Innowacyjna energetyka na Platformie IGW Jan Popczyk
|
|
- Sławomir Krajewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Innowacyjna energetyka na Platformie IGW Jan Popczyk Gierałtowice, listopad
2 Strefy przemysłowe dekady miniona i obecna Gminne centra energetyczne dekady obecna i przyszła Bezpieczeństwo gminy nie tylko energetyczne (integrator usług infrastrukturalnych!!!) Gminne technologie energetyczne. Źródła kogeneracyjne zdolne do pracy autonomicznej (przykłady realizacji). Dom/budynek jako obiekt gospodarki energetycznej Program IERE Sytuacja w energetyce (ceny, nowe strategie przedsiębiorstw) 2
3 EWOLUCJA POLSKICH CELÓW Początek lat dziewięćdziesiątych połączenie polskiego systemu elektroenergetycznego z systemem UCPTE wprowadzenie polskiej elektroenergetyki w środowisko regulacyjne UE wykorzystanie zasady TPA do wyzwolenia konkurencji na rynku energii elektrycznej Rok 2008 wytworzenie nowego segmentu energetyki osadzonego w Pakiecie energetyczno-klimatycznym 3x20 wprowadzenie energetyki w infrastrukturę społeczeństwa wiedzy nabycie zdolności do zarządzania procesami w warunkach konfrontacji globalnej w obszarze energetyki: (i) USA i UE, (ii) Rosja, Iran, Arabia Saudyjska, Katar, Wenezuela, (iii) Chiny, Indie 3
4 PAKIET ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNY 3x20 Cele (1) Cele (2) Cele (3) OZE 20% CO 2 20% EE 20% Redukcja zużycia paliw Ochrona środowiska Innowacyjność Bezpieczeństwo energetyczne 4
5 Kompleks paliwowo-energetyczny PERN Przyjaźń Naftobazy Gaz System Górnictwo kopalnie PSE-Operator Paliwa płynne rafinerie, stacje benzynowe Rynek końcowy energii paliwa transportowe 150 TWh Ciepłownictwo kotłownie Gazownictwo OSD, handel, wydobycie magazyny Rynek Rynek końcowy odbiorców Elektroenergetyka elektrownie, OSD, handel Rynek końcowy Rynek końcowy odbiorców Energetyka odnawialna Struktura podmiotowa 2008 Rynek końcowy energii ciepło 240 TWh Rynek końcowy energii Rynek końcowy energii energia elektryczna energia elektryczna 110 TWh 5
6 Elektroenergetyka Ciepłownictwo Kotłownie Elektrociepłownie Elektroenergetyka Elektrownie Gazownictwo Przepompownie, magazyny Paliwa płynne Rafinerie, Górnictwo Kopalnie Struktura przedmiotowa 2020 Wielkoskalowa elektroenergetyka konwencjonalna Energetyka wytworzona przez Pakiet 3x20 Sieciowe struktury lokalnych (gminnych) stref energetycznych Rolnictwo energetyczne OSP Operatorzy OSD Skarb Państwa 100 (96+4) TWh 60 mln ton CO (480x1,6x0,2) TWh Inwestorzy prywatni, fundusze inwestycyjne 6
7 Paliwa Tradycyjne OZE: elektrownie wiatrowe elektrownie wodne paliwa biomasowe pierwszej generacji (biomasa biodegradowalna, biopaliwa płynne) kolektory słoneczne źródła geotermalne (18+6) TWh +? Energetyka wytworzona przez Pakiet 3x20: energetyka odnawialna, energetyka innowacyjna, zuniwersalizowane technologie energia elektryczna, ciepło, paliwa transportowe Paliwa płynne i gazowe z przeróbki węgla 2020 rok 2030 rok Biomasowe paliwa drugiej generacji 76 TWh 7
8 Wielkość energetyki wytworzonej przez Pakiet 3x20 w 2020 roku (według cen i wyobrażeń z 2008 roku) udział w rynku energii końcowej 15% (95 TWh) nakłady inwestycyjne około 150 mld zł (w tym elektrownie wiatrowe około 50 mld zł, biogazownie zintegrowane technologicznie lub wirtualnie ze źródłami kogeneracyjnymi około 60 mld zł) roczne przychody około 35 mld zł (w tym rynek energii elektrycznej około 20 mld zł, rynek ciepła około 5 mld zł, rynek paliw transportowych łącznie z akcyzą około 10 mld zł) roczna redukcja emisji CO 2 około 100 mln ton (roczna redukcja kosztów emisji CO 2 około 16 mld zł) 8
9 Paradygmat technologiczny w elektroenergetyce Skala systemów, skala jednostkowych technologii Systemy kontynentalne, monopole narodowe (druga połowa XX w.) Lokalne systemy i lokalne monopole (pierwsza połowa XX w.) Energetyka rozproszona, konkurencja (pierwsza połowa XXI w.) Stopień informatyzacji 9
10 Makroekonomiczy model rynku energii elektrycznej w świetle paradygmatu technologicznego Koszty Wielkoskalowa energetyka korporacyjna Inteligentna energetyka rozproszona Sprzedaż 10
11 Pożegnanie z ropą Szwecja 2005, polityka energetyczna USA 2008, programy wyborcze kandydatów na prezydenta Polska 2008, Konsorcjum Green Stream Konferencja Droga do niezależności energetycznej Polski Gdańsk, 20 września
12 energetyka w społeczeństwie wiedzy po epoce społeczeństwa przemysłowego a przed epoką społeczeństwa wodorowego/bezemisyjnego 12
13 Innowacyjna energetyka (1) 1. Nowoczesny kocioł biomasowy, agregat kogeneracyjny, kotłownia/elektrownia wirtualna, samochód/autobus hybrydowy, przetokowa lokomotywa hybrydowa, samolot gazowy/wodorowy 2. Rozproszone technologie ekologiczno-energetyczne (biogazownie, małe wytwórnie paliw transportowych, peleciarnie/brykieciarnie) 3. Nowoczesna reelektryfikacja wsi (nie za pomocą modernizacji/ rozbudowy sieci, a poprzez budowę lokalnych źródeł wytwórczych 4. Paliwa drugiej generacji (biomasowe paliwa gazowe) 5. Technologie bezemisyjne (redukcja emisji CO 2 jako najważniejszy globalny problem) 13
14 Innowacyjna energetyka (2) 1. Gorzelnia, obora, chlewnia, ferma kurza, mleczarnia, cukrownia, przetwórnia warzyw/owoców, przetwórnia mięsa utylizacja odpadów, dobra lokalizacja pod biogazownię wielkotowarową 2. Mikro-biogazownia (utylizacja odpadów w indywidualnym gospodarstwie rolnym) zintegrowana z kotłem lub ze źródłem kogeneracyjnym 3. Peleciarnia/brykieciarnia (mobilna), jako sposób utylizacji odpadowej biomasy celulozowej w gminie i wykorzystania ciepła z agregatu kogeneracyjnego (zintegrowanego z biogazownią) 4. Uprawy energetyczne wielkotowarowe (kukurydza, burak półcukrowy, topinambur): pojedyncza biogazownia 300 ha i więcej, strefa energetyczna w gminie wiejskiej ha, kraj 2 mln ha (ekwiwalentnych) 14
15 Rolnictwo energetyczne (gmina rolnicza) 1. Program Innowacyjna energetyka. Rolnictwo energetyczne ma wymiar porównywalny z budową górnictwa w przeszłości, nowoczesnego rolnictwa żywnościowego w ostatnich latach oraz z alokacją na rynku transportowym (z transportu kolejowego na transport samochodowy) 2. Adekwatne do jego ważności muszą być też sposoby realizacji programu w polityce rządowej. W szczególności na wielką skalę powinny być wykorzystane unijne środki do pobudzenia Programu IERE. Gazownictwo, elektronergetyka powinna dokonać szczegółowej analizy możliwości wykorzystania takich środków 15
16 Klaster 3x20. Program IERE 1. Polska wieś powinna się przygotować do energetyki innowacyjnej i rolnictwa energetycznego tak jak w przeszłości do akcesji z Unią 2. Polska wieś powinna ponadto przygotować się, poprzez wejście w Program IERE, do skutków związanych z redukcją unijnej polityki rolnej po 2013 roku 3. Adekwatne do ważności Programu IERE muszą być też sposoby jego realizacji w obszarze kształcenia. W szczególności PKP Energetyka powinna przystąpić do realizacji programu kształcenia podobnego do programu zrealizowanego w drugiej połowie minionej dekady, który wprowadził przedsiębiorstwo na rynek energii elektrycznej 16
17 Paliwa drugiej generacji (1) Nie ma jeszcze warunków do jednoznacznego zdefiniowania paliw drugiej generacji Rolnicy definiują na przykład paliwa drugiej generacji jako te, których produkcja nie jest konkurencyjna względem produkcji żywności Energetycy natomiast jako te, które mają wysoki (na przykład 1,6) stosunek energii na wyjściu z procesu pozyskiwania paliwa do energii włożonej 17
18 Paliwa drugiej generacji (2) Występuje trudność w odpowiedzi na pytanie: do jakich paliw, pierwszej czy drugiej generacji, zaliczyć biopaliwa? Na przykład biogaz w klasyfikacji europejskiej jest zaliczany zarówno do paliw pierwszej jak i drugiej generacji W pierwszym segmencie są: gaz wysypiskowy, z oczyszczalni ścieków, z biogazowni utylizujących odpady rolnicze i z przetwórstwa rolno-spożywczego W drugim segmencie będzie natomiast (po skomercjalizowaniu technologii na skalę rynkową) biogaz ze zgazowania celulozy (słoma, drewno, wytłoki z trzciny cukrowej) 18
19 Paliwa drugiej generacji (3) Proponuje się [J. Popczyk] przyjąć, że biogaz produkowany z całych roślin energetycznych zielonych (takich jak kukurydza, buraki pastewne/półcukrowe i inne) w procesie zgazowania biologicznego (fermentacyjnego), i ewentualnie oczyszczony do postaci gazu ziemnego wysokometanowego, jest paliwem drugiej generacji Biopaliwa płynne (etanol i estry) produkowane obecnie z ziarna zbóż (takich jak kukurydza, pszenica i inne) oraz rzepaku są paliwami pierwszej generacji Zarówno biogaz jak i paliwa płynne, które będą produkowane w nadchodzących latach z celulozy, będą jednolicie paliwami drugiej generacji 19
20 Rolnictwo energetyczne (1) Jest to przede wszystkim wielkotowarowa uprawa biomasy oraz przetwórstwo rolno-energetyczne, czyli przemysłowa produkcja paliw biomasowych przeznaczonych do sprzedaży na rynku Perspektywy dla paliw płynnych (estry, bioetanol) wykorzystywanych w transporcie, i z coraz większym powodzeniem w elektroenergetyce oraz w ciepłownictwie, a także stałych (ulepszona biomasa), wykorzystywanych w procesach współspalania w elektroenergetyce oraz w ciepłownictwie, są ograniczone 20
21 Rolnictwo energetyczne (2) W perspektywie rozwojowej (w kolejnej dekadzie) podstawowym produktem rolnictwa energetycznego będą paliwa gazowe (biogaz, biometan), produkowane w biogazowniach, dostarczane na rynek z wykorzystaniem transportu drogowego CNG i LNG oraz poprzez zatłaczanie do istniejących sieci gazowych (zbudowanych do przesyłu gazu ziemnego) 21
22 Co zrobi UE z doraźną ofensywą narodowych korporacji energetycznych na rzecz odrzucenia rozwiązań Pakietu 3x20? Trzy pytania, na które musi odpowiedzieć sobie UE 1. Jak zabezpieczy się przed terroryzmem energetycznym ze strony Rosji, Arabii Saudyjskiej, Kataru, Wenezueli, Iranu? 2. Jak wygra konkurencję z USA w obszarze innowacyjnych technologii energetycznych? 10. Jak wygra konkurencję z Chinami i Indiami w obszarze starych technologii energetycznych? 22
23 Co zrobią ze swoim sukcesem rząd, politycy (PO oraz PiS) i korporacja węglowo-elektroenergetyczna? Trzy pytania, na które muszą odpowiedzieć sobie: rząd, politycy (PO oraz PiS) i korporacja węglowo-elektroenergetyczna 1. Jak rząd i korporacja węglowo-elektroenergetyczna zapewnią bezpieczeństwo elektroenergetyczne w kolejnych latach (jak zahamują gwałtowny wzrost cen energii elektrycznej i jak nie dopuszczą do powrotu stopni zasilania, systemu stosowanego w Polsce w okresie dynamicznego rozkwitu gospodarki socjalistycznej)? 2. Jak rząd rozwiąże problem nadprodukcji w rolnictwie żywnościowym (jak zrestrukturyzuje rolnictwo i nie dopuści do obniżki cen produktów rolnych) i jak zmodernizuje polską wieś w kolejnych latach? 3. Jakie rozwiązania zaproponuje UE na perspektywę budżetową (czy będą to propozycje: utrzymać Wspólną Politykę Rolną i nie inwestować w innowacyjność w energetyce i w ochronie środowiska w rozwiązania Pakietu 3x20!!!)? 23
24 Jaką wartość, z punktu widzenia postawionych pytań, stanowi świadomość potencjału alokacji zasobów w obszarze polskiego rolnictwa między rolnictwo żywnościowe i energetyczne? 24
25 Rolnictwo energetyczne polski potencjał alokacji zasobów rolnictwa Oszacowanie potencjałów 2008 i 2020, w aspekcie potrzeb żywnościowych oraz całego rynku paliw i energii [Popczyk] 25
26 Wielkość Ludność [mln] 38 36,5 Powierzchnia [tys. km 2 ] 314 Użytki rolne [mln ha] 18,6 17,9 Roczne zapotrzebowanie na żywność (na zboże) [mln ton] Wydajność zbóż [ton/ha] 3,5 7,0 Użytki rolne niezbędne do pokrycia potrzeb żywnościowych [mln ha] 7,4 3,7 Dostępne zasoby rolnictwa energetycznego [mln ha] 11,2 14,2 Wykorzystane zasoby gruntów rolnych do produkcji biopaliw (paliw I generacji) [mln ha] 0,2 - Obliczeniowa wydajność energetyczna gruntów rolnych (produkcja paliw II generacji), pp [MW/ha] 50 > 80 Zredukowana wydajność energetyczna gruntów rolnych (produkcja paliw II generacji), pp [MW/ha] 40 > 60 Potencjał rolnictwa energetycznego, pp [TWh/rok] 450 > 850 Osiągalna energia końcowa możliwa do pozyskania z rolnictwa energetycznego [TWh/rok] 360 > 720 Zapotrzebowanie na energię końcową Zapotrzebowanie energii końcowej z rolnictwa energetycznego do pokrycia polskiego celu z Pakietu 3x20 [TWh]
27 Rolnictwo energetyczne polski potencjał Oszacowanie potencjałów 2008 i 2020, w aspekcie potrzeb żywnościowych oraz całego rynku paliw i energii [Popczyk] 27
28 Rolnictwo energetyczne potencjał unijny Sformułowane założenie jest zbieżne z opinią Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie surowców odnawialnych perspektyw rozwoju wykorzystania materiałowego i energetycznego z marca 2006 roku (2006/C I IO/IO), według której w UE można ze 104 mln hektarów ziemi uprawnej wykorzystać w perspektywie średnioterminowej pod uprawy energetyczne 13,7 mln hektarów Założenie dla Polski zostało sformułowane całkowicie niezależne od przywołanej opinii dotyczącej UE 28
29 Zintegrowana infrastruktura rozwoju paliw drugiej generacji i rozproszonych technologii energetycznych Wielka nowa konsolidacja: kompetencji, biznesów, ale nie przedsiębiorstw Budowa sieciowych struktur biznesowych: gminne strefy energetyczne, rolnicze grupy producenckie, sieci małych wytwórni biopaliw (pierwszej i drugiej generacji), sieci stacji paliwowych (pierwszej i drugiej generacji) Budowa złotego trójkąta: przedsiębiorstwa, samorządy (gminy, wojewódzkie urzędy marszałkowskie, powiaty), nauka 29
30 Kluczowe regulacje, strategiczne programy Unijny Pakiet energetyczno-klimatyczny 3x20 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Ustawy: Prawo energetyczne, Prawo budowlane, ustawa o przestrzennym zagospodarowaniu gmin Polski (narodowy) system wsparcia energetyki odnawialnej Program Innowacyjna Energetyka. Rolnictwo Energetyczne Polska prezydencja UE (2011 rok) W kierunku jednolitej (w UE) integracji: (1) systemów narodowych wsparcia OZE, (2) internalizacji kosztów zewnętrznych (emisji CO2), w trybie podatku, (3) systemu akcyzowego w obszarze energetyki (szeroko rozumianej) 30
31 Wybrane inicjatywy polskiego rządu bardziej szczegółowo (1) Polski sojusz z Niemcami i Wielką Brytanią na rzecz zablokowania jednolitego rynku certyfikatów zielonych. Działania na rzecz wprowadzenia statystycznego transferu energii z OZE Podtrzymywanie narodowych systemów wsparcia OZE w UE rząd traktuje się jako główną zaletę polskiej propozycji. Czy jest to jednak zaleta w warunkach potencjalnej nadwyżki, ponad cel indykatywny, polskich zdolności produkcji OZE? 31
32 Wybrane inicjatywy polskiego rządu bardziej szczegółowo (2) Polskie działania na rzecz zablokowania projektu dyrektywy zmieniającego unijny system handlu przydziałami uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Brak polskiej zgody na system pełnej aukcji w elektroenergetyce, propozycja MG stopniowego aukcjoningu, od 20% w 2013 roku do 100% w 2020 roku, w ostatnim okresie zmodyfikowana na rzecz metody bunchmarkingowej do poziomu maksymalnej sprawności energetycznej źródeł węglowych, i aukcjoningu poniżej tej sprawności. Należy postawić pytanie, czy pełna internalizacja kosztów zewnętrznych w formule podatku nie jest jednak lepszym rozwiązaniem? 32
33 Wybrane inicjatywy polskiego rządu bardziej szczegółowo (3) Działania (brak działań) MG na rzecz wdrożenia rozporządzeń związanych z wykorzystaniem biopaliw płynnych (etanolu i estrów metylowych) w postaci E85 i B20 na rynku paliw transportowych Działania NFOŚiGW na rzecz programu Wspomaganie przez NFOŚiGW finansowania budowy biogazowni jako sposób na zrównoważony rozwój energetyki odnawialnej 33
34 1:3:9 stosunek cen jednostkowych energii na rynkach ciepła, energii elektrycznej i paliw transportowych [prof. P. Kowalik] Spuścizna po epoce przemysłowej, zaprzeczenie wyników metody termoekologicznej internalizacji kosztów zewnętrznych emisji CO 2 związanej z egzergią [prof. J. Szargut], a także racjonalnej struktury podatku akcyzowego w warunkach uniwersalizujących się technologii Jakie ograniczenia trzeba pokonać, aby zracjonalizować strukturę cen? ciepło wysokie koszty zewnętrzne energia elektryczna niska sprawność przemiany termodynamicznej paliwa transportowe wysoka akcyza 34
35 Zasadnicza teza Próby reform w elektroenergetyce w oparciu o zasadę TPA, zapoczątkowane w 1990 roku przez Wielką Brytanię, nie dały dotychczas satysfakcjonujących rezultatów ze względu na opór korporacji (ogólnie na świecie) Ujawniły one za to w systemie zaopatrzenia gospodarki w paliwa i energię na trzy rynki końcowe (energii elektrycznej, ciepła i transportu) systemowy konflikt między nadbudową (polityką energetyczną, czyli porządkiem polityczno-korporacyjnym) oraz bazą (społeczeństwem wiedzy) Ciepłownictwo może/powinno przejąć rolę lidera w procesie przekształcania polskiej energetyki w innowacyjną, zgodnie z Pakietem energetyczno-klimatycznym 3x20 (Action Plan) 35
36 Interesy korporacyjne vs interesy UE (gospodarka, społeczeństwo)? (1) Dwa dodatkowe pytania, na które musi odpowiedzieć sobie UE 3. Jak długo da się ukrywać fundamentalne podstawy rozwoju sytuacji w energetyce: czy UE zafunduje światu kryzys w energetyce podobny do tego, który USA zafundowały na rynku finansowym (podobieństwo działań korporacji bankowych w USA do działań korporacji energetycznych w UE jest ewidentne) 2. Jak długo UE będzie się zgadzać na to, aby odkładać rozwiązanie swoich trzech najbardziej żywotnych interesów (bezpieczeństwo energetyczne, restrukturyzacja rolnictwa, pobudzenie innowacyjności) w imię obrony grup interesów korporacyjno-politycznych w polskiej energetyce i w polskim rolnictwie, chociaż przeciw żywotnym potrzebom modernizacyjnym Polski 36
37 Interesy korporacyjne vs interesy UE (gospodarka, społeczeństwo)? (2) 3. Jak zachowają się politycy unijni, których mamy, kiedy będzie się pogłębiał społeczny brak zgody na brak działań w energetyce? Odpowiedź, przerysowana (JP) ogłoszą dla energetyki pakiet komunałów podobny do Strategii Lizbońskiej z 1990 roku! 4. Jak zachowają się politycy unijni, których będziemy mieli, kiedy rozwiązanie wg p. 3 nie pomoże? Odpowiedź przerysowana (JP) wrócą do rozwiązań podobnych do tych z Pakietu 3x20, tylko jeszcze radykalniejszych 37
38 Trochę o układzie sił w Polsce, który musi zmierzyć się z łącznym kryzysem w energetyce i rolnictwie? (1) Znowu kilka pytań 1. Jaka jest siła masowego ruchu oddolnego (użytkownicy paliw i energii, rolnicy, ludzie poszukujący szansy dla siebie w nowoczesnym segmencie gospodarki, małe prywatne firmy innowacyjne, samorządy, organizacje ponad rządowe ) na rzecz rozwiązywania w warunkach kryzysowych problemów z obszaru bezpieczeństwa energetycznego i ochrony środowiska? Odpowiedź (JP) obecnie już duża! 2. Jaki jest interes przedsiębiorstw, zainteresowanych wejściem na rynek dostaw urządzeń dla innowacyjnej energetyki rozproszonej (Grupa Bumar, Grupa Cegielski, stocznie, wiele innych) i jaka jest ich zdolność do odpowiedzi na potrzeby rozwojowe tej energetyki? Odpowiedź (JP) i interes i zdolność do odpowiedzi na potrzeby są duże! 38
39 Trochę o układzie sił w Polsce, który musi zmierzyć się z łącznym kryzysem w energetyce i rolnictwie? (2) 3. Jaka jest kondycja polskich firm, które będą realizować inwestycje w tradycyjnym górnictwie (jeśli istnieją)? Odpowiedź (JP) słaba! 4. Jak strategie polskich przedsiębiorstw elektroenergetycznych zostaną zweryfikowane na giełdzie przez prawdziwych inwestorów, którzy poznali, co to jest ryzyko inwestowania w obietnice ze strony cynicznych graczy? Odpowiedź (JP) dotkliwie dla przedsiębiorstw! 4. Kto będzie głównym beneficjentem zamówień inwestycyjnych w tradycyjną energetykę wielkoskalową? Odpowiedź (JP) dostawcy zagraniczni, amerykańscy i europejscy! 5. Kto stworzy czyste technologie węglowe i będzie na nich zarabiał? Odpowiedź (JP) USA! 39
40 Trochę o układzie sił w Polsce, który musi zmierzyć się z łącznym kryzysem w energetyce i rolnictwie? (3) 6. Jak zachowają się politycy, których mamy, kiedy kryzys zagrozi ich interesom? Odpowiedź, przerysowana (JP) ogłoszą pakiet rozwiązań: Skończenie z rozdrobnieniem sposobem na przekształcenie polskich firm energetycznych w europejskie i zapewnienie niskich cen energii i bezpieczeństwa energetycznego. Utrzymanie Wspólnej Polityki Rolnej sposobem na poprawę sytuacji rolnictwa i wsi 7. Jak zachowają się politycy, których będziemy mieli, kiedy pakiet wg p. 7 nie da efektu? Odpowiedź, przerysowana (JP) ogłoszą pakiet rozwiązań: Każda gmina odpowiada za swoje bezpieczeństwo energetyczne, każdy użytkownik energii i paliw radzi sobie sam, każda wieś modernizuje się sama, każdy rolnik radzi sobie sam! 40
41 Źródło wyników przedstawionych w dalszych tablicach: analizy własne [J. Popczyk] 41
42 Polskie rynki paliw i energii 2008 Paliwo Rynek paliw w jednostkach naturalnych na rok Emisja CO 2 mln ton/rok Rynek energii pierwotnej TWh/rok Rynek energii końcowej TWh/rok Węgiel kamienny 80 mln ton Węgiel brunatny 60 mln ton Gaz ziemny 10 mld m Ropa naftowa 22 mln ton OZE Razem Polski cel 2020 w Pakiecie 3x (24+72) Rolnictwo energetyczne (cały potencjał 1 ) 11,2/14,2 mln ha (45/85 mld m 3 biometanu) - 450/> />720 1 x/y wartości dla 2008 i 2020 roku, odpowiednio 42
43 Technologie paliwowo-energetyczne i minimalne nakłady inwestycyjne oraz czasy odpowiedzi na sygnały rynkowe Technologia Minimalne nakłady inwestycyjne, mln zł Czas odpowiedzi na sygnały rynkowe, lat Węglowa Atomowa Węglowa CCT, np. CCS, IGCC Wiatrowa Gazowa na gaz ziemny 1 1 Biogazowa 10 2 Elektro-efektywne technologie po stronie popytowej Praktycznie każde środki są użyteczne od zera do kilkunastu lat 43
44 Udział opłat uiszczanych za energię elektryczną przez odbiorców końcowych, które trafią do dostawców zagranicznych Technologia Udział [%] Atomowa 80 Węglowa CCT (CCS, IGCC...) 20 Wiatrowa 60 Gazowa na gaz ziemny 50 Biogazowa 10 44
45 Porównanie polskiego i niemieckiego potencjału rolnictwa energetycznego w kontekście Pakietu 3x20 45
46 istniejący system wspomagania OZE 46
47 Wykorzystanie biomasy. Przykład klęski polskiej regulacji TECHNOLOGIA Elektrownia kondensacyjna Kocioł pyłowy Kocioł fluidalny Elektrociepłownia węglowa Kocioł pyłowy Kocioł fluidalny Elektrociepłownia biogazowa Kocioł na biomasę stałą 3% 1 25% 48% 75% 85% 85% 1 Sprawę należy porównać z procederem zwiększania w latach 70 wydobycia w polskim górnictwie, polegającym na dodawaniu specjalnie mielonego w tym celu kamienia do węgla dostarczanego do elektrowni47
48 2008: Dotowana energetyka odnawialna, czy węglowa? Certyfikat Zielony (bez współspalania) Wartość jednostkowa Rynek Wartość rynku zł/mwh TWh mln zł/rok Czerwony Żółty Oszacowanie kosztu zakupu uprawnień do emisji CO 2 48
49 2008: polski system certyfikacji dla energii elektrycznej do naprawy (wycena certyfikatów, zł/mwh) Źródła kogeneracyjne przyłączone do sieci elektroenergetycznej SN wypierające produkcję ciepła w wielkich kotłowniach, posiadających uprawnienia do emisji CO 2 zastępujące małe kotłownie, nie uczestniczące w KPRU Elektrownie wiatrowe przyłączone do sieci 110 kv biometanowe gazowe biometanowe gazowe
50 koncepcja (II) zielonej energii elektrycznej, zielonego ciepła, zielonego gazu, zielonej benzyny 50
51 Kalibracja (wycena) certyfikatów (opłat zastępczych) związanych z zielonym gazem Mechanizm Emisja CO 2 [t/mwh] Łączna emisja CO 2 [t/ (MWh c obl. ] Zużycie biometanu [t/(mwh c obl. ] Wartość certyfikatu [zł/tys.m 3 ] Biometan wypiera produkcję: z przeciętnej kotłowni węglowej lokalnej z krańcowej elektrowni węglowej systemowej 0,60 1,45 0,60 + 0, Biometan wypiera gaz ziemny (z rynku)
52 koncepcja (III) inkorporacji kosztów zewnętrznych do ceny paliwa 52
53 Koszty środowiska inkorporowane do kosztów paliwa, łączne dla energetyki (elektroenergetyki i ciepłownictwa) wielkoskalowej i rozproszonej Koszt paliwa bez inkorporowanego kosztu środowiska [mld zł] Koszt paliwa z inkorporowanym kosztem środowiska [mld zł] Rynek energii końcowej, TWh/rok Węgiel kamienny 21,0 21,0 + 22,4 300 Węgiel brunatny 6,0 6,0 + 8,4 40 Gaz ziemny 11,8 11,8 + 2,
54 Koszt produkcji energii elektrycznej i ciepła, w gospodarce rozdzielonej i w skojarzeniu, przez okres 7000 h/rok Paliwo Elektrownia Kotłownia Elektrociepłownia Węgiel kamienny - moc [MW] zużycie paliwa [tys. ton] koszt paliwa 1 [mln zł] koszt paliwa 2 [mln zł] Gaz ziemny - moc [MW] 0,5 1 0, zużycie paliwa [mln m 3 ] 1,44 1,24 - koszt paliwa 1 [mln zł] 1,68 1,45 - koszt paliwa 2 [mln zł] 1,68+ 0,40 1,45 + 0,35 54
55 koszty referencyjne technologii elektroenergetycznych 55
56 Koszty referencyjne dla różnych technologii Ceny referencyjne technologii elektroenergetycznych [PLN/MWh] min max Technologia elektroenergetyczna Technologie: 1. blok jądrowy, sieć przesyłowa, 2 blok na węgiel brunatny, sieć przesyłowa, 3 blok na węgiel kamienny, sieć przesyłowa, 4 kogeneracyjne źródło gazowe, sieć 110 kv, 5 kogeneracyjne źródło gazowe, sieć ŚN, 6 kogeneracyjne źródło gazowe, sieć nn, 7 zintegrowana technologia wiatrowo-gazowa, sieć 110 kv, 8 biometanowe źródło kogeneracyjne, sieć ŚN, 9 mała elektrownia wodna, sieć ŚN, 10 ogniwo paliwowe [H. Kocot] 56
57 Inne najprostsze oszacowanie Blok Łagisza (nadkrytyczny, fluidalny) Nakłady inwestycyjne 1,8 mld zł Sprawność netto 42 % Emisja CO 2 0,8 t/mwh Czas wykorzystania mocy znamionowej 7000 h/rok Koszty jednostkowe u odbiorców końcowych [zł/mwh]: amortyzacja (30 lat) 20 koszt kapitału transferowalnego (IRR 8%) 60 koszt węgla 100 koszt uprawnień do emisji CO koszty stałe uzmiennione 20 opłata przesyłowa 100 Razem 420 zł/mwh 57
58 Alokacja polskiego celu Pakietu 3x20 na rynki końcowe: energii elektrycznej, ciepła, paliw transportowych Oszacowanie rynków końcowych energia elektryczna 150/190 TWh ciepło 240 TWh paliwa transportowe 210 TWh razem 640 TWh Oszacowanie udziału energii odnawialnej na rynkach końcowych energia elektryczna (24+18) TWh ciepło (26+11) TWh paliwa transportowe 21 TWh razem 100 TWh, w tym 4 TWh na pokrycie potrzeb własnych w wytwarzaniu i strat sieciowych 58
59 Oszacowanie ziemi [w hektarach obliczeniowych] potrzebnej do wypełnienia polskiego celu Pakietu 3x20 (w 2020 roku) Wydajność energetyczna z hektara 80 MWh/ha (w paliwie pierwotnym) Powierzchnia ziemi potrzebna do wypełnienia celów na poszczególnych rynkach końcowych: energia elektryczna i ciepło z kogeneracji 0,65 mln ha ciepło z kotłowni 0,15 mln ha paliwa transportowe (CNG) 0,33 mln ha razem 1,23 mln ha 59
60 elektroenergetyka w 2030 roku 60
61 Rynek energii elektrycznej: DYWERSYFIKACJA!!! Obniżenie elektrochłonności PKB (zmniejszenie obecnej elektrochłonności 125 MWh/mln zł przynajmniej o 20%) Import (do 10 TWh/rok) w miejsce dotychczasowego eksportu (6 TWh) 4500 wiatraków po 2 MW, 18 TWh, nakłady inwestycyjne 50 mld zł 6000 biogazowni o mocy jednostkowej 1 MW, 45 TWh el PJ c, nakłady inwestycyjne 60 mld zł 3000 MW el ( MW c ) zróżnicowane (pod względem technologii i wielkości, od kilowatów do około 50 MW el ) źródła kogeneracyjne na gaz ziemny Sieci stare lokalizacje, nowe przepustowości Elektrownie stare lokalizacje, nowe technologie Kilka wielkich instalacji czystych technologii węglowych (w tym atomowo-węglowych) z produkcją paliw dla energetyki rozproszonej 61
62 ZAKOŃCZENIE 62
63 Czego potrzebuje świat w dziedzinie energetyki od elektryków w kolejnych dekadach? samochodów: hybrydowych, elektrycznych, wodorowych inteligentnych: domów, obiektów elektrowni wirtualnych 63
64 Elektrownia wirtualna Właściwość społeczeństwa wiedzy: więcej zarządzania energią niż jej produkcji 64
Cele (3) OZE 20% CO 2. Innowacyjność Bezpieczeństwo energetyczne. Redukcja zużycia paliw Ochrona środowiska 20% EE 20%
Finansowanie budowy biogazowni szansą na zrównoważony rozwój energetyki odnawialnej NFOŚiGW BIOGAZOWNIE SZANSĄ NA PRZYSZŁOŚĆ Jan Popczyk Warszawa, październik 2008 1 EWOLUCJA POLSKICH CELÓW Początek lat
Bardziej szczegółowoCENTRUM ENERGETYCZNO PALIWOWE W GMINIE. Ryszard Mocha
CENTRUM ENERGETYCZNO PALIWOWE W GMINIE Ryszard Mocha ZASOBY ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W POLSCE. BIOMASA Największe możliwości zwiększenia udziału OZE istnieją w zakresie wykorzystania biomasy. Załącznik
Bardziej szczegółowoDZIŚ ROZSTRZYGA SIĘ NASZE JUTRO o kluczowych dylematach pomorskiej energetyki Jan Popczyk. Gdańsk, 16 maja 2009 roku
DZIŚ ROZSTRZYGA SIĘ NASZE JUTRO o kluczowych dylematach pomorskiej energetyki Jan Popczyk Gdańsk, 16 maja 2009 roku WAŻNE DLA ENERGETYKI PRZYSZŁE DATY (HORYZONTY CZASOWE) 2012 wygasa Protokół z Kioto 2013
Bardziej szczegółowoMODEL ENERGETYCZNY GMINY. Ryszard Mocha
MODEL ENERGETYCZNY GMINY Ryszard Mocha PAKIET 3X20 Załącznik I do projektu dyrektywy ramowej dotyczącej promocji wykorzystania odnawialnych źródeł energii : w 2020 roku udział energii odnawialnej w finalnym
Bardziej szczegółowoPolityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach. Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.
Polityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach Toruń, 22 kwietnia 2008 Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. Zrównoważona polityka energetyczna Długotrwały rozwój przy utrzymaniu
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii w projekcie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r.
Ministerstwo Gospodarki Rzeczpospolita Polska Odnawialne źródła energii w projekcie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. Zbigniew Kamieński Dyrektor Departamentu Energetyki Poznań, 27 października
Bardziej szczegółowoROLA BIOMASY I POLSKIEGO ROLNICTWA W REALIZACJI CELÓW UNIJNEGO PAKIETU ENERGETYCZNEGO 3X20
POLEKO 2007 - FORUM CZYSTEJ ENERGII Poznań, listopad 2007 ROLA BIOMASY I POLSKIEGO ROLNICTWA W REALIZACJI CELÓW UNIJNEGO PAKIETU ENERGETYCZNEGO 3X20 Jan POPCZYK Politechnika Śląska 1 ROLA BIOMASY I POLSKIEGO
Bardziej szczegółowoUsytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej
Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię dla rozwijającej
Bardziej szczegółowoINNOWACYJNA ENERGETYKA ROLNICTWO ENERGETYCZNE
ENERGIA ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH W MAŁYCH I ŚREDNICH GMINACH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO INNOWACYJNA ENERGETYKA ROLNICTWO ENERGETYCZNE Jan POPCZYK Program IERE. 13 czerwca 2008 1 1 IERE widziane przez pryzmat
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Uwarunkowania PEP do 2030 Polityka energetyczna Unii Europejskiej: Pakiet klimatyczny-
Bardziej szczegółowoEnergia odnawialna w Polsce potencjał rynku na przykładzie PGE. mgr inŝ. Krzysztof Konaszewski
Energia odnawialna w Polsce potencjał rynku na przykładzie PGE mgr inŝ. Krzysztof Konaszewski Zadania stawiane przed polską gospodarką Pakiet energetyczny 3x20 - prawne wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł
Bardziej szczegółowoEKONOMIA ALTERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII
C Politechnika Śląska CEP Wydział Elektryczny Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów Debata NOWE ŹRÓDŁA ENERGII JAKA ENERGIA DLA POLSKI? EKONOMIA ALTERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Jan Popczyk Warszawa,
Bardziej szczegółowoENERGETYKA PARAMILITARNA VS ENERGETYKA DEMOKRATYCZNA
ENERGETYKA ODNAWIALNA ROZPROSZONA/INNOWACYJNA/INTELIGENTNA ENERGETYKA POSTPRZEMYSŁOWA ENERGETYKA W SPOŁECZEŃSTWIE WIEDZY a przed epoką społeczeństwa wodorowego/bezemisyjnego Rośnie wyrazistość historycznego
Bardziej szczegółowoKONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA
KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA SYMPOZJUM NAUKOWO-TECHNICZNE Sulechów 2012 Kluczowe wyzwania rozwoju elektroenergetyki
Bardziej szczegółowoPrawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność
Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska
Bardziej szczegółowoPOLSKA ENERGETYKA STAN NA 2015 r. i CO DALEJ?
POLSKA ENERGETYKA STAN NA 2015 r. i CO DALEJ? dr Zbigniew Mirkowski Katowice, 29.09.15 Zużycie energii pierwotnej - świat 98 bln $ [10 15 Btu] 49 bln $ 13 bln $ 27 bln $ 7,02 mld 6,12 mld 4,45 mld 5,30
Bardziej szczegółowoKrajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce
Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce 2 Regulacje Prawne 3 Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię
Bardziej szczegółowoSystem Certyfikacji OZE
System Certyfikacji OZE Mirosław Kaczmarek miroslaw.kaczmarek@ure.gov.pl III FORUM EKOENERGETYCZNE Fundacja Na Rzecz Rozwoju Ekoenergetyki Zielony Feniks Polkowice, 16-17 września 2011 r. PAKIET KLIMATYCZNO
Bardziej szczegółowoRozwój kogeneracji wyzwania dla inwestora
REC 2013 Rozwój kogeneracji wyzwania dla inwestora PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Departament Inwestycji Biuro ds. Energetyki Rozproszonej i Ciepłownictwa PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej?
RYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej? Marek Kulesa dyrektor biura TOE Bełchatów, 2.09.2009 r. Uwarunkowania handlu energią elektryczną Źródło: Platts, 2007 XI Sympozjum Naukowo -Techniczne,
Bardziej szczegółowoDYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU. Prof. dr hab. Maciej Nowicki
DYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU Prof. dr hab. Maciej Nowicki 1 POLSKI SYSTEM ENERGETYCZNY NA ROZDROŻU 40% mocy w elektrowniach ma więcej niż 40 lat - konieczność ich wyłączenia z eksploatacji
Bardziej szczegółowoENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH. Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego
Bardziej szczegółowoEnergetyka rozproszona w drodze do niskoemisyjnej Polski. Szanse i bariery. Debata online, Warszawa, 28 maja 2014 r.
Energetyka rozproszona w drodze do niskoemisyjnej Polski. Szanse i bariery Debata online, Warszawa, 28 maja 2014 r. Mariusz Wójcik Fundacja na rzecz Zrównoważonej Energetyki Debata ekspercka 28.05.2014
Bardziej szczegółowoNowe wyzwania stojące przed Polską wobec konkluzji Rady UE 3 x 20%
Nowe wyzwania stojące przed Polską wobec konkluzji Rady UE 3 x 20% Zbigniew Kamieński Ministerstwo Gospodarki Poznań, 21 listopada 2007 Cele na rok 2020 3 x 20% Oszczędność energii Wzrost wykorzystania
Bardziej szczegółowoStabilizacja bezpieczeństwa energetycznego Polski w okresie RYNEK I INNOWACYJNOŚĆ DWA WSPÓŁCZESNE FILARY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM
Stabilizacja bezpieczeństwa energetycznego Polski w okresie 2008-2020 RYNEK I INNOWACYJNOŚĆ DWA WSPÓŁCZESNE FILARY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ENERGETYCZNYM. KLASTER 3X20 Jan POPCZYK KPE PAN. Warszawa-Serock,
Bardziej szczegółowoZałożenia Narodowego Programu Redukcji Emisji Gazów Cieplarnianych. Edmund Wach
Debata TECHNIKA i ŚRODOWISKO 6. Targi Techniki Przemysłowej, Nauki i Innowacji TECHNICON INNOWACJE 2010 Założenia Narodowego Programu Redukcji Emisji Gazów Cieplarnianych Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania
Bardziej szczegółowoStan aktualny oraz kierunki zmian w zakresie regulacji prawnych dotyczących wykorzystania biomasy leśnej jako źródła energii odnawialnej
Stan aktualny oraz kierunki zmian w zakresie regulacji prawnych dotyczących wykorzystania biomasy leśnej jako źródła energii odnawialnej 2 Ramy prawne funkcjonowania sektora OZE Polityka energetyczna Polski
Bardziej szczegółowoKonwersatorium Inteligentna Energetyka. Doktryna energetyczna: NAJPIźRW POLITYKA PRZźMYSŁOWA, A POTźM źnźrgźtyczna
C Politechnika Śląska CEP Wydział Elektryczny Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów Konwersatorium Inteligentna Energetyka Doktryna energetyczna: NAJPIźRW POLITYKA PRZźMYSŁOWA, A POTźM źnźrgźtyczna
Bardziej szczegółowoRynek energii elektrycznej w Polsce w 2009 roku i latach następnych
Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2009 roku i latach następnych VI Targi Energii Marek Kulesa dyrektor biura TOE Jachranka, 22.10.2009 r. 1. Wprowadzenie 2. Uwarunkowania handlu energią elektryczną
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 22 października 2015 r. 2 Polityka energetyczna Polski elementy
Bardziej szczegółowoKomfort Int. Rynek energii odnawialnej w Polsce i jego prespektywy w latach 2015-2020
Rynek energii odnawialnej w Polsce i jego prespektywy w latach 2015-2020 Konferencja FORUM WYKONAWCY Janusz Starościk - KOMFORT INTERNATIONAL/SPIUG, Wrocław, 21 kwiecień 2015 13/04/2015 Internal Komfort
Bardziej szczegółowoKonkurencja wewnątrz OZE - perspektywa inwestora branżowego. Krzysztof Müller RWE Polska NEUF 2010
Konkurencja wewnątrz OZE - perspektywa inwestora branżowego Krzysztof Müller RWE Polska NEUF 2010 1 Wymiary optymalizacji w układzie trójkąta energetycznego perspektywa makro Minimalizacja kosztów dostarczanej
Bardziej szczegółowoPRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO
PRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Strategia Działania dotyczące energetyki są zgodne z załoŝeniami odnowionej Strategii Lizbońskiej UE i Narodowej Strategii Spójności
Bardziej szczegółowoZużycie Biomasy w Energetyce. Stan obecny i perspektywy
Zużycie Biomasy w Energetyce Stan obecny i perspektywy Plan prezentacji Produkcja odnawialnej energii elektrycznej w Polsce. Produkcja odnawialnej energii elektrycznej w energetyce zawodowej i przemysłowej.
Bardziej szczegółowowww.promobio.eu Warsztaty PromoBio, 17 Maja 2012 Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Bartosza Głowackiego 17, Olsztyn
Warsztaty PromoBio, 17 Maja 2012 Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Bartosza Głowackiego 17, Olsztyn Promocja regionalnych inicjatyw bioenergetycznych PromoBio Możliwości wykorzystania biomasy w świetle
Bardziej szczegółowoKLASTRY ENERGII Jan Popczyk
Politechnika Śląska CEP Klaster energii Żywiecka Energia Przyszłości KLASTRY ENERGII Jan Popczyk Żywiec, 1 marca 2017 ROZLEGŁE UWARUNKOWANIA 2020: Pakiet 3x20 CO 2 OZE efektywność 2030: Pakiet Zimowy efektywność
Bardziej szczegółowoPolityka w zakresie OZE i efektywności energetycznej
Polityka w zakresie OZE i efektywności energetycznej Ministerstwo Gospodarki Warszawa, 18 czerwca 2009 r. Filary polityki energetycznej UE II Strategiczny Przegląd Energetyczny KE (bezpieczeństwo energetyczne)
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju OZE w Polsce
Perspektywy rozwoju OZE w Polsce Beata Wiszniewska Polska Izba Gospodarcza Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej Warszawa, 15 października 2015r. Polityka klimatyczno-energetyczna Unii Europejskiej Pakiet
Bardziej szczegółowoPROGRAM ROZWOJU ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM DO ROKU 2025
PROGRAM ROZWOJU ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM DO ROKU 2025 z uwzględnieniem źródeł odnawialnych Poznań,, 22.05.2012 2012-05-31 1 Dokumenty Strategiczne Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego (obowiązuje
Bardziej szczegółowoPolitechnika Śląska. Forum Debaty Publicznej Potencjał obszarów wiejskich szansą rozwoju. ENERGETYKA PROSUMENCKA pole do współdziałania.
C EP Centrum Energetyki Prosumenckiej Politechnika Śląska Wydział Elektryczny Forum Debaty Publicznej Potencjał obszarów wiejskich szansą rozwoju Klaster 3x20 ENERGETYKA PROSUMENCKA pole do współdziałania
Bardziej szczegółowoEnergetyka w Polsce stan obecny i perspektywy Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju
Energetyka w Polsce stan obecny i perspektywy Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju Mtoe Zużycie energii pierwotnej i finalnej 110 100 90 80 70 60 50 40 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Bardziej szczegółowoKOSZTY ZEWNĘTRZNE A BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE
KOSZTY ZEWNĘTRZNE A BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE Autor: Jan Popczyk ( Energetyka Cieplna i Zawodowa, 6/2008, 1/2009) Bardzo dobrze, Ŝe Pakiet 3x20 z marca 2007 zmienia ukierunkowanie z dotychczasowych rozwiązań
Bardziej szczegółowoZastosowanie słomy w lokalnej. gospodarce energetycznej na
Zastosowanie słomy w lokalnej gospodarce energetycznej na przykładzie PEC Lubań Krzysztof Kowalczyk Człuchów 02-03.10.2014 Kalendarium ciepłownictwa w Lubaniu Pierwsze kotłownie komunalne ok. 4,0 [MW]
Bardziej szczegółowoWsparcie Odnawialnych Źródeł Energii
Wsparcie Odnawialnych Źródeł Energii mgr inż. Robert Niewadzik główny specjalista Północno Zachodniego Oddziału Terenowego Urzędu Regulacji Energetyki w Szczecinie Szczecin, 2012 2020 = 3 x 20% Podstawowe
Bardziej szczegółowoStan energetyki odnawialnej w Polsce. Polityka Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie OZE
Stan energetyki odnawialnej w Polsce. Polityka Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie OZE Paweł Sulima Wydział Energii Odnawialnych i Biopaliw Departament Rynków Rolnych XI Giełda kooperacyjna
Bardziej szczegółowoWydział Mechaniczno-Energetyczny
Polska Geotermalna Asocjacja im. prof. J. Sokołowskiego Wydział Mechaniczno-Energetyczny Lokalna energetyka geotermalna jako podstawowy składnik OZE w procesie dochodzenia do samowystarczalności energetycznej
Bardziej szczegółowoTrajektoria przebudowy polskiego miksu energetycznego 2050 dr inż. Krzysztof Bodzek
Politechnika Śląska Centrum Energetyki Prosumenckiej Wydział Elektryczny Instytut Elektrotechniki i Informatyki Konwersatorium Inteligentna Energetyka Transformacja energetyki: nowy rynek energii, klastry
Bardziej szczegółowoGMINNA GOSPODARKA ENERGETYCZNA WPROWADZENIE
C Politechnika Śląska CEP Wydział Elektryczny Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów Konwersatorium Inteligentna Energetyka Temat przewodni Symulator hybrydowy gminnej gospodarki energetycznej
Bardziej szczegółowoGENERACJA ROZPROSZONA wyzwania regulacyjne.
Henryk Kaliś FORUM Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu GENERACJA ROZPROSZONA wyzwania regulacyjne. Warszawa, 13 kwietnia 2012 r. GENERACJA ROZPROSZONA - stan aktualny. Rozwój generacji rozproszonej ściśle
Bardziej szczegółowoPANEL EKONOMICZNY Zakres prac i wyniki dotychczasowych analiz. Jan Pyka. Grudzień 2009
PANEL EKONOMICZNY Zakres prac i wyniki dotychczasowych analiz Jan Pyka Grudzień 2009 Zakres prac Analiza uwarunkowań i czynników w ekonomicznych związanych zanych z rozwojem zeroemisyjnej gospodarki energii
Bardziej szczegółowoFinansowanie infrastruktury energetycznej w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko
Głównym celem tego programu jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa,
Bardziej szczegółowoJednostki Wytwórcze opalane gazem Alternatywa dla węgla
VIII Konferencja Naukowo-Techniczna Ochrona Środowiska w Energetyce Jednostki Wytwórcze opalane gazem Alternatywa dla węgla Główny Inżynier ds. Przygotowania i Efektywności Inwestycji 1 Rynek gazu Realia
Bardziej szczegółowoAktualne wyzwania w Polityce energetycznej Polski do 2040 roku
Energetyka Przygraniczna Polski i Niemiec świat energii jutra Aktualne wyzwania w Polityce energetycznej Polski do 2040 roku Sulechów, 29,30 listopada 2018 1 Celem polityki energetycznej Polski i jednocześnie
Bardziej szczegółowoROZPROSZONE SYSTEMY KOGENERACJI
ROZPROSZONE SYSTEMY KOGENERACJI Waldemar Kamrat Politechnika Gdańska XI Konferencja Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec Sulechów, 1o października 2014 r. Wprowadzenie Konieczność modernizacji Kotły
Bardziej szczegółowoWPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Andrzej Patrycy* WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH 1. Węgiel
Bardziej szczegółowoNowe układy kogeneracyjne polska rzeczywistość i wyzwania przyszłości
Nowe układy kogeneracyjne polska rzeczywistość i wyzwania przyszłości Janusz Lewandowski Sulechów, 22 listopada 2013 Wybrane zapisy DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2012/27/UE z dnia 25 października
Bardziej szczegółowoZałożenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna. Projekt. Prezentacja r.
Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna Projekt Prezentacja 22.08.2012 r. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 1 Założenia do planu. Zgodność
Bardziej szczegółowoKogeneracja w Polsce: obecny stan i perspektywy rozwoju
Kogeneracja w Polsce: obecny stan i perspektywy rozwoju Wytwarzanie energii w elektrowni systemowej strata 0.3 tony K kocioł. T turbina. G - generator Węgiel 2 tony K rzeczywiste wykorzystanie T G 0.8
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM
PERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM podstawowe założenia Dąbie 13-14.06.2013 2013-06-24 1 Dokumenty Strategiczne Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w Województwie
Bardziej szczegółowoMikro przedsiębiorstwo AGRO Energetyczne
Mikro przedsiębiorstwo AGRO Energetyczne Założenia organizacyjne Romuald Bogusz Członek Zarządu Polska Izba Gospodarcza Ekorozwój www.pige.org.pl, Otoczenie prawno-rynkowe nowej działalności Dyrektywa
Bardziej szczegółowoPROSUMENT WYTWARZANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA WŁASNE POTRZEBY A PRAWO ENERGETYCZNE
PROSUMENT WYTWARZANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA WŁASNE POTRZEBY A PRAWO ENERGETYCZNE MAREK SIUCIAK TERESPOL, 26.05.2014 PROSUMENT? Producent + konsument Pojęcie zaczerpnięte z pilotażowego programu finansowego
Bardziej szczegółowoEnergetyka przemysłowa.
Energetyka przemysłowa. Realna alternatywa dla energetyki systemowej? KONWERSATORIUM Henryk Kaliś Gliwice 22 luty 2011 r podatek od energii KOSZTY POLITYKI ENERGETYCZNEJ POLSKA I NIEMCY. wsparcie kogeneracji
Bardziej szczegółowoBiogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza
Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl Biomasa Stałe i ciekłe substancje
Bardziej szczegółowogospodarki energetycznej...114 5.4. Cele polityki energetycznej Polski...120 5.5. Działania wspierające rozwój energetyki odnawialnej w Polsce...
SPIS TREŚCI Wstęp... 11 1. Polityka energetyczna Polski w dziedzinie odnawialnych źródeł energii... 15 2. Sytuacja energetyczna świata i Polski u progu XXI wieku... 27 2.1. Wstęp...27 2.2. Energia konwencjonalna
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM
PERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM podstawowe założenia Dąbie 13-14.06.2013 2013-06-12 1 Dokumenty Strategiczne Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w Województwie
Bardziej szczegółowoPRAKTYKA I KNOW HOW (powstające klastry energii i opracowywana monografia X )
C Politechnika Śląska CEP Konwersatorium Inteligentna Energetyka Temat przewodni Transformacja energetyki: nowy rynek energii, klastry energii PRAKTYKA I KNOW HOW (powstające klastry energii i opracowywana
Bardziej szczegółowoCENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ w II półroczu 2009 roku
CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ w II półroczu 2009 roku KONFERENCJA PRASOWA SEP Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa, PAP 08.06.2009 r. Uwarunkowania handlu energią elektryczną Źródło: Platts, 2007 < 2 >
Bardziej szczegółowoOpłacalność produkcji biogazu w Polsce. Magdalena Rogulska
Opłacalność produkcji biogazu w Polsce Magdalena Rogulska Możliwości wykorzystania biogazu/ biometanu Produkcja energii elektrycznej i ciepła Dotychczasowy kierunek wykorzystania w PL Sieć dystrybucyjna
Bardziej szczegółowoUWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU
UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU Według przepisów prawa UE i Polski inż. Bartłomiej Asztemborski basztemborski@kape.gov.pl dr inż. Ryszard Wnuk Zmień odpady na zysk - Biogazownia w Twojej gminie Rozwój
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii a bezpieczeństwo Europy - Polski - Regionu - Gminy
Konwent Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów Odnawialne źródła energii a bezpieczeństwo Europy - Polski - Regionu - Gminy Prof. Jerzy Buzek, Parlament Europejski Członek Komisji Przemysłu,
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ WYTWARZANIA ENERGII. I Międzynarodowe Forum Efektywności Energetycznej. Marian Babiuch Prezes Zarządu PTEZ. Warszawa, 27 października 2009
EFEKTYWNOŚĆ WYTWARZANIA ENERGII I Międzynarodowe Forum Efektywności Energetycznej Warszawa, 27 października 2009 Marian Babiuch Prezes Zarządu PTEZ Czarna skrzynka Energetyka Energia pierwotna Dobro ogólnoludzkie?
Bardziej szczegółowoProjekt Rozwój kadr dla planowania energetycznego w gminach. Program szkoleniowo-doradczy dla uczestnika projektu
Projekt Rozwój kadr dla planowania energetycznego w gminach Program szkoleniowo-doradczy dla uczestnika projektu Uzasadnienie celowości szkoleń Dynamiczny wzrost zużycia energii w gospodarstwach, wzrost
Bardziej szczegółowoWykorzystanie energii z odnawialnych źródeł na Dolnym Śląsku, odzysk energii z odpadów w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii
Wykorzystanie energii z odnawialnych źródeł na Dolnym Śląsku, odzysk energii z odpadów w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii Paweł Karpiński Pełnomocnik Marszałka ds. Odnawialnych Źródeł Energii
Bardziej szczegółowoPlanowane regulacje prawne dotyczące wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, ze szczególnym uwzględnieniem mikro i małych instalacji
Planowane regulacje prawne dotyczące wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, ze szczególnym uwzględnieniem mikro i małych instalacji Kielce, dn. 7 marca 2014 r. 2 Wzywania stojące przed polską energetyką
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
DEPARTAMENT ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZASOBÓW NATURALNYCH POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Anna Grapatyn-Korzeniowska Gdańsk, 16 marca 2010
Bardziej szczegółowoEfektywny rozwój rozproszonej energetyki odnawialnej w połączeniu z konwencjonalną w regionach Biomasa jako podstawowe źródło energii odnawialnej
Biomasa jako podstawowe źródło energii odnawialnej dr inż. Magdalena Król Spotkanie Regionalne- Warsztaty w projekcie Energyregion, Wrocław 18.02.2013 1-3 Biomasa- źródła i charakterystyka 4 Biomasa jako
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2030 roku
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA MIASTO 2010 EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W MIASTACH Joanna Strzelec- Łobodzińska Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Struktura
Bardziej szczegółowoPolska energetyka scenariusze
27.12.217 Polska energetyka 25 4 scenariusze Andrzej Rubczyński Cel analizy Ekonomiczne, społeczne i środowiskowe skutki realizacji 4 różnych scenariuszy rozwoju polskiej energetyki. Wpływ na bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoAlternatywne podejście do energetyki - wymiar społeczny
Alternatywne podejście do energetyki - wymiar społeczny Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju Konferencji Efektywne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii dzięki zastosowaniu nowych technologii
Bardziej szczegółowoEkonomiczne konsekwencje wyborów scenariuszy energetycznych. dr Maciej Bukowski Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych
Ekonomiczne konsekwencje wyborów scenariuszy energetycznych dr Maciej Bukowski Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych ENERGETYCZNE DYLEMATY POLSKI Potencjał krajowych zasobów Wielkoskalowa generacja
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biomasy na cele energetyczne w UE i Polsce
Wykorzystanie biomasy na cele energetyczne w UE i Polsce dr Zuzanna Jarosz Biogospodarka w Rolnictwie Puławy, 21-22 czerwca 2016 r. Celem nadrzędnym wprowadzonej w 2012 r. strategii Innowacje w służbie
Bardziej szczegółowoKomfort Consulting. Stan obecny i perspektywy dla inwestycji w OZE i Energetyki w Polsce. Sosnowiec, 20 Października 2010
Stan obecny i perspektywy dla inwestycji w OZE i Energetyki w Polsce Sosnowiec, 20 Października 2010 Janusz Starościk - KOMFORT CONSULTING 20/10/2010 Internal reserves all rigs even in the event of industrial
Bardziej szczegółowoPolska energetyka scenariusze
Warszawa 10.10.2017 Polska energetyka 2050 4 scenariusze Dr Joanna Maćkowiak Pandera O nas Forum Energii to think tank działający w obszarze energetyki Naszą misją jest tworzenie fundamentów efektywnej,
Bardziej szczegółowoEnergia z Bałtyku dla Polski pytań na dobry początek
5 pytań na dobry początek Warszawa, 28 luty 218 r. 1 5 pytań na dobry początek 1. Czy Polska potrzebuje nowych mocy? 2. Jakich źródeł energii potrzebuje Polska? 3. Jakie technologie wytwarzania energii
Bardziej szczegółowoRola kogeneracji w osiąganiu celów polityki klimatycznej i środowiskowej Polski. dr inż. Janusz Ryk Warszawa, 22 październik 2015 r.
Rola kogeneracji w osiąganiu celów polityki klimatycznej i środowiskowej Polski dr inż. Janusz Ryk Warszawa, 22 październik 2015 r. Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych Rola kogeneracji w osiąganiu
Bardziej szczegółowoKoszty referencyjne technologii dedykowanych na rynek energii elektrycznej
P O L I T E C H N I K A Ś L Ą S K A WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY INSTYTUT ELEKTROENERGETYKI I STEROWANIA UKŁADÓW Koszty referencyjne technologii dedykowanych na rynek energii elektrycznej Henryk Kocot Gliwice,
Bardziej szczegółowoKogeneracja w oparciu o źródła biomasy i biogazu
Biogazownie dla Pomorza Kogeneracja w oparciu o źródła biomasy i biogazu Piotr Lampart Instytut Maszyn Przepływowych PAN Przemysław Kowalski RenCraft Sp. z o.o. Gdańsk, 10-12 maja 2010 KONSUMPCJA ENERGII
Bardziej szczegółowoREC Waldemar Szulc. Rynek ciepła - wyzwania dla generacji. Wiceprezes Zarządu ds. Operacyjnych PGE GiEK S.A.
REC 2012 Rynek ciepła - wyzwania dla generacji Waldemar Szulc Wiceprezes Zarządu ds. Operacyjnych PGE GiEK S.A. PGE GiEK S.A. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna Spółka Akcyjna Jest największym wytwórcą
Bardziej szczegółowoWykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski
Wykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski dr inż. Janusz Ryk Podkomisja stała do spraw energetyki Sejm RP Warszawa,
Bardziej szczegółowoScenariusz zaopatrzenia Polski w czyste nośniki energii w perspektywie długookresowej
Scenariusz zaopatrzenia Polski w czyste nośniki energii w perspektywie długookresowej Wprowadzenie i prezentacja wyników do dalszej dyskusji Grzegorz Wiśniewski Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC
Bardziej szczegółowoPROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ
PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ Kraje dynamicznie rozwijające produkcję kraje Azji Południowo-wschodniej : Chiny, Indonezja, Indie, Wietnam,. Kraje o niewielkim wzroście i o stabilnej produkcji USA, RPA,
Bardziej szczegółowoG S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ MIASTA CHOJNICE na lata 2015 2020 2020 17.10.2015 2015-10-07 1 Spis treści 1. Wstęp 2. Założenia polityki energetycznej na szczeblu międzynarodowym i krajowym 3. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoSTAN OBECNY I PERSPEKTYWY ROZWOJU BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE
STAN OBECNY I PERSPEKTYWY ROZWOJU BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Michał Ćwil Polska Grupa Biogazowa Targi Poleko Poznań, 2009 Agenda Prezentacji Stan obecny wykorzystania biogazu i perspektywy rozwoju
Bardziej szczegółowoNr II (IV) - 2009 Rynek Energii Str. 1
Nr II (IV) - 2009 Rynek Energii Str. 1 POLSKA ELEKTROENERGETYKA 2009. KONSOLIDACJA 2006-2008, TRWAJĄCY ŚWIATOWY KRYZYS GOSPODARCZY I ZWIĄZANA Z NIM ALOKACJA ZASOBÓW ORAZ NADCHODZĄCA REWOLUCJA W TECHNOLOGIACH
Bardziej szczegółowoUstawa o promocji kogeneracji
Ustawa o promocji kogeneracji dr inż. Janusz Ryk New Energy User Friendly Warszawa, 16 czerwca 2011 Ustawa o promocji kogeneracji Cel Ustawy: Stworzenie narzędzi realizacji Polityki Energetycznej Polski
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 137. ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 137 ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce STRESZCZENIE KT 137 obejmuje swoim zakresem urządzenia cieplno-mechaniczne stosowane w elektrowniach, elektrociepłowniach
Bardziej szczegółowoRozwój kogeneracji w Polsce perspektywy, szanse, bariery
ITC Rozwój kogeneracji w Polsce perspektywy, szanse, bariery Janusz Lewandowski Sulechów, listopad 2011 Ogólne uwarunkowania 1. Kogeneracja jest uznawana w Polsce za jedną z najefektywniejszych technologii
Bardziej szczegółowoPOLSKA ENERGETYKA PO TRANSFORMACJI
www.bzep.pl BIBLIOTEKA ŹRÓDŁOWA ENERGETYKI PROSUMENCKIEJ BIBLIOTEKA POWSZECHNA ENERGETYKI PROSUMENCKIEJ www.cire.pl IV Kongres Energetyczny DISE POLSKA ENERGETYKA PO TRANSFORMACJI wizja systemu energetycznego
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu
Odnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska Katowice, 31 marca 2015 r. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Bytom, 23 grudnia 2014 r. Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (2011 rok) cel główny rozwój gospodarki niskoemisyjnej
Bardziej szczegółowo