Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Łasinie według stanu na dzień roku

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 do Uchwały nr 26/2011 Zarządu BS w Łasinie z dnia r. Załącznik nr 2 do Zasad polityki informacyjnej w zakresie profilu ryzyka i poziomu kapitału w Łasinie Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Łasinie według stanu na dzień roku Część I. Informacje ogólne 1. Bank Spółdzielczy w Łasinie z siedzibą w Łasinie, ul. Odrodzenia Polski 5, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień roku. 2. W 2010 roku BS w Łasinie prowadził działalność poprzez: LP PLACÓWKA ADRES 1 Centrala w Łasinie Łasin ul. Odrodzenia Polski 5 2 Oddział w Świeciu n/osą Świecie n/osą 3 Oddział w Radzyniu Chełmińskim Radzyń Chełm. ul. Plac Towarzystwa Jaszczurczego 15 4 Oddział w Grudziądzu Grudziądz ul. Młyńska 6 5 Punkt Kasowy w Grucie Mełno Gruta 84 6 Punkt Kasowy w Rogoźnie Rogóźno 7 Punkt Kasowy w Grudziądzu Starostwo Powiatowe ul. Małomłyńska 1 8 Punkt Kasowy w Grudziądzu Urząd Gminy ul. Wybickiego 38 9 Punkt Kasowy w Grudziądzu Powiatowy Urząd Pracy ul. Parkowa 22 Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem banku internetowego. 3. Bank Spółdzielczy w Łasinie na dzień r. nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. Część II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami 1. BS stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych: metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego, metodę podstawowego wskaźnika w zakresie ryzyka operacyjnego. 1

2 2. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru monitorowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka. Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Łasinie określa również podstawowe zadania organów Banku w tym zakresie. Rada Nadzorcza Banku: 1) zatwierdza strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m.in.: a) specyfikę i profil działalności, b) możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku, c) założenia polityki w zakresie ryzyka braku zgodności, 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego, 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, 4) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku, 5) zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji, 6) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem, 7) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. Zarząd Banku: 1) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii oraz procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w zakresie: a) systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, b) systemu kontroli wewnętrznej, 2

3 c) szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania i planowania kapitałowego, d) dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego, 2) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów, 3) odpowiada za właściwe ustalenie całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościową ocenę, 4) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, 5) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank, 6) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku, 7) odpowiada za przejrzystość działań Banku, a w szczególności za: a)ujawnianie informacji na temat działalności Banku, pozwalających na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania bezpieczeństwa działalności Banku i na ocenę sytuacji finansowej Banku, b)zapewnienie zgodności działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa, c)zapewnienie, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie, 8) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem. 3. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: 1) ryzyko kredytowe, 2) ryzyko płynności, 3) ryzyko stopy procentowej, 4) ryzyko operacyjne. Strategie oraz procesy zarządzania tymi ryzykami w Banku Spółdzielczym w Łasinie przedstawiają się następująco: 3

4 A. Ryzyko kredytowe 1) Celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest utrzymanie stabilnego i na założonym w planie finansowym poziomie wyniku finansowego oraz adekwatnych do rodzaju i rozmiarów działalności funduszy własnych, zapewniających bezpieczeństwo Banku. 2) Przez zarządzanie rozumie się proces kształtowania struktury ilościowej (zróżnicowanie portfela aktywów) i jakościowej aktywów, w celu osiągnięcia optymalnego wyniku przy równoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa Banku, jak również uniknięcia pośrednich i bezpośrednich strat wynikających z nieadekwatności lub błędów procesów, ludzi i systemów lub przyczyn zewnętrznych. 3) Stosowane przez Bank zasady zarządzania ryzykiem kredytowym są spójne z polityką prowadzenia działalności (Strategią Banku), wynikają ze szczególnych uwarunkowań związanych ze strukturą organizacyjną Banku i Zrzeszenia oraz są zgodne z obowiązującymi normami prawnymi i regulacjami Komisji Nadzoru Bankowego. 4) Zarządzanie ma całościowy i skonsolidowany charakter: Całościowy charakter zarządzania oznacza uwzględnienie wszystkich istotnych dla Banku zagrożeń dotyczących ryzyka kredytowego i zależności między nimi; Skonsolidowane zarządzanie ryzykiem kredytowym oznacza objęcie procesem zarządzania wszystkich jednostek Banku, z uwzględnieniem podmiotów powiązanych z Bankiem oraz zakłada agregację pozycji ryzyka Banku. Zakres odpowiedzialności za zarządzanie ryzykiem kredytowym Rada Nadzorcza Banku: Akceptuje Plan Strategiczny Banku, pełni funkcję kontrolną w odniesieniu do zarządzania ryzykiem kredytowym podejmowanym przez Bank. Zarząd Banku: 1) Odpowiada za stworzenie skutecznego systemu zarządzania ryzykiem kredytowym, oraz za realizację Planu Strategicznego Banku w zakresie ryzyka kredytowego, a także sprawuje nadzór nad efektywnym procesem zarządzania tym ryzykiem, 2) Dostosowuje strukturę organizacyjną Banku oraz stopień zaawansowania metod zarządzania ryzykiem kredytowym do skali i charakteru prowadzonej działalności, 3) Sprawuje kontrolę nad stworzeniem odpowiedniego systemu raportowania, 4

5 4) Odpowiada za dostosowanie rodzajów i wielkości ryzyka oraz procesu zarządzania do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka oraz za właściwe sformalizowanie i zaawansowanie tego procesu, 5) Odpowiada za przydzielenie adekwatnych środków technicznych (zapewniających sprawne gromadzenie i przetwarzanie informacji dla celów zarządzania ryzykiem kredytowym) oraz dobór personelu do zarządzania tym ryzykiem, 6) Przeprowadza przeglądy zasad zarządzania ryzykiem kredytowym oraz oceny mechanizmów kontroli wewnętrznej w zakresie zarządzania ryzykiem, wprowadzając w razie potrzeby (w razie poważnych zmian profilu działalności Banku lub zasadniczych zmian sytuacji rynkowej), niezbędne korekty i udoskonalenia, 7) Wyznacza osobę, wchodzącą w skład Zespołu ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi, która będzie odpowiedzialna za proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku. Osoba o której mowa powyżej, odpowiedzialna jest za: 1) Identyfikację zagrożeń mających wpływ na ryzyko kredytowe Banku, oraz dokonywanie pomiaru i kontroli ryzyka, zgodnie z procedurami ustalonymi przez Zarząd Banku, 2) Uczestnictwo w opracowaniu polityki prowadzenia działalności planu strategicznego Banku, 3) Uczestnictwo w opracowaniu planu finansowego, przy uwzględnieniu limitów ostrożnościowych. Zespół ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi: 1) Zarządza ryzykiem kredytowym, (w zależności od organizacji procesu zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku), 2) Opracowuje limity dotyczące ryzyka kredytowego, Każdy pracownik Banku zobowiązany jest do: 1) Realizacji Planu Strategicznego Banku w zakresie pozyskiwania depozytów i udzielania kredytów, 2) Zgłaszania kierownictwu informacji o niepokojących sygnałach, mogących wpłynąć niekorzystnie na sytuację Banku (obserwacja zachowań klientów), 3) Dbania o jak najlepszy wizerunek Banku, oraz do rzetelnej obsługi klientów, 4) Kształtowania pozytywnych relacji z klientami Banku. 5

6 Lp. I Członkiem Zarządu odpowiedzialnym za ryzyko kredytowe jest Prezes Zarządu. Instrumenty zarządzania ryzykiem kredytowym 1) Instrumentami zarządzania ryzykiem kredytowym Banku są następujące globalne limity ostrożnościowe, ograniczające to ryzyko: Wyszczególnienie Limity ograniczające ryzyko adekwatności kapitału Limit ustalony dla Banku 1. Współczynnik wypłacalności min 8 % 2. II Współczynnik adekwatności kapitałowej = fundusze własne / całkowity regulacyjny wymóg kapitałowy Limity koncentracji wierzytelności określone jako procent funduszy własnych Łączne środki finansowe wydatkowane na obejmowane lub nabywane akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych Łączna wartość wierzytelności w punkcie 1 w stosunku do jednego podmiotu 10% min 105 % - - wynikający z Prawa bankowego i regulacji nadzorczych min 8 % (art.128, ust.1 Prawa bankowego) max 60 % (art. 6, i art. 128 ust. 2 Prawa bankowego) max 15 % (art.6, i 128 ust. 2 Prawa bankowego) 2. Suma wierzytelności oraz udzielonych przez bank zobowiązań pozabilansowych obciążonych ryzykiem jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie: 1) W przypadku gdy którykolwiek z podmiotów jest w stosunku do Banku podmiotem dominującym lub zależnym albo jest podmiotem zależnym od podmiotu dominującego wobec Banku; 2) W przypadku gdy podmioty te nie są podmiotami powiązanymi z bankiem w sposób określony w pkt 1. max 20 % max 25 % max 20 % art.71, ust. 1.1 Prawa bankowego); max 25 % ( art Prawa bankowego) max 800 % max 800 % 3. Łączna w całym banku suma wierzytelności określonych w pkt. 2, przekraczających 10 % ale nie więcej niż 10% sumy (art. 71, ust.2 Prawa aktywów netto bankowego) 6

7 4. Suma kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych max 25 % lub poręczeń udzielonych członkom zarządu albo rady nadzorczej lub (art. 79a, ust. 4 osobom zajmującym kierownicze stanowiska w banku (art. 79a ust. 1 max 25 % Prawa Prawa bankowego) oraz podmiotom powiązanym z nimi kapitałowo bankowego) (art. 79a ust. 3) III Limity ograniczające ryzyko kredytowe 1. Kredyty i pożyczki - wartość bilansowa / Aktywa - wartość bilansowa max 70 % III III. 2 Kredyty preferencyjne - wartość brutto / Kredyty i pożyczki - wartość max 80 % brutto - Kredyty i pożyczki zagrożone - wartość brutto / Kredyty i pożyczki - wartość brutto max 10 % - Wskaźniki branżowe portfela kredytowego Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla podmiotów gospodarczych w portfelu kredytowym - wartość brutto max -25% - Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla osób prywatnych w portfelu kredytowym - wartość brutto max -15% - Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla rolników indywidualnych max -75% w portfelu kredytowym - wartość brutto - Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla pozostałych podmiotów max -15% gospodarczych w portfelu kredytowym - wartość brutto - Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla podmiotów sektora instytucji rządowych i samorządowych max -10% - Wskaźniki produktowe portfela kredytowego 1. Kredyty i pożyczki inwestycyjne max-45% 2. Kredyty i pożyczki obrotowe max -30% 3. Kredyty i pożyczki na nieruchomości max-20% Powyższe limity ostrożnościowe uwzględniają całościowe narażenie Banku na ryzyko kredytowe. Oprócz powyższych wskaźników podlegających limitowaniu ostrożnościowemu, Bank analizuje następujące wskaźniki: I Jakość kredytów i pożyczek 1. Udział kredytów i pożyczek normalnych w kredytach i pożyczkach ogółem [%] 2. Udział kredytów i pożyczek pod obserwacją w kredytach i pożyczkach ogółem [%] 3. Udział kredytów i pożyczek zagrożonych w kredytach i pożyczkach ogółem [%] 4. Udział kredytów i pożyczek poniżej standardu w kredytach i pożyczkach ogółem [%] 5. Udział kredytów i pożyczek wątpliwych w kredytach i pożyczkach ogółem [%] 6. Udział kredytów i pożyczek straconych w kredytach i pożyczkach ogółem [%] II Wskaźniki ryzyka sektora niefinansowego 7

8 1. Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw i spółek państwowych - ogółem [%] 2. Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni - ogółem [%] 3. Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw indywidualnych - ogółem [%] 4. Wskaźnik ryzyka w grupie należności od osób prywatnych - ogółem [%] 5. Wskaźnik ryzyka w grupie należności od rolników indywidualnych - ogółem [%] 6. Wskaźnik ryzyka w grupie należności od instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych - ogółem [%] III Wskaźniki udziału podmiotowego w portfelu kredytowym [%] 1. Udział podmiotów sektora finansowego 2. Udział przedsiębiorstw i spółek państwowych 3. Udział przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni 4. Udział przedsiębiorstw indywidualnych 5. Udział osób prywatnych 6. Udział rolników indywidualnych 7. Udział instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych 8. Udział podmiotów sektora instytucji rządowych i samorządowych Bank analizuje też poniższe wskaźniki produktowe portfela kredytowego: 1. Kredyt obrotowy na działalność gospodarczą 2. Kredyt obrotowy w rachunku bieżącym 3. Kredyt konsumpcyjny 4. Pożyczki bankowe 5. Kredyty odnawialne w ROR 6. Kredyty preferencyjne z dopłatami z ARiMR 7. Kredyty mieszkaniowe 8. Kredyty studenckie 9. Gwarancje, poręczenia udzielone na zlecenie 2) Limity ostrożnościowe określane są w oparciu o analizy własne, oraz regulacje nadzorcze. 3) Limity ostrożnościowe ustala, weryfikuje i zatwierdza Zarząd Banku po konsultacjach z Zespołem ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi. 4) Zarząd Banku po zatwierdzeniu limitów ostrożnościowych, przedstawia je do akceptacji Radzie Nadzorczej. 8

9 5) W sytuacji, gdy Bank dokonuje istotnych zmian w skali lub zakresie swojej działalności, lub gdy zachodzą istotne zmiany uwarunkowań rynkowych, dokonywana jest weryfikacja istniejących limitów ostrożnościowych. B. Ryzyko płynności 1) Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest: zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, zapewnienie utrzymania płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności, minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości, optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. 2) Realizacja strategii zarządzania płynnością następuje poprzez równoczesne zarządzanie aktywami i pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi Banku. 3) Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku ma charakter skonsolidowany i całościowy; oznacza to zarządzanie płynnością, zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Banku. 4) Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne dostosowywanie się do potrzeb płynnościowych; w tym celu Bank dywersyfikuje swoje aktywa według następujących kryteriów i w podanej poniżej kolejności: płynności, bezpieczeństwa, rentowności 5) Bank inwestuje wszystkie swoje nadwyżki środków finansowych w Banku Zrzeszającym z wyłączeniem jednostek uczestnictwa w Funduszach Inwestycyjnych. 6) Bank reguluje swoją płynność płatniczą poprzez wykorzystywanie szeregu instrumentów oferowanych przez Bank Zrzeszający i tak: po stronie aktywnej - rachunki bieżące i lokaty terminowe, które charakteryzują się wysoką płynnością (możliwość wycofania lokaty przed terminem), 9

10 po stronie pasywnej - kredyt w rachunku bieżącym oraz inne kredyty celowe oferowane przez Bank Zrzeszający, system współfinansowania konsorcjalnego z Bankiem Zrzeszającym, pożyczki podporządkowane na zasadach określonych w odrębnych regulacjach, transakcje sprzedaży wierzytelności z Bankiem Zrzeszającym. 7) Bank zakłada utrzymanie dotychczasowej struktury depozytów przyjętych od klientów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych oraz sektora instytucji samorządowych. 8) Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, w szczególności poprzez pozyskiwanie środków obcych stabilnych tak, aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym, przy czym Bank będzie dążył do takiego konstruowania produktów depozytowych, aby było to optymalne pod kątem ryzyka płynności uwzględniając przyjęte przez Bank limity koncentracji zakładające ograniczenia w zakresie uzależnienia od poszczególnych źródeł finansowania. 9) Z punktu widzenia zarządzania płynnością Banku najważniejsza jest analiza poziomu płynności w ujęciu krótkoterminowym i średnioterminowym; jednakże w celu posiadania pełnej oceny strukturalnej posiadanych aktywów i pasywów dokonuje się analizy we wszystkich przedziałach czasowych. 10) Kluczowe znaczenie dla Banku ma kształtowanie się płynności w okresie do jednego miesiąca, które wymaga stałej, bieżącej oceny i analizy. 11) Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez stosowanie systemu limitów, oraz odpowiednie kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów. 12) Bank dokonuje identyfikacji wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności oraz niebezpieczeństwem ukształtowania się nadzorczych miar płynności poniżej obowiązujących limitów i w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępuje według określonych procedur awaryjnych. Zadania organów Banku w zarządzaniu ryzykiem płynności Rada Nadzorcza: 1) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka płynności z przyjętą strategią i planem finansowym, 2) zatwierdza poziom limitów ograniczających narażenie Banku na ryzyko płynności, 3) zatwierdza coroczny Program zarządzania bazą depozytową. 10

11 Rada Nadzorcza otrzymuje od Zarządu informacje dotyczące aktualnego i przewidywanego poziomu płynności, ze wskazaniem ewentualnych zagrożeń w okresach kwartalnych w terminach wynikających z planów jej działania. Zarząd odpowiada za: 1) zarządzanie ryzykiem płynności w sposób zapewniający utrzymanie płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej, 2) opracowanie, wprowadzenie w życie oraz aktualizację pisemnych zasad zarządzania płynnością, 3) zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania płynnością oraz monitorowanie efektywności tego procesu, 4) opracowanie struktury organizacyjnej Banku odpowiadającej profilowi działania Banku, która będzie wprowadzała podział realizowanych zadań w zakresie zarządzania płynnością, zapewniający niezależność pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej, z której wynika podejmowanie ryzyka przez Bank, 5) przejrzystość działań Banku, w szczególności za politykę informacyjną w zakresie zarządzania ryzykiem płynności, pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania ryzykiem płynności, monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i ocenę sytuacji finansowej. Ryzyko płynności analizowane jest na posiedzeniach Zarządu w cyklach miesięcznych. Na wniosek członka Zarządu nadzorującego Komórkę monitorującą, ryzyko płynności może być omawiane ze zwiększoną częstotliwością, na wskazanym posiedzeniu Zarządu. Zadania komitetów / jednostek / osób w procesie zarządzania ryzykiem płynności 1) Za zarządzanie ryzykiem płynności w Banku odpowiada Członek Zarządu Główna Księgowa. 2) Zadania związane z utrzymywaniem krótkoterminowej, średnioterminowej i długoterminowej płynności Banku wykonuje Komórka zarządzająca. 3) Zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka płynności w Banku wykonuje Komórka monitorująca. 4) Oceny bieżącej i planowanej pozycji płynności płatniczej Banku dokonuje Zespół, mający charakter organu opiniodawczego i doradczego Zarządu. 5) Przedmiotem działań Komórki zarządzającej jest optymalne zarządzanie środkami Banku, w celu jak najbardziej rentownego ich zagospodarowania oraz 11

12 wywiązywanie się Banku z zawartych umów (zarówno kredytowych zabezpieczenie środków na akcję kredytową jak i środków na wypłaty depozytów, których termin wymagalności upłynął). 6) Codzienne czynności związane z bieżącym zarządzaniem aktywami i pasywami Banku, wykonywane przez Komórkę zarządzającą mające na celu utrzymanie krótkoterminowej, średnioterminowej i długoterminowej płynności Banku, dotyczą w szczególności: sprawdzania stanu gotówki w kasach oraz skarbcach na początek dnia, sprawdzania większych planowanych wypłat z rachunku klientów, wypłat kredytów oraz wpłat w danym dniu i w dniu następnym, ustalania stanu gotówki pozostającej w dyspozycji Banku (kasy, skarbiec), uzyskiwania informacji z Banku Zrzeszającego o stanie rachunku bieżącego, ustalania stanu gotówki odprowadzanej do Banku Zrzeszającego na rachunek Banku lub określania zapotrzebowania na gotówkę, sporządzania zbiorczych zestawień uznaniowych i obciążeniowych z dokumentów własnych i przyjętych dyspozycji klientów z dnia poprzedniego oraz z dnia bieżącego, wyliczania stanu rachunku bieżącego, ustalania i zakładania kwot deklarowanych na lokatę typu O/N, ustalania i zakładania kwot deklarowanych na lokaty terminowe na okresy dłuższe. Komórka monitorująca ryzyko płynności odpowiada za: 1) opracowywanie zasad zarządzania ryzykiem płynności, 2) pomiar ryzyka płynności (w szczególności sporządzanie luki płynności i urealnionej luki płynności), 3) sporządzanie prognoz przepływów finansowych Banku, 4) wyznaczanie i monitorowanie poziomu nadzorczych miar płynności, 5) monitorowanie przestrzegania akceptowanego poziomu ryzyka płynności (kontrola przestrzegania limitów), 6) monitorowanie wskaźników ekonomicznych wpływających na ryzyko płynności, 7) analizę nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności, 8) wydawanie rekomendacji mających na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka płynności Banku, 9) raportowanie w zakresie poziomu ryzyka płynności dla Zespołu. 12

13 Do zadań Zespołu w zakresie ryzyka płynności należy: 1) opiniowanie strategii i zasad zarządzania ryzykiem płynności Banku, 2) opiniowanie systemu limitów, 3) kontrolowanie przestrzegania procedur i zasad polityki Banku, a także przepisów prawa i regulacji ostrożnościowych, 4) identyfikacja potrzebnych zmian w procedurach i strategii Banku, 5) monitorowanie i analiza poziomu ryzyka płynności występującego w Banku, w tym: analiza niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych w poszczególnych przedziałach czasowych, ocena urealnionych terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów, analiza prognoz przepływów pieniężnych, analiza wielkości aktywów płynnych, analiza koncentracji źródeł finansowania, analiza opłacalności pozyskiwanych środków, udzielanych kredytów, oferowanych stóp procentowych dla produktów bankowych, ocena poziomu nadzorczych miar płynności oraz ustalonych limitów płynności, limitów koncentracji, zobowiązań pozabilansowych, ocena portfela kredytowego pod względem spłacalności, ocena wskaźnikowa działalności Banku, analizowanie wpływu obecnej i przyszłej sytuacji na rynku międzybankowym i sytuacji ogólnogospodarczej na ryzyko płynności, analizowanie możliwości pozyskania dodatkowych środków pieniężnych potrzebnych do finansowania działalności Banku, sporządzanie informacji zawierającej ocenę ryzyka płynności wraz ze stosownymi wnioskami dla Zarządu i Rady Nadzorczej, zapewnienie opracowania planu awaryjnego utrzymania płynności. 6) Prawo do zgłaszania wniosków o przedstawienie raportów ukazujących stan płynności finansowej Banku przysługuje każdemu członkowi Zarządu, członkom Rady Nadzorczej i członkom Zespołu. 7) Szczegółowe zasady funkcjonowania Zespołu oraz szczegółowy harmonogram rozpatrywania zagadnień określony jest w Regulaminie funkcjonowania Zespołu ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi. 13

14 C. Ryzyko stopy procentowej Strategia Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej 1) Celem strategicznym polityki Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej jest: - minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian na sytuację finansową Banku oraz - zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z ryzykiem stopy procentowej, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania tym ryzykiem mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na różny poziom zmian przychodów i kosztów, co w konsekwencji ma pozwolić utrzymać zdolność do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów. 2) Strategia Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na następujących zasadach: do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody, np. badania symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmiany w kosztach odsetkowych i w konsekwencji zmiany w wyniku z tytułu odsetek, badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy Banku, zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym oraz na kontroli ryzyka opcji, 3) Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów. 4) Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi na zmiany stopy procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach czasowych, uwzględniających pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania) stóp procentowych. 5) Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem potencjalnych strat dla Banku; narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku związane jest z występującymi różnicami w wielkościach aktywów i pasywów przeszacowywanych w poszczególnych terminach. 14

15 6) Analiza luki jest miernikiem statycznym, odzwierciedlającym poniższe założenia: struktura bilansu i terminów przeszacowania nie zmieni się w przyszłości, zmiana stóp procentowych nie zostanie zniwelowana w przyszłości zmianą w odwrotnym kierunku, stopy procentowe wszystkich aktywów i pasywów zmieniają się o taką samą liczbę punktów procentowych.. 7) W celu utrzymania założonego w planach strategicznych i rocznych planach finansowych profilu ryzyka, Bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy procentowej za pomocą określonych strategii wykonawczych: inwestowania (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat o stałym oprocentowaniu deponowanych w Banku Zrzeszającym), kredytowania (ustalanie parametrów produktów kredytowych), finansowania zewnętrznego, ustalania oprocentowania, zarządzania terminami zapadalności / wymagalności oraz przeszacowania różnych portfeli. 8) Bank: prowadzi bieżący monitoring kształtowania się najważniejszych rynkowych stóp procentowych, dokonuje własnych prognoz w zakresie możliwych wariantów zachowania się rynkowych stóp procentowych w przyszłości, analizuje kształtowanie się oprocentowania poszczególnych, własnych produktów bankowych na tle stóp rynkowych oraz oferty konkurencyjnych banków, zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób, aby zapewnić realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży odsetkowej Banku. 9) W przypadku zniżkujących rynkowych stóp procentowych, Bank kształtuje rozmiar i znak niedopasowania w kierunku wielkości ujemnej, przyjmując m.in. następujące strategie działania: skraca terminy pozyskiwanych środków oprocentowanych stałą stopą, wydłuża terminy inwestycji, zakupuje papiery wartościowe, rozbudowuje portfel długoterminowych kredytów o stałym oprocentowaniu, dokonuje weryfikacji polityki kalkulacji cen kredytów, poprzez zwiększanie udziału marży stałej w stosunku do stóp bazowych przy ustalaniu stóp nominalnych, 15

16 10) W przypadku zwyżkujących rynkowych stóp procentowych, Bank kształtuje rozmiar i znak niedopasowania w kierunku wielkości dodatniej, przyjmując m.in. następujące strategie działania: wydłuża terminy pozyskiwanych środków (o stałym oprocentowaniu), skraca terminy papierów wartościowych, ogranicza portfel kredytów o stałym oprocentowaniu, zmniejsza udział stałej marży odsetkowej w relacji do stóp bazowych, przy kalkulowaniu nominalnych stóp procentowych dla kredytów. Jednostkami odpowiedzialnymi za zarządzanie w Banku ryzykiem stopy procentowej są: Zarząd, Zespół Komórka monitorująca, Główny Księgowy, pozostałe komórki i jednostki organizacyjne Banku w ramach zadań przypisanych. Zarząd: 1) odpowiedzialny jest za stworzenie i zorganizowanie prawidłowego procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej, w tym za wdrożenie i aktualizowanie zasad polityki oraz procedury zarządzania tym ryzykiem. 2) sprawuje bieżącą kontrolę nad efektywnością procesu zarządzania ryzykiem w ramach swoich uprawnień statutowych. 3) w ramach procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej Zarząd: zatwierdza limity określające stopień narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej, w przedziale zgodnym ze strategią zaakceptowaną przez Radę Nadzorczą, przyjmuje analizy ryzyka stopy procentowej i na ich podstawie podejmuje, w miarę potrzeby, odpowiednie decyzje operacyjne, kontroluje kształtowanie się parametrów związanych z ryzykiem stopy procentowej, odnosząc uzyskane wielkości do ustalonych limitów, przyjmuje prognozy podstawowych stóp referencyjnych, które stanowić będą podstawę do analizy ryzyka stopy procentowej w kolejnych przedziałach czasowych, przekazuje Radzie Nadzorczej informacje zawierające w szczególności dane dotyczące: charakteru i stopnia narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej, możliwych odchyleń dochodu odsetkowego Banku, w zależności od kierunku i natężenia zmian stóp referencyjnych, 16

17 poddaje ocenie stopień narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej z tytułu wprowadzenia nowych produktów kredytowych i depozytowych, wprowadza i regularnie ocenia skuteczność działania mechanizmów kontroli wewnętrznej. Zespół 1) rekomenduje Zarządowi zasady polityki zarządzania stopą procentową, 2) do podstawowych zadań Zespołu należą w szczególności: analiza aktywów i pasywów Banku, analiza rachunku zysków i strat, ocena ryzyka: kredytowego, płynności, stopy procentowej, operacyjnego, ocena funkcjonowania dotychczasowych i nowych projektów inwestycji kapitałowych Banku, ocena nowych produktów bankowych, analiza wymogów kapitałowych Banku, analiza podstawowych wskaźników ekonomicznych Banku i Zrzeszenia, analiza kształtowania się stóp procentowych, inne zlecone przez Zarząd. 3) analizuje ryzyko stopy procentowej w cyklach sporządzania tych ocen oraz zawsze w przypadku wystąpienia zagrożenia dla wyniku finansowego i bezpieczeństwa Banku, w terminie wyznaczonym przez Przewodniczącego Zespołu. Przewodniczący Zespół zwołuje posiedzenie również w przypadku konieczności zaopiniowania zmian w zakresie oprocentowania produktów Banku, 4) opiniuje propozycje zmian w strukturze aktywów i pasywów w taki sposób, by ograniczyć poziom ryzyka stopy procentowej do granic wyznaczonych w limitach, 5) koordynuje działania w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej, jak i innymi ryzykami finansowymi (ryzykiem kredytowym, płynności, walutowym) oraz pozostałymi ryzykami (np. ryzykiem operacyjnym), Opracowane w trakcie prac Zespołu projekty i opinie mogą być rekomendowane Zarządowi, w celu podjęcia stosownych decyzji. Do zadań Komórki monitorującej - w ramach zarządzania ryzykiem stopy procentowej, należy w szczególności: zbieranie danych z systemu księgowego oraz danych pomocniczych z pozostałej dokumentacji Banku, służących za podstawę przy analizie ryzyka stopy procentowej, 17

18 monitorowanie przestrzegania limitów dotyczących ryzyka stopy procentowej oraz okresowe weryfikowanie adekwatności ustanowionych limitów, sporządzanie okresowych raportów dotyczących ryzyka stopy procentowej, przedkładanie raportów z zakresu oceny ryzyka stopy procentowej na posiedzenia Zespołu oraz posiedzenia Zarządu i Rady Nadzorczej, ocena oprocentowania produktów bankowych na tle kształtowania się stóp rynkowych oraz oferty konkurencyjnych banków na lokalnym rynku finansowym, okresowa ocena stosowanych w Banku Zasad oraz proponowanie ewentualnych zmian, weryfikacja zastosowanych metod pomiaru ryzyka stopy procentowej. D. Ryzyko operacyjne 1) Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku jest optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne. 2) Kierownicy poszczególnych komórek i jednostek organizacyjnych Banku odpowiedzialni są za zarządzanie ryzykiem operacyjnym występującym w odniesieniu do nadzorowanych zakresów działania określonych w Regulaminie organizacyjnym Banku. 3) Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku obejmuje: identyfikację ryzyka, ocenę ryzyka, stosowanie narzędzi redukcji ryzyka, monitorowanie ryzyka, raportowanie zdarzeń operacyjnych, raportowanie strat operacyjnych. 4) Zarządzanie ryzykiem operacyjnym odnosi się do: struktury organizacyjnej Banku oraz jej adekwatności do realizacji strategicznych celów Banku, czynności wykonywanych przez pracowników Banku, adekwatności kwalifikacji pracowników oraz ich rozwoju do potrzeb Banku, zapobiegania działalności przestępczej pracowników, klientów oraz innych osób na szkodę Banku, zgodności działań Banku z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, 18

19 procesów realizowanych przez kanały dystrybucji produktów (tradycyjne jak i elektroniczne) wykorzystywane przez Bank, bezpieczeństwa fizycznego i informatycznego Banku, postępowania w sytuacjach zagrożenia bieżącego funkcjonowania Banku, zdarzeń, których skutki dotykają Bank, natomiast ich przyczyny znajdują się poza jego bezpośrednią kontrolą, usług świadczonych w ramach współpracy Banku z kontrahentami na podstawie umów o wykonywanie czynności należących do zakresu działania Banku oraz innych umów, adekwatności polityki i praktyki ubezpieczeniowej Banku w relacji do ponoszonego ryzyka. 5) Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na: zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności Banku, w procesach wewnętrznych oraz systemach przy zastosowaniu instrumentów kontrolnych adekwatnych do skali generowanego ryzyka, podejmowaniu działań zmierzających do ograniczenia liczby i skali występujących zagrożeń w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu, likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych, rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach operacyjnych w opracowanym Rejestrze incydentów 6) W celu usprawnienia procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym wyznacza się w poszczególnych komórkach i jednostkach organizacyjnych Banku osoby bezpośrednio odpowiedzialne za ryzyko operacyjne, tzw. Właścicieli ryzyka. Właścicielami ryzyka są kierownicy poszczególnych komórek / jednostek organizacyjnych Banku. Właściciel ryzyka może wyznaczać swojego zastępcę, który w przypadku wydarzeń losowych lub przedłużającej się nieobecności Właściciela ryzyka, przejmuje jego rolę w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Właściciele ryzyka wyznaczają w kierowanych przez siebie komórkach i jednostkach organizacyjnych Menadżera ryzyka. W danej komórce / jednostce organizacyjnej Banku może funkcjonować kilku Menadżerów ryzyka. Za koordynację pracy Menadżerów ryzyka w ramach danej komórki / jednostki organizacyjnej odpowiada Właściciel ryzyka. Menadżer ryzyka pełni rolę pomocniczą względem Właściciela ryzyka i jest odpowiedzialny za przeprowadzenie procesu samooceny ryzyka operacyjnego oraz bieżącą rejestrację zdarzeń i strat operacyjnych. 19

20 Za zorganizowanie prawidłowego systemu przepływu informacji dotyczącego zdarzeń i strat operacyjnych występujących w danej komórce / jednostce organizacyjnej Banku odpowiada Właściciel ryzyka. 7) Zadania organów i komórek / jednostek organizacyjnych Banku w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Komórki / jednostki organizacyjne Banku w zakresie wykonywanych zadań: identyfikują i oceniają ryzyko operacyjne powstające we wszystkich produktach, procesach wewnętrznych oraz systemach występujących w danej komórce / jednostce organizacyjnej Banku, identyfikują i oceniają skutki zdarzeń operacyjnych, bieżąco zarządzają ryzykiem operacyjnym, monitorują ryzyko operacyjne, przestrzegają limitów w zakresie wykonywanych zadań, przestrzegają uregulowań zawartych w planach utrzymania ciągłości działania, sporządzają Raport o ryzykach operacyjnych i poniesionych stratach, podejmują działania zmierzające do ograniczenia ryzyka operacyjnego w ramach nadzorowanych produktów, procesów i systemów. 8) Komórki i jednostki organizacyjne Banku w zakresie wykonywanych przez nie zadań kontrolują ryzyko operacyjne oraz odpowiadają za: systemy limitów i wartości progowych zapewniających utrzymywanie ryzyka operacyjnego Banku na poziomie nie zagrażającym bezpieczeństwu jego funkcjonowania, zgodność przepisów wewnętrznych Banku z obowiązującymi przepisami prawa. 9) Zarządzanie ryzykiem operacyjnym Zarząd powierza. Zespołowi ds. zarządzania płynnością i ryzykami bankowymi. Zespół pełni funkcje analityczne, doradcze i wspomagające w stosunku do Zarządu w obszarze zarządzania ryzykiem operacyjnym. Zespół jest odpowiedzialny za ograniczanie ryzyka operacyjnego, w szczególności poprzez: inicjowanie oraz koordynowanie działania w zakresie identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego, nadzorowanie działań zmierzających do utrzymania ryzyka operacyjnego na akceptowalnym poziomie. Zespół dokonuje weryfikacji oceny ryzyka operacyjnego, dokonanej przez komórki i jednostki organizacyjne Banku. Szczegółowy skład i kompetencje Zespołu określa Zarząd. 20