BLISKOŚĆ OJCA KOŚCIÓŁ W DIALOGU DOKUMENTY EKLEZJOLOGICZNE. Paweł Bortkiewicz TChr bortkiewicz@gmail.com

Transkrypt

1 BLISKOŚĆ OJCA KOŚCIÓŁ W DIALOGU DOKUMENTY EKLEZJOLOGICZNE Paweł Bortkiewicz TChr bortkiewicz@gmail.com

2

3

4 DIALOGU Z RELIGIAMI NIECHRZEŚCIJAŃSKIMI

5 Sobór Watykański II o Kościele: jest on "w Chrystusie niejako sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego" (KK, 1). podstawowe zadanie zakłada popieranie jedności i miłości wśród ludzi, a nawet wśród narodów, poświęcając główną uwagę temu, co jest ludziom wspólne i prowadzi ich do dzielenia wspólnego losu (DRN, 1).

6 Jan Paweł II Redemptor hominis akcentuje wezwanie do dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego W inny sposób i w innej mierze należy odnieść to samo do działalności mającej na celu zbliżenie z przedstawicielami innych religii pozachrześcijańskich, wyrażającej się w dialogu, w spotkaniach, we wspólnej modlitwie, w odkrywaniu tych skarbów ludzkiej duchowości, których - jak dobrze wiemy - nie brak również wyznawcom tych religii (RH 6) wielkie znaczenie soborowego nauczania, ogromny szacunek, jaki należy się religiom pozachrześcijańskim i ich wielkim wartościom duchowym por. RH 11

7 Nostra aetate Jan Paweł II: kierunek misji Kościoła = troska o jedność apostolską i misyjną W tej jedności zbliżamy się do całego wspaniałego dziedzictwa ducha ludzkiego, które wypowiedziało się we wszystkich religiach, jak o tym mówi Deklaracja Soboru Watykańskiego II 'Nostra aetate'. Zbliżamy się równocześnie do wszystkich kultur, światopoglądów, do wszystkich ludzi dobrej woli (RH12).

8 Redemptoris missio problem inkulturacji, dialogu Kościoła z innymi religiami oraz ekumenizmu przypomina o konieczności odkrywania ziaren Słowa, jakie znajdują się w poszczególnych osobach i tradycjach religijnych ludzkości Kościół poprzez proces inkulturacji wciela Ewangelię w różne kultury i jednocześnie wprowadza narody z ich kulturami do swej własnej wspólnoty; przekazuje im własne wartości, przyjmując wszystko to, co jest w nich dobre i odnawiając je od wewnątrz (RMis 52)

9 Redemptoris missio Kościół pragnie stać się domem, do którego wszyscy mogą wejść i czuć się u siebie, zachowując własną kulturę i własne tradycje, byleby nie sprzeciwiały się one Ewangelii (RMis 24) wskazuje na niezbędny w tej dziedzinie życia Kościoła wkład świeckich, którzy poprzez osobisty przykład i własną działalność mogą wpływać dodatnio na polepszenie stosunków pomiędzy wyznawcami różnych religii (RMis 57).

10 w Ecclesia in Africa"(Kościół w Afryce) - pozytywne wartości afrykańskiej kultury istniejący w duszy ludów Afryki głęboki zmysł religijny, poczucie 'sacrum' oraz głęboka świadomość istnienia Boga Stwórcy i świata duchowego w afrykańskiej kulturze i tradycji powszechnie uznaje się fundamentalną rolę rodziny. Afrykanin, otwarty na wartość rodziny, miłości i życia, kocha dzieci, które przyjmuje z radością jako dar Boży (EA 43) wielkie znaczenie kultu przodków w życiu religijnym i społecznym Afrykańczyków (EA 43).

11 potrzeba prowadzenia dialogu z tradycyjnymi religiami afrykańskimi przyswojenie pozytywnych wartości z religijnych tradycji afrykańskich: wiara w Istotę Najwyższą i Wieczną, Stwórcę, Dawcę i sprawiedliwego Sędziego, dialog międzyreligijny otwarcie się wielu ludzi na pełnię Objawienia w Jezusie Chrystusie, ukazaną im przez głoszenie Ewangelii (EA 67)

12 Ecclesia in America, Meksyk 1999 tożsamość chrześcijańska Ameryki paląca potrzeba pracy na płaszczyźnie ekumenizmu: Obecność innych wyznań chrześcijańskich w większym bądź mniejszym stopniu, w różnych częściach Ameryki, uświadamia w sposób szczególny pilną potrzebę zaangażowania ekumenicznego, aby dążyć do jedności wśród wszystkich wierzących w Chrystusa ( EAm 14 ).

13 Amerykę - charakteryzuje pobożność ludowa zakorzeniona w różnych narodach Ameryki istnienie w tejże pobożności elementów prawdziwych wartości duchowych nie lekceważenie form religijności tubylczej obu Ameryk, ale roztropne czerpanie wskazań z nich płynące do głębszej inkulturacji Ewangelii (EAm 16)

14 Kościół nie odrzuca z tych religii niczego, co w nich jest prawdziwe i święte (EAm 51) ranga i znaczenie prawdziwych wartości duchowych istniejących w tych religiach, one świadczą o nowości objawienia w Chrystusie przechowywanego w całej pełni w Kościele"(EAm 51) ludzie różnych wyznań powinni czynić wszelkie starania, aby przyczynić się do dzieła budowania jedności, pokoju i sprawiedliwości

15 Jan Paweł II wzywa Kościół obu Ameryk do wzmożenia wysiłków w dziele kształtowania dobrych, wzajemnych stosunków z amerykańskimi religiami tubylczymi. należy popierać te programy, które tworzą klimat zrozumienia i pojednania wśród różnych ludów i przez to tworzyć pomosty dla chrześcijańskiej miłości, pokoju i sprawiedliwości (EAm 64).

16 wartość dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego, potrzeba przybliżenia się Kościoła do kultur, światopoglądów i innych religii pomoc w podejmowaniu dialogu międzyreligijnego Kościół katolicki potwierdza, iż uznaje wartości zbawcze, jakie posiadają religie niechrześcijańskie, w których mogą także zawierać się nośniki łaski Bożej

17 Jan Paweł II do Indian w Santo Domingo: Kościół zachęca narody tubylcze do zachowania i popierania z nieukrywaną dumą swojej kultury, zdrowych tradycji i zwyczajów, języków i kultury.(...)wierność waszemu stylowi życia i waszemu dziedzictwu kulturowemu jest tym, co Kościół nie tylko respektuje, ale pragnie i chce ich dalszego rozwoju, gdyż człowiek, każdy człowiek, został stworzony na obraz i podobieństwo Boga.

18 DIALOG Z JUDAIZMEM

19

20 PODSTAWY DLA RZECZYWISTEGO DIALOGU Z ŻYDAMI I JUDAIZMEM SZOAH zagłada europejskich Żydów = Holocaust albo Szoah masowy mord, precyzyjnie zaplanowany, przygotowany i przeprowadzony - w Europie, karmionej światłem Ewangelii bardzo długo chrześcijanie - w nieszczęściach na Żydów kary Boże za to, iż nie uznali w Jezusie Mesjasza i Syna Bożego oficjalne dokumenty Kościoła ale - nieprzychylne Żydom nawyki i uprzedzenia w obliczu Szoah chrześcijanie - takie myślenie ubliżałoby Bogu losy chrześcijan i Żydów - głęboko i nierozerwalnie związane

21

22 USTANOWIENIE PAŃSTWA IZRAEL ustanowienie państwa Izrael chrześcijanie przyzwyczaili się do życia Żydów w rozproszeniu, w diasporze lub na wygnaniu los Żyda - wiecznego tułacza = ustawiczne ostrzeżenie przed zgubnymi skutkami niewierności wobec Boga coś nowego: Żydzi rozpoczęli odbudowywanie życia narodowego i religijnego we własnym państwie wiele składników tradycyjnych zapatrywań chrześcijan na Żydów musiało ulec zakwestionowaniu nawiązanie pod koniec 1993 r. stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską i Izraelem

23 NOWA ŚWIADOMOŚĆ KOŚCIOŁA nowa samoświadomość Kościoła spotkanie Jana XXIII z przedstawicielami Żydów i jego słowa: "Ja jestem Józef, brat wasz! II Sobór Watykański ( ), gdy Kościół "wgłębiając się we własną tajemnicę, na nowo odkrył głęboką więź łączącą go z judaizmem" (Nostra aetate, 4) Soborowe nastawienie i nauczanie Paweł VI i Jan Paweł II żaden papież w historii Kościoła nie dokonał w dziele dialogu z Żydami i judaizmem tyle, co Papież z Polski!

24 Wiele jest spraw, które łączą chrześcijan i wyznawców judaizmu były to zarazem czynniki podziałów zadanie dialogu to, co nas łączy - Objawienie Boże, Biblia, proroctwo, tradycja religijna, mesjanizm, modlitwa, idea odkupienia, nadzieje eschatologiczne - stało się wyraźniejsze niż kiedykolwiek dotąd od dialogu zależy przyszłość nie tylko chrześcijan i Żydów, lecz w dużej mierze przyszłość całej ludzkości

25 DIALOG Z KULTURĄ

26 1946 G. Thils, Teologia rzeczywistości ziemskich działalność Soboru teologia znaków czasu szerokie zaangażowanie teologii w zjawiska społecznopolityczne, w kulturę sprzyjało pogłębieniu pluralizmu teologicznego

27 Jan Paweł II: temat kultury nie w kontekście abstrakcyjnopojęciowym, ale jako doświadczenie Kościoła i człowieka współczesnego akcent na tożsamość chrześcijanina, a nie abstrakcyjnego człowieka człowiek nie powinien uciekać ze świata, ale w nim pozostawać, aby go przemieniać wizja kultury jest sferą praktyki ludzkiej najbardziej uwikłaną w materię współczesnego świata, decydującą o jego losach kultura, wywodząc się z wiary, jest pewnego rodzaju tradycją przechowywaną i przekazywaną innym wewnętrzny, dialogiczny związek, obopólna potrzeba tak wiary, jak i kultury

28 nie uznaje kultury za coś odmiennego od religii (religia jako coś z góry, kultura zaś z dołu ), nie dopuszcza dialektyki, według której Ewangelia jest z Boga, kultura z człowieka = między religią i kulturą istnieje nieustanne napięcie (chrześcijaństwo przeciwko kulturze) teologia kultury = trojaka wypowiedź: wobec świadomości Objawienia = wypowiedź teologiczna, wobec świadomości kultury - wypowiedź konkretu o z góry określonej dyscyplinie, wobec świadomości dialogu - wypowiedź w ogóle, zgodnie ze starożytną zasadą quidquid recipitur ad modum recipientis recipitur ( Cokolwiek się przyjmuje, przyjmuje się na sposób przyjmującego )

29 CECHY DIALOGU

30 Jan Paweł II był mistrzem dialogu w sensie teoretycznym i praktycznym jego słowa o tym zagadnieniu - siła oddziaływania i swoisty blask prawdziwości poprzez prezentowaną unikalną postawę w kontakcie z drugim człowiekiem. niezwykły szacunek dla tego innego każdy człowiek ma przecież Boży rodowód, nawet jeśli tego nie uznaje lub jeszcze nie odkrył

31 zasadą papieskiej sztuki dialogu - poszanowanie prawdy prawda faktów, nawet tych najtrudniejszych prawdziwość ludzkich doświadczeń nadzieja wypływająca z Prawdy Ostatecznej = Bóg, który prowadzi nieustanny dialog z człowiekiem

32 celem dialogu zbawienia - ostateczne uszczęśliwienie człowieka oglądanie Boga takim, jaki On jest kontemplowanie blasku Prawdy nawet w sytuacji przepełnionej bólem, cierpieniem, rozgoryczeniem czy ocierającej się o rozpacz Jan Paweł II przekonywał nieustannie, że Bóg stoi po stronie człowieka i działa na jego rzecz

33 Kościół bowiem posługuje się metodą dialogu, aby lepiej prowadzić ludzi którzy przez chrzest i wyznanie wiary uważają się za członków wspólnoty chrześcijańskiej, oraz tych, którzy są poza nią do nawrócenia i pokuty na drodze dogłębnej odnowy sumienia i życia w świetle tajemnicy odkupienia i zbawienia, dokonanego przez Chrystusa oraz powierzonego posłudze Kościoła. Autentyczny dialog jest zatem skierowany przede wszystkim ku odrodzeniu każdego poprzez wewnętrzne nawrócenie i pokutę, zawsze jednak z zachowaniem głębokiego szacunku dla sumienia, z cierpliwością i stopniowo, co jest nieodzowne w warunkach, w jakich żyją ludzie naszych czasów (RP 25)

34 aby dialog między religiami doprowadził do przezwyciężenia wszelkiej wrogości, nieufności, wzajemnego potępiania czy nawet wzajemnych zniewag, co stanowi wstępny warunek spotkania przynajmniej w wierze w jednego Boga i w pewności życia wiecznego dla nieśmiertelnej duszy (RP 25).

35 wierność wyznawanej wierze, której nie wolno porzucić w imię jakichkolwiek innych wartości. wiara rozumna, zintegrowana z dojrzałą osobowością, wiara duchowo i życiowo owocna widział pokusę intelektu, który w imię powierzchownego kompromisu - gotów zrezygnować z części depozytu wiary i przez to wyrzec się swej tożsamości

36 W dialogu trzeba jasno mówić, kim ja jestem, żebym mógł rozmawiać z kimś drugim, który jest inny. Trzeba bardzo jasno to mówić, bardzo stanowczo: kim ja jestem, kim ja chcę być i kim chcę pozostać. Zdajemy sobie sprawę z tego, że dialog ów nie może być łatwy, gdy prowadzi się go ze stanowiska diametralnie przeciwnych założeń światopoglądowych, ale musi być możliwy i skuteczny, jeśli domaga się tego dobro człowieka, dobro narodu i wreszcie dobro ludzkości (Przemówienie do Konferencji Episkopatu Polski, Częstochowa 1979 r.).

37 dialog wewnątrzkościelny: U podstaw owego dialogu z innymi Kościołami i Wspólnotami kościelnymi, a także innymi religiami, jako warunek jego wiarygodności i skuteczności, winien znaleźć się szczery wysiłek stałego i odnowionego dialogu wewnątrz samego Kościoła katolickiego

38 Kościół ten jest świadomy, iż ze swojej natury jest sakramentem powszechnej komunii miłości; ale także jest świadom istniejących w jego łonie napięć, mogących stać się czynnikami podziału. ( ) Aby przezwyciężyć konflikty i sprawić, by zwykłe napięcia nie szkodziły jedności Kościoła, musimy wszyscy stanąć wobec Słowa Bożego i odrzuciwszy własne subiektywne zapatrywania, szukać prawdy tam, gdzie się ona znajduje, to jest w samym Słowie Bożym i w jego autentycznej interpretacji podawanej przez Magisterium Kościoła. W tym świetle wysłuchanie wzajemnych opinii, szacunek i wstrzymanie się od jakichkolwiek pospiesznych sądów, cierpliwość, umiejętność ustrzeżenia się przed podporządkowaniem wiary, która jednoczy, różnym poglądom, modzie, wyborom ideologicznym, które dzielą stanowią przymioty dialogu, który wewnątrz Kościoła winien być wytrwały, chętny, szczery (RP 25).

39

40 czyny, gesty i spotkania międzyreligijne spotkanie modlitewne w Asyżu (1986 r.), prace Papieskiej Akademii Nauk, nieustanny dialog z młodzieżą, spotkania z dyplomatami niemal wszystkich krajów przemówienia w Organizacji Narodów Zjednoczonych

41