Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żuromińskiego na lata PROJEKT

Transkrypt

1 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żuromińskiego na lata PROJEKT Zarząd Powiatu Żuromińskiego

2 Spis treści: 1.WPROWADZENIE CELE I ZAKRES PROGRAMU METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU NAJWAŻNIEJSZE UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU Zasady ochrony środowiska KRAJOWE I WOJEWÓDZKIE LIMITY RACJONALNEGO WYKORZYSTANIA ZASOBÓW NATURALNYCH I POPRAWY STANU ŚRODOWISKA NADRZĘDNY CEL PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU ŻUROMIŃSKIEGO PRIORYTETY EKOLOGICZNE UWARUNKOWANIA PRAWNE DLA POSZCZEGÓLNYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU POŁOŻENIE STRUKTURA, RZEŹBA TERENU I WARUNKI TERMICZNE BUDOWA GEOLOGICZNA GLEBY I ICH UŻYTKOWANIE SUROWCE MINERALNE WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE PRZEMYSŁ KOMUNIKACJA EKOLOGIA, PRZYRODA POWIATU ŻUROMIŃSKIEGO POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO JAKOŚĆ WÓD I STOSUNKI WODNE Stan aktualny Wody powierzchniowe Wody podziemne Źródła zanieczyszczenia i przekształcenia stosunków wód podziemnych i powierzchniowych Cele i kierunki działań dla pola jakość wód Strategia osiągania celów Dążenie do poprawy jakości wód POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Stan aktualny Cele i kierunki działań dla sektora : powietrze atmosferyczne Strategia osiągnicia celów powietrze atmosferyczne HAŁAS Stan aktualny Cele i kierunki działań dla pola hałas Strategia osiągnięcia celów dla pola hałas PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Stan aktualny Cele i kierunki działań dla pola promieniowanie elektromagnetyczne Strategia osiągnięcia celów promieniowanie elektromagnetyczne POWAŻNE AWARIE I ZAGROŻENIA NATURALNE Stan aktualny Cele i kieruki działań dla pola : poważne awarie i zagrożenia naturalne Strategia osiągnięcia celów dla pola poważne awarie i zagrożenia naturalne GOSPODARKA ODPADAMI Stan aktualny Cele i kierunki działań dla pola : gospodarka odpadami Strategia osiągnięcia celów: dla pola gospodarka odpadami OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI GLEBY Stan aktualny Cele i kierunki działań dla sektora: gleby

3 Strategia osiągnięcia celów dla sektora: gleby ZASOBY KOPALIN Stan aktualny Cele i kierunki działań dla sektora :surowce mineralne Strategia osiągnięcia celów dla sektora: surowce mineralne HARMONOGRAM KRÓTKOTERMINOWY DLA SEKTORA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA LATA OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Stan aktualny Cele i kierunki działań dla pola :Ochrona przyrody i krajobrazu Strategia osiągnięcia celów dla pola: Ochrona przyrody i krajobrazu ZWIĘKSZENIE LESISTOŚCI I OCHRONA LASÓW Stan aktualny Cele i kierunki działań Strategia osiągnięcia celów dla pola: Zwiększenie lesistości i ochrona lasów HARMONOGRAM KRÓTKOTERMINOWY DLA SEKTORA: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY NA LATA WNIOSKI Z DIGANOZY ANALIZA SWOT- ASPEKT ŚRODOWISKOWY ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA WODY DO CELÓW KONSUMPCYJNCH ZMNIEJSZENIE ZUŻYCIA ENERGII WZROST WYKORZYSTANIA ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH HARMONOGRAM KRÓTKOTERMINOWYDLA SEKTORA ; ZRÓWNOWAZONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW MATERIAŁÓW, WODY ENERGII NA LATA WŁĄCZANIE ASPEKTÓW EKOLOGICZNYCH DO POLITYK SEKTOROWYCH ZAGADNIENIA OCHRONY ŚRODOWISKA W UJĘCIU SEKTOROWYM Rekreacja i turystyka Transport Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska EDUKACJA EKOLOGICZNA STAN AKTUALNY CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ; ZWIĘKSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ SPOŁECZEŃSTWA POWIATU KSZTAŁTOWANIE POSTAW PROEKOLOGICZNYCH MIESZKAŃCÓW HARMONOGRAM KTÓTKOTERMINOWY DLA SEKTORA EDUKACJA EKOLOGICZNA NA LATA ZARZĄDZANIE PROGRAMEM I KONTROLA REALIZACJI PROGRAMU INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ PROGRAMU SPOSÓB KONTROLI ORAZ DOKUMENTOWANIA REALIZACJI PROGRAMU MONITORING WSKAŹNIKI MONITOROWANIA EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU INSTRUMENTY I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁAŃ ŚRODOWISKOWYCH WYTYCZNE DO SPORZĄDZENIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

4 1.WPROWADZENIE Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska podstawowym dokumentem dotyczącym ochrony środowiska na szczeblu krajowym jest Polityka Ekologiczna Państwa uchwalana przez Sejm na wniosek Rady Ministrów. W celu jej realizacji sporządzane są następnie programy ochrony środowiska na szczeblu województwa, powiatu i gminy. Zarząd Powiatu jest zobowiązany do sporządzenia powiatowego programu ochrony środowiska, obejmującego 4 lata z perspektywą na kolejne 4 lata. Niniejszy Program ochrony środowiska dla Powiatu Żuromińskiego na lata zwany dalej Programem stanowi drugą edycję dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie powiatu i jest aktualizacją dokumentu przyjętego w 2004 r. z uwzględnieniem analizy i wniosków zawartych w Raporcie z realizacji dotychczasowego programu. Pierwszy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żuromińskiego na lata przyjęty został przez Radę Powiatu Żuromińskiego Uchwałą Rady Powiatu XXIII/170/2004 z dnia 21 grudnia 2004 roku. Program obejmował cele i zadania krótkoterminowe przewidziane na okres oraz cele i kierunki działań długoterminowe do 2011 r. 2. CELE I ZAKRES PROGRAMU Głównym celem Programu jest wdrożenie polityki ekologicznej państwa na poziomie powiatu. Jako punkt odniesienia dla Programu przyjęto stan środowiska oraz stan infrastruktury ochrony środowiska na dzień roku. Ponadto, w sytuacji, gdy nie było możliwe uzyskanie informacji wg stanu na dzień r. odwołano się do danych dostępnych na dzień r. 4

5 Niniejszy program powinien być spójny z: Polityką Ekologiczną Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata wraz z programem wykonawczym; Prawem ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku. Definiuje ono ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin; Programem Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r. W dokumencie tym określono długoterminowa politykę ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego, przedstawiono cele krótkoterminowe i sposób ich realizacji, określono sposoby zarządzania środowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu; Strategią Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020; Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem lat ; Strategiami i politykami sektorowymi (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji ekologicznej, transportu, leśnictwa); Strategią trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju i Województwa Mazowieckiego; Zobowiązaniami Polski przyjętymi w zakresie ochrony środowiska w ramach procesu akcesji do Unii Europejskiej. W dniu r. Sejm podjął uchwałę w sprawie "Polityki ekologicznej państwa w latach z perspektywą do roku 2016". Polityka ekologiczna to dokument strategiczny, który przez określenie celów i priorytetów ekologicznych wskazuje kierunek działań koniecznych dla zapewnienia właściwej ochrony środowisku naturalnemu. Nadrzędnym strategicznym celem jest kontynuacja zasady zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego Według wydanych w 2003 r. przez Ministerstwo Środowiska Wytycznych sporządzania programów ochrony środowiska w niniejszym opracowaniu ujęto zadania własne powiatu (zadania finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji powiatu) i 5

6 zadania koordynowane (zadania pozostałe związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które finansowane są ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych). 3. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU Sposób opracowania Programu został podporządkowany metodologii właściwej dla planowania strategicznego, polegającego na: Określeniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego w powiecie żuromińskim zawierającej charakterystykę poszczególnych komponentów środowiska wraz z oceną ich stanu; Określeniu konstruktywnych działań zmierzających do poprawy w zakresie ochrony środowiska poprzez przedstawienie celów strategicznych, celów długo i krótkoterminowych oraz kierunków działań wraz z opracowaniem programów operacyjnych dla poszczególnych segmentów środowiska; Przedstawieniu uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawnoinstytucjonalnych, źródeł finansowania, systemu zarządzania środowiskiem i Programem; Określeniu zasad monitorowania efektów wdrażania Programu. Program obejmuje horyzont czasowy lat , z podziałem na okresy: , Najważniejsze uwarunkowania realizacji programu Zasady ochrony środowiska Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań 6

7 zrównoważonego rozwoju. Wiodącą zasadą polityki ekologicznej pozostaje zasada zrównoważonego rozwoju, której podstawowym założeniem jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego, aby możliwe było zachowanie zasobów i walorów środowiska w stanie zapewniającym trwałe, niedoznające uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej. Zasada zrównoważonego rozwoju powinna być przy realizacji polityki ekologicznej państwa uzupełniona szeregiem zasad pomocniczych i konkretyzujących, które znalazły zastosowanie w rozwiniętych demokracjach. Zasada zrównoważonego rozwoju powinna być realizowana poprzez wdrażanie zasad pomocniczych i uzupełniających. Są to: Zasada przezorności podejmowanie działań już wtedy, gdy widoczne jest uzasadnienione prawdopodobieństwo, że problem wymaga rozwiązania, a nie dopiero wówczas, gdy istnieje już pełne naukowe potwierdzenie; Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi w praktyce oznacza uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi; Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego traktowana jest w kategoriach sprawiedliwości międzypokoleniowej, międzyregionalnej i międzygrupowej oraz równoważenia szans między człowiekiem a przyrodą; Zasada regionalizacji rozszerzenie uprawnień samorządu terytorialnego i wojewodów do ustalania zasad z korzystania ze środowiska, koordynacja polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie; Zasada uspołecznienia stwarzanie warunków do udziału obywateli w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju; Zasada,,zanieczyszczający płaci (pełna odpowiedzialność sprawcy za skutki zanieczyszczania i stwarzania zagrożenia dla środowiska); Zasada prewencji - przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięcia w oparciu o posiadana wiedzę, wdrożone procedury ocen oddziaływania na środowisko oraz monitoring wykonywanych przedsięwzięć; 7

8 Zasada stosowania najlepszych technik (BAT), w tym najlepszych, uzasadnionych ekonomicznie, dostępnych technologii; Zasada subsydiarności przekazanie kompetencji i uprawnień na właściwy szczebel regionalny lub lokalny tak, aby problem mógł być najskuteczniej rozwiązany; Zasada skuteczności ekologicznej co oznacza w praktyce potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu ( POŚ Województwa Mazowieckiego ). Najistotniejsze dokumenty, zawierające ustalenia dotyczące m.in. ochrony środowiska i infrastruktury mogącej wpłynąć na stan środowiska przedstawiono poniżej. Strategia Rozwoju Kraju (SRK) - jest podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety w obszarze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewniać. Strategia opracowana jest przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju, przy równorzędnym traktowaniu trzech podstawowych filarów: gospodarczego, społecznego i środowiskowego. Celem strategii jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski. Wśród pięciu priorytetów SRK na miejscu drugim wymienia poprawę infrastruktury podstawowej: technicznej i społecznej, w której precyzuje m.in. potrzebę inwestycji z zakresu ochrony środowiska, w szczególności uwzględniających ochronę zasobów wodnych, poprawiających czystość i jakość wody oraz powietrza, zapewniających oszczędność energii, zabezpieczających przed katastrofami naturalnymi itp. Narodowa Strategia Spójności ( Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) jest to dokument strategiczny opracowany w latach określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata Narodowa Strategia Spójności będzie realizowana przy pomocy Programów Operacyjnych zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Lokalnego oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) zarządzanych przez zarządy poszczególnych województw. Jednym z sześciu programów operacyjnych jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POI i Ś) 8

9 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych jest 14 osi priorytetowych, w tym m.in.: gospodarka wodno ściekowa, gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska, przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, transport przyjazny środowisku, infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku. Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2014 (będący aktualizacją Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego przyjętego uchwałą Nr 118/2003 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 15 grudnia 2003 roku). W dniu 19 lutego 2007 roku Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwalił aktualizację Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego (Uchwała Nr 19/07). Program jest spójny z nadrzędnym dokumentem wytyczającym cele i kierunki działań w zakresie polityki ekologicznej województwa, jakim jest Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku 2020 i stanowi jej rozwinięcie w odniesieniu do zagadnień środowiskowych. Program Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego, opracowany przez Instytut Energetyki Jednostka Badawczo - Rozwojowa Oddział Gdańsk. Program Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego został przyjęty przez Sejmik Województwa Mazowieckiego w dniu 9 października 2006 r. (Uchwała Nr 208/06). Program stanowi istotny materiał wyjściowy do sporządzania założeń dla gminnych planów zapotrzebowania w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, do czego zobowiązuje prawo energetyczne. Program Zwiększania Lesistości Dla Województwa Mazowieckiego do Roku

10 W dniu 19 lutego 2007 roku Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwalił Program zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego (Uchwała Nr 18/07). Opracowanie takiego programu na szczeblu wojewódzkim i jego wdrożenie przyczyni się do osiągnięcia wskaźnika lesistości Mazowsza do ok. 25% w 2020 r. Program stanowi cenny materiał wyjściowy do rozpoznania uwarunkowań przyrodniczych i społeczno gospodarczych, nakreśla docelową wizję systemu obszarów leśnych regionu, a także wskazuje konkretną przestrzeń, w obrębie, której samorządy gminne mogłyby i powinny rozważać zmiany przeznaczenia gruntów w tym kierunku. Program zwiększania lesistości jest pierwszym opracowaniem w tym zakresie w Województwie Mazowieckim. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego (RPO WM) Jest to główny instrument służący realizacji celów Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020, przy wykorzystaniu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jednocześnie wpisuje się w cele i priorytety Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności), które są podstawą przygotowania w ramach polityki spójności poszczególnych Programów Operacyjnych. Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 W dniu 29 maja 2006 r. Sejmik Województwa uchwalił Strategię Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020, stanowiącą aktualizację Strategii z roku W uchwalonym dokumencie znajdują się zapisy celów i kierunki działań uwzględniające zmiany zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań rozwoju regionu, a także determinanty unijnej i krajowej polityki regionalnej. Zaktualizowana Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego wyznacza perspektywę rozwoju do 2020 r., obejmuje także działania, które będą współfinansowane ze środków krajowych funduszy strukturalnych UE w okresie programowania , a także w okresie dalszym. Dokument zawiera: ogólną charakterystykę społeczno gospodarczą regionu, analizę SWOT; propozycję zamierzeń strategicznych; uwarunkowania realizacyjne; 10

11 system monitorowania; analizę wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Mazowsza; scenariusze rozwoju Krajowe i wojewódzkie limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska Ważniejsze limity związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów i poprawą środowiska ustalone zostały w Polityce Ekologicznej Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Limity dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r. i wynikają ze zobowiązań związanych ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. W późniejszym okresie limity te nie były korygowane. Limity zakładają: Zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle); Ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r., (w przeliczeniu na jednostkę produkcji); Ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 20 % w stosunku do 2000 r. (w przeliczeniu na jednostkę produkcji lub PKB); Dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu z 1990 r.; Odzyskanie i powtórne wykorzystanie, co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów komunalnych; Pełną (100%) likwidację zrzutów nieczyszczonych ścieków z miast i zakładów przemysłowych; Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki (na terenie miast i osiedli wiejskich) i ze spływu powierzchniowego o 30%; Ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, niemetalowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu w 1990 r.; 11

12 Do końca 2005 r. wycofanie z użytkowania etyliny i przejście wyłącznie na stosowanie benzyny bezołowiowej. Ważniejsze limity związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów i poprawą środowiska ustalone zostały w Polityce Ekologicznej Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 ( wersja przyjęta przez Sejm RP w dniu r.) Limity dotyczą celów do osiągnięcia w latach r. i cele średniookresowe do 2016 roku. Nadrzędnym strategicznym celem jest kontynuacja zasady zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Najważniejsze działania priorytetowe na najbliższe 4 lata, w tym m.in.: zakończenie w bieżącym roku prac nad wyznaczaniem obszarów siedliskowych w ramach ESE Natura 2000, przyjęcie projektu ustawy o organizmach genetycznie modyfikowanych, zgodnie z prawem UE, zamknięcie do końca bieżącego roku wysypisk nie spełniających wymogów UE, wprowadzenie w życie tzw. zielonych zamówień, wzmocnienie kadry inspekcji ochrony środowiska, która usprawni ochronę środowiska i pozwoli na kontrolę przestrzegania prawa. Wśród priorytetów polityki ekologicznej znajdują się także następujące działania: wspieranie platform technologicznych i ekoinnowacyjności w ochronie środowiska, przywrócenie podstawowej roli miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego, jako podstawy lokalizacji inwestycji, zwiększenie retencji wody, opracowanie krajowej strategii ochrony gleb, promocja wykorzystania metanu z pokładu węgla, ochrona atmosfery, ochrona wód, gospodarka odpadami, modernizacja systemu energetycznego. Polityka ekologiczna państwa podejmuje wyzwania, w tym dotyczące: 12

13 1. realizacji założeń dyrektywy unijnej CAFE, dotyczącej ograniczenia emisji pyłów i konieczności redukcji o 75 % ładunku azotu i fosforu w oczyszczanych ściekach komunalnych, 2. sporządzania map akustycznych dla wszystkich miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców i opracowania planów walki z hałasem, 3. prac nad dokumentem dotyczącym nadzoru Nadrzędny cel programu ochrony środowiska dla powiatu żuromińskiego Nadrzędny cel Programu ochrony środowiska dla powiatu żuromińskiego sformułowano następująco: Osiągnięcie rozwoju powiatu żuromińskiego poprzez ochronę środowiska, racjonalne korzystanie z walorów przyrodniczych i rozwój infrastruktury technicznej Cel ten jest zbieżny z celem strategicznym wyznaczonym w strategii powiatu oraz innych dokumentach planistycznych Priorytety ekologiczne Wybór priorytetowych przedsięwzięć ekologicznych na terenie powiatu żuromińskiego na lata przeprowadzono przy zastosowaniu następujących kryteriów organizacyjnych i środowiskowych. Kryteria o charakterze organizacyjnym wymiar przedsięwzięcia (ponadlokalny i publiczny), zaawansowanie przedsięwzięcia w realizacji, konieczność realizacji przedsięwzięcia ze względów prawnych, zabezpieczenia środków na realizację lub o możliwość uzyskania dodatkowych zewnętrznych środków finansowych (z Unii Europejskiej z innych źródeł zagranicznych lub krajowych), efektywność ekonomiczna przedsięwzięcia, znaczenie przedsięwzięcia w skali regionalnej, spełnianie wymogów zrównoważonego rozwoju-zgodność przedsięwzięcia dla rozwoju gospodarczego powiatu. 13

14 Kryteria o charakterze środowiskowym możliwość likwidacji lub ograniczenia najpoważniejszych zagrożeń dla środowiska i zdrowia ludzi, zgodność z celami ekologicznymi i zasadniczymi kierunkami zadań z dokumentami wyższego rzędu wymienionymi w rozdziale 3 oraz międzynarodowymi zobowiązaniami Polski, skala dysproporcji pomiędzy aktualnym i prognozowanym stanem środowiska a stanem wymaganym przez prawo, skala efektywności ekologicznej przedsięwzięcia (efekt planowany, tempo jego osiągnięcia), wieloaspektowość efektów ekonomicznych przedsięwzięcia (możliwość jednoczesnego osiągnięcia poprawy stanu środowiska w zakresie kilku elementów środowiska). Kierując się podanymi powyżej kryteriami, wyznaczono następujące zadania priorytetowe dla powiatu żuromińskiego z zakresu ochrony środowiska: Priorytet 1 Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych Priorytet 2 Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Priorytet 3 Redukcja emisji hałasu Priorytet 4 Ochrona przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych Priorytet 5 Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym i zagrożeniom naturalnym oraz likwidacja ich skutków Priorytet 6 Kompleksowa gospodarka odpadami (prowadzona zgodnie z Planem gospodarki odpadami) Priorytet 7 Ochrona powierzchni ziemi Priorytet 8 Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody Priorytet 9 Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii Priorytet 10 Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa powiatu 14

15 Są to elementy, co, do których w pierwszym rzędzie winny być podjęte działania zmierzające do poprawy aktualnego stanu Uwarunkowania prawne dla poszczególnych elementów środowiska - ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ( tekst jednolity Dz. U Nr 25 poz. 150 ze zm.), - ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.), - ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2009 Nr 151, poz.1220 ze zm. ) ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U Nr 80, poz. 717 z późn. zm), ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. z 2004r. Nr 93, poz.898), ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz z późn.zm.), ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2005r. Nr 239, poz ze zm., ustawa z dnia 13 października 1995r. Prawo łowieckie dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2005r. Nr 127, poz ze zm., ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach - dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2007r. Nr 39, poz. 251 ze zm., ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2005r. Nr 45, poz. 435 ze zm., ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2006r. Nr 156, poz ze zm., 15

16 ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz ze zm., ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( t.j. Dz. U. z 2008 Nr 199 poz ze. zm.) wraz z rozporządzeniami wykonawczymi do ustanowionych przepisów. 4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU 4.1. Położenie Powiat żuromiński położony jest w północno-zachodniej części województwa mazowieckiego w odległości około 150 km od Warszawy. Graniczy z sześcioma powiatami: tj. mławskim, płońskim, sierpeckim (woj. mazowieckie), brodnickim i rypińskim (woj. kujawsko-pomorskie) oraz działdowskim (woj. warmińsko-mazurskie). W skład powiatu wchodzi 183 miejscowości wiejskich oraz dwa miasta. Powierzchnia powiatu wynosi ha, co stanowi 2, 3 % powierzchni województwa mazowieckiego i stawia powiat na 21 miejscu w województwie. Powiat składa się z 6 gmin w tym z 4 gmin wiejskich i 2 gmin miejsko wiejskich Tab. Nr 1. Powiat Żuromiński w układzie administracyjnym stan na r. WYSZCZEGÓLNIENIE GMIN Powierzchnia ogółem w km² Liczba sołectw Liczba miejscowości wiejskich liczba miast Kuczbork Osada Siemiątkowo Lubowidz Żuromin Bieżuń Lutocin Razem

17 Źródło: Bank Danych Regionalnych Jak wynika z powyższej tabeli w Powiecie Żuromińskim liczba miejscowości wynosi 185 w tym 183 miejscowości wiejskie i 2 miasta Żuromin i Bieżuń. W 2007 roku na terenie powiatu zamieszkiwało osoby, tj. ok. 0, 8% ludności województwa mazowieckiego. Miasta zamieszkuje osób, z czego Żuromin 8775, Bieżuń 1879, zaś osób zamieszkuje na wsi ( dane wg GUS w 2007 r.) Struktura, rzeźba terenu i warunki termiczne Według klasyfikacji fizyczno-geograficznej I. Kondrackiego powiat żuromiński położony jest w obrębie trzech mezoregionów Równiny Raciąskiej i Wzniesień Mławskich należących do makroregionu Niziny Północnomazowieckiej, Równiny Urszulewskiej należącej do makroregionu Pojezierza Chełmińsko Dobrzańskiego. Obszar Równiny Raciąskiej położony jest na przedpolu zasięgu ostatniego zlodowacenia na szlaku odpływu wód glacjalnych. Wymienione makroregiony znajdują się na pograniczu dwóch prowincji: Pojezierza Południowobałtyckiego i Nizin Środkowopolskich. Równina Raciąska to obszar równinny, pokryta jest piaskami, spod których miejscami odsłaniają się gliny zwałowe. Na piaskach ukształtowały się wydmy. Wysokość bezwzględna terenu jest dosyć zróżnicowana i waha się od 182 m n.p.m. w punkcie Góra Piątkowa w gminie Kuczbork Osada do 109 m n.p.m. Obszary położone w północnej części powiatu charakteryzują się wyższymi wysokościami bezwzględnymi niż tereny południowe. Większość obszaru posiada rzeźbę niskofalistą, częściowo tylko występują tereny faliste, falistopagórkowate i płaskorówninne. Równina Urszulewska to zewnętrzny sandr ostatniego zlowodowacenia, którego powierzchnia położona jest na wysokości m n.p.m. Graniczy ona od wschodu z Równiną Raciąską i Wzniesieniami Mławskimi. Wzgórza Mławskie to zespół form kemowych i morenowych wznoszących się do około 200 m n.p.m., powstałych w czasie maksymalnego zasięgu stadiału górnego zlodowacenia Warty. Warunki termiczne są korzystne, zwłaszcza na terenach położonych wyżej, gdzie jest dobre nasłonecznienie. Gleby nagrzewają się stosunkowo szybko, nie zalegają mgły, a obszar jest dobrze przewietrzony. Tereny położone niżej mają znacznie gorsze warunki, lecz jest ich 17

18 mniej. Warunki klimatyczne, jakie panują na terenie powiatu są następstwem całego zespołu czynników wynikających z położenia geograficznego, ukształtowania terenu, jak również pokrycia terenu, czy charakterystycznej zabudowy. Oczywiście jest to zbyt mały obszar, ażeby występujące tu różnice miały znaczenie z punktu widzenia gospodarczego (rozwój rolnictwa, turystyka). W odniesieniu do całości województwa powiat posiada najniższą średnią roczną temperaturę (6, 8 C oraz temperaturę lipca poniżej 18 C), jak również najkrótszy okres wegetacji 205 dni. Najcieplejsza jest część środkowa województwa gdzie średnia temperatura roczna wynosi 8 8, 4 C oraz lipca ponad 19 C, o okresie wegetacji dni. Zróżnicowanie występuje również w opadach atmosferycznych. Na terenie województwa średnia roczna suma opadów wynosi od 450 do ok. 600 mm, a w powiecie żuromińskim ta suma wynosi około 530 mm Budowa geologiczna Osady paleogenu i neogenu wykształcone, jako: marale piaszczyste, mułki mułowce i iły są bezpośrednim podłożem osadów czwartorzędu. Osady czwartorzędu, o maksymalnej miąższości 287,5 m ( północ Żuromina) występują na całej powierzchni powiatu żuromińskiego. W obrębie osadów związanych ze zlodowaceniami południowopolskimi wyróżniono trzy poziomy glacjalne rozdzielone utworami wodnolodowcowymi i zastoiskowymi. Osady interglacjału mazowieckiego reprezentowane są przez: piaski, mułki, iły rzeczne, rzeczno-jeziorne o miąższości do 80 m. Osady zlodowaceń środkowopolskich tworzą dwa kompleksy glacjalne, związane ze zlodowaceniami Odry i Warty. Osady zlodowacenia Odry to: piaski i żwiry wodnolodowcowe dolne (osiągające 10 m miąższości), gliny zwałowe (25 m miąższości) oraz piaski i żwiry wodnolodowcowe górne (kilkumetrowej miąższości). Kompleks osadów zlodowacenia Warty składa się z: piasków i żwirów wodnolodowcowych (trzy poziomy o łącznej miąższości kilku metrów), glin zwałowych (dwa poziomy o łącznej miąższości m), piasków i mułków rzecznych (o miąższości 2 m), piasków, żwirów i głazów moren czołowych oraz piasków i mułków zastoiskowych (o miąższości do 7 m). 18

19 Osady zlodowaceń północnopolskich reprezentowane są przez: piaski i żwiry wodnolodowcowe dwóch poziomów sandrowych. Najmłodszymi osadami plejstocenu są piaski i żwiry rzeczne tarasów nadzalewowych Wkry o miąższości 2-3 m. Osady holoceńskie są reprezentowane przez: piaski i gliny deluwialne (wypełniające dolinki denudacyjne rozcinające stoki wysoczyzny i wzgórz moren czołowych), piaski eluwialne (pokrywające płatami powierzchnię wysoczyzny), piaski eoliczne, piaski i mułki tarasów zalewowych Wkry, piaski i mułki jeziorne, gytie, piaski humusowe, namuły torfiaste i torfy (wypełniające zagłębienia różnej genezy i w dolinie Wkry) oraz namuły den dolinnych i zagłębień bezodpływowych Gleby i ich użytkowanie Jakość gleb w powiecie jest zróżnicowana, pokrywę glebową stanowią piaski i gliny zwałowe strefy czołowomorenowej, które dają dużą zmienność pod względem uziarnienia. Dominują gleby słabe klasy V i VI, wytworzone z piasków luźnych słabo gliniastych i piasków gliniastych lekkich. Tylko w południowo-zachodniej części powiatu (gm. Lutocin) występują gleby dobre klas III i IV powstałe z glin zwałowych o różnym stopniu spiaszczenia, jednakże ich udział jest znacznie niższy. Tab. Nr 2. Powiat Żuromiński użytkowanie gruntów w ha - stan na r. Gmina Lutocin Gmina Lubowidz Gmina Siemiątkowo Gmina Kuczbork -Osada Gmina Żuromin Miasto Gmina Żuromin obszar wiejski Gmina Bieżuń Miasto Gmina Bieżuń obszar wiejski Powiat razem Użytki rolne Grunty orne sady łąki pastwiska Grunty rolne zabud. Grunty pod stawami Grunty pod rowami RAZEM Grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzaczenia Lasy Gr.zadrz. I zakrz RAZEM

20 Grunty zabudowane i zurbanizowane Tereny mieszk Tereny przemysł Inne tereny zabudowane Zurb. Tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne i wypoczynkowe drogi Inne tereny komunikacyjne użytki kopalne RAZEM Grunty pod wodami Powierzchniowymi płynącymi Użytki ekologiczne Nieużytki Tereny różne RAZEM Źródło: Dane z Wydziału Geodezji Starostwa Powiatowego w Żurominie. Pod względem przydatności rolniczej przeważają gleby zaliczane do kompleksu piątego (żytni dobry), szóstego (żytni słaby) i siódmego (żytni bardzo słaby). Najlepsze z nich występują na terenie gmin: Lutocin, Bieżuń i Żuromin, a najsłabsze w gminie Lubowidz i Siemiątkowo. Rolnictwo stanowi ważny dział gospodarki powiatu żuromińskiego. W 2008 r. liczba gospodarstw rolnych wynosiła 4527 dane z ARiMR. Powierzchnia gruntów użytkowanych rolniczo wynosi ha, co stanowi ok. 74 % ogólnej powierzchni powiatu ( stan w 2009 r., dane Wydziału Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami Starostwa Powiatowego w Żurominie.) 20

21 W skali całego powiatu grunty orne stanowią 46,90 % tj ha. Gleby przydatne są głównie do uprawy żyta, ziemniaków i łubinu, poza glebami klas III i IV, na których uprawiane są buraki, pszenica, mieszanki zbożowe. W użytkach zielonych ( zajmujących około 24, 15% powierzchni) zaznacza się przewaga kompleksu 2. Są to głównie siedliska pobagienne (torfy torfowisk niskich i piaski murszowe) i siedliska bagienne (torfy dolinowe). Podsumowując, należy stwierdzić, że część gmin charakteryzuje się niezbyt korzystnymi warunkami dla rozwoju rolnictwa konwencjonalnego. Są to gminy Lubowidz i Siemiątkowo, gdzie rolnictwo nie powinno być postrzegane jako jedyna forma rozwoju gospodarczego gdyż wymaga dużych nakładów Surowce mineralne Na terenie powiatu występują złoża surowców mineralnych (kruszywa naturalne), których eksploatacja może być czynnikiem aktywizującym najbliższy rejon. Zasoby geologiczno-bilansowe pięciu udokumentowanych złóż kruszywa naturalnego wynoszą tys. ton. Zlokalizowane są one w północno - wschodniej części powiatu w gminach Żuromin, Lubowidz, Kuczbork Osada (obszar wzniesień mławskich). Tab. Nr 3. Wykaz eksploatowanych złóż surowców naturalnych w powiecie żuromińskim Rodzaje kopaliny Zasoby w tys. ton Wydobycie Gmina Kruszywo naturalne Geologiczno - bilansowe Przemysłowe Brudnice Żuromin Brudnice Żuromin Gościszka Kuczbork Osada Nowa Wieś Kuczbork Osada Osówka Lubowidz Razem

22 Źródło: Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce 2005 r. Państwowy Instytut Geologiczny (wg stanu na dzień r.) Aktualnie eksploatacja prowadzona jest ze złóż położonych w miejscowościach: Brudnice, Brudnice II gm. Żuromin, Gościszka, Nowa Wieś gm. Kuczbork Osada, Osówka gm. Lubowidz Wody powierzchniowe i podziemne Przez teren powiatu żuromińskiego przepływa 12 rzek i 2 kanały,,ulgi. Łączna długość rzek w powiecie wynosi 200 km, z czego 2,6 km stanowią kanały. Długość rzek uregulowanych wynosi 159,0 km, nieuregulowanych 38,46 km, kanałów 2,6 km. Największą rzeką przepływającą przez teren powiatu jest rzeka Wkra, która swój początek w granicach powiatu bierze w km w miejscowości Przerodki (gm. Lubowidz), zaś granica rzeki Wkry na terenie powiatu żuromińskiego przypada na km w miejscowości Zgliczyn (gm. Bieżuń). W km od (most w miejscowości Drzazga) do km (most w miejscowości Poniatowo) rzeka Wkra jest rzeką uregulowaną (długość 25 km), natomiast od km (most w miejscowości Poniatowo) do km ( w miejscowości Przerodki) Wkra jest rzeką nieuregulowaną (długość 36,83 km). Łączna długość rzeki Wkry na terenie powiatu żuromińskiego wynosi 61,83 km. Ważniejsze dopływy rzeki Wkry w obszarze powiatu żuromińskiego: w km w miejscowości Siciarz do rzeki Wkry wpływa rzeka Luta (26, 8 km) prowadząca wody z gminy Żuromin, Bieżuń oraz Siemiątkowo, w km w miejscowości Stanisławowo do rzeki Wkry wpływa rzeka Mak (10, 6 km) prowadząca wody z gminy Bieżuń, w km w miejscowości Bieżuń do rzeki Wkry wpływa Kanał Luta-Wkra prowadzący nadmiar wód z rzeki Luty, w km w miejscowości Bieżuń do rzeki Wkry wpływa rzeka Swojęcianka prowadząca wody z gminy Lubowidz, Żuromin, Lutocin oraz Siemiątkowo. Czwartorzędowe poziomy wodonośne stanowią najbardziej zasobne zbiorniki wód podziemnych o znaczeniu użytkowym. Strop utworów wodonośnych występuje przeważnie 22

23 na głębokości od kilkunastu do 100 m p.p.t. Miąższość utworów wodonośnych wynosi kilkanaście metrów, przy czym na obszarach struktur kopalnych osiąga wielkość m. IV poziom wodonośny ma rozprzestrzenienie ograniczone do depresji podłoża podczwartorzędowego. Utwory wodonośne występują na głębokości ponad 120 m. Rysunek 1. Obszary chronione głównych zbiorników wód podziemnych (GZPW) na terenie powiatu i przyległych W obrębie powiatu występują obszary o dobrych parametrach hydrogeologicznych, które w perspektywie mogą być wykorzystane do budowy ujęć wodnych. Są to obszary: 23

24 Lubowidz - Strzeszewo Siemiątkowo - Krzeczanowo Poniatowo - Bieżuń Przeważająca część powiatu (środkowa i wschodnia) leży w zasięgu głównego zbiornika wód podziemnych zbiornika Działdowo, wymagającego szczególnej ochrony (oprac. w 1990 r. pod redakcją prof. A.S. Kleczkowskiego z AGH Instytut Hydrograficzny w Krakowie) Przemysł W 2007 roku potencjał gospodarczy powiatu w sektorze prywatnym to około 2092 podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne, 50 spółek handlowych, 4 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego, 22 spółdzielnie, 1 fundacja i 68 stowarzyszeń i organizacji społecznych. (Dane z GUS za 2007 rok). Na podstawie danych otrzymanych z gmin liczba podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w roku 2007 wynosi odpowiednio: Tab. Nr 4. Liczba podmiotów gospodarczych w 2007 r. wg danych z gmin. Gmina handel budownictwo usługi Bieżuń b.d. Żuromin Siemiątkowo b.d. Kuczbork Lubowidz 115 b.d. 223 Lutocin b.d. Źródło: wg danych z gmin Bieżuń 280: z czego największą liczbę stanowi handel spożywczo-przemysłowy 183 i usługi budowlane 97, 24

25 Żuromin 1133: z czego największą liczbę stanowi handel 461, usługi202, produkcja105, budownictwo 136, Siemiątkowo 90: w tym największą część stanowi handel ( także obwoźny) 42 i usługi budowlane 18, Kuczbork 150: dominuje handel 48 i budownictwo 37, usługi 25, Lubowidz 338: podmioty zajmujące się handlem i usługi 223, Lutocin 121: handel detaliczny i hurtowy- 60, usługi budowlane- 43. Podmioty prowadzące działalność gospodarczą są skupione głównie w Gminie Żuromin 1133, co stanowi ok. 54 % ogólnej liczby. Przeważająca część to małe firmy prywatne o charakterze rodzinnym, większość z nich zajmuje się handlem i usługami. Na terenie gminy Żuromin zlokalizowany jest zakład przemysłowy z branży elektronicznej LDM Electronic Sp. z o.o. oraz zakłady produkujące wyroby z drewna ( mozaiki, parkiety) MAX PARKIET, których wyroby są znane zarówno w kraju, jak i za granicą, oraz Spółdzielnia Mleczarska w Żurominie - zakład jest producentem szerokiej gamy produktów mleczarskich. W 2007 roku na terenie powiatu żuromińskiego nowo zarejestrowano ogółem 279 podmiotów gospodarki w PKD, z czego 3 w sektorze publicznym, a 276 w sektorze prywatnym. Wyrejestrowano natomiast 193 podmioty: w sektorze prywatnym 185 podmiotów prowadzonych przez osoby fizyczne i 1 spółkę handlową, w sektorze publicznym 7 podmiotów gospodarki narodowej ogółem. Tab. Nr 5. Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych na terenie powiatu Żuromin L.p. Podmioty - wskaźniki Jednostka miary 2007 r. 1. Podmioty zrejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności jed. gosp Jednostki nowo zarejestrowane zrejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. jed. gosp. 70 ludności 3. Jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności jed. gosp. 48 Charakter gospodarczy powiatu ściśle związany jest z rolnictwem. Spośród innych wyróżnia się wysoką produkcją drobiu (ok. 400 ferm) oraz trzody chlewnej i bydła. Dobrze rozwinięta jest też produkcja roślinna. Biorąc pod uwagę rodzaj upraw i hodowli, strukturę gospodarstw, dobrą jakość surowców powiat ma dobre warunki do rozwoju przemysłu rolnospożywczego. Mają szanse zaistnieć tu przedsiębiorstwa, które swoje działania skierują na 25

26 przetwórstwo rolno- spożywcze, a w szczególności: zbożowo młynarskie, garmażeryjno - gastronomiczne, owoców i warzyw, mleka i mięsa Komunikacja Podstawowy układ drogowy powiatu stanowi sieć dróg wojewódzkich i powiatowych. Łączna długość tych dróg wynosi ok. 400, 891 km, z czego: - drogi wojewódzkie 75 km, - drogi powiatowe - 325, 891 km. Drogi wojewódzkie w całości, a powiatowe w ok. 90%, mają nawierzchnię utwardzoną, bitumiczną. Drogi gminne w powiecie żuromińskim: - o nawierzchni twardej 166, 3km, - o nawierzchni twardej ulepszonej 163, 3 km, - o nawierzchni gruntowej 488, 1 km. Drogi powiatowe wg typu nawierzchni w powiecie żuromińskim: - o nawierzchni twardej 298, 5 km, - o nawierzchni twardej ulepszonej 297, 9 km, - o nawierzchni gruntowej 27, 3 km. Drogami wojewódzkim na terenie powiatu administruje Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Warszawie Rejon Drogowy w Ciechanowie ul. Mazowiecka 7, Ciechanów. Są to drogi: Nr 541 Lubawa Lubowidz - Żuromin Bieżuń Sierpc Nr 561 Bieżuń Szumanie (Dr.10) Nr 563 Rypin Żuromin Mława W ciągu tych dróg znajduje się 7 obiektów mostowych. 26

27 Drogami powiatowymi administruje Warszawska 32, do którego należy między innymi: Powiatowy Obwód Dróg w Żurominie ul. zarządzanie i koordynacja robót w pasie drogowym, utrzymanie dróg i obiektów mostowych opracowywanie projektów planów rozwoju sieci drogowej Ze względu na znaczenie, jakie spełniają w sieci dróg, drogi powiatowe podzielone są na: drogi główne o długości łącznej ok. 54,5 km. drogi zbiorcze o długości łącznej ok.169 km. drogi lokalne o długości łącznej ok. 102 km. W ciągu tych dróg znajduje się szesnaście obiektów mostowych o dopuszczalnych nośności od 10 ton do 40 ton. Długość nowych chodników w Powiecie Żuromin w 2006 r mb nowego chodnika w m. Krzeczanowo w ciągu drogi powiatowej Nr 3014 W Raciąż Radzanów; 272 mb nowego chodnika w ciągu drogi powiatowej Nr 4640 W ul. Szpitalnej w Żurominie; razem 537 mb w 2007 r. 173 mb nowego chodnika w m. Przeradz Nowy, w ciągu drogi powiatowej Nr 4620W Poniatowo- Lutocin-Września- Borowo; 418 mb nowego chodnika w m. Rzężawy w ciągu drogi powiatowej Nr 4613 od drogi Nr 541- Brudnice- Sinogóra- Kipichy; razem 591 mb W 2008 r. zakończono przebudowę drogi powiatowej Nr 4620 W Poniatowo Lutocin, na odcinku Przeradz Wielki - Parlin o długości 1,000 km. i przebudowę mostu na rzece Przylepnica w miejscowości Szronka, przebudowę drogi powiatowej Nr 3013W Pólka Raciąż Pijawnia Jaworowo na dł. 1,8 km. Gmina Siemiątkowo, przebudowę drogi powiatowej Nr 4613 W Brudnice Sinogóra Kipichy na odcinku ok. 3,3 km., przebudowę drogi Nr 4631W Wilewo Zgliczyn Glinki na terenie Gminy Bieżuń -1,35 km. 27

28 Drogi zmodernizowane w 2009 r. 1. Remont drogi powiatowej Nr 4632W Sadłowo Sławęcin Zgliczyn Kościelny od m. Sadłowo do skrzyżowania z drogą nr 4640W Bieżuń Szreńsk Mława od km 1+780,00 do km 3+120,00 tj. 1340,00 mb 2. Przebudowa drogi powiatowej nr 4619W Mościska granica województwa Dębówka Lutocin od km 8+995,00 do km ,00 tj.1469,99 mb 3. Przebudowa drogi powiatowej nr 4627W Żuromin Kliczewo Kuczbork w zakresie budowy chodnika na odcinku od km 7+796,00 do km 8+212,00 tj. 416,00 mb 4. Przebudowa drogi powiatowej nr 4628W Olszewo Kosewo Zielona od km 1+701,00 do km 5+444,00 tj. 2743,00 mb 5. Przebudowa drogi powiatowej nr 4611W Zieluń Wylazłowo od km 1+600,00 do km 4+806,40 tj. 3206,00 mb 6. Przebudowa drogi powiatowej nr 4626w Chamsk do drogi nr 541 od km 0+000,00 do km 0+450,00 tj. 450,00 mb 7. Remont drogi powiatowej nr 4637W Siemiątkowo Krzeczanowo od km 0+000,00 do km 2+975,00 tj. 2975,00 mb 8. Przebudowa dróg powiatowych nr 4613W Brudnice Sinogóra Kipichy oraz 4615W Pątki Dziwy - Sinogóra w zakresie chodnika w m. Sinogóra - dł. 220,00 mb 9. Przebudowa drogi powiatowej nr 4601W Nowa Wieś Działdowo w m. Łążek od km 2+330,00 do km 3+236,00 w zakresie budowy chodnika na odcinku od km 2+562,00 do km 2+734,00 tj. 172,00 mb 10. Przebudowa drogi powiatowej nr 4629W Kuczbork Glinki Nidzgora od km 0+827,00 do km 3+654,58 wraz z mostem na rzece Przylepnica od km 0+927,00 do km 0+941,80 ETAP I Przebudowa mostu 11. Budowa zatoki parkingowej 6 stanowisk parkingowych przy ul. Szpitalnej w Żurominie 12. Przebudowa drogi powiatowej nr 4623W Lutocin Elżbiecin - Jonne od km 0+280,00 do km 0+345,00 w m. Lutocin 13. Przebudowa drogi powiatowej nr 4620W Poniatowo Lutocin granica województwa Września Borowo od km 0+551,00 do km 0+694,00 w m. Poniatowo 28

29 14. Remont chodnika w m. Sarnowo w pasie drogowym dróg powiatowych nr 4602W Przełęk Niechłonin Kuczbork od km ,00 do km ,00 oraz 4603W Sarnowo Zalesie od km 0+000,00 do km 0+098,00 Głównym mankamentem sieci tych dróg jest brak wymaganych parametrów technicznych na niektórych drogach powiatowych i wojewódzkich. Należy się spodziewać, że stan dróg będzie ulegał stopniowej poprawie ponieważ wykonywane są nowe inwestycje w ramach przebudowy poszczególnych odcinków Ekologia, przyroda powiatu żuromińskiego W powiecie żuromińskim obszar chroniony zajmuje ok. 60 tys. ha, co stanowi blisko 75, 5 % całej powierzchni powiatu. Są to grunty należące do Górznieńsko - Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego i tereny obszaru chronionego krajobrazu: Zieluńsko Rzęgnowskiego powołanego Rozporządzeniem nr 18 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91poz. 2450) Międzyrzecza Skrwy i Wkry-powołanego Rozporządzeniem nr 23 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91 poz. 2455), Nadwkrzańskiego - powołanego Rozporządzeniem nr 24 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91 poz. 2456) oraz okolic Rybna i Lidzbarka powołany Rozporządzeniem nr 19 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. ( Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91 poz. 2451). W gminie Bieżuń w dolinie rzeki Wkry istnieje rezerwat przyrody Gołuska Kępa o powierzchni 9, 90 ha stanowiący fragment lasu liściastego z drzewostanem olchy, jaworu i jesionu. Granice rezerwatu stanowi w większości stare koryto rzeki Wkry. Górznieńsko - Lidzbarski Park Krajobrazowy na terenie powiatu zajmuje 5230 ha jest to północno -wschodnia część gminy Lubowidz. Na terenie gminy ( rejon wsi Straszewy) znajduje się także użytek ekologiczny o powierzchni 6, 89 ha. W powiecie żuromińskim zarejestrowanych jest dziewięć parków podworskich. Parki zabytkowe chronione są z mocy ustawy o ochronie dóbr i pozostają pod nadzorem Konserwatora Zabytków. Zlokalizowane są na terenie gminy Kuczbork, Bieżuń i Żuromin. Najwięcej pomników przyrody -13 egzemplarzy znajduje się w Gminie Siemiątkowo, są to w 29

30 zdecydowanej większości dęby szypułkowe. Ochrona obejmuje ponadto obszary źródliskowe rzek Swojęcianki i Chraponianki, Skrwy i Okalewki oraz Przylepnicy na Wzniesieniach Mławskich. W gminach Siemiątkowo i Lubowidz można zaobserwować żeremia i tamy bobrów, a ponadto na obszarze powiatu znalazł dobre warunki rozwoju bocian biały. Przez prawie wszystkie gminy powiatu żuromińskiego przepływa rzeka Wkra. W bezpośrednim sąsiedztwie i dolinie rzeki występują liczne elementy środowiska posiadające wysokie wartości przyrodnicze. Walory przyrodniczo-krajobrazowe powiatu stwarzają warunki do rekreacji. Powiat położony jest w rejonie Zielonych Płuc Polski. Jest to teren o wyjątkowych walorach przyrodniczych jak urozmaicona rzeźba terenu, zróżnicowany krajobraz naturalny, bogata sieć hydrograficzna, bogata szata roślinna oraz osobliwości flory i fauny. O wysokim stopniu naturalności tego obszaru decydują lasy i trwałe użytki zielone. Na terenie powiatu żuromińskiego znajduje się także Obszar Natura 2000: ustanowiony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 roku w sprawie specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz z póź. zm.), Został utworzony obszar specjalnej ochrony ptaków - Dolina Wkry i Mławki obejmujące obszar 28751, 5 ha, w tym: 21861, 8 ha położone w województwie mazowieckim na terenie gmin powiatu żuromińskiego- 8756, 5 ha w tym: Lubowidz (1914, 3 ha), Lutocin (846, 2 ha), Bieżuń ( 3455, 9 ha), Siemiątkowo (782, 4 ha), Żuromin ( 1757, 7 ha). Na obszarze powiatu wyznaczono także specjalne obszary ochrony siedlisk Natura 2000 : Baranie Góry obszar ochrony siedlisk (gmina Kuczbork Osada), Ostoja Lidzbarska gmina Lubowidz oraz Mszar Płociczno. Natura 2000 jest w założeniu siecią, która ma pełnić kluczową rolę w ochronie różnorodności biologicznej, poprzez zabezpieczenie zagrożonych rodzajów siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk zagrożonych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt. W ramach sieci ekologicznej Natura 2000 na Mazowszu wyznaczono 13 obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz 21 specjalnych obszarów ochrony siedlisk. 30