnątrz. Wydaje się, iż najbardziej dogodnym paliwem do zastosowań w układach hybrydowych, na dzień dzisiejszy, jest metan, który jest głównym składnikiem gazu ziemnego. Tabela 2. Związki stosowane jako paliwa dla ogniw paliwowych Rodzaj ogniwa paliwowego - związek PEFC AFC PAFC MCFC SOFC H2 CO (odwracalna poniżej 50 ppm) (<0.5%) CH 4 Neutralny Neutralny Neutralny* CO 2 & H 2 0 Neutralny Neutralny Neutralny Neutralny Związki siarki (H 2 S & COS) brak danych (<50ppm) (<0.5ppm) (<1.0ppm) Rys. 3. Wpływ temperatury pracy na sprawności obiegu Carnot'a, wodorowo-tlenowego ogniwa paliwowego i układu hybrydowego powstałego w wyniku połączenia obu tych źródeł energii elektrycznej Ogniwa paliwowe wszystkich typów charakteryzują się stosunkowo słabą tolerancją na związki siarki (patrz tabela 2). Wobec tego, paliwo dostarczane do ogniwa w układzie hybrydowym powinno być wstępnie odsiarczone. W związku z porowatością elektrod ogniw paliwowych, nie powinno się do ogniwa dostarczać paliwa Zanieczyszczonego substancjami stałymi (pyłami). 54 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 84 NR 2/2008

3 Z innych paliw, rozważa się zastosowanie metanolu, który może być pozyskiwany np. z biomasy czy też węgla (do ogniw paliwowych zasilanych czystym, czy wręcz atomowym węglem). 3. Dobór mocy układu hybrydowego Obecnie budowane układy hybrydowe posiadają moce na poziomie kw (układy zawierające ogniwo SOFC: 100, 220 i 300 kw; układy z ogniwem MCFC: 250 kw). W układach tych, energia elektryczna produkowana jest głownie przez ogniwo paliwowe oraz ok. 10% do 20% przez podukład turbiny gazowej. Przy mocy układu na poziomie 250 kw moduł zawierający ogniwo paliwowe dostarcza ok kw. Podukład turbiny gazowej składa się z samej turbiny oraz ze sprężarki powietrza. Sprężarka może pobierać nawet 2/3 mocy generowanej przez turbinę, co daje moc samej turbiny na poziomie od kw. Moce układów hybrydowych obecnie budowanych wydają się być zbyt niskie do zastosowań w przyszłości. Przewiduje się, iż w pierwszej fazie komercjalizacji, układy hybrydowe powinny znaleźć zastosowanie głównie do zasilania biurowców. Moc elektryczna, jaką potrzebuje biurowiec średniej wielkości (klasy A) wynosi ok. 4MW. Dodatkowym czynnikiem przemawiającym za zastosowaniem układu hybrydowego do zasilania biurowca jest korzystny stosunek mocy elektrycznej do cieplnej takiego budynku, wynoszący w przybliżeniu 50/50. Obecnie budowane układy hybrydowe pracują ze sprawnością ok. 50%, co oznacza, że połowa energii paliwa jest przetwarzana na energię elektryczną, a druga połowa na cieplną. Latem, energia cieplna może służyć do generowania wody lodowej i być spożytkowana na potrzeby klimatyzacji budynku. 4. Możliwe zastosowania układów hybrydowych Układy hybrydowe z ogniwami paliwowymi charakteryzują się bardzo wysoką sprawnością generowania energii elektrycznej. Znaczący wzrost sprawności, wiąże się z dużymi nakładami inwestycyjnymi sięgającymi kwot $/kw. Wobec tak wysokich kosztów inwestycyjnych, układy hybrydowe prawdopodobnie w pierwszej kolejności znajdą zastosowania w obiektach, w których inne czynniki są jednakowo ważne bądź ważniejsze (np. pewność zasilania, parametry jakościowe energii elektrycznej). Do obiektów tych należą przede wszystkim: szpitale obiekty o znaczeniu militarnym biurowce supermarkety Wymienione obiekty charakteryzują się stosunkowo równomiernym zapotrzebowaniem na energię elektryczną i cieplną w ciągu roku kalendarzowego. 5. Urządzenia energoelektroniczne w układach hybrydowych Na rysunku 4 przedstawiono schemat blokowy układu hybrydowego z ogniwem paliwowym typu SOFC. W jednostce wytwórczej tego typu stosuje się trzy przekształtniki energoelektroniczne: 1. układy przetwarzania prądu stałego, zwane przetwornicami /, 2. układy przetwarzania AC/, zwane prostownikami, 3. układy przetwarzania /AC, zwane falownikami. Zadaniem przetwornicy / jest dopasowanie napięcia generowanego przez ogniwo paliwowe do napięcia pracy w obwodzie pośredniczącym prądu stałego i ochrona ogniwa paliwowego przed przeciążeniem. W zależności od zewnętrznego sterowania przetwornica służy również jako regulator obciążenia ogniwa paliwowego. Napięcia pracy są zawarte w przedziale od kilkuset do tysiąca woltów. W zależności od wykonanie stosu i wymagań normatywnych stosuje się układy z lub bez izolacji galwanicznej. Sprężone powietrze Gaz ziemny Wysokotemperaturowe ogniwo paliwowe (np. SOFC) Energia cieplna Turbina gazowa sprężarka generator synchroniczny powietrze Układ sterowania AC AC SEE Rys. 4. Schemat blokowy układu hybrydowego opartego na wysokotemperaturowym ogniwie paliwowym typu SOFC Zadaniem prostownika jest przekształcenia napięcia przemiennego trójfazowego generowanego przez generator synchroniczny na napięcia stałe na poziomie zadanym dla obwodu pośredniczącego. Generator synchroniczny napędzany przez turbinę pracuje ze zmienną prędkością obrotową. Prędkość jest dobierana przez układ sterowania pod kątem optymalizacji sprawności układu sprężarkaturbina. Stąd prostownik musi być przystosowany do pracy ze zmienną częstotliwością. Pożądane jest, aby układ prostownika pobierał ze źródła prąd sinusoidalny lub generator musi być przystosowany do pracy z przebiegami odkształconymi. Należy dążyć, aby THDi tego prądu było zawarte np. w przedziale 5-10%. Pozwoli to na lepsze wykorzystanie generatora synchronicznego. Obecnie wykorzystuje się w energetyce układy prostowników takie jak: 1. prostowniki diodowe sześcio- i wielopulsowe, 2. prostowniki tyrystorowe sześcio- i wielopulsowe. 3. prostowniki diodowo-tranzystorowe i tranzystorowe. Do zastosowania w omawianym układzie nadają się wyłącznie układy sześciopulsowe, ponieważ współpracują one z trójfazowym generatorem synchronicznym. Najczęściej stosuje się tu prostowniki diodowe, gdyż mogą one pracować z przebiegami o zmiennej częstotliwości. Następnie stosowana jest przetwornica / w celu stabilizacji napięcia na zadanym poziome. W omawianym układzie trudno jest zastosować układy wymagające synchronizacji jak prostowniki tyrystorowe. Rys. 5. Schemat prostownika diodowego z kształtowaniem prądu Najbardziej zaawansowane układy prostowników są budowane w oparciu o elementy w pełni sterowalne tranzystory. Są to jednak urządzenia drogie i skomplikowane, niemniej zdobywają coraz większy udział w rynku. Trójfazowe pełnomostkowe prostowniki tranzystorowe sterowane modulacją szerokości impulse PWM pobierają ze źródła prądy praktycznie sinusoidalne. PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 84 NR 2/

4 Zadaniem falownika jest przekazywanie energii do systemu elektroenergetycznego. W związku z tym musi on spełniać wiele różnych wymagań. Dobierając falownik należy odpowiedzieć na dwa podstawowe pytania: 1. czy falownik jest przeznaczony tylko do pracy synchronnicznej z siecią przy obciążeniu symetrycznym? 2. czy falownik powinien pracować w układzie zasilania bez obecności napięcia sieci elektroenergetycznej? Inaczej mówiąc, czy jest przewidywany przypadek pracy w układzie wydzielonym z obciążeniem symetrycznym i asymetrycznym. W odniesieniu do punktu pierwszego można zauważyć, że jest to typowa praca układu z przekazywaniem energii do sieci elektroenergetycznej. Falownik pracuje jako źródło prądu. W sytuacji braku napięcia w sieci nie jest możliwe przekazywanie energii do SEE i falownika wyłącza się. Falownik musi być wyposażony w układ zabezpieczenia od pracy wyspowej. W wypadku urządzenia tyrystorowego jest to naturalne. Jednak falownik tranzystorowy musi zostać odłączony od SEE przez układ sterowania. W każdym wypadku powinien być zastosowany rozłącznik.. Jest to również konieczne ze względu na bezpieczeństwo osób wykonujących prace na liniach w gałęziach systemu, do których przyłączone jest źródło. Taki falownik może być zbudowany w technologii tyrystorowej lub tranzystorowej. Zabezpieczenie prądowe falownika może być dobrane na poziomie nieznacznie przekraczającym prąd nominalny falownika np. 1,5 I N. Konieczny do wyzwolenia zabezpieczeń nadprądowych przy zwarciu duży prąd może być pobrany z systemu elektroenergetycznego. Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja dla pracy układzie wydzielonym. Wymagania dla falownika są wtedy następujące: przy obecności w sieci napięcia współpraca elektrowni hybrydowej wygląda jak opisano powyżej; jeżeli jednak napięcie to zaniknie układ przejdzie do pracy wyspowej, to falownik musi gwarantować odpowiednie parametry napięcia (częstotliwość, amplituda, kształt) w węźle. w czasie przeciążenia ograniczenie prądowe własne falownika musi go chronić od przeciążenia; jednocześnie w przypadku zwarcia falownik musi dostarczyć prąd dużej wartości np. I wy = (6-10) I N w krótkim okresie dla zapewnienia selektywności działania zabezpieczeń. falownik musi być wykonany w technologii tranzystorowej (falownik trójgałęziowy lub czterogałęziowy w zależności od charakteru obciążenia). Sprężone powietrze SOFC Sprężarka Powietrze Wał Energia elektryczna Spaliny Turbina Spaliny Rys. 6. Przepływ energii w omawianym układzie Przepływ energii Energia elektryczna Generator 6. Sterowanie W układach hybrydowych bazujących na wysokotemperaturowych ogniwach paliwowych niebagatelną role odgrywają również układy sterowania i nadzoru. Układy te nadzorując i sterując procesami zachodzącymi w układzie dbają o to by układ pracował z optymalną sprawnością. Skomplikowanie procesów sterowania i regulacji w tego typu układach wytwórczych wymusiły powszechne stosowanie zaawansowanych kontrolerów mikroprocesorowych (np. procesory ARM). Działanie układu polega na tym, że najpierw sprężarka spręża powietrze na potrzeby ogniwa paliwowego. Wykorzystuje do tego energię pochodzącą z turbiny, która jest napędzana z ogniwa paliwowego. Energia elektryczna zaś jest pobiera z ogniwa oraz turbiny, sumowana w obwodzie pośredniczącym prądu stałego i przesyłana do sieci elektroenergetycznej. Sprawność całego układu zależy od warunków termodynamicznych panujących w ogniwie paliwowym oraz układzie sprężarka-turbina. Sterowanie polega na wyznaczeniu dla każdego stanu układu optymalnej prędkości obrotowej wału, dla której występuje maksimum sprawności całego układu. Następnie wyznacza się podział obciążenia pomiędzy ogniwo paliwowe i generator na wale turbiny, który zapewni żądaną prędkość obrotową wału. Układ sterowania oddziałując na przekształtniki energoelektroniczne odpowiednio obciąża lub odciąża generator maszynowy w celu uzyskania zadanej prędkości obrotowej. 7. Podsumowanie Prawdopodobnie przyszłością energetyki jest energetyka rozproszona. System taki pozwoli na praktycznie 100% pewność zasilania wszystkich odbiorców, elastyczne dostosowywanie sie do zmian zapotrzebowania zarówno rocznego jak i dobowego. Wydaje się, iż najbardziej odpowiednim paliwem do zasilania układów hybrydowych będzie metan zawarty w gazie ziemnym. Docelowo można także rozważać metanol pozyskiwany np. z biomasy lub biogaz. Przewiduje się, iż moce przyszłościowych układów hybrydowych będą znaczenie wyższe od tych budowanych obecnie i powinny wynieść ok. 4-6MW. Obiektami, które powinny być zasilane przez układy hybrydowe w pierwszej kolejności to najprawdopodobniej biurowce, szpitale, duże sklepy (supermarkety, centra handlowe). Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach jako projekt badawczo-rozwojowy nr R LITERATURA 1. M ilews ki J.; The investigation of Solid Oxide Fuel Cell Hybrid Systems; Archives of Energetic ; vol.2, pp M ilews ki J., M iller A., S ałaciń ski J.; Mathematical Model of Tri-generation System Based on High Temperature Fuel Cell ; XLVI Symposium Modeling in Mechanics; Wisła, Poland 3. M ilews ki J., M iller A.; Influences of The Type and Thickness of Electrolyte on Solid Oxide Fuel Cell Hybrid System Performance; Journal of Fuel Cell Science and Technology; November 2006, Volume 3, Issue 4, pp M ilews ki J., M iller A., S ałacinski J.; Off-Design Analysis of SOFC Hybrid System; International Journal of Hydrogen Energy; In Press, Corrected Proof, Available online 15 September 2006, ; S a ł aciński J., M ilews ki J., M iller A.; The Influence of the Design of MCFC on Hybrid System Performance ; VII Conference of the Research Problems of Heat and Power Production; Warsaw, Poland; PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 84 NR 2/2008

5 6. S a ł aciński J., M ilewski J., M iller A.; The Analysis of Atmospheric MCFC Hybrid Systems ; XIX Thermodynamic Congress; Sopot, Poland M iller A., B adyd a K., S a ł aciń ski J, Milewski J.; Part Load (Off-Design) Operation of MCFC Hybrid Systems; VIII International Conference of Modern Devices In Power Plant Industry; Kozienice Power Plant, Poland M ilews ki J., Sałaciń ski J., Miller A.; The Conception of High Temperature Fuel Cell Exhaust Gas Heat Utilization; VII Conference of the Research Problems of Heat and Power Production ; Warsaw, Poland; B iczel P.: Power Electronics Converters in Hybrid Generating Systems. X Sympozjum Energoelektronika w Nauce i Dydaktyce "ENiD" 2006, Wrocław, B iczel P., Dmows ki A., Dz ik T.: Systemy zasilania potrzeb własnych elektroenergetyki z ogniwami paliwowymi. Wiadomości Elektrotechniczne 9/2006 str B iczel P.: Przekształtniki energoelektroniczne w generacji rozproszonej. VII Konferencja - Szkoła Elektrotechniki - prądy niesinusoidalne EPN Łagów , ID P a ska J., Biczel P.: Voltage Hybrid Generation Systems. Power Electronic and Inteligent Control for Energy Conservation PELINCEC Warsaw, Poland, A. D m o wski, P. B iczel, B. K ras "Wodorowy system bezprzerwowego zasilania z ogniwem paliwowym PULSTAR", VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna "Nowoczesne urządzenia zasilające w energetyce". Elektrownia Kozienice S.A Świerże Górne Autorzy: prof. dr hab. inż. Andrzej Miller, Politechnika Warszawska, Instytut Techniki Cieplnej, ul. Nowowiejska 21/25, Warszawa, miller@itc.pw.edu.pl; dr inż. Jarosław Milewski, Politechnika Warszawska, Instytut Techniki Cieplnej, ul. Nowowiejska 21/25, Warszawa, E- mail: milewski@itc.pw.edu.pl; prof. dr hab. inż. Antoni Dmowski, Politechnika Warszawska, Instytut Elektroenergetyki, ul. Koszykowa 75, Warszawa, admowski@ee.pw.edu.pl; dr inż. Piotr Biczel, Politechnika Warszawska, Instytut Elektroenergetyki, ul. Koszykowa 75, Warszawa, biczel@ee.pw.edu.pl; XL Międzyuczelniana Konferencja Metrologów Świnoujście, września 2008 r. pod patronatem Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej Polskiej Akademii Nauk Międzyuczelniane Konferencje Metrologów z założenia są miejscem prezentacji prac naukowych o problematyce metrologicznej autorstwa wyłącznie młodych pracowników naukowych, naukowo dydaktycznych i dydaktycznych (do stopnia naukowego doktora włącznie). Podczas Konferencji istotna rola przypada profesorom i doktorom habilitowanym, którzy w dyskusjach dzielą się swoim doświadczeniem z młodszymi kolegami. Sprzyja to poszukiwaniu wnikliwych i życzliwych recenzentów prac na stopień naukowy i przyczynia do doskonalenia warsztatu naukowego młodych uczonych. Profesorowie i doktorzy habilitowani mogą prezentować referaty tylko na wybranych sesjach Konferencji: sesji otwarcia referaty zaproszone przez Komitet Naukowy, sesji dydaktycznej i na sesji grantowej, która w zasadzie przewidziana jest dla grantów promotorskich. Do czynnego udziału w Konferencji zapraszamy też studentów aktywnych członków Studenckich Kół Naukowych i studentów przygotowujących prace dyplomowe. Wszystkie referaty zgłoszone na Konferencję będą oceniane i kwalifikowane do prezentacji przez Komitet Naukowy. Przewiduje się publikację referatów w trzech formach: 1. w materiałach konferencyjnych (zeszyt) publikację jednostronicowych streszczeń przed Konferencją, 2. na płycie CD przed Konferencją, 3. w wysoko punktowanym miesięczniku naukowo-technicznym po Konferencji i po spełnieniu wymogów wydawcy (recenzje wydawnicze zapewnia Komitet Naukowy Konferencji). Przyznanie organizacji kolejnej, jubileuszowej MKM, zespołowi szczecińskich metrologów Komitet Organizacyjny traktuje jako dowód pozytywnej oceny organizacji konferencji w Mrzeżynie (X), Pogorzelicy (XX) i Międzyzdrojach (XXX) i, kontynuując przemieszczanie miejsca obrad na zachód, pragnie ulokować XL MKM w Świnoujściu wysoko cenionym kurorcie nadmorskim oraz zaproponować wycieczkę do muzeum w niemieckiej części wyspy Uznam jako imprezę towarzyszącą o charakterze dydaktycznoturystycznym. Stefan Kubisa Przewodniczący Komitetu Naukowego: prof. dr hab. inż. Krzysztof Gniotek, PŁ Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego: prof dr hab. inż. Stefan Kubisa, PSzcz Informacje w internecie: PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 84 NR 2/