WYMAGANIA EKOLOGICZNE DOTYCZĄCE OPAKOWAŃ

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADAWCZO-ROZWOJOWY OPAKOWAŃ WARSZAWA, UL. KONSTANCIŃSKA 11 ZAKŁAD EKOLOGII OPAKOWAŃ Tel w. 18, faks: , Hanna Żakowska WYMAGANIA EKOLOGICZNE DOTYCZĄCE OPAKOWAŃ ZASADNICZE WYMAGANIA OKREŚLONE W DYREKTYWIE 94/62/EC W krajach Unii Europejskiej gospodarkę odpadami opakowaniowymi uregulowała Dyrektywa 94/62/EC [1] ustanowiona w grudniu 1994 r. i znowelizowana w roku 2004 [2]. Wymieniona dyrektywa jest oparta na koncepcji dyrektyw nowego podejścia, których zadaniem jest dbałość o to, aby w obrocie znajdowały się tylko produkty bezpieczne dla zdrowia, życia i środowiska. Dyrektywy te obowiązują wszystkich producentów, importerów i dystrybutorów towarów wprowadzanych na Wspólny Rynek, niezależnie od kraju ich pochodzenia. W odróżnieniu od koncepcji dyrektyw starego podejścia precyzujących szczegółowe wymagania techniczne, nowe dyrektywy zawierają tyko ogólne i zasadnicze wymagania odnoszące się ochrony zdrowia, środowiska, bezpieczeństwa oraz metody dokonywania potwierdzeń zgodności w przedmiotowym zakresie. Wymagania techniczne zawarte są w normach europejskich ustanawianych przez europejskie organizacje normalizacyjne. Dyrektywa 94/62/EC wprowadziła dla wszystkich rodzajów opakowań trzy podstawowe grupy wymagań. 1) Wymagania związane z produkcją i składem surowcowym: Wymagania w zakresie zminimalizowania masy i/lub objętości opakowań składających się na cały system pakowania określonego towaru (zastosowanie metody zapobiegania odpadom przez redukcję u źródła );

2 Sumaryczna zawartości ołowiu, kadmu, rtęci i chromu (sześciowartościowego) w opakowaniu lub jego elemencie nie powinna przekraczać 100 ppm (mg/kg); Zminimalizowanie w opakowaniach zawartości substancji niebezpiecznych dla środowiska; 2) Wymagania dla opakowań wielokrotnego użytku; 3) Wymagania związane z przydatnością do odzysku. Każde opakowanie wprowadzone do obrotu powinno być przydatne przynajmniej do jednej formy odzysku, tj.: recyklingu materiałowego, odzysku energii lub recyklingu organicznego (biodegradacja i kompostowanie). W polskim systemie prawnym wymagania dotyczące ochrony środowiska zawarte są w art. 5. ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych [3]. Konieczność spełnienie przez przedsiębiorców tych wymagań wynika z ustawy o systemie oceny zgodności [4]. Do sprawdzenia czy opakowania spełniają zasadnicze wymagania służą normy zharmonizowane [5]. NORMY ZHARMONIZOWANE Wymagania dotyczące opakowań zostały uszczegółowione w grupie norm wydanych przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN). Normy te zostały przetłumaczone na język polski i ustanowione przez Polski Komitet Normalizacyjny jako normy PN-EN. Dają one podstawę do przeprowadzenia oceny opakowań zgodnie z przyjętą w UE odpowiedzialnością przedsiębiorców (dostawców) za zagrożenia dla środowiska wynikające z wprowadzania na rynek opakowań, ich stosowania, a następnie odzysku powstałych odpadów. Oceny te dotyczą opakowań jednostkowych, zbiorczych i transportowych oraz ich elementów, a także całych systemów pakowania towarów. Przez element opakowania rozumie się, wg PN-EN 13193:2002 [6], jego część, która może być oddzielona ręcznie lub przy pomocy prostych środków fizycznych. Normy opublikowane przez Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego jako normy zharmonizowane wymienione zostały w tabl. 1. 2

3 Tabela 1. Normy zharmonizowane wydane w Polsce PROCEDURY OCENY ZGODNOŚCI Potwierdzenie zgodność opakowań z wymaganiami przeprowadza się w oparciu o kryteria zawarte w normach wymienionych w tabl. 1. Oceny zgodności wykonuje się przy użyciu listy kontrolnej, dokonując wyboru odpowiedniej procedury do oceny pojedynczego opakowania lub elementu, a także do opakowań składających się na cały system pakowania określonego towaru. Kryteria oceny ekologicznej zawarte w normach europejskich oraz krajowych uregulowaniach prawnych zestawiono w tabl Zakład Ekologii Opakowań Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Opakowań w Warszawie przeprowadza ocenę ekologiczną w oparciu o wymienione kryteria. W przypadku pozytywnej oceny może wydać potwierdzenie (certyfikat), że opakowania spełniają zasadnicze wymagania Dyrektywy 94/62/EC oraz krajowego ustawodawstwa. 3

4 Tabela 2. Szczegółowe wymagania i kryteria oceny związane z produkcją i składem surowcowym opakowań Tabela 3. Kryteria oceny opakowań wielokrotnego użytku 4

5 Tabela 4. Kryteria oceny przydatności do odzysku ZASADY SPORZĄDZANIA DEKLARACJI ZGODNOŚCI Po uzyskaniu pozytywnej oceny opakowania, elementu opakowania lub całego systemu pakowania określonego towaru przedsiębiorca może potwierdzić ten fakt w formie pisemnego oświadczenia tzw. deklaracji zgodności. Jak sporządzać deklaracje zgodności i jakie dane powinny się w niej znajdować określa norma PN-EN (tabl. 5.). Należy podkreślić, że deklaracja nie jest informacją przekazywaną klientom. Jest ona dokumentem mającym znaczenie prawne, wynikające z ustaw o systemie oceny zgodności. Przedsiębiorca, który zadeklarował zgodność opakowań z wymaganiami Dyrektywy 94/62/EC powinien posiadać dokumentację przeprowadzonej oceny i okazać ją jednostce kontrolnej (inspekcja ochrony środowiska) lub na życzenie odbiorcy. 5

6 Tabela 5. Dane, które powinna zawierać deklaracja zgodności Schematycznie procedury oceny przedstawiono na rys. 1 Rys. 1. Procedura oceny zasadniczych wymagań przeprowadzana dla opakowań [7] 6

7 Literatura 1. Directive 94/62/EC of 20 December 1994 on packaging and packaging waste. 2. Directive 2004/12/EC of the European Parliament and of the Council of 11 February 2004 amending Directive 94/62/EC on packaging and packaging waste. 3. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, (Dz. U. Nr 63, Poz. 638 ze zm.). 4. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. Nr 204 z 2004, poz. 2087). 5. Commission Decision 2001/524/EC of 28 June 2001 relating to the publication of references for standards EN 13428:2000, EN 13429:2000, EN 13430:2000, EN 13431:2000 and EN 13432:2000 in the Official Journal of the European Communities in connection with Directive 94/62/EC on packaging and packaging waste. 6. PN-EN 13193:2002 Opakowania Opakowania a środowisko Terminologia. 7. Żakowska H.: Obowiązki przedsiębiorców w zakresie opakowań i odpadów opakowaniowych, ODDK, Gdańsk 2004 (ISBN ). 7