KONKURS Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2012/ ETAP WOJEWÓDZKI

Transkrypt

1 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 1 KONKURS Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2012/ ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia KOD: Zanim przystąpisz do pracy, upewnij się, czy wszystkie strony testu są czytelne. Ewentualną nieczytelność lub brak strony zgłoś komisji. 2. Test składa się z zadań otwartych i zamkniętych. W zadaniach zamkniętych tylko 1 odpowiedź jest właściwa trzeba ją zaznaczyć, przekreślając znakiem X odpowiednią literę. 18 lutego 2013 roku godz Jeżeli przy wyborze pomylisz się, błędną odpowiedź otocz kółkiem i zaznacz inną. 4. W zadaniach otwartych odpowiadaj własnymi słowami, chyba że w poleceniu wyraźnie prosi się o zacytowanie. 5. Zadania rozwiązuj długopisem. Nie używaj ołówka ani korektora. 6. Pamiętaj, że w zadaniach krótkiej odpowiedzi błąd językowy dyskwalifikuje przyznanie punktu. 7. Brudnopis nie będzie sprawdzany jest tylko do Twojej dyspozycji; możesz tam umieszczać swoje notatki. Czas pracy: 90 minut Liczba punktów: 50 POWODZENIA!

2 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 2 Przeczytaj uważnie poniższy tekst i wykonaj związane z nim zadania. TEKST ŹRÓDŁOWY NR 1 Rzecznik do spraw ludzi niewidzialnych 1 Był pan na powitaniu paraolimpijczyków? Byłem, ale nie lubię tych celebracji. Na wszystkich takich galach przemawiają notable 2, celebryci, a dla samych niepełnosprawnych jest pięć minut. Tak też było na powitaniu paraolimpijczyków. [ ] A ja wolałbym na przykład wspólną imprezę dla niepełnosprawnych oraz pełnosprawnych mieszkańców miasta [...]. Nie jesteśmy w stanie sprawić, żeby Kowalski pokochał Nowaka, ale mógłby się do niego chociaż przyzwyczaić. A nie jest przyzwyczajony? O, nie. [ ] Większość ludzi myśli stereotypowo. Niepełnosprawności niewiele mają ze sobą wspólnego fizyczna, sensoryczna 3, intelektualna. Jak te osoby wrzucić do jednego worka? A jednak większość wrzuca. Jestem po dziecięcym porażeniu mózgowym, co wiąże się z niedowładem dłoni i specyficznymi, niekontrolowanymi ruchami ciała. [ ] Jestem człowiekiem, który ma umysł, myśli, czuje. Jestem dziennikarzem, wykładowcą na paru uczeniach. Jestem tym już bardzo zmęczony: od 32 lat codziennie czuję się zobowiązany, by w przypadkowych miejscach udowadniać przypadkowym przechodniom, że nie jestem debilem. A musi pan udowadniać? Osoby niepełnosprawne zwykle starają się dobrze wypaść przed innymi. Są wrażliwsze na sygnały, że ktoś może je potraktować jak ludzi drugiej kategorii. To pewna naturalna reakcja na codzienne małe upokorzenia. Nierzadko niezamierzone, wynikające ze zwykłej ciekawości. Albo z tego, że jesteśmy niewidzialni. W jakim sensie niewidzialni? Na przykład ostatnio poszedłem do lekarza rodzinnego, pani dała mi kwestionariusz. Nie piszę ręcznie, bo nie mogę utrzymać długopisu, poprosiłem więc rejestratorkę o pomoc. A ona, nie patrząc nawet, mówi, żebym poszedł do domu i niech mi to ktoś wypełni. Stałem tam z gorączką. Ile razy dziennie można wymuszać na kimś empatię i życzliwość siłą? A przecież mówi się, że dobro uczynione drugiemu do człowieka wraca. Oby. Wierzę, że tak jest. [...] Chodził pan [ ] do normalnej podstawówki? [ ] Podstawówka przychodziła do mnie. Indywidualny tok nauczania. Wcześniej koniecznie chcieli mnie wypchnąć do szkoły specjalnej, żebym nie robił problemów, ale moi rodzice się uparli. Dostałem nauczyciela do domu i siedziałem trochę jak zwierzę w klatce. Ważne jest dla niepełnosprawnego dziecka, żeby to była zwykła szkoła? Niezmiernie ważne. Moi rodzice to typ rodziców nadopiekuńczych. Obraziłbym ich, gdybym nie powiedział, że poświęcili mi sporą część swojego życia i że gdyby nie oni, ich wysiłek, zabiegi rehabilitacyjne, upór w dbaniu o moją edukację to mógłbym skończyć gdzie indziej. Ale ich

3 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 3 nadopiekuńczość miała też aspekt negatywny: byłem sam, nigdy nie miałem kolegów, a gdy już zacząłem wychodzić do ludzi, mając kilkanaście lat, totalnie nie mogłem się w tym odnaleźć. Byłem aspołeczny. Nadpobudliwy, nerwowy, złośliwy niekiedy bo porażenie mózgowe to przecież uszkodzenie układu nerwowego, co w moim wypadku oznacza tyle, że szybciej i łatwiej się denerwuję, mimo starań. A szkoła? Miała jakieś zalety? Miała panią Kucharską. Polonistkę, która zobaczyła we mnie człowieka. Pracowała nad moją dykcją, żebym mógł łapać kontakt z ludźmi, namawiała na czytanie książek. [ ] Od czasu pani Kucharskiej zaczęła obowiązywać w moim domu zasada, że wszystko, co mi się udaje (łącznie z pracą w TVN), udaje się dlatego, że trafiam na kogoś, kto zobaczył we mnie osobę. Indywidualność. A nie kalekę. [ ] Poszedł pan na studia? Dzięki mamie. Chodziła na wykłady razem ze mną i robiła mi notatki. Jest ekonomistką, ale jak niemal wszystkie matki niepełnosprawnych dzieci musiała zrezygnować z pracy. Dalej nie miałem pomysłu na zawód, przyjaciół, znajomych, pieniędzy, dziewczyny. Nie miałem nic. Żyłem z dnia na dzień. A człowiek musi mieć cel. Musi czuć się potrzebny, żeby żyć. [ ] Będąc niepełnosprawnym, czyli częściej narażonym na przykrości, człowiek pewnie wypala się szybciej. W depresji, frustracji traci się tę gruboskórność, która w niepełnosprawności jest konieczna a wtedy droga w dół oczywista. Instytucje nie pomagały? PEFRON 4? Nigdy nie dostałem niczego od PEFRON, ale i PEFRON o mnie nie zabiegał. W Lesznie poszedłem do Urzędu Miasta do biura pełnomocnika osób niepełnosprawnych, ulokowanego absurdalnie na I piętrze bez windy poradzić się, jak szukać pracy. Złożył mi propozycję, żebym sobie wziął kredyt na 20 tys., wydzierżawił grunt, kupił dźwig i organizował skoki na bungee. A ja skończyłem już dwa kierunki, miałem dorobek, aspiracje. Chyba go obraziłem słownie, nie pamiętam. Moment, gdy faktycznie mogłem zapikować w dół. Na szczęście wówczas dostałem telefon z TVN. [ ] Ma pan jakieś udogodnienia w pracy? O formalne się nie staram. Korzystam z tych samych udogodnień co wszyscy. Co do innych może by się przydało. Mam czasem poczucie, że niektórzy ludzie wykorzystują mnie jak byka na corridzie. Moja choroba ma to do siebie, że łatwo i szybko się denerwuje. Ale staram się. Żeby jakoś żyć, często siadam też sobie i myślę, co mi się w danym roku udało, a co nie. W tym roku założyłem radio internetowe dla niepełnosprawnych Niewidzialnifm.pl i bardzo się tym cieszę. A zaczęło się od portalu Niewidzialni.eu. To moje pierwsze dziecko, z którego jestem dumny. Ktoś dofinansowuje panu te projekty? Utrzymuje je z własnych pieniędzy. Jak gdzieś idę, szukając sponsora, to słyszę, że już pomagają Integracji. Frustruje mnie ten kolejny stereotyp: płacimy stowarzyszeniu Integracja, więc nasze sumienie jest czyste. Mimo tego nie tracę nadziei, że znów gdzieś spotkam Człowieka. Niepełnosprawni niczego tak nienawidzą jak bycia niewidzialnymi. Prosta, codzienna empatia w autobusie naprawdę może dużo zmienić. 1 wywiad z dziennikarzem telewizyjnym i radiowym, Bartoszem Szpurkiem, przeprowadzony przez Martynę Budną, ukazał się we wrześniu 2012 roku w Polityce 2 notable wybitniejsi, znakomitsi obywatele (miasta, regionu itd.) 3 sensoryczny czuciowy, wrażeniowy 4 PEFRON Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

4 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 4 Do rozwiązania zadań od 1. do 8. wykorzystaj TEKST ŹRÓDŁOWY NR 1. Zadanie 1. (0 1) Dokonaj analizy słowotwórczej użytego w tytule tekstu źródłowego nr 1 słowa rzecznik. W tym celu uzupełnij tabelę: Wyraz pochodny Parafraza słowotwórcza Wyraz podstawowy Oboczność Formant Typ formantu Zadanie 2. (0 1) Jak, w kontekście przeczytanego wywiadu, rozumiesz tytuł Rzecznik do spraw ludzi niewidzialnych? Zadanie 3. (0 6) Na podstawie tekstu źródłowego nr 1 napisz, stosując narrację w 3. osobie liczby pojedynczej, artykuł do gazety, w którym odwołasz się do problemów poruszanych w przeczytanym przez Ciebie tekście. Twoja praca powinna zawierać 7 zdań (w tym co najmniej 1 zdanie złożone współrzędnie, 1 zdanie złożone podrzędnie i 1 imiesłowowy równoważnik zdania). Nadaj swojej pracy tytuł.

5 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 5 Zadanie 4. (0 3) Wyjaśnij znaczenie użytych w wywiadzie sformułowań myśleć stereotypowo i wymuszać na kimś empatię. Do pierwszego podaj jeden przykład (inny niż tekście). myśleć stereotypowo PRZYKŁAD: wymuszać na kimś empatię Zadanie 5. (0 1) W tekście źródłowym nr 1, w odpowiedzi na ostatnie pytanie, pojawiło się słowo Człowiek pisane wielką literą. Wyjaśnij, w kontekście wywiadu, czym ten zapis został podyktowany.

6 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 6 Zadanie 6. (0 1) Wyjaśnij w jednym zdaniu złożonym, dlaczego, zdaniem Bartosza Szpurka, w niepełnosprawności konieczna jest gruboskórność? Zadanie 7. (0 1) Piątą wypowiedź Martyny Budnej stanowi A. wykrzyknik. B. partykuła. C. zaimek. D. rzeczownik. Zadanie 8. (0 2) Nigdy nie dostałem niczego od PEFRON, ale i PEFRON o mnie nie zabiegał. W to zdanie wkradł się błąd. Znajdź go, napisz, na czym polega, a następnie zapisz zdanie poprawnie. WYJAŚNIENIE: POPRAWNY ZAPIS ZDANIA: TEKST ŹRÓDŁOWY NR 2 [...] Był to starzec rzeczywiście ogromny, chociaż widziany z bliska przestał im się wydawać wielkoludem. Sprawdzili też, że był zupełnie ślepy. Zamiast oczu miał dwie czerwone jamy. Brakło mu też prawej dłoni, na miejscu której nosił węzeł uczyniony z brudnej szmaty. Białe włosy spadały mu aż na ramiona, a broda sięgała pasa. Nie ma chudzina ni pacholęcia, ni psa i sam omackiem drogi szuka ozwała się Jagienka. Dla Boga, nie może go przecie bez pomocy ostawić. Nie wiem, czy mnie będzie rozumiał, ale przemówię do niego po naszemu. [...] Pochwalony Jezus Chrystus! Rzekła dziewczyna. Rozumiecie, dziadku po krześcijańsku?[...] Wstańcie, i tak was wspomogę. [...] Lecz Jurand zachwiał się w tej chwili i omdlał. Przebyte męki, brak pożywienia, trudy podróży obaliły go z nóg. Oto dziesiąty już dzień upływał, jak szedł tak omackiem, błądząc i szukając przed sobą kijem drogi, o głodzie, w utrudzeniu i niepewności, dokąd idzie. Nie mogąc pytać o drogę, w dzień kierował się tylko ciepłem promieni słonecznych, noce spędzał w rowach przy gościńcu. Gdy zdarzało mu się przechodzić przez wieś, osadę lub gdy spotkał ludzi naprzeciw idących, [ ] rzadko kiedy wspomogła go litościwa ręka, powszechnie bowiem brano go za zbrodniarza, którego dosięgła pomsta prawa i sprawiedliwości. [...] Fragment Krzyżaków H. Sienkiewicza

7 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 7 Do rozwiązania zadań od 9. do 11. wykorzystaj TEKST ŹRÓDŁOWY NR 2. Zadanie 9. (0 3) Henryk Sienkiewicz w swoich powieściach często stosował stylizację językową. Wyjaśnij, na czym ona polega. Napisz, z jakim typem stylizacji językowej mamy do czynienia w podanym fragmencie Krzyżaków. Podaj jej dwa przykłady z tekstu. WYJAŚNIENIE: TYP STYLIZACJI OBECNY W TEKŚCIE: PRZYKŁADY: Zadanie 10. (0 2) Zastosowana przez Sienkiewicza w tekście stylizacja językowa jest jedną z cech charakteryzujących powieść historyczną. Podaj 2 inne cechy charakteryzujące ten gatunek literacki. Cecha Cecha Zadanie 11. (0 1) Odwołując się do wiedzy z zakresu składni zdania złożonego, wypisz z ostatniego zdania tekstu źródłowego nr 2 zdanie nadrzędne. Dla ułatwienia w tym miejscu możesz narysować wykres tego zdania, który nie będzie podlegał ocenie.

8 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 8 TEKST ŹRÓDŁOWY NR 3 Jan Twardowski Niewidoma dziewczynka Matko mówiła niewidoma dziewczynka tuląc się do jej obrazu poznam Cię światełkami palców Korona Twoja zimna ślizgam się po niej jak po gładkiej szybie są kolory tak ciężkie że odstają od przedmiotu to co złote chodzi swoimi drogami i żyje osobno Słucham szelestu Twoich włosów Idę chropowatym brzegiem Twojej sukni odkrywam gorące źródła rąk pomarszczoną pończochę skóry szorstkie szczeliny twarzy żwir zmarszczek tkliwość obnażenia ciepłą ciemność sprawdzam szramę jak bliznę po miłości zatrzymuję tu oddech w palcach uczę się bólu na pamięć zdrapuję to co przywarło ze świata jak śmierć niegrzeczna wydobywam puszystość rzęs odwracam łzę zbieram nosem zapach nieba odgaduję wreszcie małego Jezusa z potłuczonym spuchniętym kolanem na Twym ręku Tylko tu wszędzie spokoju pomiędzy słowem a miłością kiedy dotykam obraz stuka jak krew klejnoty niepotrzebnie jęczą robaczek piszczy w trzewiku sypie się szmerem czas pachną korzonki farb milknie ucho Opatrzności Palce moje umieją się także uśmiechać miętosząc Twój staroświecki szal ciągnąc rękaw jak ugłaskanego smoka odsłaniam z włosów kryjówkę słuchu żartuję że czuwając mrużysz lewe oko stopy masz bose od spodu pomarszczone jak podbiał przecież nie chodzisz w szpilkach po niebie myślę że Ty także nie widzisz oddałaś wzrok w Wielki Piątek stało się wtedy tak cicho jakbyś prostowała na zegarku ostatnią sekundę i już nie pasują do nas żadne poważne okulary oparłaś się na świętym Janie jak na białej kwitnącej lasce piszesz dalszy ciąg Magnificat 1 alfabetem Braille'a 2 którego nie znają teologowie bo za bardzo widzą tak Cię sumiennie zasuwają na noc w jasnogórskie blachy pancerne To nic Wystarczy kochać słuchać i obejmować 1 Magnificat radosna pieśń dziękczynna, oparta na tekstach ze Starego Testamentu 2 alfabetem Braille'a alfabet umożliwiający zapisywanie i odczytywanie tekstów osobom niewidomym

9 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 9 Do rozwiązania zadań od 12. do 22. wykorzystaj TEKST ŹRÓDŁOWY NR 3. Zadanie 12. (0 2) Nazwij podmiot liryczny w wierszu Jana Twardowskiego. Zacytuj 2 wersy, w których podmiot ten ujawnia się. PODMIOT LIRYCZNY: CYTAT: Zadanie 13. (0 2) Stosując równoważniki zdań, wyodrębnij w monologu dziewczynki trzy etapy poznawania przez nią cudownego obrazu Zadanie 14. (0 1) Ułóż, w kontekście tekstu źródłowego nr 3, pytanie, które zadałbyś/zadałabyś niewidomej dziewczynce, związane z odbiorem przez nią obrazu. Zadanie 15. (0 1) Uzupełnij zdanie: Wiersz Jana Twardowskiego pod tytułem Niewidoma dziewczynka ma charakter optymistyczny/pesymistyczny*, ponieważ * niepotrzebne skreślić

10 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 10 Zadanie 16. (0 2) Wskaż wers (wersy) stanowiący(e) puentę wiersza J. Twardowskiego. Wyjaśnij jej znaczenie. CYTAT: WYJAŚNIENIE: Zadanie 17. (0 2) Przedstaw (maksymalnie w 3 zdaniach) sytuację zaprezentowaną w wierszu J. Twardowskiego i podaj jej przenośne znaczenie. SYTUACJA PRZEDSTAWIONA W WIERSZU: ZNACZENIE PRZENOŚNE: Zadanie 18. (0 1) Wypisz z wiersza J. Twardowskiego 5 epitetów (wraz z wyrazem określanym) nazywających wrażenia zmysłowe. Zadanie 19. (0 1) Tytuł wiersza J. Twardowskiego sugeruje, że osobą wypowiadającą monolog jest dziecko. Wypisz 3 przykłady z tekstu, które by to potwierdzały.

11 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 11 Zadanie 20. (0 2) Odwołując się do składni zdania złożonego, uzupełnij pierwszą zwrotkę wiersza J. Twardowskiego znakami interpunkcyjnymi, a następnie wyjaśnij poniżej zasadność ich użycia. Matko mówiła niewidoma dziewczynka tuląc się do jej obrazu poznam Cię światełkami palców Zadanie 21. (0 2) Jakie (inne niż w arkuszu) znane Ci utwory literackie podejmują tematykę niepełnosprawności? Podaj 2 takie utwory, uzupełniając poniższą tabelę. Imię i nazwisko autora Tytuł Gatunek literacki Rodzaj literacki Zadanie 22. (0 12) Refleksje nad moim światem wartości. Zbuduj wypowiedź, której punktem wyjścia uczynisz wiersz Jana Twardowskiego pt. Niewidoma dziewczynka. Twoja praca powinna zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca.

12 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 12

13 Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2012/ etap wojewódzki 13 BRUDNOPIS