Natura 2000 naszą szansą

Transkrypt

1 Natura 2000 naszą szansą Konferencja Organizator: Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym Mazowsze w Soczewce k/płocka stycznia 2014 r. p. Jolanta Kamieniecka Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 Instytut na rzecz Ekorozwoju od wielu lat realizuje badania poziomu świadomości ekologicznej różnych grup społeczeństwa Polski. Badanie turystów podjęto po raz pierwszy. Zostało ono pomyślane jako jedno z zadań powiązanych z celami portalu Natura 2000 i turystyka. Ten edukacyjno-informacyjny portal ma pomagać w poszerzaniu wiedzy o istocie i zasadach użytkowania sieci obszarów, które w dużej mierze są tworzone na obszarach najatrakcyjniejszych przyrodniczo, co turystykę dotyczy bezpośrednio. Badanie socjologiczne: ŚWIADOMOŚĆ EKOLOGICZNA DOROSŁYCH POLAKÓW Turyści a Natura 2000 czyli coś więcej o tym, czy Turyści i Turystyka są rzeczywiście przyjażni środowisku? Jolanta Kamieniecka Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE), SZEROKIE WODY NATURY Projekt edukacyjny Warszawa 2012 Konferencja Instytutu na rzecz Ekorozwoju Projekt pt. Szerokie wody Natury 2000 Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

3 Natura 2000 to pretekst do lepszego rozpoznania eko-preferencji turystów stosunku turystów do potrzeby ochrony turystycznych walorów przyrodniczych opinii o proekologicznym wizerunku obiektów oceny ich gestorów, właścicieli lub organizatorów wypoczynku i gospodarzy regionów turystycznych

4 Instytut na rzecz Ekorozwoju - od wielu lat realizuje badania poziomu świadomości ekologicznej różnych grup społeczeństwa Polski. Badanie turystów podjęto po raz pierwszy Zostało ono pomyślane jako jedno z zadań powiązanych z celami portalu Natura 2000 i turystyka Ten edukacyjno-informacyjny portal ma pomagać w poszerzaniu wiedzy o istocie i zasadach użytkowania sieci obszarów, które w dużej mierze są tworzone na obszarach najatrakcyjniejszych przyrodniczo, co turystykę dotyczy bezpośrednio.

5 Charakterystyka respondentów Badaniem objęto 500 turystów wypoczywających w regionach cennych przyrodniczo Przeprowadzono wywiady z turystami w wieku lat Czas pobytu : najmniej 3 dniowy wypoczynek Liczba kobiet = liczbie mężczyzn Grupy wiekowe liczyły p ca 150 os. najmniej było osób starszych - tylko 50 turystów w wieku lat, ALE ICH POGLĄDY SIĘ WYRAŹNIE ZAZNACZYŁY WŚRÓD INNYCH ODPOWIEDZI

6 Turyści cd. w 43% pochodzili z dużych miast, reszta to mieszkańcy zdecydowanie mniejszych - od 20 tys. do 50 tys. ośrodków miejskich 78% respondentów miało wykształcenie wyższe i średnie tylko 30 osób (6%) - po połowie - było związanych zawodowo z turystyką lub ochroną środowiska

7 Turyści cd. 75% osób którzy udzielili odpowiedzi ankieterom przebywało na urlopie nie dłużej niż 10 dni 90% organizując swój urlop samodzielnie w równej liczbie osoby aktywne zawodowo o najwyższym statusie zawodowym (pełniący odpowiedzialne funkcje) oraz emeryci i renciści.

8 [a1]do tej wyliczanki dla atrakcyjności druku by się przydały obrazki jak w prezentacjach, czy można wziąć z Internetu? ZACHOWANIA PROEKOLOGICZNE RESPONDENTÓW Regularne podejmowanie tego typu działań zadeklarowało więcej niż 50% pytanych Oszczędzanie wody (71%) Stosowanie żarówek energooszczędnych (67%) Wyłączanie nieużywanego sprzętu elektronicznego (62%) Segregowanie odpadów (58%) Branie własnej torby na zakupy (58%) Wrzucanie zużytych baterii do specjalnych pojemników (48%) Rozmowy z przyjaciółmi o ochronie środowiska (15%) Kupowanie ekologicznej żywności (7%)

9 Zachowania proekologiczne turystów - baterie wrzucam do specjalnych pojemników 41% 57% na zakupy biorę własną torbę 48% 67% segreguję odpady 54% 63% wyłączam nieużywany sprzęt oszczędzam wodę 57% 68% 67% 74% stosuję żarówki energooszczędne 62% 72% mężczyzna 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% kobieta

10 Pierwsze odpowiedzi

11 Skąd turysta czerpie wiedzę o walorach przyrodniczych regionów turystycznych głównym źródłem informacji są znajomi i rodzina źródła lokalne znalazły się dopiero na 10 miejscu ia informacji o walorach przyrodniczych pośrednią rolę odgrywają portale turystyczne, przewodniki, czasopisma,; najbardziej przystępne są informacje z ulotek i tablic informacyjnych. Świadczy to: przypisywanym przez turystów znaczeniu wiarygodności i bezinteresowności źródeł informacji bez komercyjnego upiększania relacji o przyrodniczych atrakcjach polecanego im miejsca. o małej aktywności osób prowadzących obiekty noclegowe o ubogiej ofercie lokalnych punktów informacji turystycznej o niewielkiej znajomości ważnych przyrodniczych obiektów w swojej najbliższej okolicy o słabej percepcji ich walorów przez mieszkańców i lokalnych przedsiębiorców turystycznych tak jak i Natury znanej z mediów, bo od organizatora turystyki tylko 5%

12 Źródła informacji o Naturze 2000 media (TV, radio, prasa) 53% internet rodzina i/lub znajomi 24% 28% publikacje szkoła/uczelnia/uniwersytet III plakaty/przydrożne tablice Nie pamiętam organizator pobytu/biuro Inne 13% 11% 7% 7% 5% 3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

13 Wiedza o Naturze 2000 Z ogółu badanych nieco ponad połowę (55%) w ogóle nie słyszała o obszarach Natura Podobny % dot. związanych z turystyką lub ochroną środowiska. Ci co słyszeli: Doceniają obecność Natury 2000 w miejscu, gdzie odpoczywają. Istnienie obszarów Natura 2000 w okolicy dla co piątego ankietowanego było jednym z ważnych kryteriów wyboru tego miejsca na wypoczynek, zaś co trzecia osoba brała ten aspekt pod uwagę uznając, że obszar taki jest dodatkowym atutem.

14 Czy wiedza to prawdziwa? W grupie tych, co o Naturze 200 słyszeli 69% wiedziała, że obszary tej sieci są m.in. właśnie w regionach, które wybrali sobie na urlop. Szczególnie przybysze nad Barycz (47%) badanych w Żmigrodzie i Miliczu wykazali się tą wiedzą, W Rucianem-Nida i Mikołajkach-na Mazurach (31%) W Jastarni i Łebie tylko, co piąty turysta wiedział o tym, że i nad morzem jest Natura 2000 Nie pytano czy Natura 2000 obejmuje akwen Bałtyku

15 Czy słyszał/a Pan/i o obszarze Natura 2000? Skojarzenia z nazwą Obszar Natura 2000 tak 17% 8% 59% 12% 3% nie 14% 14% 18% 17% 36% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% To specjalnie wydzielone obszary turystyczne To obszary, na terenie których prowadzona jest kampania edukacyjna UE na temat ekologii To obszary, na których określone typy siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt podlegają ochronie To certyfikat przyznawany gminom, na obszarze których prowadzona jest polityka proekologiczna Trudno powiedzieć/ nie wiem

16 FAKTYCZNA IDENTYFIKACJA OBSZARÓW NATURA 2000 Obszary Natura 2000 położone w Dolinie Baryczy funkcjonują w świadomości turystów pod jedną, ogólną nazwą Dolina Baryczy Turyści wypoczywający na Pomorzu Gdańskim jako obszar Natura 2000 rozpoznają przede wszystkim Słowiński Park Narodowy. Pozostałe obszary wymieniane są znacznie rzadziej W Krainie Wielkich Jezior Mazurskich pytani o obszary Natura 2000 wskazują przede wszystkim cały obszar WJM lub lecz dużo rzadziej Puszczę Piską. W ich świadomości obecne są również obszary położone dalej na wschód, na Podlasiu

17 rola w rozwoju turystyki

18 OBIEKTY NOCLEGOWE OCZAMI TURYSTÓW Uważam, że obiekt noclegowy, w którym się zatrzymałem/am) można uznać za prowadzony z troską o środowisko Tak oceniło 78% turystów to dobry wynik dla prowadzących te obiekty. Wrażenie to dotyczy ośrodków wypoczynkowych w ca 90% Jednak nie wszyscy z takim samym przekonaniem, bo Osoby z wyższym wykształceniem są bardziej chyba wymagające, bardziej krytyczne, więc i ostrożne, bo już tylko 70% z nich nie miało wątpliwości by wydać tak pozytywną ocenę ośrodkom wczasowym lub udzielali częściej niż inni odpowiedzi trudno powiedzieć zaś nieposiadający wyższego wykształcenia częściej by nadali swym ośrodkom etykietę troszczący się o środowisko Ocena ta wynika z obserwacji, a nie dociekania stanu faktycznego, więc w dużej mierze zależy od zauważenia troski o środowisko widocznej - jak: segregacja śmieci, oszczędzanie wody, wycieczki.

19 Działania proekologiczne wg typów obiektów noclegowych pojemniki do segregacji odpadów 32% 52% 53% 60% żarówki energooszczędne 14% 40% 41% 51% oświetlenie z czujnikiem ruchu 39% 36% 34% oszczędzanie wody 30% 32% 40% 42% programy rekreacyjne przybliżające przyrodę 28% 42% 55% 60% promocja regionalnej kuchni 19% 30% 31% 27% potrawy z produktów ekologicznych 15% 14% 19% wielokrotne używanie ręczników 7% 12% 20% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% namiot ośrodek wypoczynkowy hotel agroturystyka

20 KTO MA WPŁYW NA OCHRONĘ WALORÓW PRZYRODNICZYCH? 27% turystyka Działalność władz 63% Zachowania turystów Zachowania mieszkańców 51% 48% Polityka polskiego rządu Działalność pozarządowych org. 32% 28% 27% Polityka instytucji Unii 24% Nie wiem/trudno powiedzieć 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

21 ROZWÓJ GOSPODARCZY A ŚRODOWISKO 1. WPŁYW POWOŁANIA OBSZARU CHRONIONEGO GOSPODARKĘ REGIONU Wpłynie pozytywnie na rozwój turystyki (wzmocni zasoby naturalne regionu, zwiększy atrakcyjność 68% Nie będzie miało żadnego znaczenia dla rozwoju turystyki w regionie 14% Wpłynie negatywnie na rozwój turystyki (zahamuje jej rozwój) 5% Trudno powiedzieć/nie wiem 13% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

22 Nasuwają się pytania: Czy pojawienie ponad 1000 obszarów Natura 2000 zostało zauważone przez polską gospodarkę turystyczną? Czy branża turystyczna jest przygotowana do tego, by traktować te obiekty chronione, jako nowy atrakcyjnych element produktu turystycznego? Czy postawimy na eko-marke regionów ubogich gospodarczo a bogatych przyrodniczo? W takich obszarach jak Dolina Baryczy jest miejsce i dla ryb, ptaków i ludzi; może nawet i eko-polityków, by tu się przydało więcej.

23 WNIOSKI KOŃCOWE Badanie świadomości ekologicznej Polaków zostało poświęcone turystyce bardziej niż ochronie przyrody. JEST DEDYKOWANE TURYSTYCE Poznaliśmy lepiej stosunek turystów do turystycznych walorów przyrodniczych, jako elementu wymagającego ochrony tak jak wiele zasobów naturalnych środowiska. Wiemy więcej o zachowaniach i preferencjach proekologicznych oraz postawach względem turystyki zrównoważonej.

24 Proekologiczne preferencje zwiększają konkurencyjność ośrodków czy miejsc ukierunkowanych na USŁUGI RESPEKTUJĄCE EKOLOGICZNE STANDARDY. Turyści umieszczając na trzecim miejscu typów zagrożeń, nadmierną eksploatację terenów atrakcyjnych przyrodniczo przez masowy ruch turystyczny -jednocześnie ogólnie pozytywnie oceniają stan środowiska, w którym wypoczywają 80 %, - a także uważają, że ponad 63% turystów szanuje przyrody. W dalszym ciągu odpowiedzialnymi za zachowanie dobrej kondycji walorów przyrodniczych czynią samorządy - ngos i turystyka nie odgrywają tu wg turystów - większej roli.!!!!!!!!!

25 Wg J.Radziejowskiego Istotnym przesłaniem dla władz lokalnych jest, że turyści w większości cenią sobie dbałość o środowisko przyrodnicze przez władze lokalne, widzą w nich gwaranta odpowiedniego stanu środowiska. A dla władz powinno być ważne, że - DLA WIELU TURYSTÓW fakt istnienia na danym terenie obszarów Natura 2000 może stanowić dodatkowy czynnik rozwoju gospodarczego, bo jest elementem wyboru danego obszaru, jako miejsca wypoczynku.

26 (zdaniem Anny Kalinowskiej) Opinie turystów mogą być istotną wskazówką dla kierunków prowadzenia edukacji ekologicznej, skierowanej do mieszkańców terenów atrakcyjnych przyrodniczo Wnioski z tych badań są interesujące i ważne i powinny dać do myślenia przedstawicielom branży związanych z turystyką oraz ochroną przyrody a także wpłynąć na ich strategie informacyjną i edukacyjną. Powinny być także istotną informacją dla osób zajmujących się edukacją dla zrównoważonego rozwoju wskazując na jakie problemy powinno ukierunkowywać się środki i formy edukacji w różnych grupach wiekowych.

27 od autorki: SKARBY PRZYRODY = SKARBEM TURYSTYKI Hasło to wymaga: poparcia w wiedzy, promocji, wpajania zasad, wyrabiania nawyków, zawodowstwa w praktyce Zapraszam na Portal Natura 2000 a turystyka i do współpracy w projekcie: Agroturystyka przyjazna Naturze 2000 Jolanta Kamieniecka