miarę wynalezienia alfabetu. Zapis pozycyjny umożliwił rozwój arytmetyki algebraicznej.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "miarę wynalezienia alfabetu. Zapis pozycyjny umożliwił rozwój arytmetyki algebraicznej."

Transkrypt

1 Eksponat znajduje się w Pergamon Muzeum w Berlinie pod numerem katalogowym VAT/243. Jest to odcisk sumeryjskiej pieczęci cylindrycznej wynalezionej i używanej przez starożytnych Sumerów około 3500 lat p.n.e. Na załączonym odcisku pieczęci sumeryjskiej widnieje akt symbolizujący przekazywanie ludowi sumeryjskiemu narzędzia rolniczego - pługa, w tle zaś umieszczono schemat układu słonecznego. Na odcisku pieczęci sumeryjskiej widać centralnie położoną kulę, którą otacza 11 obiektów o różnych wielkościach. >Bez wątpienia kula obrazuje gwiazdę, czyli słońce, gdyż przedstawiona jest promieniście w stosunku do 11 małych kul, jako nadrzędny element układu. Dziewięć kul otacza słońce bezpośrednio, dwie najmniejsze kule są jakby nieco z boku. Przyjmując hipotetycznie, że jest to model naszego Układu Słonecznego, 9 większych kul przedstawia moim zdaniem wszystkie aktualne planety układu -wliczając Plutona, pozostałe dwie mniejsze to Księżyc - satelita Ziemi oraz legendarny intruz, który wtargnął przed miliardy laty i uległ zniszczeniu w katastrofie kosmicznej. Niezwykłe jest w tym wszystkim to, że starożytni Sumerowie znali schemat naszego Układu Słonecznego, który my ludzie współcześni poznaliśmy w miarę kompletnie niedawno za pomocą skomplikowanych przyrządów astronomicznych, których Sumerowie nie posiadali. >Poemat babiloński Enuma elisz wzorowany na micie sumeryjskim opisuje w sposób literackopoetycki rzeczywistą katastrofę kosmiczną, w wyniku której powstał współczesny układ słoneczny z 9 planetami, wśród nich Ziemią wzbogaconą o Księżyca i z niezwykłym pasem planetoid-odłamków po wielkiej katastrofie. Nieodparcie nasuwa się tu pytanie: skąd Sumerowie wiedzieli o zjawisku astronomicznym sprzed 4,5 mld lat? >Skąd Sumerowie mogli wiedzieć o Plutonie, Neptunie i Uranie - planetach poznanych współczesnie za pomocą teleskopu lub o istnieniu w minionej przeszłości planety, która uległa kosmicznej katastrofie? Wiemy, że Sumerowie stworzyli bogaty system religijny, w którym zawarto w formie mitów i legend wyobrażenia o kosmicznych katastrofach i o otaczającym ich świecie, decydującej roli bogów w powstaniu świata i człowieka. Z religii Sumerów wynika, że bogowie przybyli z gwiazd i to oni przekazali Sumerom wiedzę i nauczyli ich jak uprawiać ziemię, budować miasta i tworzyć podstawy życia społecznego. >Historia >Cywilizacja Sumerów określana jest jako "kolebka pisma i koła", gdyż jako pierwsza wynalazła pismo piktograficzne, czyli obrazkowe i pismo klinowe około 3500 lat p.n.e. Jak wiemy kilkaset lat później powstało hieroglificzne pismo egipskie.

2 >Sumerowie byli również cywilizacją pierwszych metalurgów, twórców państw-miast z wysoce zorganizowaną organizacją prawa i administracji, handlu i technologii w zakresie budownictwa, medycyny i podróży morskich. Uważa się, że Sumerowie jako pierwsi wynaleźli łodzie. Akadyjski słownik słów sumeryjskich zawiera 105 terminów określających różne terminy łodzi. Dzięki umiejętności żeglowania sprowadzano do Sumeru złoto, srebro, miedź, dioryt i drewno cedrowe, niektóre z towarów sprowadzano z odległości 1,5 tysiąca kilometrów, np. z doliny Indusu. >Przyjmuje się, że Sumerowie znali konia, dzięki temu organizowali dalekie wyprawy handlowe wozami zaprzęgniętymi w konie poznane w Ameryce dopiero w XVI wieku za sprawą hiszpańskich konkwistadorów. Dowodzi to, że Sumerowie znali zastosowanie koła do transportu. Bardzo mocno rozwinął się również handel, który sięgał aż do Indusu, na którego potrzeby ujednolicono system miar i wag, oparty na systemie 60-tkowym). >Matematyka >Osobną dziedziną, w której Sumerowie zanotowali niezwykłe osiągnięcia była wiedza astronomiczna i matematyczna. Cała koncepcja sferycznej astronomii, obejmująca krąg 360 stopni, zenit, horyzont, oś niebieską, bieguny, ekliptykę, równonoce powstała, jak się dziś sądzi w Sumerze. Sumeryjska wiedza o Słońcu i Księżycu zaowocowała pierwszym kalendarzem, który powstał w 3760 r. p.n.e. w mieście Nippur. Sumerowie stosowali 12 lunarnych miesięcy, dających w przybliżeniu 354 dni, do których dodawali 11 dni, by wyrównać do roku solarnego. >Wyjaśnieniem tej sytuacji może być fakt, że kult bóstwa lunarnego (Księżyca) przewyższał kult bóstwa solarnego (Słońca), stąd np. bóg Księżyca- Sin był ojcem boga Słońca - Szamasza. Dzięki Sumerom mamy 24 godzinną dobę, podzieloną na 12 godzinny dzień i noc, z godziną podzieloną na 60 minut. Wyjaśnieniem tego niezwykłego osiągnięcia jest fakt, że Sumerowie stosowali system 60- siętny, dzięki czemu operowali tablicami matematyczno - astronomicznymi z wielokrotnościami liczby 60, np. 360 stopni, czy 3600 sekund. Bardzo możliwe, że system 60-tny miał powiązanie ze świętą liczbą boga Anu - ojca wszystkich bogów. >Sumerowie i Babilończycy stosowali zapis pozycyjny. Liczono zarówno dziesiątkami i sześćdziesiątkami, których nie znali starożytni Grecy i Rzymianie. My ludzie współcześni również posługujemy się systemem sześćdziesiątkowym, nawet Kopernik w XVI wieku używał sześćdziesiątkowych ułamków. Co prawda Sumerowie i Babilończycy nie znali zera, to zamiast niego stosowali puste miejsca. Wielkim np. osiągnięciem systemu babilońskiego jest algebra. W pierwszym okresie babilońskim matematycy umieli rozwiązywać równania pierwszego i drugiego stopnia, o których pojęcia nie mieli starożytni Grecy. Babilończycy mieli własną tabliczkę mnożenia i sporządzali tabele odwrotności kwadratów, sześcianów oraz pierwiastków kwadratowych i sześciennych. >W przeciwieństwie do Greków świetnie sobie radzili z liczbami niewymiernymi jak %u221a2 i pi. Byli za to kiepskimi geometrami w porównaniu z Egipcjanami, a później Grekami. Sumerowie jako pierwsi skatalogowali najjaśniejsze gwiazdy, opisali podstawowy zestaw gwiazdozbiorów zodiakalnych, ruchy pięciu widocznych planet (Merkurego, Marsa, Wenus, Jowisza, Saturna ) oraz nakreślili ruch Słońca i Księżyca na tle konstelacji. >Nadali gwiazdozbiorom nazwy, z których do dziś zachowały się np. Skorpion, Byk, Lew. Najpierw Sumerowie, później Babilończycy rozbudowali kalendarz oparty na całkowicie powtarzających się kompletnych czyli synodycznych fazach Księżyca, wykorzystując synodyczne okresy Księżyca jako podstawę 12-miesięcznego roku liczącego 360 dni. Z podziału roku na 360 dni wywodzi się podział obwodu koła na 360 stopni. Wszystko to było podstawą do nadejścia astronomii matematycznej, w której sumeryjsko-babiloński system sześćdziesiątkowy z zapisem pozycyjnym był wynalazkiem na

3 miarę wynalezienia alfabetu. Zapis pozycyjny umożliwił rozwój arytmetyki algebraicznej. >Elegancką i prostą okazała się kosmologia Sumerów, na której wyrosła kosmologia babilońska z najbardziej znanym eposem Enuma Elisz, opisującym stworzenie świata. W babilońskim eposie najważniejszym bóstwem był Marduk stwórca nieba, ziemi i ludzi. Marduk był potomkiem bogów ojców Anu i Ea zrodzonych z męskiego Apsu ( słodka podziemna woda pitna ) i Tiamat ( słona lub gorzka woda ). Niewykluczone, że sumeryjska kosmologia dwóch rodzajów wód słonej i słodkiej jest literackim przedstawieniem ewolucyjnego powstania gatunków ziemskiej fauny i flory na Ziemi, z których jedne wyszły z wody morskiej, drugie zaś powstały na lądzie na bazie wód podziemnych i deszczowych. >Według Sumerów stworzenie świata odbyło się za pomocą bogini Nammu, matki bogów, która sama z siebie stworzyła niebo i ziemię. Nammu była dla Sumerów odwiecznym kosmicznym morzem, z którego wyłoniła się uporządkowana materia. Ów porządek był cechą praoceanu materii, umożliwiając ewolucję procesu stworzenia. Nammu jest źródłem zarówno słodkiej wody Apsu, jak i słonej wody Tiamat. Sumeryjski mit o stworzeniu wydaje się być bliski współczesnej kosmologii, gdyż trafnie dzieli pierwotną materię na dwa zwalczające się przeciwieństwa materii i antymaterii. Wielce intrygującym jest również to, że akt stworzenia u Sumerów zaczyna się z niczego i bez powodu. Fenomen Sumerów zawiera się w genialnym systemie kosmologicznym, w którym stwierdza się m.in., że: 1. Wszechświat powstał z jednej pramaterii, a życie wzięło swój początek z pramaterii, będącej bezmiarem wód. W sumeryjskiej "Liście Królów" zachowało się imię Nammu oznaczające "otchłań wody" lub "głębia oceanu". Nammu określana była również jako matka rodzicielka nieba i ziemi. Pierwotny bezmiar wód obdarzony był mocą powoływania do życia nowego bytu według rozumnego planu i nadrzędnych praw. Powyższe rozumowanie przewyższa nasze współczesne wyjaśnienie powstania Wszechświata w wyniku Wielkiego Wybuchu, a współczesna fizyka nie jest w stanie powiedzieć, co było wcześniej. Sumerowie uważali, że przed powstaniem Wszechświata istniał ocean pramaterii - zalążek wszelkiego bytu materialnego, rozumnego planu i bezosobowych praw rządzących Wszechświatem, bogami i człowiekiem. Bogowie nie byli praprzyczyną kosmosu. Pojawili się dopiero jako kolejny etap jego rozwoju. Byli to przybyli na Ziemię bogowie - astronauci z dalekich gwiazd. 2. Początkowo ludzie podobni byli do zwierząt i dopiero użyczone im przez bogów "tchnienie życia", narzędzia i umiejętności spowodowało, że stali się zdolnymi do twórczej pracy i realizacji boskich planów. "(...) Ludzie w owych dniach pradawnych nie znali chleba do jedzenia, nie znali szat do przywdziania, ludzie chodzili na nogach i rękach, trawę jedli (wprost) ustami jak owce, a wodę pili z rowów (...) >Fragment mitu ostworzeniu człowieka. >W akapicie mówiącym, że ludzie chodzili na nogach i rękach zawarta jest ewolucyjna teoria rozwoju człowieka, zgodnie z którą człowiek - homo sapiens wywodzi się w prostej linii ze świata zwierzęcego. >Sumerowie stworzyli mity o raju, potopie i upadku człowieka. Sumeryjski raj nie był przeznaczony dla ludzi, było to miejsce dla bogów. W rajskim ogrodzie Sumerów nieznane było pojęcie śmierci.

4 >Wg mitów sumeryjskich i babilońskich bogowie stworzyli człowieka dla siebie, aby dbał o nich, gdy tymczasem sami żyli bez troski. Odżywiali się pokarmem boskim, zapewniającym im nieśmiertelność. Służebność człowieka wobec bogów przejawiała się w ciągłej ofierze i modlitwie. Ulubionym darem ofiarnym było mięso, następnie chleb, owoce, napoje i kadzidło. >Biblia a Sumerowie >Wiadomo już, że w późniejszych tekstach biblijnych zawarto wiele zapożyczeń o raju, potopie i upadku człowieka znanych Sumerom około 2000 lat wcześniej. W sumeryjskiej przypowieści o potopie Enki zawiadamia bogów, że zamierza zapobiec całkowitej zagładzie ludzkości. Ziusudra - Utnapisztim, syn ostatniego przedpotopowego władcy miasta sumeryjskiego Szurupak - biblijny Noe - buduje za namową boga Enkiego arkę, w której przeżyje potop wraz z najbliższą rodziną. Z woli bogów Ziusudra stanie się nieśmiertelny i przekaże legendarnemu władcy Gilgameszowi tajemnicę nieśmiertelności w postaci podwodnej rośliny, którą po wydobyciu z wody przez Gilgamesza pożre... wąż, zmieniający wg legendy dzięki temu co roku swą skórę. >Kosmologiczne mity i wyobrażenia sumeryjskie o stworzeniu świata mówią o istnieniu na początku mieszaniny wód (słodkiej i słonej) i ich odpowiedników rodzaju męskiego i żeńskiego. Byli to prarodzice, z których zrodzili się późniejsi bogowie. Wg wyobrażeń Sumerów cały świat i wszystko, co się na nim znajduje, jest zbudowane z jednolitego tworzywa materialnego. Od chwili stworzenia istnieje na świecie porządek i wszystko można wyczytać z nieba i gwiazd. Świat jest pełen mocy nadprzyrodzonych w postaci bóstw, lecz jest w nim wiele ciemnych i tajemniczych przedmiotów. Moce te kierują naszymi losami. >Człowiek ma w swych żyłach krew boską, jest jednak śmiertelny z przeznaczenia. Całe jego nastawienie winno być skierowane na życie doczesne, na pracę i rozkosze. Śmierć oznaczała, więc ponury koniec, po którym człowiek przechodzi do ciemnego królestwa cieni i podziemia. Przeznaczenie można zmienić poprzez ofiarę i modlitwę. Sumeryjczyk i Babilończyk modlili się o długie życie i dobra doczesne. O śmierci wspominali stosunkowo rzadko. Wierzono w dni feralne takie jak: siódmego, czternastego, dwudziestego pierwszego, dwudziestego ósmego, a także 19 dnia miesiąca. Zaćmienie Słońca i Księżyca uznawano za złowróżbne. Wśród ciał niebieskich największą uwagę skupiał Księżyc, potem Wenus i Jowisz, z natury życzliwe. Marsa uznawano za planetę szkodliwą. >Za coraz bardziej prawdopodobne staje się przypuszczenie, że Sumerowie zdawali sobie sprawę z istnienia cyklu precesyjnego Ziemi, trwającego lat. Stąd znajomość 12 cykli zodiakalnych po 2160 lat. Zodiak wynikał zaś z podzielenia koła na 12 części po 30 stopni każdy, przez co znane są sumeryjskie nazwy domu-zodiaku. Wiemy również, że cywilizacja Sumerów zaczęła się w połowie okresu zodiakalnego. Obecnie znajdujemy się w erze Ryb i około 2600 r. n.e. będziemy w erze Wodnika. >Podsumowanie >Udowodnienie tezy o kontakcie kulturowym Sumerów z cywilizacją pozaziemską wymaga postawienia kilku tez pomocniczych: >Oto one: >1. Bogowie sumeryjscy tacy jak Enlil czy Enki, byli bogami "z krwi i kości", gdyż mieli kontakty bezpośrednie z Sumerami, czego potwierdzeniem są gliniane tabliczki. Sumerowie obdarzali swe bóstwa wszelkimi cechami ludzkimi. Były to tzw. bóstwa antropomorficzne. >2. Kolebką Sumerów były miasta Eridu, Uruk, Nippur, Kisz i Lagasz, w których na początku żyli

5 bogowie. Bóg Enki żył w Eridu, Enlil w Nippur, Nanna-Sin w Ur. Według Sumerów przed potopem istniało 5 miast, które założyli bogowie An i Enlil. >3. Bogowie sumeryjscy stworzyli nienaruszalne prawa równie stanowcze dla bogów i dla ludzi. W wyobraźni Sumerów istniało po śmierci królestwo ludzi dobrych i złych, gdzie człowiek staje się cieniem i jest niepotrzebny dla nikogo, zwłaszcza dla bogów. >4. Sumerowie posiedli wiedzę dotyczącą uprawy ziemi, budowy zikkuratów, kucia i wytopu metali i tajników rzemiosła artystycznego bezpośrednio od swoich bogów-nauczycieli. >5. Wiedza astronomiczna i matematyczna Sumerów była jak na ich codzienne potrzeby proporcjonalnie za wysoka i była im przekazana w sposób przewyższający możliwości ich obiektywnej percepcji. Spowodowało to personifikację gwiazd i planet. Dla Sumerów "żywi" bogowie przybywający z gwiazd byli panami i władcami całego wszechświata. Stąd wymieszanie boskości Słońca, Księżyca, Wenus i innych planet z boskością całego wszechświata, materii kosmicznej pojmowanej jako pierwiastków żeńskiego i męskiego z bogami-astronautami przybyłymi na Ziemię "Barkami Niebios". >6. System religijny Sumerów powstał z połączenia przekazanej im wiedzy astronomicznej o gwiazdach i planetach z rzeczywistym obrazem "żywych bogów", posiadających cechy dla Sumerów nadprzyrodzone, ale także i ludzkie. Nastąpiło naturalne połączenie wyobrażeń materialnych z wyobrażeniami duchowymi, sennymi i podświadomością. Nakładanie się pierwotnych wyobrażeń sumeryjskich z późniejszymi wyobrażeniami arkadyjskimi i babilońskimi spowodowało stopienie się i wymieszanie doznań i wyobrażeń czysto sumeryjskich z wierzeniami najeźdźców tworząc mitologiczną mieszankę religijną i duchową, w której trudno jest teraz oddzielić autentyzm wyobrażeń Sumerów jako protoplastów religii i mitologii Międzyrzecza od ich kulturowych kontynuatorów: Akkadów, Babilończyków, Asyryjczyków i Persów. >7. Sumerowie przybyli do obszaru dorzecza Eufratu i Tygrysu z gotowymi umiejętnościami cywilizacyjnymi. Niektórzy badacze lokalizują ich ojczyznę w Indiach, a nawet w Tybecie, a jeszcze inni twierdzą, że Sumerowie przybyli z gór Kaukazu. Coraz więcej zwolenników zyskuje hipoteza, że Sumerowie byli współtwórcami kultury ubajdzkiej, przez co ich oddziaływanie kulturowe sięgnęłoby okresu 4,5-5,5 tys. p.n.e. >Za wielce prawdopodobne uznaje się też to, że była to morska wędrówka do Ziemi Obiecanej po opuszczeniu ich pierwotnego miejsca narodzin wskutek katastrofy ziemskiej związanej m.in. z ogólnoświatowym potopem. Jeśli przyjmiemy z kolei, że sumeryjscy bogowie przybyli z legendarnej krainy MU, co w języku sumeryjskim oznaczało statek powietrzny, uprawnionym stanie się przyjęcie kosmicznej interpretacji pochodzenia Sumerów, wyjaśniająca ich pierwotny rodowód. >8. Wiedza i osiągnięcia cywilizacyjne Sumerów były tak ogromne, że pozostawiły trwały ślad na późniejszych kulturach regionu. Po blisko 2000 lat panowania Sumerowie rozpłynęli się wśród zwycięskich plemion najeźdźców wraz ze swoją kulturą i religią, która znalazła wielu naśladowców. System państwowości i organizacji społecznej oraz system religijny Sumerów stały na tak wysokim poziomie etyczno - moralnym, że niekiedy nieosiągalnym dla okolicznych ludów następujących po Sumerach, które przejęły wiele wartości kulturowych na swój rodzimy grunt tworząc nowe odmienne wartości kulturowe i religijne. >9. Zasadniczym utrudnieniem w zrozumieniu fenomenu Sumerów jest zaciemnienie ich prawdziwej historii przez niewłaściwą interpretację znalezisk w postaci około tabliczek glinianych i odcisków cylindrycznych. Wiele mitów i tekstów sumeryjskich nie zachowało się w oryginale i znalazły się na późniejszych wiekowo tabliczkach arkadyjskich i babilońskich, co spowodowało

6 zniekształcenia w płaszczyźnie religijnej i mitologicznej. >10. Ostrożność naukowa nie pozwala na dopuszczenie jako historycznego dowodu Listy królów sporządzonej przez kapłana boga Marduka Berussosa, wg którego na początku w Sumerze rządziło 10 władców przez lat do potopu. Założyciel I dynastii Uruk był synem boga słońca Utu, brata bogini Inanny i rządził w Sumerze przez 900 lat. Pierwszym władcom sumeryjskim przypisywano wiek nadludzki podobnie jak w Biblii pierwszym ludziom licząc od Adama i Ewy i patriarchów Izraela. >I na koniec >Wierzę, że zgodzimy się w większości z przedstawionym tu obrazem niebywałych osiągnięć cywilizacyjnych Sumerów i zaakceptujemy wizję o możliwym kontakcie Sumerów z cywilizacją pozaziemską, który mógł mieć miejsce około lat p.n.e. m.in. na terenie Mezopotamii. W okresie tym dochodziło równiez do serii katastrof ziemskich, trzęsień ziemi, wybuchów wulkanów i gwałtownych zmian klimatycznych odczuwalnych w wielu rejonach kuli ziemskiej. Wielce prawdopodobnym były gwałtowne wydarzenia katastroficzne około lat temu wywołane przesunięciami biegunów ziemskich, a nawet możliwym ich odwróceniem, co mogło spowodować katastrofę na niewyobrażalną skalę, w tym słynną zagładę mamutów. >U zbiegu lądów, mórz i oceanów mogło dochodzić do powstawania olbrzymiej wysokości fal tsunami, które zmiotły z powierzchni ziemi wiele powstałych w tym rejonie kultur i osad ludzkich, zacierając bezpowrotnie ślady ich pobytu. Rozmiar wielu katastrof był tak olbrzymi, że zniszczył większość dorobku cywilizacyjnego człowieka. Fakt ten wywarł trwałe znamię w świadomości żyjących w tym czasie ludzi i spowodował powstanie w wielu rejonach wyobrażeń i mitów o katastrofach i potopie. >Niewykluczone, że Sumerowie po swym lokalnym potopie zeszli z okolic góry Zagros i założyli swe pierwsze siedziby u zbiegu rzek Eufrat i Tygrys przy ujściu do Zatoki Perskiej, zaś inna grupa uchodźców przybyła zza morza łodziami, co wyjaśniałoby zarówno zamorskie, jak i górskie pochodzenie Sumerów. Wyjaśniałoby to również charakter społeczny migrującej fali przybyszy organizujących się w tzw. państwa-miasta, co uniemożliwiło powstanie jednego mocarstwa sumeryjskiego. Przyjęcie przedstawionego przeze mnie scenariusza wydarzeń w dawnej Mezopotamii wpłynie na uznanie hipotezy pozaziemskiego impaktu kulturowego na Ziemi, i zaginięcia wskutek katastrofy pierwotnej kultury-rasy o bezpośrednim rodowodzie z gwiazd, dzięki której powstały dwie unikalne cywilizacje Sumeru i Egiptu. >Przyspieszyło to wynalezienie pisma przez Sumerów, było inspiracją do budowy zikkuratów jako kompleksów o charakterze astronomicznym, religijnym i administracyjnym oraz nowoczesnych miast-państw tworzonych na bazie prawa, administracji, edukacji i obyczajowości, co w otaczającym Sumerów świecie prymitywnych, dzikich i barbarzyńskich plemion było zjawiskiem nadzwyczajnym i wyjątkowym. >Zasługą Sumerów było stworzenie niezwykle bogatego zespołu wyobrażeń religijnych wraz z unikalną w stosunku do innych ludów wiedzą astronomiczną, matematyczną i kosmologiczną. Wszystkie późniejsze cywilizacje Babilonii, Persji, Indii, Chin, nie wyłączając starożytnych Greków i Rzymian zapożyczyły swoje korzenie kulturowe w Sumerze. >Osobnym zagadnieniem jest Egipt, który pomimo swej odrębności cywilizacyjnej przejął pewne elementy kulturowe od Sumerów. Ślady spuścizny kulturowej Sumerów spotykamy również w Mezoameryce, gdyż bez ich duchowej inspiracji i dzięki migracjom potomków Sumerów i starożytnych Chińczyków na tereny Ameryki Środkowej i Południowej nie powstałyby wspaniałe

7 kultury Olmeków, Majów, Azteków i Inków. PDF wygenerowany przez NwoNews.pl

SP Klasa VI, temat 2

SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 zagiąć NAUKOWCY SP Klasa VI, temat

Bardziej szczegółowo

PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY

PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY RUCH OBROTOWY ZIEMI Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun

Bardziej szczegółowo

Prezentacja. Układ Słoneczny

Prezentacja. Układ Słoneczny Prezentacja Układ Słoneczny Układ Słoneczny Układ Słoneczny układ planetarny składający się ze Słońca i powiązanych z nim grawitacyjnie ciał niebieskich. Ciała te to osiem planet, 166 znanych księżyców

Bardziej szczegółowo

Życie w starożytnych Chinach

Życie w starożytnych Chinach STAROŻYTNE CHINY Życie w starożytnych Chinach Ośrodek budowy państwowości chińskiej znajdował się w dolinie rzeki Huang-ho ( chiń. Żółta Rzeka). Pierwsze państwa powstały tam około połowy II tysiąclecia

Bardziej szczegółowo

Seanse multimedialne w planetarium

Seanse multimedialne w planetarium Seanse multimedialne w planetarium 11.00 Seans multimedialny: Kaluoka hina zaczarowana rafa 12.00 Seans multimedialny: Dwa szkiełka 14.00 Seans multimedialny: Dobór naturalny 16.00 Seans multimedialny:

Bardziej szczegółowo

Jaki jest Wszechświat?

Jaki jest Wszechświat? 1 Jaki jest Wszechświat? Od najmłodszych lat posługujemy się terminem KOSMOS. Lubimy gry komputerowe czy filmy, których akcja rozgrywa się w Kosmosie, na przykład Gwiezdne Wojny. Znamy takie słowa, jak

Bardziej szczegółowo

GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII

GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII MODUŁ 1 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES PODSTAWOWY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI

Bardziej szczegółowo

1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5.

1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5. Budowa i ewolucja Wszechświata Autor: Weronika Gawrych Spis treści: 1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd

Bardziej szczegółowo

Układ Słoneczny Pytania:

Układ Słoneczny Pytania: Układ Słoneczny Pytania: Co to jest Układ Słoneczny? Czy znasz nazwy planet? Co jeszcze znajduje się w Układzie Słonecznym poza planetami? Co to jest Układ Słoneczny Układ Słoneczny to układ ciał niebieskich,

Bardziej szczegółowo

Copyright by Wydawnictwo Lingo sp. j., Warszawa 2014 ISBN:

Copyright by Wydawnictwo Lingo sp. j., Warszawa 2014 ISBN: HISTORIA Autorzy: Szymon Krawczyk, Mariusz Włodarczyk Redaktor serii: Marek Jannasz Korekta: Paweł Pokora Koncepcja graficzna serii: Teresa Chylińska-Kur, KurkaStudio Opracowanie graficzne: Piotr Korolewski

Bardziej szczegółowo

Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;

Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie; Geografia listopad Liceum klasa I, poziom rozszerzony XI Ziemia we wszechświecie Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;

Bardziej szczegółowo

ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych

ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co

Bardziej szczegółowo

WSZECHŚWIAT = KOSMOS

WSZECHŚWIAT = KOSMOS Wszechświat czyli po łacinie Uniwersum jest tym samym co Kosmos w języku i rozumieniu Greków. WSZECHŚWIAT = KOSMOS Grecy i my dziś definiujemy: KOSMOS to WSZYSTKO Nie wolno wskazywać lub wyobrażać sobie

Bardziej szczegółowo

Cykl Metona. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1

Cykl Metona. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1 Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Od czasów prehistorycznych życie człowieka regulują trzy regularnie powtarzające się cykle astronomiczne. Pierwszy z nich

Bardziej szczegółowo

Temat rozdziału czwartego zatytułowanego Cosmic Evidence (Dowód Kosmiczny) to zawodowa domena Stengera.

Temat rozdziału czwartego zatytułowanego Cosmic Evidence (Dowód Kosmiczny) to zawodowa domena Stengera. Temat rozdziału czwartego zatytułowanego Cosmic Evidence (Dowód Kosmiczny) to zawodowa domena Stengera. Jednym z podstawowych praw fizyki jest prawo zachowania energii zwane też pierwszym prawem termodynamiki.

Bardziej szczegółowo

1 Co to jest gwiazda? 2 Gwiazdozbiór. 3 Przedstawienie

1 Co to jest gwiazda? 2 Gwiazdozbiór. 3 Przedstawienie Maria Myśkow Spis treści 1 Co to jest gwiazda?...3 2 Gwiazdozbiór...3 3 Przedstawienie...3 4 Znak zodiaku...4 4.1 Zodiak astronomiczny...4 4.2 Zodiak astrologiczny...5 5 Ekliptyka...6 6 Bibliografia:...6

Bardziej szczegółowo

Zadania do testu Wszechświat i Ziemia

Zadania do testu Wszechświat i Ziemia INSTRUKCJA DLA UCZNIA Przeczytaj uważnie czas trwania tekstu 40 min. ). W tekście, który otrzymałeś są zadania. - z luką - rozszerzonej wypowiedzi - zadania na dobieranie ). Nawet na najłatwiejsze pytania

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA

REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA ORGANIZOWANEGO W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNZJALNYCH I PONADGIMNAZJALYCH 1 Konkurs z astronomii

Bardziej szczegółowo

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3 Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina Wizja biblijnego stworzenia Adama według Michała Anioła Grupa 1 i 2 Z pewnością każdy z nas zastanawiał się, jak powstał człowiek. Czy to Bóg go stworzył,

Bardziej szczegółowo

Astronomiczny elementarz

Astronomiczny elementarz Astronomiczny elementarz Pokaz dla uczniów klasy 5B Szkoły nr 175 Agnieszka Janiuk 25.06.2013 r. Astronomia najstarsza nauka przyrodnicza Stonehenge w Anglii budowla z okresu 3000 lat p.n.e. Starożytni

Bardziej szczegółowo

Wiem, co trzeba. Grudzień. Materiały dla klasy II. Imię i nazwisko:... Klasa:...

Wiem, co trzeba. Grudzień. Materiały dla klasy II. Imię i nazwisko:... Klasa:... Wiem, co trzeba Grudzień Materiały dla klasy II Imię i nazwisko:... Klasa:... JĘZYK POLSKI Propozycje lektur legenda H. Łochockiej, O zasypanym chodniku i mądrym Skarbniku A. Lindgren, Dzieci z Bullerbyn

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH

SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH TEMAT: Mezopotamia najstarsza cywilizacja świata CELE ZAJĘĆ: Uczeń potrafi określić warunki geograficzne Mezopotamii oraz rozumie ich wpływ na życie i zajęcia ludności.

Bardziej szczegółowo

Historia kwadratów magicznych

Historia kwadratów magicznych Kwadraty magiczne Magiczne kwadraty to liczby tak ułożone, że suma każdej kolumny i rzędu jest równa tej samej liczbie. Składają się one z czterech lub więcej pól. Najpopularniejsze maja 9 lub 16 pól.

Bardziej szczegółowo

3. Zasady moralne są obiektywnie prawdziwe. Musi istnieć ich stwórca. Jest nim bóg.

3. Zasady moralne są obiektywnie prawdziwe. Musi istnieć ich stwórca. Jest nim bóg. Czołowy amerykański apologeta, teolog i filozof, profesor William Lane Craig często uczestniczy w publicznych debatach powtarzając swoje argumenty dowodzące, że założenie istnienia boga jest bardziej rozsądne

Bardziej szczegółowo

Naukowiec NASA zasugerował, że żyjemy w sztucznej rzeczywistości stworzonej przez zaawansowaną obcą cywilizację

Naukowiec NASA zasugerował, że żyjemy w sztucznej rzeczywistości stworzonej przez zaawansowaną obcą cywilizację Naukowiec NASA zasugerował, że żyjemy w sztucznej rzeczywistości stworzonej przez zaawansowaną obcą cywilizację Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że nasza rzeczywistość nie jest tak realna jak wydaje

Bardziej szczegółowo

Materiał do poniższego tekstu został zaczerpnięty z książki Williama Bramley a BOGOWIE EDENU.

Materiał do poniższego tekstu został zaczerpnięty z książki Williama Bramley a BOGOWIE EDENU. Materiał do poniższego tekstu został zaczerpnięty z książki Williama Bramley a BOGOWIE EDENU. Ludzka społeczność wydaje się być rasą niewolniczą wegetującą na położonej na peryferiach niewielkiej galaktyki

Bardziej szczegółowo

Dyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy.

Dyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy. ZAŁĄCZNIK V. SŁOWNICZEK. Czas uniwersalny Czas uniwersalny (skróty: UT lub UTC) jest taki sam, jak Greenwich Mean Time (skrót: GMT), tzn. średni czas słoneczny na południku zerowym w Greenwich, Anglia

Bardziej szczegółowo

Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA

Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA Temat 10 : PRAWO HUBBLE A. TEORIA WIELKIEGO WYBUCHU. 1) Prawo Hubble a [czyt. habla] 1929r. Edwin Hubble, USA, (1889-1953) Jedno z największych

Bardziej szczegółowo

Starozytny Egipt. Autorki: Dominika Stróżyńska i Paulina Ratajczak

Starozytny Egipt. Autorki: Dominika Stróżyńska i Paulina Ratajczak Starozytny Egipt Autorki: Dominika Stróżyńska i Paulina Ratajczak Mapa StaroŜytnego Egiptu Pismo Egipskie Fragment tekstów Piramid w komorze grobowej piramidy Unisa w Sakkarze. ALFABET HIEROGLOFICZNY Cywilizacja

Bardziej szczegółowo

ETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi.

ETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi. ETAP II Konkurencja I Ach te definicje! (każda poprawnie ułożona definicja warta jest aż dwa punkty) Astronomia to nauka o ciałach niebieskich zajmująca się badaniem ich położenia, ruchów, odległości i

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału

Bardziej szczegółowo

Czy istnieje życie poza Ziemią?

Czy istnieje życie poza Ziemią? Czy istnieje życie poza Ziemią? fot. źródło http://apod.nasa.gov/apod/astropix.html Wojtek Pych Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN Definicja życia Zespół tzw. procesów życiowych - swoistych, wysoko

Bardziej szczegółowo

Astronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego.

Astronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego. Astronomia M = masa ciała G = stała grawitacji (6,67 10-11 [N m 2 /kg 2 ]) R, r = odległość dwóch ciał/promień Fg = ciężar ciała g = przyspieszenie grawitacyjne ( 9,8 m/s²) V I = pierwsza prędkość kosmiczna

Bardziej szczegółowo

Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa

Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa Polska: www.astronomia2009.pl Małopolska: www.as.up.krakow.pl/2009 Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa W grudniu 2007 podczas 62 zgromadzenia Ogólnego ONZ postanowiono, Ŝe

Bardziej szczegółowo

PROJEKT KOSMOLOGIA PROJEKT KOSMOLOGIA. Aleksander Gendarz Mateusz Łukasik Paweł Stolorz

PROJEKT KOSMOLOGIA PROJEKT KOSMOLOGIA. Aleksander Gendarz Mateusz Łukasik Paweł Stolorz PROJEKT KOSMOLOGIA Aleksander Gendarz Mateusz Łukasik Paweł Stolorz 1 1. Definicja kosmologii. Kosmologia dział astronomii, obejmujący budowę i ewolucję wszechświata. Kosmolodzy starają się odpowiedzieć

Bardziej szczegółowo

( W.Ogłoza, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Pracownia Astronomiczna)

( W.Ogłoza, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Pracownia Astronomiczna) TEMAT: Analiza zdjęć ciał niebieskich POJĘCIA: budowa i rozmiary składników Układu Słonecznego POMOCE: fotografie róŝnych ciał niebieskich, przybory kreślarskie, kalkulator ZADANIE: Wykorzystując załączone

Bardziej szczegółowo

Historia myśli naukowej. Ewolucja poglądów związanych z budową Wszechświata. dr inż. Romuald Kędzierski

Historia myśli naukowej. Ewolucja poglądów związanych z budową Wszechświata. dr inż. Romuald Kędzierski Historia myśli naukowej Ewolucja poglądów związanych z budową Wszechświata dr inż. Romuald Kędzierski Wszechświat według uczonych starożytnych Starożytny Babilon -Ziemia jest nieruchomą półkulą, która

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058

Sprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058 Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian.. Jedna jednostka astronomiczna to odległość jaką przebywa światło (biegnące z szybkością 300 000 km/h) w ciągu jednego roku. jaką przebywa światło (biegnące

Bardziej szczegółowo

ETNOLOGIA RELIGII. Andrzej Szyjewski. Spis treści

ETNOLOGIA RELIGII. Andrzej Szyjewski. Spis treści Wprowadzenie Część pierwsza: PODSTAWY ETNOLOGII RELIGII Rozdział I: Etnologia, antropologia, etnologia religii a) ab origines b) antropologia i jej zakres c) antropologiczne rozumienie i definicja kultury

Bardziej szczegółowo

Tajemnice Srebrnego Globu

Tajemnice Srebrnego Globu Tajemnice Srebrnego Globu Teorie powstania Księżyca Księżyc powstał w wyniku zderzenia pra Ziemi z ciałem niebieskim o rozmiarach zbliżonych do ziemskich Ziemia i Księżyc powstały równocześnie, na początku

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy III gimnazjum

Scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy III gimnazjum Scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy III gimnazjum Temat: Świat na strychu tworzymy opis świata wewnętrznego Myszki. Cel główny: Próba interpretacji i analizy tekstu literackiego Cele operacyjne:

Bardziej szczegółowo

Skala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński

Skala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński Skala jasności w astronomii Krzysztof Kamiński Obserwowana wielkość gwiazdowa (magnitudo) Skala wymyślona prawdopodobnie przez Hipparcha, który podzielił gwiazdy pod względem jasności na 6 grup (najjaśniejsze:

Bardziej szczegółowo

Układ Słoneczny. Pokaz

Układ Słoneczny. Pokaz Układ Słoneczny Pokaz Rozmiary planet i Słońca Orbity planet Planety typu ziemskiego Merkury Najmniejsza planeta U.S. Brak atmosfery Powierzchnia podobna do powierzchni Księżyca zryta kraterami część oświetlona

Bardziej szczegółowo

Jak zmieni się wartość siły oddziaływania między dwoma ciałami o masie m każde, jeżeli odległość między ich środkami zmniejszy się dwa razy.

Jak zmieni się wartość siły oddziaływania między dwoma ciałami o masie m każde, jeżeli odległość między ich środkami zmniejszy się dwa razy. I ABC FIZYKA 2018/2019 Tematyka kartkówek oraz zestaw zadań na sprawdzian - Dział I Grawitacja 1.1 1. Podaj główne założenia teorii geocentrycznej Ptolemeusza. 2. Podaj treść II prawa Keplera. 3. Odpowiedz

Bardziej szczegółowo

Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego.

Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. 2b. Nasz Księżyc Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. Obiega on największe ciała układów planetarnych, tj. planeta, planeta karłowata czy planetoida. W niektórych przypadkach kiedy jest

Bardziej szczegółowo

Temat: Persowie i ich Imperium

Temat: Persowie i ich Imperium Temat: Persowie i ich Imperium 1. Początki państwa Plemiona perskie przybyły na terytorium dzisiejszego Iranu z Azji Środkowej około roku 1000 p.n.e.; Persowie byli wtedy nomadami, a ich atutem militarnym

Bardziej szczegółowo

Odległość kątowa. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1

Odległość kątowa. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1 Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1 Rok 2015 1. Wstęp teoretyczny Patrząc na niebo po zachodzie Słońca mamy wrażenie, że znajdujemy się pod rozgwieżdżoną kopułą. Kopuła ta stanowi połowę tzw.

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne*

Podstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne* Podstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne* Agnieszka Obłąkowska-Mucha WFIiS, Katedra Oddziaływań i Detekcji Cząstek, D11, pok. 111 amucha@agh.edu.pl http://home.agh.edu.pl/~amucha * Resnick, Halliday,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z przyrody dla wątku geografia

Wymagania edukacyjne z przyrody dla wątku geografia Wątek tematyczny Lp. Sugerowany temat lekcji Poziom wymagań (pismem półgrubym zaznaczone zostały wymagania z podstawy programowej) dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Metoda naukowa i

Bardziej szczegółowo

Twierdzenie Pitagorasa. Autor. Wstęp. Pitagoras. Dariusz Kulma

Twierdzenie Pitagorasa. Autor. Wstęp. Pitagoras. Dariusz Kulma Twierdzenie Pitagorasa Autor Dariusz Kulma Wstęp Myli się ten kto myśli, że najbardziej znane twierdzenie na świecie dotyczące geometrii czyli twierdzenie Pitagorasa zawdzięczamy tylko samemu Pitagorasowi.

Bardziej szczegółowo

PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną)

PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną) PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną) NR PROGRAMU: DKOS 4015 90/02. I. Dzieje najdawniejsze - źródła archeologiczne i materialne do dziejów najdawniejszych, - systemy periodyzacji

Bardziej szczegółowo

Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego

Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego 27 sierpnia 2006 roku nastąpiło zbliżenie Wenus do Saturna na odległość 0,07 czyli 4'. Odległość ta była kilkanaście razy większa niż średnica tarcz

Bardziej szczegółowo

ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013

ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe

Bardziej szczegółowo

KONKURS ASTRONOMICZNY

KONKURS ASTRONOMICZNY SZKOLNY KLUB PRZYRODNICZY ALTAIR KONKURS ASTRONOMICZNY ETAP PIERWSZY 1. Jakie znasz ciała niebieskie? Gwiazdy, planety, planety karłowate, księŝyce, planetoidy, komety, kwazary, czarne dziury, ciemna materia....

Bardziej szczegółowo

1. Zwierzęta w świecie Biblii 1

1. Zwierzęta w świecie Biblii 1 Wstęp 1. Zwierzęta w świecie Biblii 1 Stworzenie i upadek Podstawowym zadaniem Biblii jest przekazanie treści religijnych, jednak jest ona także dziełem artystycznym wysokiej klasy. Stąd, mówiąc o Biblii,

Bardziej szczegółowo

Opozycja... astronomiczna...

Opozycja... astronomiczna... Opozycja... astronomiczna... Pojęcie opozycja bez dodatków ją bliżej określających jest intuicyjnie zrozumiałe. Wyraz ma swoją etymologię łacińską - oppositio i oznacza przeciwstawienie. Przenosząc to

Bardziej szczegółowo

Zestaw 1. Rozmiary kątowe str. 1 / 5

Zestaw 1. Rozmiary kątowe str. 1 / 5 Materiały edukacyjne Tranzyt Wenus 2012 Zestaw 1. Rozmiary kątowe Czy zauważyliście, że drzewo, które znajduje się daleko wydaje się być dużo mniejsze od tego co jest blisko? To zjawisko nazywane jest

Bardziej szczegółowo

Gimnazjum klasy I-III

Gimnazjum klasy I-III Tytuł pokazu /filmu ASTRONAWIGATORZY doświadczenia wiąże przyczynę ze skutkiem; - uczeń podaje przybliżoną prędkość światła w próżni, wskazuje prędkość światła jako - nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych;

Bardziej szczegółowo

Osiągnięcia ponadprzedmiotowe

Osiągnięcia ponadprzedmiotowe Osiągnięcia ponadprzedmiotowe W rezultacie kształcenia matematycznego w klasie 3 gimnazjum uczeń potrafi: Umiejętności konieczne i podstawowe czytać teksty w stylu matematycznym wykorzystywać słownictwo

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian Na rysunku przedstawiono siłę, którą kula o masie m przyciąga kulę o masie 2m.

Sprawdzian Na rysunku przedstawiono siłę, którą kula o masie m przyciąga kulę o masie 2m. Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian 1. 1. Orbita każdej planety jest elipsą, a Słońce znajduje się w jednym z jej ognisk. Treść tego prawa podał a) Kopernik. b) Newton. c) Galileusz. d) Kepler..

Bardziej szczegółowo

Filozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna

Filozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna Filozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna 2009-09-04 Plan wykładu 1 Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie 2 3 Jońska filozofia przyrody - problematyka Centralna problematyka filozofii

Bardziej szczegółowo

Poznajemy małe ciała niebieskie Układu Słonecznego.

Poznajemy małe ciała niebieskie Układu Słonecznego. Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w /2015 roku Cel główny: Poznajemy małe ciała niebieskie Układu Słonecznego. Cele pomocnicze: 1. Poznajemy obiekty Układu Słonecznego (US) nie będące planetami komety,

Bardziej szczegółowo

Mezopotamia. Kodeks Hammurabiego.

Mezopotamia. Kodeks Hammurabiego. Literka.pl Mezopotamia. Kodeks Hammurabiego. Data dodania: 2011-05-24 16:27:11 Autor: Anna Zarzycka-Tomalska Treści programowe: powstanie państwa babilońskiego Kodeks Hammurabiego Osiągnięcia cywilizacyjne

Bardziej szczegółowo

Niebo nad nami Styczeń 2018

Niebo nad nami Styczeń 2018 Niebo nad nami Styczeń 2018 Comiesięczny kalendarz astronomiczny STOWARZYSZENIE NA RZECZ WIEDZY I ROZWOJU WiR KOPERNIK WWW.WIRKOPERNIK.PL CZARNA 857, 37-125 CZARNA TEL: 603 155 527 E-MAIL: kontakt@wirkopernik.pl

Bardziej szczegółowo

HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE

HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA I PRAHISTORIA Czas w historii. Klasyfikacja źródeł historycznych. Pradzieje ludzkości. Ocena dopuszczająca: zna pojęcia źródło historyczne, era ; zlokalizuje

Bardziej szczegółowo

(1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad

(1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód. (3) I rzekł Bóg: Niech stanie się światłość.

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA

SPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA SPIS TREŚ CI Wprowadzenie... 5 Przedmowa Rufina... 45 KSIĘGA PIERWSZA Przedmowa... 51 ROZDZIAŁ I. O Bogu... 58 (1 3. Bóg Istota niecielesna. 4 7. Bóg jest duchem. 8 9. Bóg jest niepodzielny.) Fragmenty

Bardziej szczegółowo

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy 14. Kule (3 pkt) Dwie małe jednorodne kule A i B o jednakowych masach umieszczono w odległości 10 cm od siebie. Kule te oddziaływały wówczas

Bardziej szczegółowo

W poszukiwaniu nowej Ziemi. Andrzej Udalski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego

W poszukiwaniu nowej Ziemi. Andrzej Udalski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego W poszukiwaniu nowej Ziemi Andrzej Udalski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego Gdzie mieszkamy? Ziemia: Masa = 1 M E Średnica = 1 R E Słońce: 1 M S = 333950 M E Średnica = 109 R E Jowisz

Bardziej szczegółowo

Układ słoneczny, jego planety, księżyce i planetoidy

Układ słoneczny, jego planety, księżyce i planetoidy Układ słoneczny, jego planety, księżyce i planetoidy Układ słoneczny składa się z ośmiu planet, ich księżyców, komet, planetoid i planet karłowatych. Ma on około 4,6 x10 9 lat. W Układzie słonecznym wszystkie

Bardziej szczegółowo

1. Nazwij zaznaczone na mapkach cywilizacje. Naucz się odnajdywać te cywilizacje na mapkach różnego typu (także współczesnych)

1. Nazwij zaznaczone na mapkach cywilizacje. Naucz się odnajdywać te cywilizacje na mapkach różnego typu (także współczesnych) ............ CYWILIZACJE STAROŻYTNEGO WSCHODU 1. Nazwij zaznaczone na mapkach cywilizacje. Naucz się odnajdywać te cywilizacje na mapkach różnego typu (także współczesnych) 2. Przeczytaj uważnie tekst,

Bardziej szczegółowo

Słowo wstępne. Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2)

Słowo wstępne. Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2) Słowo wstępne Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2) Człowiek od początku przez Boga powołany do pracy: uczyńmy

Bardziej szczegółowo

Układ słoneczny. Rozpocznij

Układ słoneczny. Rozpocznij Układ słoneczny Rozpocznij Planety układu słonecznego Mapa Merkury Wenus Ziemia Mars Jowisz Saturn Neptun Uran Sprawdź co wiesz Merkury najmniejsza i najbliższa Słońcu planeta Układu Słonecznego. Jako

Bardziej szczegółowo

JAK MATEMATYKA POZWALA OPISYWAĆ WSZECHŚWIAT. 1 Leszek Błaszkiewicz

JAK MATEMATYKA POZWALA OPISYWAĆ WSZECHŚWIAT. 1 Leszek Błaszkiewicz JAK MATEMATYKA POZWALA OPISYWAĆ WSZECHŚWIAT 1 Leszek Błaszkiewicz 2 Matematyka w Astrometrii Matematyka w Astrometrii Astrometria (astronomia pozycyjna) najstarszy dział astronomii zajmujący się pomiarami

Bardziej szczegółowo

Ruchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku

Ruchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku Ruchy planet planety wewnętrzne: Merkury, Wenus planety zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton Ruch planet wewnętrznych zachodzi w cyklu: koniunkcja dolna, elongacja wschodnia, koniunkcja

Bardziej szczegółowo

ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE

ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE ŚWIATOPOGLĄD względnie stały zespół sądów (często wartościujących), przekonań i opinii na temat otaczającego świata czerpanych z rozmaitych dziedzin kultury, głównie z nauki, sztuki,

Bardziej szczegółowo

Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną

Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną Katarzyna Mikulska Zimowe Warsztaty Naukowe Naukowe w Żninie, luty 2014 Wszyscy doskonale znamy teorię Wielkiego Wybuchu. Wiemy, że Wszechświat się rozszerza,

Bardziej szczegółowo

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. OKROPNIE WYCZERPUJĄCE TESTY MAGICZNE WRÓŻBIARSTWO GRUDZIEŃ 2012 Instrukcja dla zdających:

Bardziej szczegółowo

SPRAWDZIAN NR Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową.

SPRAWDZIAN NR Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową. SPRAWDZIAN NR 1 IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Siłę powodującą ruch Merkurego wokół Słońca

Bardziej szczegółowo

Ruch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego

Ruch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego Ruch obiegowy Ziemi Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega Słońce po drodze zwanej orbitą ma ona kształt lekko wydłużonej elipsy Czas pełnego obiegu wynosi 365 dni 5 godzin 48 minut i 46 sekund okres ten nazywamy

Bardziej szczegółowo

Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN

Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Początek Młody miłośnik astronomii patrzy w niebo Młody miłośnik astronomii

Bardziej szczegółowo

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Mitologia. Najważniejsze zagadnienia

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Mitologia. Najważniejsze zagadnienia Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl Wypracowania Mitologia Najważniejsze zagadnienia Wydawnictwo Psychoskok, 2013 Copyright by Wydawnictwo Psychoskok, 2013 Copyright by wiedza24h.pl Wszelkie prawa zastrzeżone.

Bardziej szczegółowo

Fizyka i Chemia Ziemi

Fizyka i Chemia Ziemi Fizyka i Chemia Ziemi Temat 4: Ruch geocentryczny i heliocentryczny planet T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM Układ Planetarny - klasyfikacja. Planety grupy ziemskiej: Merkury Wenus Ziemia Mars 2. Planety

Bardziej szczegółowo

Elementy kosmologii i antropologii chrześcijańskiej

Elementy kosmologii i antropologii chrześcijańskiej Jaką prawdę o świecie i o człowieku przekazuje nam Księga Rodzaju? Na podstawie dwóch opisów stworzenia: Rdz 1,1 2,4 oraz Rdz 2, 5 25 YouCat 44-48 56-59 64-66 1) Wszystko pochodzi od Boga. Albo ujmując

Bardziej szczegółowo

CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY. CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?

CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY. CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA? MOTYW ZAĆMIENIA SŁOŃCA S W POWIEŚCI I FILMIE FARAON M CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY TEś CHOĆBY SZANSA MOśLIWO LIWOŚCI? CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne do poszczególnych działów programowych - klasa VI

Wymagania edukacyjne do poszczególnych działów programowych - klasa VI Wymagania edukacyjne do poszczególnych działów programowych - klasa VI WSZECHŚWIAT I ZIEMIA Omawia budowę i zastosowanie kalendarza Podaje różnice między planetami a gwiazdami Podaje przykłady świadczące

Bardziej szczegółowo

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje

Bardziej szczegółowo

Lutowe niebo. Wszechświat Kopernika, De revolutinibus, 1566 r.

Lutowe niebo. Wszechświat Kopernika, De revolutinibus, 1566 r. Lutowe niebo I znowu możemy nieco uwagi poświęcić Mikołajowi Kopernikowi, którego 545 rocznica urodzin przypada 19 lutego. Postać ta do dziś stanowi inspirację nie tylko dla astronomów, ale i osób związanych

Bardziej szczegółowo

24 godziny 23 godziny 56 minut 4 sekundy

24 godziny 23 godziny 56 minut 4 sekundy Ruch obrotowy Ziemi Podstawowe pojęcia Ruch obrotowy, inaczej wirowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun Północny i Biegun Południowy.

Bardziej szczegółowo

VIII POWIATOWY KONKURS ASTRONOMICZNY COPERNICUS REGULAMIN

VIII POWIATOWY KONKURS ASTRONOMICZNY COPERNICUS REGULAMIN VIII POWIATOWY KONKURS ASTRONOMICZNY COPERNICUS REGULAMIN Lidzbark 2016 1 Konkurs z astronomii dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych organizuje się na zasadach określonych w niniejszym regulaminie.

Bardziej szczegółowo

Elementy astronomii w geografii

Elementy astronomii w geografii Elementy astronomii w geografii Prowadzący: Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl Podstawowe podręczniki: Jan Mietelski, Astronomia w geografii Eugeniusz Rybka, Astronomia ogólna Podręczniki uzupełniające:

Bardziej szczegółowo

Argument teleologiczny

Argument teleologiczny tekst Argument teleologiczny i piąta droga św. Tomasza z Akwinu Argument z celowości 1. W świecie obserwujemy celowe działanie rzeczy, które nie są obdarzone poznaniem (np. działanie zgodnie z prawami

Bardziej szczegółowo

Twierdzenie Pitagorasa

Twierdzenie Pitagorasa Imię Nazwisko: Paweł Rogaliński Nr indeksu: 123456 Grupa: wtorek 7:30 Data: 10-10-2012 Twierdzenie Pitagorasa Tekst artykułu jest skrótem artykułu Twierdzenie Pitagorasa zamieszczonego w polskiej edycji

Bardziej szczegółowo

Konkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy

Konkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 60 minut. 1. 11 kwietnia 2017 roku była pełnia Księżyca. Pełnia w dniu 11 kwietnia będzie

Bardziej szczegółowo

Grawitacja - powtórka

Grawitacja - powtórka Grawitacja - powtórka 1. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub, jeśli jest A. Jednorodne pole grawitacyjne istniejące w obszarze sali lekcyjnej jest wycinkiem centralnego

Bardziej szczegółowo

Starożytna Grecja. Agnieszka Wojewoda

Starożytna Grecja. Agnieszka Wojewoda Starożytna Grecja Agnieszka Wojewoda Spis treści Położenie Grecji O Grecji słów kilka Starożytna Grecja Bogowie i boginie Grecji Grecki teatr Igrzyska olimpijskie Agora Sztuka grecka Podsumowanie Położenie

Bardziej szczegółowo

Liczby babilońskie są kombinacją trzech znaków;

Liczby babilońskie są kombinacją trzech znaków; Cyfry różnych narodów i epok 1 Człowiek potrafił liczyć już w epoce pierwotnej. Liczba 55 jest pierwsza liczbą, której zapis zachował się do tego czasu. W 1937 r. znaleziono w Czechach kość wilka, pochodzącą

Bardziej szczegółowo

Dowody na istnienie Boga

Dowody na istnienie Boga Każdy człowiek byłby wzorowym chrześcijaninem, jeżeli istniałyby stuprocentowe dowody na istnienie Boga. Ale wtedy człowiek byłby pozbawiony wolnej woli i ze strachu przed Bogiem, zachowywałby się poprawnie.

Bardziej szczegółowo

Co ma wspólnego czarna dziura i woda w szklance?

Co ma wspólnego czarna dziura i woda w szklance? Co ma wspólnego czarna dziura i woda w szklance? Czarne dziury są obiektami tajemniczymi i fascynującymi, aczkolwiek część ich właściwości można oszacować przy pomocy prostych równań algebry. Pokazuje

Bardziej szczegółowo

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA LISTOPAD 2013 Instrukcja dla

Bardziej szczegółowo