PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI WSZEDZIEŃ NA LATA

Transkrypt

1 Załącznik do uchwały Nr XLIV/487/10 Rady Gminy Postomino z dnia 02 sierpnia 2010 r. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI WSZEDZIEŃ NA LATA LIPIEC 2010 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

2 SPIS TREŚCI: 1. Charakterystyka miejscowości Położenie Miejscowość w statystyce Historia miejscowości Przestrzenna struktura miejscowości.7 2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości Zasoby przyrodnicze Dziedzictwo kulturowe Legendy związane ze Wszedzieniem Infrastruktura społeczna, obiekty i tereny Gospodarka i rolnictwo Kapitał społeczny i ludzki Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Wszedzień Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną.14 Literatura 15 2

3 1. Charakterystyka miejscowości 1.1. Położenie Miejscowość Wszedzień położona jest w województwie zachodniopomorskim, w powiecie sławieńskim, na terenie Gminy Postomino. Miejscowość znajduje się w odległości 15 km na wschód od Darłowa oraz ok. 8 km od Jarosławca i Morza Bałtyckiego. Pomiędzy Wszedzieniem a Chudaczewem na przedpolu wału morenowego znajdują się kemy, są to owalne lub wałowe formy w wysokości 5-10 metrów zbudowane z piasków i mułków limonoglacjalnych, powstałe wskutek działalności wód roztopowych. Na zachód od Wszędzienia wał morenowy jest rozcięty przez rynnę subglacjalną. W centralnej części wysokość jej krawędzi przekracza 25 metrów. Ryc. 1. Położenie miejscowości Wszedzień Źródło: 3

4 1.2. Miejscowość w statystyce Tabela 1. Charakterystyka struktury ludności miejscowości Wszedzień Wyszczególnienie Stan na 2009 Stan ludności ogółem w tym 131 Ludność w wieku przedprodukcyjnym (0 18 lat) Ludność w wieku produkcyjnym Kobiety (18 59 lat) / Mężczyźni (18-64 lat ) Ludność w wieku poprodukcyjnym Kobiety (60 lat i więcej) / Mężczyźni (65 lat i więcej) 42 K-36 M-36 K 11 M - 6 Źródło: Urząd Gminy Postomino WYSZCZEGÓLNIENIE Tabela 2. Struktura gruntów w miejscowości Wszedzień powierzchnia w ha Powierzchnia miejscowości ogółem, w tym: 333,8122 Użytki rolne ogółem, w tym: 187,3633 Sady 0,4600 Łąki 60,5200 Pastwiska 21,0292 Lasy 39,0681 Tereny różne 0,0300 Nieużytki 4,0219 Tereny komunikacyjne - drogi 11,4400 Tereny budowlane 6,2791 Tereny budowlane inwestycyjne 0,0006 Tereny budowlane puste 0,1800 Tereny zielone 1,2500 Grunty pod wodami płynącymi 0,4700 Grunty pod wodami stojącymi 1,7000 Źródło: Urząd Gminy Postomino 4

5 1.3. Historia miejscowości Wieś posiada rodowód średniowieczny, została wymieniona po raz pierwszy w dokumencie z 1456 r. Należała wtedy do urzędu darłowskiego, a chłopi pracowali w folwarku w Drozdowie. Wszedzień: Schoddin (1618), Scheddin nazwa niemiecka, substytucje (adaptacje) nazw słowiańskich, prymarne (1628), Schedin (1780), Wszedzin (1934), Wszędzień, Wszędzin nazwa polska, resubstytucje ( ), Wszedzień (1951). Liczba ludności w 1818 roku wynosiła 113, w , w , w , w , w osób. Liczba gospodarstw rolnych w 1871 roku wynosiła 39, w , w , w i w W 1864 roku powierzchnia wsi wraz z gruntami wynosiła 353,7 ha, w ha, a w ,2 ha. W 1950 roku wieś zamieszkiwało 128 osób, w , w , w , w , w 2006 roku 122. W latach 30-tych XX wieku większość mieszkańców wsi zajmowała się rolnictwem. Tylko 26 pracowało w rzemiośle i handlu. W wiosce była gospoda z pełnym zapleczem kuchennym i sklep (nr 5), posterunek milicji (nr 3), poczta (do 1946 roku), tartak (do 1950 roku). Mieszkało 4 cieśli, technik budowlany, kołodziej, stolarz, murarz, 2 krawców, 2 szewców, handlarz ryb, nadzorca dróg, sołtys (ostatnim niemieckim sołtysem był Paul Segler). 5 gospodarstw rolnych miało powierzchnię poniżej 5 ha, 7 do 10 ha, 5 do 20 ha, 6 powyżej 20 ha. Największe gospodarstwo należało do Friedricha Schwarza i liczyło 58 hektarów. Działały: stowarzyszenie weteranów wojennych, ochotnicza straż pożarna, była remiza i strzelnica. Wojska radzieckie wkroczyły do Wszędzienia 7 marca 1945 roku. Ludność niemiecka została wysiedlona w grudniu 1945 i w 1946 roku. W latach miejscowość należała administracyjnie do województwa słupskiego. Obecnie na terenie wsi znajdują się 23 budynki, a gospodarstw domowych jest 29, w tym 6 to gospodarstwa rolne. 5

6 Sołtysi: Zygmunt Gibaszek Zenon Bartnik Wincenty Kaczorek Błażej Gibaszek 2007 obecnie Maria Lech-Szajner Początki osadnictwa Na terenie sołectwa Wszedzień, Konserwator zabytków wprowadził strefę względnej ochrony archeologicznej, zanotowano cmentarzysko kultury pomorskiej oraz osadę kultury wielbarskiej. We wczesnej epoce żelaza nastąpiło rozbicie dużych struktur społecznych (a tym samym osadniczych) na rozproszone, lokalne wspólnoty kultury pomorskiej, czego przykładem są rodzinne cmentarzyska z grobami skrzynkowymi na terenie wsi Wszedzień, przy jednoczesnym braku stabilizacji osadniczej w postaci dużych osad. Na przełomie er, na podłożu łużycko-pomorskim, powstają mikroregiony osadnicze kultury oksywskowielbarskiej złożone z cmentarzysk i osad, takich jak Jarosławiec, Postomino, Korlino, Pieńkowo, Staniewicz, Górsko czy Bylica, a w tym również i Wszedzień. Na terenie Wszedzienia stanowisko archeologiczne stanowi osadnictwo wczesnośredniowieczne oksywsko-wielbarskie VIII i IX wieku. Zarys dziejów badań archeologicznych Dzięki wnikliwej penetracji i publikacjom archeologa-amatora Dietera van Kleista właściciela majątku w Tychowie Sławieńskim, udało się odnotować informacje, że w dawnych szkołach we Wszedzieniu, w Wilkowicach, Złakowie, Dzierżęcinie przechowywane były narzędzia kamienne i krzemienne oraz popielnice z grobów ciałopalnych, które z czasem trafiły do rąk kolekcjonerów indywidualnych lub do muzeum w Darłowie. We wszedzińskiej szkole przechowywana była również bransoleta otwarta o średnicy 6,1-5,1 cm, która jako jedyna zachowała się ze skarbu bagiennego ze Złakowa. Niestety nie jest znany jej dalszy los. Plemiona kultury pomorskiej Podczas niszczenia cmentarzysk we Wszedzinie, Korlinie, Jarosławcu uratowano popielnice, które teraz znajdują się w koszalińskim muzeum. 6

7 Przy szosie pomiędzy Wszedzieniem a Naćmierzem prowadzone były w 1972 roku badania sondażowe i w piaśnicy odkryto jamę gospodarczą. Znaleziono tam 150 fragmentów naczyń kultury pomorskiej z wczesnego okresu epoki żelaza. Szkoły w okolicach Postomina szkoła we Wszedzieniu Do jednoklasowej szkoły, znajdującej się w środku wsi, uczęszczało uczniów. Ostatnim niemieckim nauczycielem był Heinrich Bőttcher. Wcześniej uczyli: Rossow, Brunlip, Knop. Łącko było siedzibą parafii, która obejmowała następujące miejscowości: Łącko. Korlino, Naćmierz, Jeziorzany, Wszedzień, Wicko, Wicko Morskie, Królewo i Królewice Przestrzenna struktura miejscowości Wszedzień leży w ciągu wzniesień przy drodze prowadzącej ze Sławna do Jarosławca. Jest typem ulicówki wielodrożnej, pierwotnie miała formę wydłużonej okolnicy. Owalnicowy plac do niedawna znajdował się w północnej części wsi, teraz na jego miejscu powstała zatoka autobusowa. Od wschodu i południa Wszedzień otaczają lasy. Wieś położona 8,5 km na zachód od Postomina. Wszędzień leży w centrum gminy, na terenie o dużych deniwelacjach i atrakcyjnym krajobrazie. Istnieje możliwość budowy z wykorzystaniem starych lokalizacji po zlikwidowanych obiektach na skraju sąsiadującego lasu. 2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości 2.1. Zasoby przyrodnicze Na terenie Wszedzienia znajdowało się niewielkie zarejestrowane złoże torfu, którego zasoby zostały już wyczerpane i eksploatację zakończono. Na terenie gminy Postomino ochroną objęta jest znaczna połać jej powierzchni w postaci obszaru chronionego krajobrazu. W wyniku inwentaryzacji przyrodniczej na terenie gminy stwierdzono występowanie wielu obszarów o wysokich walorach przyrodniczych. W większości przypadków są to siedliska naturalnych zbiorowisk roślinnych, cennych w skali regionalnej (Pomorza, Polski, Europy), stanowiące ostoje przedstawicieli rzadkiej, zagrożonej i ginącej flory oraz fauny. Zachowanie tych obszarów w obecnym stanie lub wspomaganie zachodzących w ich obrębie procesów regeneracyjnych, wymaga ochrony konserwatorskiej. 7

8 Obszary i obiekty na terenie gminy zasługujące na prawną ochronę i powołanie na podstawie ustawy o ochronie przyrody podzielić można na następujące grupy: użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, pomniki przyrody. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Wzgórza Barzowickie - rozciąga się pomiędzy miejscowościami: Barzowice (poza zachodnią granicą gminy), Dzierżęcin, Karsino, Wszędzień oraz Bylica. W granicach obiektu znajduje się kompleks leśny Nadleśnictwa Sławno obręb Stary Kraków. Celem ochrony jest zachowanie kompleksu starodrzewów żyznych, wieloaspektowych lasów liściastych, zajmujących grzbiet i stoki równoleżnikowo przebiegającego pasma moreny czołowe, ich charakterystycznego układu przestrzennego oraz otaczających je zbiorowisk krzewów - tzw. czyżni. W skład kompleksu leśnego wchodzą powierzchnie zróżnicowanych w zależności od stopnia nachylenia i ekspozycji, postaci grądu subatlantyckiego, żyznej buczyny niżowej, kwaśnej buczyny niżowej oraz zabagnionego łęgu jesionowo-olszowego. W strefie ekotonalnej na granicy zbiorowisk leśnych i otaczających je upraw rolnych, pastwisk lub silnie zadarnionych i miejscami zadrzewionych ugorów, występują zbiorowiska oszyjkowe w postaci pasów krzewiastych czyżni, formacji spotykanej rzadko na terenie Pomorza Środkowego. Występują tu również liczne gatunki charakterystyczne dla żyznych lasów liściastych, zwłaszcza z grupy geofitów wiosennych. Jest to teren o żywej rzeźbie czołowomorenowej, skomplikowanej budowie geologicznej (zaburzenia glacitektonicznej) i o zróżnicowanej litologii osadów występujących na powierzchni (glinam iły trzeciorzędowe, iły zastoiskowe, piaski, mułki i żwiry). Rzeźba glacigeniczna przekształcona przez procesy denudacyjne (dolinki denudacyjne) i erozyjne (jary). 8

9 2.2. Dziedzictwo kulturowe W wiosce zachowały się nieliczne chałupy z l połowy XIX, dominują dwa typy zabudowy. Zagroda zamknięta od frontu domem bramnym, z domem mieszkalnym z tyłu zagrody oraz zagroda z domem mieszkalnym od frontu i stojącymi za nim budynkami gospodarczymi. Budynki są wykonane w konstrukcji ryglowej (nr 14, 15, 16) lub z cegły (nr 2, 3, 6, 7). We wsi znajdują się budynki mieszkalne znajdujące się pod stałą opieką konserwatorską (nr 15, 21, 22, 23, 26, 27), w tym: dwa budynki mieszkalne z XIX wieku, w tym jeden piętrowy, domy szachulcowe (zagroda nr 21, 24, 26 i 31), budynek bramny (nr 24) i przejazd z ozdobnymi zastrzałami z 1818 roku oraz stodoła z 1837 roku (nr 21). 9

10 Legendy związane ze Wszedzieniem Skarb koło Wszedzienia Idąc ze Wszedzienia do Masłowic na północnym skraju lasu mija się tak zwane miejsce składania ofiar. Polana otoczona jest świerkowym płotem, a pomiędzy czterema dębami leżą kamienie ze zniszczonego grobu kurhanowego. To podobno było słowiańskie miejsce ofiarne. Zagrzebano tu także niezliczone skarby. Prawdopodobnie poszukiwacze skarbów otoczyli i zniszczyli grób, ale skarbu nie znaleźli. Leży on tam do dziś. Góra ludzkich kości Na wschód od Darłowa w kierunku Wicka Morskiego Bałtyk jest szczególnie niebezpieczny - ciągną się tu zdradliwe, zwłaszcza dla żeglugi, prądy morskie. Można powiedzieć, że dno morskie jest tu jednym wielkim cmentarzyskiem. Najczęściej tonęły statki miedzy Jarosławcem a Wickiem Morskim. Piraci wykorzystywali niekorzystne dla żeglugi warunki i napadali na statki, potem je rabując. Jeszcze za czasów Bogusława modlono się w kościołach o błogosławieństwo dla marynarzy i statków. Pewne jest, że i Darłowianie brali udział w napadach na statki. Plaga napadów pirackich była bardzo duża w XIV stuleciu. Załogi obrabowanych statków były bezlitośnie zabijane. Ciała marynarzy piraci zakopywali na górce miedzy Naćmierzem a Wszedzieniem, ukrywając w ten sposób swoje zbrodnicze czyny. Jeszcze niedawno, kiedy brano z tej górki piasek na budowę, często znajdowano ludzkie kości. Stąd jej nazwa: Górka kościana. 10

11 Jak powstało jezioro Wicie Na wzgórzu między Dzierżęcinem a Wszedzieniem żył w dawnych czasach olbrzym, który bardzo dokuczał ludziom. Pewnego razu zdecydował: Wypiję Bałtyk. Położył się na brzuchu i pił tak długo, aż opuściły go siły. Mimo, że pił sporo, wody z morza nie ubywało, przybywało zaś w jego ogromnym brzuchu. W końcu brzuch pękł, a woda rozlała się do dolinek, za wydmami, wypełniając je. I tak powstało jezioro Kopań. Dusze zmarłych w piekielnych górach W Górach Piekielnych między Dzierżęcinem w Wszedzinem od czasu do czasu pojawiają się dusze zmarłych, które tworzą coś w rodzaju pochodu. Słychać wówczas wycie wilków, hukanie sów i ogromny hałas to dziki myśliwy ciągnie za swoim niesamowitym orszakiem. Biada samotnemu wędrowcowi, który musi dołączyć do orszaku i dążyć za myśliwym-zjawą i służyć mu do dnia Sądu Ostatecznego Infrastruktura społeczna, obiekty i tereny W miejscowości Wszedzień w centrum wsi znajduje się przystanek autobusowy i krzyż przydrożny. W północnej części wsi znajduje się staw p-poż. Obecnie miejscowość nie posiada żadnego miejsca strategicznego, w którym mogłoby skupiać się życie kulturalnosportowe. W centrum wsi znajduje się świetlica wiejska, której zły stan techniczny powoduje, że może ona nadawać się jedynie do rozbiórki. Priorytetową inwestycją dla mieszkańców wsi jest budowa sali wiejskiej, która będzie stanowić centrum kulturalne miejscowości. 11

12 2.4. Gospodarka i rolnictwo Na terenie miejscowości nie znajdują się żadne zakłady usługowe. We Wszedzieniu funkcjonują 22 gospodarstwa rolne, z których 7 posiada powierzchnię powyżej 15 ha; 5 gospodarstw posiada powierzchnię 1-2 ha a 10 o powierzchni 2-15 ha Kapitał społeczny i ludzki Mieszkańcy miejscowości Wszedzień wykazują się wysoką aktywnością społeczną. Na szczególne uznanie zasługuje Sołtys wsi p. Maria Lech-Szajner, która jest inicjatorką różnorodnych działań kulturalno-społecznych. Dzięki Jej staraniom organizowany jest wypoczynek letni i zimowy dla dzieci, zajęcia artystyczne czy też inne imprezy okolicznościowe. Sołectwu Wszedzień już dwukrotnie udało się pozyskać dofinansowanie do realizowanych projektów z Fundacji Wspomagania Wsi. W edycji 2010 konkursu Pożyteczne Wakacje sołectwo otrzymało dofinansowanie w wysokości zł na realizację projektu pn. Słoneczna wieś - dajmy coś od siebie. 3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Wszedzień Mocne strony: -możliwość rozwoju funkcji agroturystycznych miejscowości -atrakcyjne położenie wzdłuż drogi powiatowej biegnącej do Jarosławca -duża aktywność społeczna mieszkańców Słabe strony: -brak miejsc do spędzania czasu wolnego - brak infrastruktury sportowo rekreacyjnej - stan techniczny świetlicy wiejskiej Podsumowanie określające szanse oraz zagrożenia w miejscowości Szanse - Rozwój inwestycji agroturystycznych - Poprawa komunikacji między sołectwami - Rozwój infrastruktury sportowo rekreacyjnej - Możliwości spędzania wolnego czasu przez dzieci i młodzież - Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości 12

13 Zagrożenia - patologie - uzależnienia - emigracja młodych ludzi 4. Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców Obecnie miejscowość Wszedzień nie posiada odpowiedniej infrastruktury społecznokulturalno-sportowej. W centrum wsi znajduje się świetlica wiejska, która nadaje się jedynie do rozbiórki. Miejscowość nie posiada ani placu zabaw ani boiska sportowego. W miejscowości znajduje się jedynie przystanek autobusowy i przydrożny krzyż. Obszarem o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców będzie teren znajdujący się w północnej części wsi, na którym planuje się budowę sali wiejskiej wraz zagospodarowaniem otoczenia (boisko, plac zabaw, ogrodzenie). Teren na którym planuje się w/w inwestycję jest obsadzony drzewami liściastymi i iglastymi i zgodnie z planem miejscowym wydzielona część działki nadaje się na realizację budynku świetlicy wiejskiej. Teren jest płaski, bez wzniesień i dołów i przylega bezpośrednio do drogi wiejskiej. Priorytetową inwestycją dla mieszkańców wsi jest budowa sali wiejskiej, która będzie stanowić centrum kulturalne miejscowości. Na tym obszarze będzie się koncentrować życie kulturalno-społeczne. Po zakończeniu inwestycji obszar ten sprzyjać będzie nawiązywaniu kontaktów społecznych, gdyż dzieci i młodzież będą mieć miejsce, gdzie będą mogły spędzać czas wolny. Powstanie infrastruktura, w której będą mogły odbywać się imprezy okolicznościowe, zebrania wiejskie, zajęcia dla dzieci i młodzieży. 13

14 5. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną Nazwa zadania Budowa świetlicy wiejskiej w miejscowości Wszedzień Zagospodarowanie terenu wokół świetlicy wiejskiej w miejscowości Wszedzień Oznakowanie rowerowo-pieszego szlaku turystycznego Stworzenie wioski tematycznej SŁONECZNA WIEŚ Nakłady całkowite w zł Tabela 3. Planowane zadania inwestycyjne Cel Przeznaczenie Harmonogram Źródło dofinansowania realizacji poprawa poziomu infrastruktury społecznej - poprawa jakości życia na obszarach wiejskich -kształtowanie obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców poprawa poziomu infrastruktury społecznej - poprawa jakości życia na obszarach wiejskich -kształtowanie obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców podniesienie atrakcyjności turystycznej gminy - poprawa jakości życia na obszarach wiejskich podniesienie atrakcyjności turystycznej wsi Wszedzień i Gminy Postomino - poprawa jakości życia na obszarach wiejskich dla mieszkańców sołectwa Wszedzień, szczególnie dla dzieci i młodzieży dla mieszkańców sołectwa Wszedzień, szczególnie dla dzieci i młodzieży dla mieszkańców gminy oraz turystów spędzających aktywnie czas wolny dla turystów wypoczywających na terenie Gminy Postomino PROW Odnowa i rozwój wsi Środki własne Gminy Postomino 2013 PROW Leader Środki własne Gminy Postomino PROW Leader PROW Leader 14

15 Literatura: 1. Historia i kultura ziemi sławieńskiej, tom III Gmina Postomino, pod red. Rączkowski W., Sroka J., Sławno Świetlicka A., Wisławska E., Słownik historyczny miast i wsi województwa słupskiego : przewodnik bibliograficzny, Słupsk Waloryzacja przyrodnicza Gminy Postomino, Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, Szczecin Legendy Ziemi Sławieńskiej. Legendy z Postomina i Jarosławca, J. Sroka, wydawnictwo REGION, Gdynia 2006, s.72-73, 75-76, Mapa szlaków turystycznych gmin nadmorskich województwa słupskiego, wydawca: Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej przy współudziale Zarządów Gmin: Smołdzino, Główczyce, Wicko, Postomino, Łeba, Ustka, Słupsk Wywiad z byłym sołtysem Błażejem Gibaszek. 7. Wywiad i zbiór materiałów o wsi Wszędzień, Maria Lech-Szajner, czerwiec