1.3 BADANIA MINERALOGICZNE OSADÓW STANOWISKA 10 I 11 W TARGOWISKU, POW. WIELICKI
|
|
- Ksawery Morawski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Maciej Pawlikowski, Badania mineralogiczne osadów stanowiska 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki Via Archaeologica. Źródła Badania z badań wykopaliskowych mineralogiczne osadów stanowiska 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki na trasie autostrady A4 w Małopolsce, Kraków 2014 s Maciej Pawlikowski 1.3 BADANIA MINERALOGICZNE OSADÓW STANOWISKA 10 I 11 W TARGOWISKU, POW. WIELICKI Metody Badania prowadzono w celu oznaczenia lessów, które osadzały się w sposób naturalny (eoliczny lub były przemywane) od lessów antropogenicznych. Do badań wytypowano cztery profile znajdujące się w trzech punktach na stanowisku i w jego sąsiedztwie. Profil I osady górnego brzegu najwyższej terasy Raby zlokalizowane około 100 m na NE od samego stanowiska. Profil II naturalne osady w stanowisku i ich kontakt z lessami związanymi z działalnością człowieka. Profil III lessy związane z aktywnością człowieka stanowiące zapełnisko neolitycznego obiektu nr Profil IV lessy związane z aktywnością człowieka stanowiące zapełnisko neolitycznego obiektu nr Próbki z obiektów pobrano nie tylko by je rozpoznać, lecz także określić występujące pomiędzy nimi różnice związane z funkcjonowaniem stanowiska. Wykonano także obserwacje sedymentologiczne lessów. Rozpoznano występujące w nich zjawiska wtórne związane z funkcjonowaniem stanowiska archeologicznego. Zwrócono także uwagę na współczesne zjawiska wynikające z archeologicznych prac badawczych, które mogą być pomocne w interpretacji identycznych zjawisk, które miały miejsce w przeszłości. W badaniach wykorzystano frakcje ziarnową o ziarnach 0,1-0,5 mm, które wydzielono z badanych prób stosując przesiewanie na mokro, pod bieżącym strumieniem wody. Wydzieloną frakcję wysuszono i poddano badaniom mikroskopowym. Badania mikroskopowe prowadzono wykorzystując mikroskop polaryzacyjny POLMI A z bocznym oświetleniem, stworzonym przez specjalną lampkę umocowaną z boku stolika mikroskopowego. Mikroskop spełniał więc rolę lupy binokularnej o dużym powiększeniu. Próbki do badań mikroskopowych przygotowano w ten sposób, że na szkiełko mikroskopowe pokryte cienką warstwą gliceryny wysiewano ziarna wydzielonej frakcji z kolejnych próbek. W tak przygotowanym preparacie wykonywano obserwacje morfologii ziarn, zwłaszcza ziarn kwarcu, oraz identyfikowano składniki stosując punktową metodę skokową z zastosowaniem urządzenia zliczającego Eltinor. W każdej z prób oznaczono 300 ziarn. Otrzymane wyniki przeliczano na procenty i zestawiono w formie wykresów wkomponowanych w profile geologiczne I-IV. W badaniach wykorzystano dane dotyczące ziarn kwarców występujących w genetycznie różniących się lessach. Wynika z nich, że w lessach pierwotnych, które sedymentowały eolicznie występują ostrokrawędziste ziarna kwarcu. W lessach przemytych te eoliczne, ostrokrawędziste ziarna ulegają nieznacznemu obtoczeniu, co powoduje zaokrąglenie ich ostrych krawędzi. Ziarna kwarcu długo transportowane przez wodę lub toczone przez wiatr są mocno zaokrąglone i nie posiadają widocznych krawędzi. Te morfologiczne cechy ziarna kwarcu uznano za pomocne w określeniu genezy badanych lessów. Obok różnych typów kwarcu identyfikowano ilościowo naturalne i antropogeniczne mikroskładniki. Ich charakterystykę podano poniżej. Otrzymane wyniki wykorzystano do charakterystyki profili i korelacji lessów z Targowiska z lessami z innych rejonów. 35
2 MACIEJ PAWLIKOWSKI Fot. 1. System spękań mrozowych w dnie wykopu archeologicznego ze śladowymi ilościami węgielków drzewnych (fot. M. Pawlikowski) Photo 1. The system of frost cracks in the bottom of an excavation unit with trace quantities of charcoals (photo by M. Pawlikowski) Wyniki badań terenowych Lessy naturalne zalegają w najgłębszych partiach wszystkich profili. Charakteryzują się makroskopowo monotonnym wykształceniem (fot. 1). Zawierają ziarna kwarcu o słabo zaokrąglonych kształtach. Są to zatem lessy przemyte. Brak w nich składników antropogenicznych. Na śladowe ilości węgielków drzewnych natrafiono w systemach spękań tworzących kliny mrozowe, zwłaszcza w ich najwyższych partiach. Oznacza to, że materiał ten dostał się do spękań wtórnie. Ewidentnie przemyte lessy znajdują się w profilu I zlokalizowanym w górnej krawędzi terasy Raby (fot. 2). Badania mikroskopowe lessów występujących w profilu I wykazały, że obok kwarcu średnio obtoczonego lessy profilu I, zawierają bardzo dobrze obtoczone ziarna kwarcu. Oznacza to ich długi transport. Z profilu I pobrano próbki do badań mikroskopowych. Przyrodniczo i mineralogicznie bardzo interesująca jest strefa przejścia lessów naturalnych w lessy antropogeniczne. W przypadku gdy warstwa antropogeniczna występująca ponad lessami naturalnymi zwiera węgielki sytuacja jest prosta Ten kontakt jest wówczas dobrze widoczny (fot. 3, 4). Jednak kontakt naturalnych lessów z warstwami antropogenicznymi nie musi się manifestować w lessach obecnością węgielków. Wtedy wspomniany kontakt jest znacznie trudniejszy do identyfikacji. Jednak w oparciu o wyniki badań mikroskopowych wspomnianych frakcji rozpoznanie tego kontaktu jest możliwe. Taką sytuację rozpoznano w profilu na fot. 4, na którym kontakt wspomnianych lessów znajduje się około 40 cm poniżej najniższej warstwy z węgielkami. Sytuację tę rozpoznano znajdując mikroziarna przepalonej polepy występujące w strefie wspomnianego kontaktu, ponad lessami naturalnymi. Szczególnie trudna jest sytuacja w przypadku, gdy lessy naturalne i antropogeniczne nie różnią makroskopowo. Obecność lub brak laminacji w lessach może sugerować, że lessy laminowane są przemyte, a nielaminowane nie co nie oznacza jednoznacznie, że są one pochodzenia antropogenicznego. Mogą być bowiem naturalnym osadem eolicznym (fot. 5). Z profilu II pobrano próbki do badań mikroskopowych. Miejsca opróbowania zaznaczono na fot. 5 białymi karteczkami. W tym wypadku przydatne okazują się badania mikrofrakcji wydzielonych z lessów. Pod mikroskopem można bowiem wyróżnić w badanych próbkach wskaźnikowe składniki antropogeniczne (kostki, łuski krzemienne, przepalona polepa i in.). Z punktu widzenia rozpatrywanej problematyki istotne są wyniki badań profili III i IV obiektów 3567 i Pierwszy obiekt to zapełnisko dołu o owalnym kształcie i średnicy w partii górnej około 4,5 m i 2,3 m w części dennej (fot. 6). Szczegółowe obserwacje oraz komputerowa obróbka zdjęcia ujawniły, że zapełnisko jest dwudzielne. Część młodsza zapełniska to warstwa sięgająca głębokości około 50 cm. Część starsza to ciemniejsza niż poprzednia warstwa występująca na głębokości cm. Bliższa analiza ścian wykazuje, że są to dwa obiekty. Młodszy wkopany jest w obiekt starszy a ścianki przekraczają zasięgiem średnicę dolnego obiektu. Z całego obiektu do badań mikroskopowych pobrano 7 próbek zaznaczonych na fot. 6 białymi karteczkami. Obiekt 3586 ma nieco inny charakter, w szczególności inne proporcje organiki (ciemnych lamin) do lamin jasnych. Jest tu mniej węgla, a więcej redeponowanego lessu niż w obiekcie nr Szczegółowe obserwacje wykazały także, że obiekt i zapełnisko jest dwudzielne. Starsze zapełnisko reprezentują laminy o niemal poziomym ułożeniu (fot. 7). Młodsza fazę reprezentują laminy zlewające się w jedno zaciemnienie o niejednolitej barwie. Cała ta ciemniejsza warstwa zapada od ścian pod większym kątem niż laminy poprzednio opisane. Z zapełniska pobrano 7 próbek do badań mikroskopowych. Obserwacja współczesnych zjawisk, które ujawniły się podczas prac wykopaliskowych, może być przydatna w zrozumieniu zjawisk, które miały miejsce w przeszłości. Dotyczy to zarówno okresu funkcjonowania 36
3 Badania mineralogiczne osadów stanowiska 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki Fot. 2. Górna terasa Raby w rejonie Targowiska. Widoczny profil laminowanych lessów z wyraźnymi śladami przemycia i redepozycji (fot. M. Pawlikowski) Ryc. 1. Profil I. Wykresy zmienności zawartości poszczególnych oznaczanych składników Fig. 1. Profile I. Variability graphs of the content of the determined components Photo 2. The upper terrace of the Raba in the Targowisko area; note the profile of laminated loesses with distinct traces of washing and redeposition (photo by M. Pawlikowski) 37
4 MACIEJ PAWLIKOWSKI Fot. 3. Kontakt naturalnych żółtych lessów z klinami mrozowymi z wyżej leżącą warstwą antropogeniczną zawierająca spore ilości węgielków drzewnych. Kliny mrozowe w górnych partiach zawierają węgielki drzewne, które dostały się tu z wyżej leżącej warstwy antropogenicznej (fot. M. Pawlikowski) Photo 3. The contact between natural yellow loesses with ice wedge casts and the overlying anthropogenic layer comprising a large quantity of charcoals. The upper parts of the ice wedge casts contain charcoals coming from the overlying anthropogenic layer (photo by M. Pawlikowski) Fot. 4. Profil lessów z antropogeniczną witwą wzbogaconą w węgielki drzewne. Kontakt lessów naturalnych najstarszymi lessami antropogenicznymi znajduje się w miejscu styku lessów żółtych i brązowawych (fot. M. Pawlikowski) Photo 4. The profile of loesses with anthropogenic osier enriched with charcoals. The contact between natural loesses and the oldest anthropogenic loesses is situated at the junction between yellow and brownish loesses (photo by M. Pawlikowski) 38
5 Badania mineralogiczne osadów stanowiska 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki Fot. 5. Profil II. Kontakt lessów naturalnych z lessami antropogenicznymi wyróżniony dzięki badaniom mineralogicznym frakcji wydzielonej z lessów (fot. M. Pawlikowski) Ryc. 2. Profil II. Wykresy zmienności oznaczanych składników Fig. 2. Profile II. Variability graphs of the determined components Photo 5. Profile II. The contact between natural loesses and anthropogenic loesses, determined through the mineralogical analysis of a fraction separated from the loesses (photo by M. Pawlikowski) stanowiska, jak też znacznie dłuższego okresu po jego opuszczeniu przez mieszkańców. Ciekawe i umykające archeologom są zjawiska wtórnej krystalizacji kalcytu na odsłoniętych powierzchniach. W tych miejscach, z odparowującej wilgoci występującej naturalnie w lessach, krystalizuje biały kalcyt. Jego krystalizacje obserwowano zarówno na powierzchniach płaskich w dnach wykopów (dna wykopów fot. 8), jak też na ich ścianach (ścianki wykopów i profili fot. 9). Zjawisko to jest dlatego interesujące, że występowania podobnego zjawiska w obrębie obiektów archeologicznych dowodzi ich odsłonięcia przez dłuższy okres czasu. W zrozumieniu sposobu naturalnego zapełniania się różnego rodzaju zagłębień wykopanych przez człowieka w lessach przydatne są obserwacje tego zjawiska we współczesnych dołkach, które powstały po wyeksplorowaniu obiektów (fot. 9). Lessy pod wpływem opadowej wody uszczelniają swoją powierzchnie. Wiąże się to z pęcznieniem zawartych w nich minerałów ilastych. To one tworzą rodzaj uszczelki zapobiegając wsiąkaniu wody w głąb. Zjawisko to powoduje utrzymywanie się wody w zagłębieniach przez dłuższy okres czasu. To z kolei sprzyja zamywaniu ścianek zagłębień i opadaniu okruchów lessu 39
6 MACIEJ PAWLIKOWSKI Fot 6. Przekrój N-E obiektu 3567 z zaznaczonymi miejscami (białe prostokąty) do badań mikroskopowych. Widoczna dwudzielność obiektu i zapełniska (fot. M. Pawlikowski) Photo 6. N E section of Feature 3567, with the white rectangles marking the places chosen for microscopic analysis; note the duality of the feature and the infill (photo by M. Pawlikowski) Ryc. 3. Profil III. Wykresy zmienności zawartości oznaczanych składników Fig. 3. Profile III. Variability graphs of the content of the determined components 40
7 Badania mineralogiczne osadów stanowiska 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki Fot. 7. Przekrój N-E obiektu Widoczny różny kierunek zapadania warstwa w młodszym i starszym zapełnisku obiektu (fot. M. Pawlikowski) Photo 7. N E section of Feature 3586; note the different directions of the falling-in layers in the younger and the older infills (photo by M. Pawlikowski) Ryc. 4. Profil IV. Wykresy zmienności zawartości oznaczanych składników Fig. 4. Profile IV. Variability graphs of the content of the determined components 41
8 MACIEJ PAWLIKOWSKI A B Fot. 8. Krystalizacja kalcytu na odsłoniętej powierzchni lessów w dnie wykopu archeologicznego (współczesna powierzchnia zadeptania) (fot. M. Pawlikowski) Photo 8. Crystallisation of calcite on the uncovered surface of the loesses in the bottom of an excavation unit (the present-day surface of the trodden area) (photo by M. Pawlikowski) na dno. Zjawisko to obserwuje się w pobliżu ścianek badanych obiektów nr 3567 i nr 3586, przy czym dodatkowo oberwane ze ścianek fragmenty lessu przewarstwiają się, z namytymi do zagłębień, warstwami organicznymi zawierającymi m.in. węgielki drzewne, które tworzą w profilu ciemne smugi. Powyższe obserwacje dowodzą, że często badane obiekty archeologiczne nie zawierają pozostawionych in situ różnych pozostałości antropogenicznych, lecz są to zapełniska wtórne, do których materiał został namyty z otoczenia obiektów. Namywanie to odbywało się w wielu aktach przedzielanych naturalnym obrywaniem się ścianek zagłębień. Osobnym zagadnieniem jest rozpoznawanie w stanowisku starych śladów chodzenia. Nie jest to proste i jednoznaczne. Obserwacje śladów chodzenia, które powstały na lessach podczas prac wykopaliskowych mogą pomóc w identyfikacji starych śladów. Ponieważ lessy łatwo uplastyczniają się pod wpływem wilgoci, chodzenie po nich pozostawia charakterystyczne ślady (fot. 10 A i B). Fot. 9. Przykład naturalnego współczesnego zasypywania zagłębień w lessach. A - dołki po obiektach zapełnione wodą opadową. B - widoczny sposób zapełniania się dołka (fot. M. Pawlikowski) Photo 9. An example of the present-day natural filling-in of hollows in the loesses. A rain water filling the holes left by archaeological features; B a hole filling in (photo by M. Pawlikowski) osadów o odmiennej genezie. W przypadku lessów uznaje się, że lessy zawierają kwarc ostrokrawędzisty, transportowany eoliczni. Kwarc eoliczny ostrokrawędzisty podczas przemywania ulega obtoczeniu. Stopień obtoczenia zależy od długości transportu. Transport na krótkich dystansach powoduje słabe obtoczenie (fot. 11). Natomiast w trakcie długiego transportu następuje całkowite obtoczenie ziarn. Wspomniane kryterium stało się jedna z podstaw prowadzonych badań. Występujące w badanych lessach mikroziarna minerałów żelaza nie są pochodzenie eolicznego, lecz raczej związane są z lokalną krystalizacją wtórną. Forma tych ziarn przypomina fragmenty mikrokonkrecji (fot. 12). Ich obecność uwzględniono w analizach mikroskopowych badanego materiału wydzielonego z lessów. Wyniki badań mikroskopowych Ziarna kwarcu o różnym stopniu obtoczenia i różnej morfologii są wykorzystywane w identyfikacji 42
9 Badania mineralogiczne osadów stanowiska 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki A Fot. 11. Ziarna (frakcja 0.1-0,5 mm) wydzielone z lessów, które charakteryzują się średnim (większość) i dobrym (pojedyncze ziarna ) stopniem obtoczenia. Lupa binokularna. Powiększenie 25 x (fot. M. Pawlikowski). B Photo 11. Grains ( mm fraction) separated from the loesses, characterised by an average degree (the majority) or a good degree (isolated grains) of cementation, examined under a stereo microscope with a magnification of 1 x 25 (photo by M. Pawlikowski) Fot. 10. Ślady chodzenia. A po mokrej, miękkiej powierzchni lessów. B po lessach podeschniętych, na których częściowo krystalizuje biały kalcyt (fot. M. Pawlikowski) Photo 10. Traces of walking: A on a soft wet loess surface; B on almost dry loesses with partly crystallised white calcite (photo by M. Pawlikowski) Obecność konkrecji kalcytowych związana jest z wtórną krystalizacją kalcytu z roztworów migrujących przez lessy. Najbardziej znanymi są tzw. laleczki (kukiełki) lessowe. Kalcyt może krystalizować w postaci drobnych form agregatowych. Może także wtórnie tworzyć się na obumierających korzeniach. W procesie gnilnym roślin uwalniane są kwasy organiczne, które częściowo rozpuszczają zawarty w lessach kalcyt. Po zobojętnieniu tych roztworów przez nadmiar kalcytu występującego naturalnie w lessach, z migrujących roztworów mogą wtórnie krystalizować różnego rodzaju konkrecje kalcytowe. Także organika pochodzenia antropogenicznego spełnia identyczną rolę jak gnijące szczątki roślin. W badanym materiale rozpoznano różne rodzaje mikrokonkrecji kalcytowych lub fragmentów tych konkrecji (fot. 13). Agregaty mineralne drobnych frakcji związane są Fot. 12 Rdzawe mikrokonkrecje żelaziste między ziarnami kwarcu o słabym stopniu obtoczenia. Lupa binokularna. Powiększenie 25 x (fot. M. Pawlikowski) Photo 12. Rust-coloured micro-scale ferruginous concretions among quartz grains with a low degree of cementation, examined under a stereo microscope with a magnification of 1 x 25 (photo by M. Pawlikowski) najczęściej z wtórną cementacją ziarn kwarcu kalcytem lub związkami żelaza (fot. 14). Odkrywane są w badanym materiale śladowo i zmiennie w profilach. Były zliczane w trakcie analiz mikroskopowych. Biotyt, muskowit i minerały ciężkie występują sporadycznie we frakcji 0,1-05 mm wydzielonej z lessów. Ich większe ilości występują w frakcji <0,1 mm. 43
10 MACIEJ PAWLIKOWSKI Fot. 13. Białe konkrecje kalcytowe (lub ich fragmenty) występujące z kwarcem w badanym materiale. Lupa binokularna. Powiększenie 25 x (fot. M. Pawlikowski) Fot. 15. Ceglaste okruchy przepalonej polepy występujące wśród ziarn kwarcu o zmiennym obtoczeniu. Lupa binokularna. Powiększenie 25 x (fot. M. Pawlikowski) Photo 13. White calcite concretions (or their fragments) co-existing with quartz in the analysed material, examined under a stereo microscope with a magnification of 1 x 25 (photo by M. Pawlikowski) Photo 15. Brick-red particles of burnt clay among quartz grains with variable cementation, examined under a stereo microscope with a magnification of 1 x 25 (photo by M. Pawlikowski) Fot. 14. Agregaty kwarcowo-żelaziste współwystępujące z kwarcem i in. składnikami w badanym materiale. Lupa binokularna. Powiększenie 25 x (fot. M. Pawlikowski) Fot. 16. Ciemne, zwęglone ziarniaki zbóż zdeformowane przez procesy wietrzenie i odsiewanie frakcji przeznaczonej do badań mikroskopowych. Lupa binokularna. Powiększenie 25 x (fot. M. Pawlikowski) Photo 14. Quartz and ferruginous aggregates co-existing with quartz and other components in the analysed material, examined under a stereo microscope with a magnification of 1 x 25 (photo by M. Pawlikowski) Photo 16. Dark charred caryopses of cereals deformed during aeration and screening of the fraction intended for microscope analysis, examined under a stereo microscope with a magnification of 1 x 25 (photo by M. Pawlikowski) Muszelki są bez wątpienia naturalnym składnikiem osadów lessowych. Rozpoznane muszelki należą do drobnych ślimaków żyjących także współcześnie na lessach. Ich niewielkie ilości sugerują, że raczej nie były zbierane i wykorzystywane przez człowieka. W badanych próbkach stwierdzono też składniki antropogeniczne: polepę, węgle drzewne i ułamki kości. Ponieważ ilość minerałów ilastych w lessach jest niewielka, jego wypalone fragmenty są delikatne i łatwo ulegają destrukcji w podczas przemywania osadu i selekcji frakcji do badań. W badanych lessach polepa występuje w niewielkich, zmiennych ilościach (fot. 15). Jako wskaźnik antropogeniczny była zliczana w analizach mikroskopowych wytypowanej frakcji. Jako węgielki określono wszystkie rodzaje spalonych fragmentów organicznych. Zaliczono tu zarówno fragmenty spalonego drewna jak też spalone ziarniaki zbóż (fot. 16) i in. Składniki te zliczano 44
11 Badania mineralogiczne osadów stanowiska 10 i 11 w Targowisku, pow. wielicki podczas analiz mikroskopowych i naniesiono na konstruowane wykresy. W badanym materiale znajduje się też niewielka ilość drobnych fragmentów kości. Ich stopień zachowania jest różny. Obok fragmentów kości naturalnych (fot. 17) znajdowane są fragmenty, które znajdowały się w ogniu. W trakcie analiz mikroskopowych zliczano wszystkie rozpoznane fragmenty. Badania wykazały, że występują one głównie w obiektach antropogenicznych i sporadycznie w profilach lessów przemytych przez wody opadowe. Charakterystyka zmienności oznaczanych składników w badanych profi lach Rozpoznanie zmienności oznaczanych składników w poszczególnych profilach naturalnych, nie zawierających domieszki antropogenicznej, jest pomocne w interpretacji zjawisk przyrodniczych klimatyczno-meteorologicznych i mineralogiczno sedymentologicznych. Z kolei zmienność oznaczanych składników w obrębie profili pochodzących z obiektów archeologicznych dostarcza informacji, które są nierozpoznawalne w terenowych obserwacjach archeologicznych ze względu na znikome wymiary mikroartefaktów. Badania składników antropogenicznych pomagają określić pewne sfery aktywności człowieka podczas funkcjonowania stanowiska, ale także określić zjawiska po jego opuszczeniu przez mieszkańców. Struktury sedymentacyjne obserwowane w lessach występujących w górnej terasie Raby (profil I lessy przemyte) dowodzą, że zostały one przemyte i ulegały redepozycji. Za taką interpretacją przemawiają zmieniające się ku stropowi profilu proporcje pomiędzy poszczególnymi rodzajami kwarcu, w tym wzrost zawartości kwarcu dobrze obtoczonego na niekorzyść kwarcu średnio obtoczonego i ostrokrawędzistego. Oznacza to, że intensywność przemywania osadów lessowych systematycznie wzrastała w trakcie sedymentacji lessów tego profilu. W profilu II istotne było uchwycenie niewidocznej makroskopowo granicy pomiędzy osadami naturalnymi i antropogenicznymi. O ile w tym wypadku stopień obtoczenia ziarn kwarcu nie jest wskaźnikowy, to charakterystyczne są składniki antropogeniczne: mikrofragmenty węgielków, agregaty organiczno mineralne i przepalonej polepy. Z badań wynika, że w profilu, postępując od dołu ku górze, najpierw pojawiają się agregaty organiczno-mineralne, a następnie Fot. 17. Biały nieregularny fragment kości gąbczastej, zbudowany z dosyć masywnych beleczek kostnych (środek fotografi i). Lupa binokularna. Powiększenie 25 x (fot. M. Pawlikowski) Photo 17. An irregular white fragment of spongy bone, built of quite large trabeculae (in the centre of the photo), examined under a stereo microscope with a magnifi cation of 1 x 25 (photo by M. Pawlikowski) węgielki. Badania potwierdziły przydatność metody do ustalania często niewidocznych kontaktów pomiędzy poszczególnymi genetycznymi odmianami lessów. W profilu III, obejmującym lessy antropogeniczne z zapełniska obiektu 3567, zmienność zawartości oznaczanych składników mineralogicznych wskazuje na kilka interesujących zjawisk (ryc. 3). Widoczne jest występowanie dwóch maksymalnych zawartości agregatów mineralno-organicznych. Występują one na dnie starszego obiektu (próbka 7) i na dnie obiektu młodszego (próbka 4). Od spągu profilu ku stropowi wyraźnie wzrasta ilość kwarcu dobrze obtoczonego na niekorzyść kwarcu średnio obtoczonego. Oznacza to dostarczanie do wypełniska (w miarę zapełniania obiektu) kwarcu coraz lepiej przemytego. Wspomniane obserwacje wskazują na to, że w dennych partiach starszego młodszego obiektu można odczytać efekty aktywności człowieka, w postaci warstw o znacznej zawartości agregatów mineralno-organicznych. Natomiast zalegające powyżej osady są efektem namywania lessu wraz z okruchami antropogenicznymi z otoczenia obiektu. Interesującym jest stosunkowo bardzo mały udział okruchów węgla drzewnego w badanej frakcji. Pomimo niemal czarnej barwy osadu, ilość węgielków w badanej frakcji wynosi maksymalnie 1,2%. Sytuacja ta wynika z faktu, że węgielki gromadzą się niemal wyłącznie we frakcji 45
12 MACIEJ PAWLIKOWSKI <0.1 mm. Powoduje to, że składnik ten jako wyjątkowo lekki łatwo podlega przemywaniu i transportowi do zagłębień przez wody opadowe. W profilu IV, również obejmującym lessy antropogeniczne z zapełniska obiektu 3586, sytuacja była podobna do wyżej opisanej. Agregaty mineralno- -organiczne koncentrują się w dennych osadach zarówno młodszego jak i starszego obiektu (ryc. 4). Zarówno w młodszym jak i starszym obiekcie rozpoznano spalone ziarniaki zboża. Wnioski 1. Terenowe, geologiczne, sedymentologiczne i mineralogiczne badania lessów z Targowiska okazały się bardzo interesujące i dostarczyły wielu nowych informacji o osadach naturalnych i antropogenicznych. 2. Ciekawych informacji, pomocnych w interpretacji zjawisk z przeszłości, dostarczyły także obserwacje zjawisk współczesnych zarejestrowanych w wykopach archeologicznych. 3. Badania potwierdziły, że lessy profilu I są lessami przemytymi znajdującymi się na wtórnym złożu i były coraz mocniej przemywanymi, poczynając od ich spągu ku stropowi. 4. Badania profilu II pozwoliły precyzyjnie ustalić praktycznie niewidoczny w terenie kontakt pomiędzy lessami naturalnymi i antropogenicznymi. 5. Na podstawie badań mikroskopowych potwierdzono obserwacje terenowe i wyróżniono w obiektach dwie kolejne fazy ich wykorzystywania. Obiekty młodsze są wkopane w obiekty starsze. Nie można wykluczyć, że wiązało się to z szukaniem czegoś w starszych obiektach. Trudno powiedzieć jak długie były przerwy pomiędzy tymi fazami, ale na podstawie tempa migracji współczesnych osadów lessowych można przypuszczać, że były to co najmniej setki lat. 6. W obiektach rozpoznano spalone ziarniaki zbóż co dowodzi dwóch faktów uprawy zbóż przez mieszkańców stanowiska oraz prawdopodobnie spalenia osady. Maciej Pawlikowski The mineralogical analysis of deposits at Sites 10 and 11 in Targowisko, the Wieliczka district Summary Description of the variability of the determined components in the analysed profiles Sedimentary structures recorded in the loesses of the upper terrace of the Raba river (Profile I) indicate that the loesses have been washed and subjected to redeposition. Within Profile II, the analysis has centred on the macroscopically invisible borderline between natural and anthropogenic deposits, identified on the basis of anthropogenic indexes (charcoals, burnt clay, organic and mineral aggregates). Profile III has provided several interesting phenomena. The two recorded maximum contents of the organic and mineral aggregates have resulted from human activity. They have been documented at the bottoms of an older feature and of a younger one. Interestingly, the proportion of charcoal particles in the analysed fraction is relatively very low, despite the almost black colour of the deposit. Within Profile IV, the situation is similar to the one described above. Translated by A. Skucińska 46
Badania mineralogiczne wybranych obszarów Krakowa, jako podstawa rekonstrukcji przeszłości
Maciej Pawlikowski* adania mineralogiczne wybranych obszarów Krakowa, jako podstawa rekonstrukcji przeszłości */ Zakład Mineralogii, Petrografii i Geochemii, kademia Górniczo-Hutnicza, l. Mickiewicza 30,
http://www.rcin.org.pl
Archeologia Polski, t. XXXVIII : 1993, z. I PL ISSN 0003-8180 MAŁGORZATA WINIARSKA-KABACIŃSKA ANALIZA FUNKCJONALNA OSTRZA KOŚCIANEGO ZBROJONEGO KRZEMIENNYMI WKŁADKAMI Z TŁOKOWA, WOJ. OLSZTYŃSKIE 1 Analizę
580,10 581,42 581,42 581,70 Węgiel humusowy. Bardzo liczne siarczki żelaza w różnych formach.
1 2 4 3 Zdj.28. Pokład węgla humusowego nr205/1 (579,10-580,10m) -1, następnie iłowiec (580,10-581,42m) -2; pokład węgla humusowego nr205/2 (581,42-581,70m) -3 oraz mułowiec (581,70-587,15m) -4. Zdj.29.
PRZYGOTOWANIE PRÓBEK DO MIKROSKOPI SKANINGOWEJ
Ewa Teper PRZYGOTOWANIE PRÓBEK DO MIKROSKOPI SKANINGOWEJ WIELKOŚĆ I RODZAJE PRÓBEK Maksymalne wymiary próbki, którą można umieścić na stoliku mikroskopu skaningowego są następujące: Próbka powinna się
Fot: 536 537 Widok bocznych powierzchni okazu. Fot: 538 540 Przekrój poprzeczny oraz zbliżenia powierzchni bocznych.
Okaz 93 MCh/P/11593 - Kalamit Brzeszcze Owalny, nieznacznie spłaszczony fragment łodygi. Powierzchnie poprzeczne cięte ukośnie. Wyraźne prążkowanie zachowane tylko na połowie obwodu. Niezbyt wyraźnie widoczny
Chełm, r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/ Chełm, Polska SPRAWOZDANIE
Chełm, 16.05.2017 r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/26 22-100 Chełm, Polska SPRAWOZDANIE z realizacji usługi w postaci nadzorów archeologicznych przy pracach
Fot: Widok płaskich powierzchni okazu. Fot: Zbliżenia łusek z powierzchni okazu. Fot: Zbliżenia spodniej części okazu.
Okaz 120 MCh/P/11620 - Lepidodendron Brzeszcze Płaski fragment łupka o zarysie przypominającym nieco poszarpany trapez. Pomiędzy warstwami substancji ilastej znajdują się wkładki węgla. Skamieniałość znajduje
Petrograficzny opis skały
Petrograficzny opis skały Skała: S-15 Badana skała to plutoniczna skała magmowa. Minerały występujące w skale to: plagioklazy, biotyt, hornblenda, kwarc, w ilościach podrzędnych stwierdzono cyrkon i apatyt,
Łom skał kwarcowo-skaleniowych Jaworek. Długość: Szerokość:
OPIS GEOSTANOWISKA Stanisław Madej Informacje ogólne Nr obiektu 73 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Łom skał kwarcowo-skaleniowych Jaworek Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość:
GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach
GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.
Maciej Pawlikowski * */ AGH-University of Science and Technology, Cracow, Poland,
Auxiliary sciences in archaeology, preservation of relicts and environmental engineering. CD no 25, 2018. Ed. M. Pawlikowski. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wyniki badań laboratoryjnych wybranych parametrów geotechnicznych dla gruntów spoistych z tematu:
Wyniki badań laboratoryjnych wybranych parametrów geotechnicznych dla gruntów spoistych z tematu: Borzęta - osuwisko Badania wykonał i opracował: Dr inŝ. Tadeusz Mzyk... Gliwice 2011-11-24 1 1. Podstawa
Rozdział 28 - Inne galeny
Rozdział 28 - Inne galeny Okaz 1 - MCh/P/11403 - Galena druzowa - 2-6-2: Próbka z II horyzontu rudnego, Trzebionka, rejon szybiku 18. Galena druzowa narastająca na dnie dużej kawerny w dolomitach kruszconośnych.
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Elżbieta Cebulak KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO THE PRECIPITATION ON THE AREA OF CRACOW
Rozdział 4 - Blendy warstwowane
Rozdział 4 - Blendy warstwowane Okaz 1 - MCh/P/11302 - Blenda warstwowana z galeną - 1-1-3: Próbka z II horyzontu rudnego, Trzebionka, rejon szybiku nr 29, część południowa. Blenda warstwowana ze skupieniami
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu Wykład 2 Charakterystyka morfologiczna koryt rzecznych 1. Procesy fluwialne 2. Cechy morfologiczne koryta rzecznego 3. Klasyfikacja koryt rzecznych 4. Charakterystyka
PKZLAB SC. WYNIKI BADAŃ ZAPRAW Z MONOCHROMIĄ Z DAWNEJ OBERŻY W ŁAZIENKACH KRÓLEW- SKICH PRZY ul. SZWOLEŻERÓW 9 W WARSZAWIE
PKZLAB SC WYNIKI BADAŃ ZAPRAW Z MONOCHROMIĄ Z DAWNEJ OBERŻY W ŁAZIENKACH KRÓLEW- SKICH PRZY ul. SZWOLEŻERÓW 9 W WARSZAWIE Badania wykonały: mgr Dorota Sobkowiak mgr Elżbieta Orłowska Toruń 2017 1. Miejsca
Si W M. 5mm. 5mm. Fig.2. Fragment próbki 1 ze strefowymi kryształami melilitu (M).
Si W Fe Fig. 1. Fragment próbki 1. Kontakt pomiędzy strefą żelazonośną (z lewej-fe) a strefą krzemianową (z prawej-si). Granica kontaktu podkreślona jest obecnością włóknistego wollastonitu. W strefie
DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA. Temat: Kanalizacja sanitarna we wsiach Godzikowice, Ścinawa Polska, Ścinawa (gm. Oława)
G E O L badania geologiczne ul. Świeża 7a; 54-060 Wrocław NIP 894-172-74-83 tel./fax. (071) 351 38 83; tel. kom. (0601) 55 68 90 DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA PODŁOŻA GRUNTOWEGO Temat: Kanalizacja sanitarna
Materiały Drogowe Laboratorium 1
ateriały Drogowe Laboratorium Klasyfikacja kruszyw Literatura: Normy klasyfikacyjne: PN-EN 3043 Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych
Oznaczanie składu ziarnowego kruszyw z wykorzystaniem próbek zredukowanych
dr inż. Zdzisław Naziemiec ISCOiB, OB Kraków Oznaczanie składu ziarnowego kruszyw z wykorzystaniem próbek zredukowanych Przesiewanie kruszyw i oznaczenie ich składu ziarnowego to podstawowe badanie, jakie
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11)7205 (21) Nume r zgłoszenia: 4383 (51) Klasyfikacja : 26-05 (22) Dat a zgłoszenia: 27.10.2003 (54) Lamp a (45) O udzieleni u praw a z rejestracj i ogłoszono
Łom kwarcytów na Krowińcu
OPIS GEOSTANOWISKA Jacek Szczepański Informacje ogólne Nr obiektu 22 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Łom kwarcytów na Krowińcu Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość: 17,12937398
Chełm, r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/ Chełm, Polska SPRAWOZDANIE NR 4
Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/26 22-100 Chełm, Polska SPRAWOZDANIE NR 4 Chełm, 30.08.2017 r. z realizacji usługi w postaci nadzorów archeologicznych przy
Archeologia Jeziora Powidzkiego. redakcja naukowa Andrzej Pydyn
Archeologia Jeziora Powidzkiego redakcja naukowa Andrzej Pydyn Toruń 2010 Spis treści Lista autorów... 9 Wstęp... 11 Andrzej Pydyn Archeologiczne penetracje podwodne strefy przybrzeżnej Jeziora Powidzkiego...
Rozdział 18 - Okazy pojedyncze
Rozdział 18 - Okazy pojedyncze Okaz 1 - MCh/P/11437 - Osad wewnętrzny - 3-4-7: Próbka z I horyzontu rudnego, Cezarówka Górna, rejon Góry Łazy, rdzeń wiertniczy. Osad wewnętrzny - wypełnienie kawerny laminowanym
PN-EN ISO 14688-1:2006/Ap1
POPRAWKA do POLSKIEJ NORMY ICS 93.020 PN-EN ISO 14688-1:2006/Ap1 listopad 2012 Dotyczy PN-EN ISO 14688-1:2006 Badania geotechniczne Oznaczanie i klasyfikowanie gruntów Część 1: Oznaczanie i opis Copyright
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy 3/5, Warszawa. Opracował: mgr Łukasz Dąbrowski upr. geol. VII Warszawa, maj 2017 r.
OPINIA GEOTECHNICZNA dla Inwestycji polegającej na remoncie placu zabaw w Parku Kultury w miejscowości Powsin ul. Maślaków 1 (dz. nr ew. 4/3, obręb 1-12-10) Inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy
Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu ziarn. pomocą wskaźnika płaskości Norma: PN-EN 933-3:2012 Badania geometrycznych właściwości
Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej Instrukcja do zajęć laboratoryjnych Eksploatacja i obróbka skał Badania geometrycznych właściwości Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu
ANALIZA MAKROSKOPOWA
ANALIZA MAKROSKOPOWA Wprowadzenie Metoda makroskopowa polega na przybliżonym określeniu rodzaju, nazwy, niektórych cech fizycznych oraz stanu badanego gruntu bez użycia przyrządów. Stosuje się ją w terenie
Józef Żychowski, Maciej Pawlikowski, Jan Lach Wpływ wybranych krakowskich cmentarzy na środowisko
Józef Żychowski, Maciej Pawlikowski, Jan Lach Wpływ wybranych krakowskich cmentarzy na środowisko Człowiekowi w dużym stopniu zagrażają cmentarze w związku z niestosowną ich lokalizacją oraz brakiem zabezpieczeń
Pracownia Badań i Ekspertyz GEOSERWIS Waldemar Jaworski Winów ul.ligudy 12a, Prószków tel ;
Pracownia Badań i Ekspertyz GEOSERWIS Waldemar Jaworski Winów ul.ligudy 12a, 46-060 Prószków tel.605-652-184; e-mail geoserwis.jaworski@interia.pl DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA dla potrzeb przebudowy ulicy
BADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU
KRZYSZTOF DĄBROWSKI BADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU W sierpniu 1963 r. kontynuowano 1 prace badawcze na cmentarzysku lateńsko- -rzymskim. Na obszarze 1026 m 2 odkryto i wyeksplorowano
Płyta VSS. Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin
Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin Płyta VSS. Wybór metody badania zagęszczenia gruntów uwarunkowany jest przede wszystkim od rodzaju gruntu i w zależności od niego należy dobrać odpowiednią
Rozdział 23 - Okazy z barytem
Rozdział 23 - Okazy z barytem Okaz 1 - MCh/P/11445 - Nacieki barytowo-markasytowe 4-1-2: Próbka z Trzebionki, rejon szybiku nr 36, strefa tektoniczna. Skupienia markasytu przypominające nacieki (ziegenbart),
Spis treści : strona :
Spis treści : strona : 1. WSTĘP... 2 1.1. CEL BADAŃ... 2 1.2. MATERIAŁY WYJŚCIOWE... 3 2. PRZEBIEG PRAC BADAWCZYCH... 3 2.1. PRACE POLOWE... 3 2.2. PRACE KAMERALNE... 4 3. OPIS I LOKALIZACJA TERENU...
Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania
Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania Grupa ID308, Zespół 11 PRZETWARZANIE OBRAZÓW Sprawozdanie z ćwiczeń Ćwiczenie 8 Temat: Operacje sąsiedztwa detekcja krawędzi Wykonali: 1. Mikołaj Janeczek
Raport z pomiarów FT-IR
Jacek Bagniuk Raport z pomiarów FT-IR Przeprowadzono pomiary widm in-situ total reflection (TR) FT-IR w dwóch punktach obrazu XXXXXXXXX XXXXXXXX oraz wykonano osiem pomiarów widm ATR/FT-IR na próbkach
Określenie wpływu dodatku bentonitu na polepszenie właściwości geotechnicznych osadów dennych Zbiornika Rzeszowskiego.
UNIWERSYTET ROLNICZY im. H. KOŁŁĄTAJA W KRAKOWIE Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Sprawozdanie z uczelnianego konkursu na projekty finansowane z dotacji celowej na prowadzenie badań naukowych lub
Piaskownia w Żeleźniku
OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 97 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Piaskownia w Żeleźniku Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość: 17.1753 E Szerokość:
Dokumentacja i badania dla II kategorii geotechnicznej Dokumentacja geotechniczna warunków posadowienia.
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Dokumentacja i badania dla II kategorii geotechnicznej Dokumentacja geotechniczna warunków posadowienia. Badania kategorii II Program badań Program powinien określać
OPINIA GEOTECHNICZNA określająca warunki gruntowo - wodne w rejonie projektowanej inwestycji w ulicy Tunelowej w Wałbrzychu
Finansujący: Pracownia Projektowa Instalacyjna mgr inż. Mirosława Szewc ul. I. Grabowskiej 25/10, 58-304 Wałbrzych Wykonawca: Usługi Geologiczne i Geodezyjne GEOMETR K. Kominowski ul. Słoneczna 23, 58-310
Karolewo, st. 1. Gmina Susz Powiat iławski AZP 25-50/8 Współrzędne geograficzne: N E
Karolewo, st. 1 Gmina Susz Powiat iławski AZP 25-50/8 Współrzędne geograficzne: N 53 43 49 E 19 17 33 240 Karolewo, st. 1 Ryc. 1. Grodzisko w Karolewie na mapie w skali 1:25000 (na podstawie materiałów
UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ
INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek
Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 2 2 0 0 0 0 0 1 Nachylenie, wysokość i ekspozycja zboczy/stoków. Ukształtowanie powierzchni zboczy/stoków. Działalność naturalnych procesów geologicznych (erozja rzeczna).
DOKŁADNOŚĆ POMIARU DŁUGOŚCI 1
DOKŁADNOŚĆ POMIARU DŁUGOŚCI 1 I. ZAGADNIENIA TEORETYCZNE Niepewności pomiaru standardowa niepewność wyniku pomiaru wielkości mierzonej bezpośrednio i złożona niepewność standardowa. Przedstawianie wyników
Okres lateński i rzymski
IWONA I KRZYSZTOF DĄBROWSCY Okres lateński i rzymski BADANIA ARCHEOLOGICZNE W PIWONICACH W 1963 ROKU Badania wykopaliskowe przeprowadzone zostały w Piwonicach na stan. 1 osada lateńsko-rzymska w obrębie
Z BADAŃ ODDZIAŁYWANIA WYBRANYCH MIKROORGANIZMÓW NA KOMPOZYTY PP Z BIOCYDEM SEANTEX
SPRAWOZDANIE Z BADAŃ ODDZIAŁYWANIA WYBRANYCH MIKROORGANIZMÓW NA KOMPOZYTY PP Z BIOCYDEM SEANTEX /zlecenie 514010/ wykonane w WOJSKOWYM INSTYTUCIE CHEMII I RADIOMETRII w Warszaawie 1. Materiały i metody
Funkcjonalność urządzeń pomiarowych w PyroSim. Jakich danych nam dostarczają?
Funkcjonalność urządzeń pomiarowych w PyroSim. Jakich danych nam dostarczają? Wstęp Program PyroSim zawiera obszerną bazę urządzeń pomiarowych. Odczytywane z nich dane stanowią bogate źródło informacji
Łom łupków łyszczykowych w Bobolicach. Długość: Szerokość:
OPIS GEOSTANOWISKA Stanisław Madej Informacje ogólne Nr obiektu 74 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Łom łupków łyszczykowych w Bobolicach Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość:
Badania mineralogiczne grobu 134. Stanowisko Babi Dół, Powiat Kartuzy
Auxiliary sciences in archaeology, preservation of relicts and environmental engineering. CD -no 22, 2017. Ed. M. Pawlikowski MINERALOGICAL INVESTIGATION OF TOMB NO 134. SITE BABI DÓŁ. DISTRICT KARTUZY.
Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 8 2 0 0 0 0 0 1 Wyznaczony teren to długa na około 200 metrów skarpa przykorytowa bezimiennego cieku uchodzącego do rzeki Olszówki. Skarpa miejscami 6 metrowej wysokości
ĆWICZENIE NR 4. Zakład Budownictwa Ogólnego. Kruszywa budowlane - oznaczenie gęstości nasypowej - oznaczenie składu ziarnowego
Zakład Budownictwa Ogólnego ĆWICZENIE NR 4 Kruszywa budowlane - oznaczenie gęstości nasypowej - oznaczenie składu ziarnowego Instrukcja z laboratorium: Budownictwo ogólne i materiałoznawstwo Instrukcja
Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 1 Laboratorium z przedmiotu:
G E OT E C H N O LO G I A S. C.
G E OT E C H N O LO G I A S. C. GEOLOGIA GEOTECHNIKA ŚRODOWISKO UL. TRZEBNICKA 16A/14, 55-120 OBORNIKI ŚLĄSKIE tel. 602 613 571 e-mail: geotechnologia@o2.pl NIP: 9151719308 Regon: 020441533 ZLECENIODAWCA:
OPINIA GEOTECHNICZNA ODNOŚNIE BUDOWY JEDNORODZINNEGO DOMU MIESZKALNEGO
PG Gruntownia Hallera 5/7 Bydgoszcz 85-795 tel. 691 813 589 NIP: 554-28-66-106 OPINIA GEOTECHNICZNA ODNOŚNIE BUDOWY JEDNORODZINNEGO DOMU MIESZKALNEGO Opracował:... mgr Krzysztof Gul upr. geol.mośznil VII-1144
Określanie wieku. Określanie wieku. Określanie wieku. powierzchnia uchowata. Faza 2: Wiek 25-29; zmniejszone pofalowanie ale zachowany młody wygląd
Faza 2: Wiek 25-29; zmniejszone pofalowanie ale zachowany młody wygląd Faza 3: Wiek 30-34; ogólna brak pofalowania zastąpionego przez zmarszczki, większa ziarnistość Faza 4: Wiek 35-39; jednorodna gruba
Opinia geotechniczna GEO-VISION. Pracownia Badań Geologicznych
Pracownia Badań Geologicznych GEO-VISION 47-220 Kędzierzyn-Koźle, ul. Pionierów 1 B/2 Pracownia: 47-220 Kędzierzyn-Koźle, ul. Bema 2a/4 e-mail: geo-vision@wp.pl tel. 607-842-318 Zamawiający: Pracownia
Zapis zmian hydrologicznych i klimatycznych w obszarach krasowych polski południowej na podstawie badań izotopowych
Zapis zmian hydrologicznych i klimatycznych w obszarach krasowych polski południowej na podstawie badań izotopowych Piotr Bałdys Fizyka techniczna sem. IX Plan seminarium Wstęp Skład izotopowy węgla w
4.4 WYNIKI BADAŃ MIKROSKOPOWYCH ANALIZ TECHNOLOGICZNYCH I MINERALOGICZNYCH CERAMIKI KULTURY ŁUŻYCKIEJ ZE STANOWISKA 10 I 11 W TARGOWISKU, POW
Maciej Pawlikowski, Wyniki badań mikroskopowych analiz technologicznych i mineralogicznych ceramiki kultury łużyckiej Wyniki ze stanowiska badań mikroskopowych 10 i 11 w Targowisku, analiz pow. wielicki
Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. mgr inż. Katarzyna Kasprzyk
Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego mgr inż. Katarzyna Kasprzyk Mikroskop skaningowy Pierwszy mikroskop elektronowy transmisyjny powstał w 1931r
OPINIA GEOTECHNICZNA
OPINIA GEOTECHNICZNA Obiekt: Miejscowość: Województwo: Zleceniodawca: rozbudowa Szkoły Podstawowej w Rzewniu Rzewnie mazowieckie ARCHEIKON Studio Projektów 07-410 Ostrołęka, ul. Farna 9a Opracował mgr
XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1
-1/1- XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1 Zadanie 1. Blokdiagramy A-D (załącznik 1) ilustrują budowę geologiczną czterech regionów Polski. Uzupełnij tabelę: w kolumnie 1:
RACOWNIA DOKUMENTACJI HYDROGEOLOGICZNYCH mgr Piotr Wołcyrz, Dąbcze, ul. Jarzębinowa 1, Rydzyna
RACOWNIA DOKUMENTACJI HYDROGEOLOGICZNYCH mgr Piotr Wołcyrz, Dąbcze, ul. Jarzębinowa 1, 64-130 Rydzyna tel. kom. 603045882 e-mail: pdhleszno@onet.pl ---------------------------------------------------------------------------------------------
REJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
22/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 REJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
Podział gruntów ze względu na uziarnienie.
Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin 1. Podział gruntów. Podział gruntów ze względu na uziarnienie. Grunty rodzime nieskaliste mineralne, do których zalicza się grunty o zawartości części
WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH MUZEUM BYŁEGO HITLEROWSKIEGO OBOZU ZAGŁADY ŻYDÓW W SOBIBORZE W OKRESIE JESIEŃ/ZIMA 2012/2013
Chełm, 27.12.2012 r. WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH MUZEUM BYŁEGO HITLEROWSKIEGO OBOZU ZAGŁADY ŻYDÓW W SOBIBORZE W OKRESIE JESIEŃ/ZIMA 2012/2013 1. Założenia programowe. Głównym celem programu badań
OPINIA GEOTECHNICZNA określająca warunki gruntowo - wodne w rejonie projektowanej inwestycji w ulicy Tatrzańskiej w Wałbrzychu
Finansujący: Pracownia Projektowa Instalacyjna mgr inż. Mirosława Szewc ul. I. Grabowskiej 25/10, 58-304 Wałbrzych Wykonawca: Usługi Geologiczne i Geodezyjne GEOMETR K. Kominowski ul. Słoneczna 23, 58-310
WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW
WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW SUWAŁKI, 15-16 marca 2018 Szacunkowy udział produkowanych kruszyw w drogownictwie Podział kruszyw - naturalne kruszywa z recyklingu 6% kruszywa
Równina aluwialna Krynki koło Żeleźnika
OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 98 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Równina aluwialna Krynki koło Żeleźnika Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość:
(12) O P IS O C H R O N N Y W Z O R U P R Z E M Y S Ł O W E G O
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) O P IS O C H R O N N Y W Z O R U P R Z E M Y S Ł O W E G O (19) P L (11) 1 6 0 2 4 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia' 15320 (22) Data zgłoszenia:
PŁOSZCZA JERZMANOWICKIE Z JASKINI ŁOKIETKA W OJCOWIE
DROBNE PB.ACE I NOTATKI Elżbieta Sachse-Kozłowska IHKM PAN Warszawa PŁOSZCZA JERZMANOWICKIE Z JASKINI ŁOKIETKA W OJCOWIE W zbiorach Magyar Némzeti Muzeum w Budapeszcie znajdują się dwa ciekawe paleolityczne
NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK 1 (145) 2008 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (145) 2008 Zbigniew Owczarek* NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH
Gorzów Wlkp.-Karnin, stan. 169 (23 AZP 46-12)
Gorzów Wlkp.-Karnin, stan. 169 (23 AZP 46-12) Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w związku z budową drogi ekspresowej S3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz Płn Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych
ROZKŁAD WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU W GRUBYM ODLEWIE ŻELIWNYM
49/15 Archives of Foundry, Year 2005, Volume 5, 15 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2005, Rocznik 5, Nr 15 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ROZKŁAD WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU W GRUBYM ODLEWIE ŻELIWNYM J. SUCHOŃ
Obieg materii w skali zlewni rzecznej
WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowią nie tylko formę retencji wody w zlewni, ale równocześnie uczestniczą w procesach przemieszczania rozpuszczonej materii w zlewni. W ramach ZMŚP na Stacjach Bazowych
Spis treści : strona :
Spis treści : strona : 1. WSTĘP... 2 1.1. CEL BADAŃ... 2 1.2. MATERIAŁY WYJŚCIOWE... 3 2. PRZEBIEG PRAC BADAWCZYCH... 4 2.1. PRACE POLOWE... 4 2.2. PRACE KAMERALNE... 4 3. OPIS I LOKALIZACJA TERENU...
DOKUMENTACJA BADAŃ PODŁOŻA GRUNTOWEGO Z OPINIĄ GEOTECHNICZNĄ
GEO ECHNIKA ŁÓDŹ Grzegorz ROMAN 9 1-4 3 3 Ł ÓDŹ, u l. F r an ciszkańska 1 7 / 2 5 w ww.ge o te ch nika -l od z.p l Ge ologia i nżynier ska i ś rodowisk ow a Te l/fa x 4 2 65 5-50 - 9 8 e -m ai l: r o ma
Z METODYKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH
Z METODYKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH JERZY PIASKOWSKI Sprawozdania Archeologiczne, t. XXXIX, 1987 PL ISSN 0081-3834 PROJEKT KLASYFIKACJI POSTACI ZNALEZISK ŻUŻLA I INNYCH POZOSTAŁOŚCI STAROŻYTNEGO I ŚREDNIOWIECZNEGO
ZWIERZĘCY MATERIAŁ KOSTNY Z OBIEKTU KULTURY BADEŃSKIEJ Z SZARBI ZWIERZYNIECKIEJ, GM. SKALBMIERZ
SPRAWOZDANIA ARCHEOLOGICZNE, T. 52, 2000 PL ISNN 0081-3834 DANUTA MAKOWICZ-POLISZOT ZWIERZĘCY MATERIAŁ KOSTNY Z OBIEKTU KULTURY BADEŃSKIEJ Z SZARBI ZWIERZYNIECKIEJ, GM. SKALBMIERZ Kości zwierzęce, będące
Pracownia Badań i Ekspertyz GEOSERWIS
Pracownia Badań i Ekspertyz GEOSERWIS Waldemar Jaworski Winów ul.ligudy 12a, 46-060 Prószków tel.605-652-184; e-mail geoserwis.jaworski@interia.pl DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA dla potrzeb budowy parkingów
Przykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzami Technik geolog 311[12]
Przykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzami Technik geolog 311[12] 1 2 3 4 W pracach egzaminacyjnych oceniane były elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej. II. Założenia do wykonania
PRACOWNIA GEOTECHNIKI, GEOLOGII INśYNIERSKIEJ, HYDROGEOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA
GEOSTUDIO PRACOWNIA GEOTECHNIKI, GEOLOGII INśYNIERSKIEJ, HYDROGEOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA Opinia geotechniczna dla tematu Ograniczenie niskiej emisji w Ciechanowie poprzez budowę nowej obwodowej drogi
OPINIA GEOTECHNICZNA. dla projektowanego boiska na terenie Szkoły Podstawowej nr 4 w Będzinie przy ulicy Stalickiego
Spis treści : strona : 1. WSTĘP... 2 1.1. CEL BADAŃ... 2 1.2. MATERIAŁY WYJŚCIOWE... 3 2. PRZEBIEG PRAC BADAWCZYCH... 4 2.1. PRACE POLOWE... 4 2.2. PRACE KAMERALNE... 4 3. OPIS I LOKALIZACJA TERENU...
Muzeum Historyczne Warszawa, 26 sierpnia 2013 r. w Ogrodzie Krasińskich. w lipcu 2013 r.
Muzeum Historyczne Warszawa, 26 sierpnia 2013 r. m. st. Warszawy Dział Archeologiczny Katarzyna Meyza Informacja 1 na temat prac archeologicznych przeprowadzonych na terenie wzgórza widokowego z kaskadą
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ Pojęcie proces glebotwórczy Proces bielicowania Proces brunatnienia Proces płowienia Proces oglejenia Proces bagienny Proces murszenia Proces darniowy PROCES GLEBOTWÓRCZY
GEO GAL USŁUGI GEOLOGICZNE mgr inż. Aleksander Gałuszka Rzeszów, ul. Malczewskiego 11/23,tel
GEO GAL USŁUGI GEOLOGICZNE mgr inż. Aleksander Gałuszka 35-114 Rzeszów, ul. Malczewskiego 11/23,tel 605965767 GEOTECHNICZNE WARUNKI POSADOWIENIA (Opinia geotechniczna, Dokumentacja badań podłoża gruntowego,
ANALIZA MAKROSKOPOWA GRUNTÓW według PN-EN ISO
Dr inż. Grzegorz Straż Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych pt: ANALIZA MAKROSKOPOWA GRUNTÓW według PN-EN ISO 14688-1. Wprowadzenie. Większość gruntów to twory złożone, zbudowane z: frakcji głównej (dominującej),
1. WSTĘP... 3 2. ZAKRES WYKONANYCH PRAC... 3
2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 3 2. ZAKRES WYKONANYCH PRAC... 3 2.1 Prace terenowe...3 2.2 Prace laboratoryjne...4 2.3 Prace kameralne...4 3. BUDOWA GEOLOGICZNA I WARUNKI WODNE... 4 4. CHARAKTERYSTYKA GEOTECHNICZNA
RAPORT Z BADAŃ 164/Z/20110825/D/JOGA. Dostarczony materiał: próbki tworzyw sztucznych. Ilość próbek: 1. Rodzaj próbek: tworzywo
Blirt S.A. 80-172 Gdańsk, ul. Trzy Lipy 3/1.38 RAPORT Z BADAŃ Dział DNA-Gdańsk Nr zlecenia 164/Z/20110825/D/JOGA NAZWA I ADRES KLIENTA GROUND-Therm spółka z o.o. ul. Stepowa 30 44-105 Gliwice Tytuł zlecenia:
S P R A W O Z D A N I E Z B A D A N I A
S P R A W O Z D A N I E Z B A D A N I A. Temat badania: Ocena wpływu zastosowania różnych regulatorów wzrostu w rzepaku ozimym w fazach BBCH 2-7 2. Zleceniodawca: Syngenta Polska Sp. z o.o., ul. Szamocka
DENSYMETRIA ŁUPKA MIEDZIOWEGO
Łupek miedzionośny, Drzymała J., Kowalczuk P.B. (red.), WGGG PWr, Wrocław, 2014, 23-27 DENSYMETRIA ŁUPKA MIEDZIOWEGO Michał STODULSKI, Jan DRZYMAŁA Politechnika Wrocławska, jan.drzymala@pwr.edu.pl STRESZCZENIE
Co oznaczają te poszczególne elementy świecy?
Budowa świec Wielu inwestorów od razu porzuca analizę wykresów świecowych, ponieważ na pierwszy rzut oka są one zbyt skomplikowane. Na szczęście tylko na pierwszy rzut oka. Jeśli lepiej im się przyjrzeć
ĆWICZENIE Nr 5. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż.
POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska Laboratorium Inżynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 5 Opracował: dr inż.
Wyrobiska poczerpalne w Zatoce Puckiej
Wyrobiska poczerpalne w Zatoce Puckiej K. Szefler, R. Opioła, S. Rudowski, L. Kruk-Dowgiałło Instytut Morski w Gdańsku Prace czerpalne na Zatoce Puckiej w latach 1989-1997 Prace czerpalne prowadzone były
G E OT E C H N O LO G I A S. C.
G E OT E C H N O LO G I A S. C. GEOLOGIA GEOTECHNIKA ŚRODOWISKO UL. TRZEBNICKA 16A/14, 55-120 OBORNIKI ŚLĄSKIE tel. 602 613 571 e-mail: geotechnologia@o2.pl NIP: 9151719308 Regon: 020441533 ZLECENIODAWCA:
D O K U M E N T A C J A G E O T E C H N I C Z N A. Obiekt: Droga powiatowa Kowalewo Pomorskie - Wąbrzeźno
D O K U M E N T A C J A G E O T E C H N I C Z N A P O D Ł OśA GRUNTOWEGOI KONSTRUKCJI I S T N I E JĄCEJ NAWIERZCHNI Obiekt: Droga powiatowa Kowalewo Pomorskie - Wąbrzeźno Bydgoszcz 2008 r. Spis treści
SPRAWOZDANIE Z BADAN ARCHEOLOGICZNYCH W KOŚCIELNEJ WSI, POW. KALISZ, PRZEPROWADZONYCH W 1959 R.
FELICJA BIAŁĘCKA SPRAWOZDANIE Z BADAN ARCHEOLOGICZNYCH W KOŚCIELNEJ WSI, POW. KALISZ, PRZEPROWADZONYCH W 1959 R. Prace terenowe w Kościelnej Wsi prowadzono w bieżącym roku w ramach badań nad zapleczem
LABORATORIUM SPALANIA I PALIW
1. Wprowadzenie 1.1. Skład węgla LABORATORIUM SPALANIA I PALIW Węgiel składa się z substancji organicznej, substancji mineralnej i wody (wilgoci). Substancja mineralna i wilgoć stanowią bezużyteczny balast.