Historia. Chronologia

Transkrypt

1 PLAC KOLEGIACKI Historia Chronologia Od lokacji miasta w 1253 do lat 60. XV w Boguchwał II pomysłodawca utworzenia parafii lokacja miasta na lewym brzegu Warty; potrzeba utworzenia nowej parafii z kościołem i cmentarzem poświęcenie pierwszego kościoła trzeci pod względem wysokości budynek w Europie przebudowa kościoła pierwsze uszkodzenie kościoła podczas wielkiego pożaru Poznania pożar kościoła egzekracja cmentarza i następnie jego rekoncyliacja Okres nowożytny i ekspansja na zachód Lata 60. XV w. do do początku XVI 10 lipca czerwca lutego II Wojna Światowa zaprzestanie pochówków i przeniesienie cmentarza; możliwość budowy bezpodwórzowych domów; wyłożenie placu płytkami ufundowano ponad 30 kaplic w Kolegiacie otwarcie Kolegium Jezuickiego przebudowa trzech domów przyległych do murów miejskich przez Jana Baptystę Quadro i stworzenie Domu bractwa księży ubogich budowa 12 domów dla księży altarystów; obszar nazywany księżą dzielnicą podpalenie kościoła przez wojska szwedzkie zakończenie remontu kościoła huragan powoduje runięcie wieży uderzenie pioruna wywołuje pożar, który doszczętnie strawił kościół i odbudowa z wadą konstrukcyjną (1777 runęła jedna ze ścian) pożar kościoła Fryderyk Wilhelm nakazuje rozbiórkę rozbiórka budynku kolegiaty i powstanie palcu Neuer Markt (Przez długie stulecia swego istnienia Stary Rynek, zwał się po prostu Rynkiem. Dopiero w wieku XIX, dla odróżnienia go od Nowego Rynku, przed jego nazwą pojawił się przymiotnik Stary. Nową nazwę w brzmieniu polskim ustalono urzędowo 16 czerwca 1919 roku.) wyburzenie budynków z Ciemną Bramką w celu przebicia ul. Bramkowej budowa łaźni miejskiej w miejscu dawnego prezbiterium budowa Miejskiego Ośrodka Zdrowia (Jerzy Tuszowski); maszt okrętowy wieńczący budynek nie zachował się projekt rekonstrukcji muru zewnętrznego przy ul. Wodnej, narożnik Garbar plan powiększenia placu w stronę północną ul. Wodnej; konkurs na przekształcenie Starego Rynku i Placu Kolegiackiego; rozebranie kilkunastu kamienic w bloku Klasztorna-Wodna-Ślusarska oraz w zakończeniu bloku między Pl. Kolegiackim, ul. Wietrzną i ul. Wodną zmiana nazwy na Felix-Dahnplatz; lokalizacja na placu zbiornika przeciwpożarowego

2 Zabudowa Najważniejsze obiekty: 1. Kolegiata św. Marii Magdaleny* 2. Probostwo 3. Mury miejskie* 4. Dom altarystów* 5. Ciemna Bramka* 6. Kolegium Jezuickie 7. Łaźnia Miejska* 8. Kamienica Bergera 9. Miejski Ośrodek Zdrowia * nieistniejące Plac zawdzięcza swój kształt: - od południa i wschodu: przebieg murów miejskich miasta lokacyjnego, gdzie istniała możliwość zabudowywania wykuszy; na przełomie XV/XVI w. rozpoczęto stawianie budynków przyległych do murów - zabudowane wykusze w murze miejskim (od bramy Wodnej w stronę bramy Wrocławskiej): św. Antoniego, dom altarystów, św. Trójcy, Kanonia Łukasza Brzeźnickiego, św. Anny, dom bractwa księży ubogich z Ciemną Bramką, nowa szkoła miejska ( ), zabudowa kolegium jezuickiego, dom prepozytów farnych (probostwo), dom drugiego ministerium altarii cechu kuśnierskiego; od wschodu obszar ten ograniczony był także ul. Wietrzną. Która biegła od Nowego Rynku do ul. Wodnej, wzdłuż starego muru miejskiego i sięgała aż do kościoła Dominikańskiego; po pożarze w r nie odbudowana; Nazwa w wiekach dawniejszych nieznana, pochodzić może z XVIII wieku; - od północy: tyły kamienic przy ul. Wodnej (budynki gospodarcze, mielcuchy); następnie krótkie działki z domami szachulcowymi/drewnianymi dla altarystów, bractw piwowarów i kowali; - od zachodu: probostwo farne z ogrodem.

3 Nazewnictwo Zmiany w nazewnictwie placu: 1. Początkowo bez konkretnej nazwy Cmentarz/antiquum coemeterium (stary cmentarz) w postaci placu przykościelnego; nie używano jednak nazwy plac tylko antiquum coemeterium (stary cmentarz); lokalizacja: - Na północ do obecnej zabudowy; odległość między kościołem i ówczesną zabudową przy ul. Wodnej -12 kroków, - od południa do murów miejskich; odległość od Ciemnej Bramki - 22 kroki, odległość od Domu Altarystów (Psałterii) - 16 kroków, - od zachodu prawdopodobnie do budynku probostwa; nie używano jednak nazwy plac tylko antiquum coemeterium (stary cmentarz). 2. Neuer Markt (od 1803 roku), Nowy Rynek (od 1919 roku) rynek handlowy 3. Felix-Dahnplatz (II Wojna Światowa). 4. Plac Kolegiacki (od zakończenia II Wojny Światowej) - nazwa pochodzi od nieistniejącej Kolegiaty, która przez wiele wieków górowała nad miastem. Wymiary Kolegiaty: - długość: 103 kroki (J. Rzepecki) / 115 łokci ok. 70 m, - szerokość: 55 kroków (J. Rzepecki) / 70 łokci ok. 42 m, - wysokość nawy głównej: ok. 30 m, - wysokość wieży: ok. 100 m (zwieńczona hełmem z iglicą 115 m / 114,80 m), - 52 ołtarze oraz 14 kaplic (zajmujących dwa poziomy) fundowanych przez miasto, cechy, stowarzyszenia religijne i prywatnych darczyńców. Wykopaliska W latach przeprowadzono badania archeologiczne. Dokonano sześciu wykopów. Najważniejsze odkrycia: - dwa murowane grobowce (wykop V), - fragment krypty (wykop I), - fundamentowe partie dwóch filarów Kolegiaty (wykop V), grobów z 141 pochówkami, wewnątrz i na zewnątrz kościoła, - 25 monet (denary Jagiellonów , monety z i inne).

4 PLAC KOLEGIACKI Okres II Wojny Światowej Plany Nazwa: Felix-Dahnplatz Wyburzenie kwartału kamienic Plac Ślusarka Wodna Klasztorna w celu otwarcia widoku na Kolegium Jezuickie Uformowanie kształtu placu przez wprowadzenie zieleni wysokiej w części wschodniej i ww. kwartale Usytuowanie pomnika

5 Zniszczenia wojenne Stan zachowanej zabudowy

6 Plan zagospodarowania ośrodka staromiejskiego Plan wyburzeń

7 Kolegiata św. Marii Magdaleny w panoramie miasta w XVIII w. Dawna zabudowa placu Kolegiackiego w XIX w.

8 Łaźnia miejska na placu Kolegiackim. Ciemna bramka, XIX w.