BIULETYN DOLNOŚLĄSKIEJ IZBY APTEKARSKIEJ. Listopad Kolejne zmiany!...3

Transkrypt

1 Listopadowa zaduma str. 26

2

3 11/208 BIULETYN DOLNOŚLĄSKIEJ IZBY APTEKARSKIEJ Listopad 2010 W numerze: Refleksje Prezesa Kolejne zmiany!...3 Gorący temat Ocena zmian na listach refundacyjnych zawartych w projekcie rozporządzenia Ministra Zdrowia przekazanym do uzgodnień zewnętrznych w dniu 11 listopada 2010 r....4 Ze świata Informacja Departamentu Spraw Zagranicznych NRA Klub Seniora Informacje z DIA Jak wypełnić kartę ciągłego szkolenia? Szanowni Państwo, Członkowie DIA! Nauka - szkolenia Euceryna podłoże do maści recepturowych Wybrane doniesienia o bezpieczeństwie stosowania leków Wydział Farmaceutyczny Informacje bieżące dotyczące kursów, posiedzeń naukowo szkoleniowych w roku Czar starych aptek PER ASPERA AD ASTRA... 26

4 Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej Nakład 2550 egz. Redaktor naczelny mgr farm. Artur Owczarek Skład, łamanie, kolportaż SAVIO. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów sponsorowanych i zastrzega sobie prawo skracania tekstów oraz informuje, że nie zawsze zgadza się z opiniami zawartymi w artykułach zamieszczanych na łamach Pharmakonu. Skład kolegium redakcyjnego biuletynu DIA Pharmakon : Piotr Bohater, Katarzyna Cichowicz, Olga Fedorowicz, Ewa Hrynkiewicz-Kacała, Irena Knabel-Krzyszowska, Zbigniew Madurowicz, Agnieszka Mikoszewska, Artur Owczarek, Ewa Wąsik, Urszula Wirska. DOLNOŚLĄSKA IZBA APTEKARSKA Wrocław, ul. Matejki 6, tel/fax , , biuro@dia.com.pl tel (księgowość, ewidencja, PWZ, szkolenia) ewidencja@dia.com.pl; ksiegowosc@dia.com.pl; szkolenia@dia.com.pl Prezes ORA DIA mgr farm. Piotr Bohater Dyżury: wtorek g , czwartek g w DIA we Wrocławiu, tel prezes@dia.com.pl Wiceprezesi ORA DIA: mgr farm. Irena Knabel-Krzyszowska (region wrocławski), dyżur: poniedziałek g , DIA we Wrocławiu, tel ; mgr farm. Irena Litwa-Parużyńska (region legnicki), dyżur: poniedziałek g , Apteka Piastów w Legnicy, tel , ipar@interia.pl; dr n. farm. Wojciech Piotrowski (region jeleniogórski), dyżur: poniedziałek, godz , apteka Pod Złotą Wagą Karpacz, tel ; mgr. farm. Paweł Łukasiński (region wałbrzyski), dyżur w czwartki, godz , apteka Galen w Świdnicy, tel , galen1@op.pl. Sekretarz mgr farm. Olga Fedorowicz, dyżur: czwartek, godz do 14.00, ASK, tel , ola.spsk5@wp.pl Skarbnik mgr farm. Artur Owczarek, dyżur: środa godz , AM, tel , artur@ktpl.am.wroc.pl Radca prawny mgr Ewa Hrynkiewicz-Kacała, dyżur: czwartek g , DIA we Wrocławiu, tel , ewakhk@wp.pl Konta Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej: Bank Polskiej Spółdzielczości SA O/Wrocław (składki, reklamy) (Kasa Pomocy Koleżeńskiej) Składka członkowska na rzecz DIA wynosi: 74,- zł kierownicy aptek i hurtowni; 23,- zł kier. aptek szpitalnych i zakładowych oraz pozostali członkowie samorządu; 6,- zł emeryci niepracujący.

5 Kolejne zmiany! Od wielu tygodni prace legislacyjne naszej Izby związane z analizą kolejnych wersji projektu ustawy refundacyjnej należą do zadań o najwyższym priorytecie. Przygotowywane są odpowiednie stanowiska i uwagi, które są następnie wysyłane do NIA, a także przekazywane parlamentarzystom i przedstawicielom mediów naszego regionu. Konsekwencje zmian proponowanych przez Ministerstwo Zdrowia są też od początku września głównym tematem dyskusji w trakcie comiesięcznych zebrań we Wrocławiu, Legnicy, Wałbrzychu i Jeleniej Górze. Najnowsza wersja projektu zakłada wejście w życie ustawy refundacyjnej w dniu 1 stycznia 2012r. Mam nadzieję, że członkowie naszej Izby zapoznali się ze stanowiskiem Rady Okręgowej DIA dotyczącym wersji projektu ustawy z 9 września b.r. oraz wersji z 18 października b.r. przekazanej do Sejmu. Były one publikowane na stronie internetowej DIA oraz w numerach wrześniowym i październikowym naszego Biuletynu. Tymczasem w cieniu burzliwych debat na temat najbardziej kontrowersyjnych artykułów przedstawionego projektu ustawy refundacyjnej Ministerstwo Zdrowia opublikowało w dniu 10 listopada b.r. projekt nowelizacji list refundacyjnych. Proponowany termin wejścia w życie nowych rozporządzeń 16 grudnia 2010r. - wydaje się być wyjątkowo niefortunnym. Przecież 1 stycznia 2011r. nastąpią zmiany stawek Vat i ceny detaliczne brutto leków będą musiały być ponownie zmienione. Mam też wielką nadzieję, że zmiany stawek Vat i niezbędne modyfikacje w systemach komputerowych aptek oraz w drukarkach fiskalnych nie spowodują wielkich problemów na przełomie roku. Niestety, tendencja proponowanych zmian na listach leków refundowanych jest bardzo zbliżona do zmian wprowadzonych w ciągu ostatnich kilku lat - głównym beneficjentem będzie NFZ. A poziom odpłatności polskich pacjentów za przepisane przez lekarzy leki pozostanie nadal najwyższy w Europie. I w żadnym wypadku nie jest to ani powód do dumy, ani do naśladowania. Jest to wyrazem ogromnej krótkowzroczności i braku całościowego rozumienia funkcjonowania systemu ochrony zdrowia zarówno w NFZ, jak i w Ministerstwie Zdrowia. Zachęcam do zapoznania się z analizą proponowanych zmian w dalszej części Biule- 11/2010 pharmakon 3

6 tynu. Dodatkowo, listy leków, których urzędowa cena detaliczna zostanie obniżona o więcej niż 1 zł, zostały opublikowane na stronie internetowej DIA. Mam nadzieję, że pomogą one aptekarzom w zmniejszeniu strat spowodowanych przeceną leków w dniu wejścia w życie nowelizacji list refundacyjnych. Myśląc o początku nowego roku, chciałbym też zachęcić Państwa do udziału w XI Mistrzostwach Polski Farmaceutów w Narciarstwie Alpejskim, które odbędą się w dniu 15 stycznia 2011 r. w Karpaczu. W zawodach organizowanych przez naszą Izbę już od jedenastu lat biorą udział aptekarze z wielu regionów Polski. Bardzo często na mistrzostwa przyjeżdżają całe aptekarskie rodziny. Mam nadzieję, że śniegu będzie pod dostatkiem i w promieniach styczniowego słońca będzie można przynajmniej na kilka godzin oderwać się od naszych codziennych problemów. Piotr Bohater Wrocław, 22 listopada 2010r. Gorący temat Ocena zmian na listach refundacyjnych zawartych w projekcie rozporządzenia Ministra Zdrowia przekazanym do uzgodnień zewnętrznych w dniu 11 listopada 2010 r. Projekty rozporządzeń przekazane do konsultacji społecznych zawierają bardzo dużą liczbę zmian. Niestety, podobnie jak to było w przypadku zmian na listach refundacyjnych w ciągu ostatnich kilku lat, głównym beneficjentem tych zmian będzie NFZ. Proponowana nowelizacja list refundacyjnych zawiera 20 nowych substancji czynnych: 4 pharmakon 11/2010

7 nazwa międzynarodowa nazwa leku postać Bemiparinum natricum Zibor rozt.do wstrz. Dexibuprofenum Seractil tabl.powl. Levocetirizini dihydrochloridum Xyzal rozt.doust. Levocetirizini dihydrochloridum Xyzal tabl.powl. Methylprednisoloni aceponas Advantan emul.lecz. Methylprednisoloni aceponas Advantan krem Methylprednisoloni aceponas Advantan maść Nebivololum Nedal tabl. Tabela 1. Nowe substancje czynne lista podst.-uzup. nazwa międzynarodowa nazwa leku postać Desmopressini acetas Minirin Melt liof.doustny Fentanyl citrate Effentora tabl.dopolicz. Insulin detemir Ins. Levemir rozt.do wstrz. Insulinum glargine Ins. Lantus rozt.do wstrz. Insulinum glulisine Ins. Apidra OptiClik rozt.do wstrz. Leflunomidum Arava tabl.powl. Methadonum Methadone hydrochloride syrop Molteni Mometasonum Asmanex Twisthaler prosz.do inh. Oxycodoni hydrochloridum OxyContin tabl.o przedł.uwaln. Risedronatum natricum Risendros tabl.powl. Rivaroxabanum Xarelto tabl.powl. Sulfadiazinum argentum Dermazin krem Tolterodinum Uroflow tabl.powl. Torasemidum Diuver tabl. Torasemidum Trifas tabl. Trazodoni hydrochloridum Trittico CR tabl.o przedł.uwaln. Tabela 2. Nowe substancje czynne lista przewl. Dopisanych zostało także 14 nowych produktów złożonych, zawierających istniejące na obecnej liście refundacyjnej substancje czynne: Lisinoprilum + Hydrochlorothiazidum, Perindoprilum + Amlodipinum, Perindoprilum + Indapamidum, Ramiprilum + Felodipinum, Ramiprilum + Hydrochlorothiazidum. 11/2010 pharmakon 5

8 Jednak dla zdecydowanej większości pacjentów najważniejsze będą zmiany cen, limitów i odpłatności za leki, które obecnie stosują. Liczba leków, dla których limit został obniżony jest prawie czterokrotnie większa, niż liczba leków, dla których limit został zwiększony i/lub cena urzędowa została zmniejszona. Jest to wyraźna dysproporcja, która spowoduje, że znaczna liczba pacjentów zapłaci więcej za swoje leki po wejściu w życie proponowanej nowelizacji list refundacyjnych. Dotyczy to zarówno leków z wykazu leków podstawowych i uzupełniających, jak i leków stosowanych w chorobach przewlekłych. 1) Zmiany w wykazie leków podstawowych i uzupełniających Obniżona została cena urzędowa prawie 90 preparatów, ale równocześnie w wykazie tym obniżono limit dla ponad 700 preparatów. Obniżki cen urzędowych oraz limitów w wybranych przedziałach kwot przedstawione zostały na wykresie liczba leków obni ona cena urz dowa obni ony limit z 5-10 z 1-5 z 0,20-1 z 0-0,20 z przedzia y kw ot obni ki Wykres 1. Liczba leków o obniżonych cenach urzędowych oraz limitach w wybranych przedziałach kwot lista podst.-uzup. Wyraźnie większa skala obniżek limitów w stosunku do obniżek cen urzędowych przekłada się oczywiście na zwiększenie odpłatności pacjentów za leki. 6 pharmakon 11/2010

9 W wykazie tym jest też jednak pewna liczba leków, dla których opłata pacjenta zostanie obniżona na skutek obniżenia ceny urzędowej i/lub podwyższenia limitu (w przypadku 58 leków, ale tylko dla 7 leków zwiększenie limitu przekracza 5 zł). Wprawdzie obniżenie zapłaty pacjenta nastąpi dla 90 leków, to jednak dla prawie 650 leków zapłata pacjenta zostanie zwiększona. Na szczęście dla około 80 leków podwyżka opłaty pacjenta nie będzie większa, niż 20 groszy. Skala obniżek oraz zwiększenia zapłaty pacjenta w wybranych przedziałach kwot przedstawiona została na wykresie liczba leków obni ka zap aty pacjenta zwi kszenie zap aty pacjenta z 5-10 z 1-5 z 0,20-1 z 0-0,20 z przedzia y kwot zmian zap aty pacjenta Wykres 2. Liczba leków o obniżonej oraz zwiększonej zapłacie pacjenta w wybranych przedziałach kwot lista podst.-uzup. Przewaga leków, które podrożeją dla pacjentów po nowelizacji jest więc bardzo wyraźna. Może te podwyżki nie są bardzo drastyczne (głównie poniżej 5 zł), ale dotyczą leków bardzo często przepisywanych. Przykładowe leki, dla których nastąpi zwiększenie zapłaty pacjenta przedstawione zostały w tabeli 3 11/2010 pharmakon 7

10 nazwa leku stary limit stara cena nowy limit nowa cena stara zapłata nowa zapłata różnica zapłaty Elocom krem 1 mg/1g 30 g 25,30 25,45 10,20 25,45 12,80 20,35 7,55 Axtil tabl. 0,01 g 28 tabl. 20,10 23,73 15,51 23,73 6,83 11,42 4,59 Tertensif SR tabl.powl.o p.uwaln. 1,5 mg 30 tabl. 9,05 15,86 1,63 15,86 11,34 15,05 3,71 Diuresin SR tabl.powl.o p.uwaln. 1,5 mg 30 tabl. 9,05 9,60 1,63 9,60 5,08 8,79 3,71 Polpril kaps.twarde 0,01 g 28 kaps. 20,10 22,80 15,51 21,65 5,90 9,34 3,44 Indapres tabl.powl. 2,5 mg 30 tabl. 9,49 9,79 2,71 9,79 5,05 8,44 3,39 Helicid 20 kaps. 0,02 g 28 kaps. 25,21 27,99 20,78 27,99 10,34 13,44 3,10 Aclotin tabl.powl. 0,25 g 60 tabl.(3 blist.x20szt.) 40,86 40,88 35,35 40,88 20,45 23,21 2,76 Lisinoratio 20 tabl. 0,02 g 30 tabl. 10,77 25,27 8,31 25,27 17,70 20,16 2,46 Simvacard 40 tabl.powl. 0,04 g 28 tabl.(2 blist.po 14 sz 28,49 37,59 25,34 37,59 17,65 19,85 2,21 Tabela 3. Przykładowe leki o zwiększonej zapłacie pacjenta lista podst.-uzup. 2) Zmiany w wykazie leków stosowanych w chorobach przewlekłych Obniżona została cena urzędowa 180 preparatów, ale - podobnie jak w przypadku poprzedniego wykazu - liczba leków, dla których obniżono limit jest znacznie większa i wynosi prawie 450. Obniżki cen urzędowych oraz limitów w wybranych przedziałach kwot przedstawione zostały na wykresie 3. Znacznie większa liczba leków o obniżonym limicie w zakresie do 100 zł w stosunku do liczby leków o obniżonej cenie urzędowej w tym przedziale powoduje zwiększenie odpłatności pacjentów dla dużej grupy leków. W wykazie tym liczba leków, dla których opłata pacjenta zostanie obniżona (na skutek obniżenia ceny urzędowej i/lub podwyższenia limitu), jest prawie trzy razy mniejsza od liczby leków, dla których opłata pacjenta zostanie zwiększona. Chociaż obniżenie zapłaty pacjenta nastąpi dla prawie 120 leków, to jednak dla prawie 350 leków zapłata pacjenta zostanie zwiększona. Skala obniżek oraz zwiększenia zapłaty pacjenta w wybranych przedziałach kwot przedstawiona została na wykresie 4. 8 pharmakon 11/2010

11 140 liczba leków obni ona cena urz dowa obni ony limit z z z 5-10 z 1-5 z 0,20-1 z 0-0,20 z przedzia y kwot obni ki Wykres 3. Liczba leków o obniżonych cenach urzędowych oraz limitach w wybranych przedziałach kwot lista przewl. liczba leków z z z 5-10 z 1-5 z 0,20-1 z 0-0,20 z obni ka zap aty pacjenta zwi kszenie zap aty pacjenta przedzia y kwot zmian zap aty pacjenta Wykres 4. Liczba leków o obniżonej oraz zwiększonej zapłacie pacjenta w wybranych przedziałach kwot lista przewl. 11/2010 pharmakon 9

12 W przypadku wykazu leków stosowanych w chorobach przewlekłych liczba leków, dla których zapłata pacjenta zwiększy się nawet do 50 zł jest znacznie większa, niż liczba leków, dla których zapłata pacjenta obniży się. Przykładowe leki, dla których nastąpi zwiększenie zapłaty pacjenta przedstawione zostały w tabeli 4. nazwa leku stary limit stara cena nowy limit nowa cena stara zapłata przewl nowa zapłata przewl różnica zapłaty przewl Neurontin 400 kaps. 0,4 g 100 kaps. 188,03 214,83 119,41 214,83 30,00 98,62 68,62 Exelon kaps.twarde 4,5 mg 56 kaps. 289,01 289,01 216,76 289,01 86,70 137,28 50,58 Seroquel tabl.powl. 0,1 g 60 tabl. 129,98 211,69 85,52 205,82 84,91 123,50 38,59 Efectin ER 150 kaps.o prz.uwal. 0,15 g 28 kaps. 105,24 153,07 38,34 153,07 100,45 133,90 33,45 Topamax kaps. 0,025 g 60 kaps. 49,89 75,67 33,90 75,67 28,98 44,97 15,99 Aricept tabl.powl. 0,01 g 28 tabl. 128,29 311,14 109,46 311,14 221,34 234,52 13,18 Zofran tabl.powl. 8 mg 10 tabl. 95,91 106,53 84,20 106,53 13,82 25,53 11,71 Xalatan krop.do oczu 0,05 mg/1ml 2,5 ml 58,51 64,60 48,45 64,60 9,29 19,35 10,06 Finaster tabl.powl. 5 mg 30 tabl. 40,24 40,24 33,64 40,24 3,20 9,80 6,60 Tramal Retard 200 tabl.o przed³. uwaln. 0,2 g 50 tabl. 82,60 82,60 78,49 82,60 0,00 4,11 4,11 Depakine Chrono 500 tabl.powl.o p.dzia³. 0,333g+0,145g 30 tabl. 25,59 27,32 22,97 27,32 1,73 4,35 2,62 Tabela 4. Przykładowe leki o zwiększonej zapłacie pacjenta lista przewl. 3) Podsumowanie Przedstawione projekty zmian na listach refundacyjnych są niestety kontynuacją zwiększania stopnia współpłacenia za leki przez zdecydowaną większość pacjentów. Wprawdzie do listy refundacyjnej dodanych zostało: - 43 produkty lecznicze zawierające 20 nowych substancji czynnych, 10 pharmakon 11/2010

13 - 14 nowych produktów złożonych, to w sumarycznej ocenie przedstawionego projektu nowelizacji list refundacyjnych dominują leki, dla których odpłatność pacjenta zwiększy się. Wzrost zapłaty pacjenta mieści się wprawdzie najczęściej w zakresie do 5 zł w przypadku listy leków podstawowych i uzupełniających, ale dla bardzo dużej liczby leków przepisywanych w chorobach przewlekłych odpłatność pacjentów zwiększy się nawet do 50 zł. Ponadto w przypadku wielu pacjentów sumaryczny wzrost zapłaty za realizowane recepty będzie wielokrotnością kwot z wyżej wymienionego przedziału. Stopień współpłacenia przez pacjentów za leki w Polsce jest najwyższy w Unii Europejskiej, i niestety, przedstawiony projekt nowelizacji list refundacyjnych nie jest krokiem w celu jego zmniejszenia. Należy pamiętać, że oszczędności na listach refundacyjnych, proponowane przez Ministerstwo Zdrowia, są tylko pozorne. W wyniku braku stosowania przez pacjentów właściwej farmakoterapii, spowodowanej zbyt małą refundacją leków, znacznie większe wydatki mogą w przyszłości ponieść inne ogniwa systemu ochrony zdrowia, np. w wyniku koniecznego leczenia szpitalnego. Niewykupienie leków przez pacjentów może też przyczynić się do zwiększonej liczby powikłań i zgonów. Przy nowelizacji list refundacyjnych należy wziąć pod uwagę również wyżej wymienione aspekty. Od lat środowisko aptekarskie czeka na takie zmiany na listach refundacyjnych, które zmniejszyłyby obciążenia finansowe przynajmniej dla większości pacjentów. Niestety, zaproponowane przez Ministerstwo Zdrowia zmiany kolejny już raz nie spełniają tych oczekiwań. UWAGA: Obliczenia do analizy zmian na listach leków refundowanych przeprowadzone zostały z wykorzystaniem relacyjnej bazy danych. Porównanie projektów zmian na listach leków refundowanych możliwe jest w relacyjnej bazie danych wyłącznie w oparciu o kody EAN. Dlatego analiza nie może uwzględniać zmian dotyczących preparatów bez kodu EAN (np. opatrunki hydrokoloidowe, hydropolimerowe, alginianowe, testy paskowe, strzykawki do insuliny). Całkowita liczba preparatów bez kodu EAN jest jednak stosunkowo bardzo mała. Prezes ORA Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu mgr farm. Piotr Bohater 11/2010 pharmakon 11

14 Ze świata Informacja Departamentu Spraw Zagranicznych NRA 12 1) Moratorium dotyczące otwierania nowych aptek na Węgrzech W lipcu 2010r. węgierski parlament przyjął propozycję rządu, której celem jest zakończenie procesu liberalizacji rynku aptecznego. Zawiera ona moratorium zgodnie z którym od połowy lipca 2010r. do 31 grudnia 2010r. obowiązywać będzie zakaz otwierania nowych aptek na Węgrzech, z wyjątkiem miast, w których nie ma jeszcze aptek. Moratorium ma obowiązywać do końca roku, ponieważ od 1 stycznia 2011r. powinny wejść w życie ustawowe ograniczenia otwierania nowych aptek na Węgrzech. Na etapie prac legislacyjnych rozważane są następujące rozwiązania: a) Kryteria geograficzne i demograficzne Samorząd aptekarski proponuje wprowadzenie dla kryterium demograficznego minimalną liczbę ubezpieczonych na jedną aptekę 4500 (w miastach mających poniżej 50 tys. mieszk.) lub 4000 (w miastach mijących powyżej 50 tys. mieszk.). Dla kryterium geograficznego proponowana minimalna odległość między aptekami wynosi m. b) Kryterium własnościowe Nowe przepisy zawierać będą również ograniczenie, że apteki muszą być co najmniej w 50% własnością aptekarzy. Ponadto jeden podmiot będzie mógł być właścicielem maksymalnie 4 aptek. Planowane jest też ponowne wprowadzenie: - sztywnych cen na leki refundowane, - wprowadzenie zakazu sprzedaży leków przez automaty, - algorytmu dla minimalnej ilości zatrudnionego personelu fachowego na podstawie godzin czynności apteki oraz ilości realizowanych recept. W ciągu trzech lat po liberalizacji rynku aptecznego na Węgrzech w roku 2007 liczba aptek zwiększyła się z 2000 do 2400 (liczba pacjentów na statystyczną aptekę spadła z ok do ok. 4100). W tym czasie powstało około pharmakon 11/2010

15 600 nowych aptek prawie wyłącznie w miastach natomiast około 200 aptek zostało zamkniętych. Równocześnie w okresie tym liczba przepisywanych recept nie zmieniła się i wynosi około 150 milionów rocznie. Wiele leków zostało też dopuszczonych do sprzedaży pozaaptecznej. Na skutek bezwzględnej walki konkurencyjnej miedzy aptekami ocenia się, że obecnie około 400 aptek na Węgrzech znajduje się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej. Wpływa to w poważnym stopniu na obniżenie poziomu dostępnych usług farmaceutycznych. Węgierski rząd rozważa też możliwość ponownego wprowadzenia obowiązku przynależności farmaceutów do izby aptekarskiej. Obowiązek ten został zniesiony w 2007r., co spowodowało bardzo poważne trudności finansowe Węgierskiej Izby Aptekarskiej. Możliwość wprowadzenia bardzo korzystnych zmian dla węgierskich aptekarzy wynika z ogromnej determinacji i konsekwencji w działaniu Węgierskiej Izby Aptekarskiej. W ostatnim czasie udało się również samorządowi aptekarskiemu przekonać parlamentarzystów do wprowadzenia ważnych zmian legislacyjnych dotyczących opieki farmaceutycznej. Są to szczególnie ważne osiągnięcia w warunkach dobrowolnej przynależności farmaceutów do izby aptekarskiej i bardzo ograniczonego budżetu. Jest to równocześnie odpowiedź dla wszystkich tych, którzy zadają pytanie, czy samorząd aptekarski jest aptekarzom potrzebny i czy jest sens płacić składki, aby zapewnić jego egzystencję. Ważnym czynnikiem była też z pewnością zmiana partii rządzącej na Węgrzech. Premier Viktor Orbán z partii Fidesz zgodził się zakończyć proces liberalizacji rynku aptecznego. 2) Przedłużone moratorium dotyczące otwierania nowych aptek w Belgii W grudniu 2009r. przedłużone zostało moratorium na otwieranie nowych aptek w Belgii na kolejne 5 lat. Zakaz otwierania nowych aptek w Belgii obowiązuje od roku Został wprowadzony, ponieważ w roku 1994 liczba pacjentów przypadających na statystyczną aptekę spadła do poziomu około Widać więc, że zakaz otwierania nowych aptek, nawet w kraju, w którym usytuowana jest większość instytucji europejskich, może być utrzymywany przez kilkanaście lat i nie jest kwestionowany. Koordynator Departamentu Spraw Zagranicznych NRA mgr farm. Piotr Bohater Wrocław r. 11/2010 pharmakon 13

16 Klub Seniora Klub Seniora z barwnego pochodu kapeluszy wokół wrocławskiego Rynku. Następnie wysłuchałyśmy ciekawych opowieści koleżanki mgr Lidii Patorskiej-Lenartowicz z pobytu w Stanach Zjednoczonych. Obejrzałyśmy piękne zdjęcia ze stanu Idaho, położonego w Górach Skalistych. Szczególnie ciekawe były zdjęcia z Parków Narodowych na terenie, których znajdują się lodowce i gejzery oraz znany nam z filmów westernowych słynny kanion Yellowstone. Zarząd Klubu Seniora DIA r. odbyło się zebranie członkowskie Klubu Seniora DIA. Przewodnicząca Klubu Seniora opowiedziała o obchodach Międzynarodowego Dnia Osób Starszych we Wrocławiu, które odbyły się w dniach 8 9 października b.r. Nasz Klub, reprezentowały 3 osoby. Obejrzeliśmy zdjęcia Wjazd na Bland Mountain Sun Valley centrum 14 pharmakon 11/2010

17 Informacje z DIA Jak wypełnić kartę ciągłego szkolenia? Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie ciągłych szkoleń farmaceutów zatrudnionych w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych (Dz. U. Nr 132 poz z późn. zm.) 8 ust. 1 okręgowa izba aptekarska może potwierdzić w karcie ciągłego szkolenia uzyskanie właściwej liczby punktów edukacyjnych, po przedstawieniu przez farmaceutę certyfikatu lub innego dokumentu potwierdzającego jego udział w szkoleniu. W Karcie Ciągłego Szkolenia wypełnią Państwo pola: 1. Temat szkolenia 2. Nazwę organizatora 3. Liczbę godzin (jeżeli jest umieszczona na certyfikacie) 4. Formę zaliczenia (pkt twarde TEST; pkt miękkie OBECNOŚĆ) 5. Liczba pkt zgodnie z uzyskanym certyfikatem. 6. Data data wystawienia certyfikatu, zaświadczenia podpis pracownika biura okręgowej izby aptekarskiej, który potwierdza uzyskanie przez farmaceutę właściwej liczby punktów zgodnie z przedstawionym certyfikatem. Szkolenia ciągłe realizowane są w pięcioletnich okresach rozliczeniowych: dla farmaceutów, którzy uzyskali Prawo Wykonywania Zawodu w danym roku i wykonują zawód w aptece lub hurtowni farmaceutycznej okres edukacyjny rozpoczyna się z dniem 1 stycznia roku następnego po uzyskaniu tego prawa. dla farmaceutów, którzy zobowiązani są do odbycia przeszkolenia uzupełniającego, okres edukacyjny rozpoczyna się pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przeszkolenie zostało zakończone. Informacja o dopełnieniu obowiązku odbycia ciągłego szkolenia umieszczana jest w rejestrze farmaceutów, do którego farmaceuta został wpisany i jest brana pod uwagę przy postępowaniu dotyczącym udzielania rękojmi należytego prowadzenia apteki. Izabela Podolec 11/2010 pharmakon 15

18 Szanowni Państwo, Członkowie DIA! 16 Biuro DIA we Wrocławiu zwraca się z uprzejmą prośbą o podanie lub aktualizację adresów farmaceutów i aptek. Usprawni to przekazywanie Państwu bieżących informacji wynikających z działalności Izby. Aktualne adresy poczty elektronicznej prosimy przekazywać na: biuro@dia.com.pl oraz ewidencja@dia.com.pl Przypominamy, że zgodnie z Ustawą z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (jedn. tekst Dz. U nr 136 poz. 856): 1. Osoba, która uzyskała zezwolenie na prowadzenie apteki lub hurtowni, lub kierownik państwowej jednostki organizacyjnej prowadzącej aptekę lub hurtownię jest obowiązana zawiadomić właściwą okręgową izbę aptekarską najpóźniej w ciągu 7 dni, o rozpoczęciu lub zaprzestaniu pracy przez osobę wykonującą zawód farmaceuty na terenie danej izby (Art. 15.3). 2. Osoby, które zaprzestały wykonywać zawód aptekarza, obowiązane są w ciągu trzech miesięcy zawiadomić o tym okręgową radę aptekarską, a w razie ponownego zamiaru rozpoczęcia wykonywania zawodu aptekarza najpóźniej w ciągu 30 dni od chwili rozpoczęcia pracy (Art ) 3. Farmaceuta ma obowiązek informować niezwłocznie okręgową izbę aptekarską o danych objętych rejestrem i każdej zmianie tych danych (Art. 8 ust. 2 i 3), m. in.: - nazwisko, obywatelstwo oraz miejsce zamieszkania, - dane dotyczące wykształcenia: rodzaj i stopień specjalizacji, data jej uzyskania, nazwa jednostki szkolącej, rodzaj i data uzyskania stopnia i tytułu naukowego oraz nazwa jednostki nadającej ten stopień i tytuł;- dane dot. prawa wykonywania zawodu, w tym m. in.: informację o posiadaniu prawa wykonywania zawodu w innym państwie. Przypominam również o obligatoryjnym obowiązku opłacania składek członkowskich z tytułu przynależności do samorządu aptekarskiego do 20-go każdego miesiąca, w wysokości: kierownicy aptek lub hurtowni - 74 zł kier. aptek szpitalnych i zakładowych oraz pozostali członkowie samorządu 23 zł emeryci niepracujący 6 zł zgodnie z Uchwałą RA/22/V/09 Okręgowej Rady Aptekarskiej z dnia 5 czerwca 2009 roku w sprawie wysokości składki członkowskiej. Izabela Podolec pharmakon 11/2010

19 Nauka - szkolenia EUCERYNA podłoże do maści recepturowych Podłoża stosowane do sporządzania maści powinny przede wszystkim posiadać odpowiednie właściwości reologiczne tj. lepkość, konsystencję umożliwiającą rozsmarowywanie i przyczepność, trwałość fizykochemiczną, oraz - w przypadku maści typu emulsji wykazywać dużą zdolność wiązania wody. W recepturze aptecznej do wykonywania maści typu emulsji najczęściej wykorzystuje się lanolinę, eucerynę oraz podłoże amfifilowe - lekobazę. Lanolina ze względu na dużą lepkość, utrudniającą jej rozsmarowywanie, nie jest wykorzystywana jako samodzielne podłoże, lecz jej dodatek jest wprowadzany do innych podstaw maściowych w celu zwiększenia ich liczby wodnej. Dzięki takiemu połączeniu składników możliwe jest wemulgowanie dużych ilości roztworów wodnych i otrzymanie trwałej emulsji. Często w recepturze aptecznej wykorzystuje się lekobazę, która w zależności od ilości i rodzaju przepisanych substancji leczniczych oraz roztworów wodnych, tworzy maści typu emulsji o/w lub w/o. Lekobaza jest uniwersalnym podłożem stosowanym do sporządzania maści z trwale związaną fazą wodną bądź olejową. Euceryna jest bezwodnym, absorpcyjnym, łatwo wchłaniającym się podłożem, o dużej zdolności trwałego wiązania wody i wodnych roztworów substancji leczniczych. Liczba wodna euceryny w zależności od składu wynosi od 220 do 300. Stosowana jest w recepturze aptecznej jako podstawa maści bezwodnych, maści emulsyjnych oraz kremów. Sama euceryna może być wykorzystywana jako natłuszczająca maść obojętna. Często jednak łączona jest z innymi surowcami jak lanolina, wazelina żółta czy olej parafinowy. W FP VI znajduje się monografia euceryny bezwodnej Eucerinum anhydricum, (producenci: Ziołolek P. F. Sp. z o. o., Coel s. c. - Lab. Farm. Wytw. Euceryny, Hasco-Lek PPF, pod nazwą Euceryna apteczna - Ziaja Ltd. Z. P. L.) stanowiącej podłoże złożone o składzie: 11/2010 pharmakon 17

20 Dostępna jest także euceryna o innym składzie: pod nazwą Euceryna bezwodna AMA- RA (Zakład Farmaceutyczny Amara Sp. z o. o.). Euceryna bezwodna AMARA powstaje w wyniku połączenia dwóch emulgatorów lanoliny i cholesterolu z tzw. wazeliną sztuczną stanowiącą mieszaninę cerezyny i oleju parafinowego oraz oleju wazelinowego. Jest to miękkie i elastyczne podłoże o żółtym zabarwieniu pochodzącym od dodanej lanoliny, która poprawia jej konsystencję. Lanolina wraz z cholesterolem zwiększa zdolność wiązania wody, która w przypadku tego podłoża wynosi 250. Jest to podłoże o temperaturze topnienia wynoszącej 42 C i ph wyciągu wodnego równym 6,0. Na rynku osiągalna jest również Euceryna bezwodna S (Ziołolek P. F. Sp. z o. o.) o składzie: Podłoże to dzięki zawartości alkoholi lanolinowych może być stosowane do otrzymywania maści typu emulsji w/o i pomocniczo o/w. Super Hartolan jest produktem bogatym w sterole, w szczególności cholesterol (30%), które są w przeważającej mierze odpowiedzialne za właściwości emulgujące podłoża. Taki skład pozwala na wprowadzenie do podłoża znacznych ilości elektrolitów i słabych kwasów. Na bazie euceryny otrzymywane są maści emulsje o/w zawierające mocznik (5, 10 i 20%), maści zawierające ichtiol (5%), hydrokortyzon (1%), Liquor carbonis detergents (5%), rezorcynę (1 i 3%), kwas salicylowy (5 i 10%), maści z tlenkiem cynku (5, 10, 20%), z proderminą (5 i 10%) czy z balsamem peruwiańskim (10% i 20%). Euceryna jest podłożem, na bazie którego można wykonywać maści jałowe, mające zdolność wiązania wysięków wypływających z rany. W tym celu podłoże należy wyjałowić w sterylizatorze powietrznym w otwartym na- 18 pharmakon 11/2010

21 czyniu w temperaturze C przez 1 godzinę. W literaturze można odnaleźć skład maści z euceryną, stosowanej na bolesne odleżyny, zawierającej chlorowodorek morfiny i balsam peruwiański: Duży problem w recepturze maści stanowią popularne recepty, zawierające w swoim składzie eucerynę, roztwór kwasu bornego i roztwór witaminy A. W artykule zamieszczonym w Biuletynie Informacyjnym Środkowopomorskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej (lipiec 2006) szczegółowo wyjaśniono wątpliwości dotyczące doboru i ilości podłoża oraz wskazano czynniki determinujące trwałość otrzymanej postaci. W przypadku maści typu emulsji w/o o składzie: po 3-4 dobach od sporządzenia dochodziło do rozdziału faz, spowodowanego obecnością dwóch emulgatorów o przeciwnych właściwościach o/w zawartych w roztworze witaminy A oraz typu w/o stanowiących składnik euceryny. Poprawa recepty polega na dodaniu 5 g lekobazy (co stanowi 5% masy leku) kosztem euceryny, co umożliwia otrzymanie postaci leku trwałej przez okres co najmniej 7 dni. W wymienionej publikacji omówiono również inne rozwiązania dotyczące recept, w których spotyka się obok witaminy A różne ilości przepisywanej euceryny i roztworu kwasu bornego. Stwierdzono również, iż bardzo istotne dla trwałości otrzymanych maści mają warunki ich przechowywania. Niska temperatura zmienia ich konsystencję, utrudnia rozsmarowywanie i przyspiesza rozkład. Maści typu emulsji zawierające eucerynę, witaminę A i roztwór kwasu bornego przechowywane w temperaturze do 25 C znacznie dłużej nie wykazują śladów rozdziału faz. W innych krajach Unii Europejskiej z wykorzystaniem euceryny sporządzane są maści emulsje w/o, stosowane w leczeniu neurodermatoz zawierające mocznik (5,0 cz.), glicerynę (10,0 cz.), olej z wiesiołka (20,0 cz ), triklosan (3,0 cz.) i eucerynę (do 100,0 cz.). dr Bożena Karolewicz 11/2010 pharmakon 19

22 Wybrane doniesienia o bezpieczeństwie stosowania leków Witam wszystkich serdecznie i zapraszam do czytania nowego w biuletynie DIA bloku tematycznego poświęconego bezpieczeństwu stosowania produktów leczniczych. Blok będzie prezentował wybrane doniesienia literaturowe ze świata, które będą dla Państwa opracowywane co miesiąc na podstawie aktualnych i wiarygodnych źródeł informacji o lekach. 20 Doniesienia będą wybierane na podstawie systematycznie dokonywanych przeglądów źródeł danych tak, aby mogły Państwa zainteresować i były związane z substancjami leczniczymi obecnymi na polskim rynku farmaceutycznym. Źródłem prezentowanych doniesień będą m.in. strony internetowe narodowych agencji monitorujących bezpieczeństwo leków np. EMEA, FDA, WHO, Brytyjska agencja Medicines and Healthcare products Regulatory Agency MHRA, URPLWMiPB w Polsce oraz medyczne i farmaceutyczne źródła literaturowe publikujące tematy związane z bezpieczeństwem. Informacje zdobyte poprzez czytanie nowego bloku tematycznego pozwolą na bardziej doskonałe sprawowanie opieki farmaceutycznej nad pacjentem w aptece. Ketoprofen i skórne reakcje nadwrażliwości na światło 1) Fachowi pracownicy służby zdrowia w Wielkiej Brytanii zostali poinformowani o ryzyku wystąpienia reakcji nadwrażliwości na światło u pacjentów stosujących miejscowo ketoprofen. Żele z ketoprofenem są wskazane do leczenia bólu, stanów zapalnych i sztywności związanej z łagodnym zapaleniem stawów, sportowych urazów oraz zwichnięć. pharmakon 11/2010

23 Brytyjska Agencja MHRA podkreśla, że pacjenci stosujący miejscowy ketoprofen powinni unikać bezpośredniego światła słonecznego, promieni ultrafioletowych, łóżek i lamp opalających oraz zachować ostrożność przez dwa tygodnie po zakończeniu leczenia. Ponadto należy przerwać terapię w sytuacji, gdy wystąpią pierwsze objawy reakcji skórnych. Drug Safety Update, MHRA, Volume 2, Issue 11, June 2009 ( 2) Komitet naukowy Europejskiej Agencji Leków CHMP- przeprowadza przegląd danych na temat bezpieczeństwa stosowania ketoprofenu po otrzymaniu z Francji zgłoszeń o ciężkich reakcjach nadwrażliwości na światło, w wyniku stosowania tego leku na skórę. Celem dokonania analizy korzyści i ryzyka stosowania ketoprofenu jest wydanie zaleceń dotyczących produktów leczniczych zawierających ten niesteroidowy lek przeciwzapalny, czy powinny nadal pozostawać w lecznictwie, czy należy zmienić zalecenia dotyczące stosowania ketoprofenu, oraz czy produkty te należy wstrzymać w obrocie lub wycofać. Na podstawie Reactions z 16 stycznia 2010 r., No 1284, 2 Biuletyn Leków Nr 1, 2010, URPLWMiPB Diklofenak ostrzeżenie o hepatotoksyczności W Stanach Zjednoczonych fachowi pracownicy opieki zdrowotnej zostali powiadomieni o zmianach w podstawowej informacji o produktach leczniczych zawierających diklofenak, polegających na dodaniu nowych ostrzeżeń i środków ostrożności. Nowe informacje dotyczą możliwości wywoływania szkodliwego wpływu na wątrobę produktów leczniczych zawierających diklofenak sodowy w postaci 1% żelu stosowanego miejscowo. W odniesieniu do komunikatu skierowanego bezpośrednio do pracowników opieki zdrowotnej, dotyczącego diklofenaku sodowego w postaci 1% żelu stosowanego miejscowo, poinformowano o zgłaszanych przypadkach hepatotoksyczności, pojawiających się już w pierwszym miesiącu po wprowadzeniu leku do obrotu, które mogą wystąpić w każdym momencie leczenia. W wyniku nadzoru prowadzonego nad bezpieczeństwem farmakoterapii po wprowadzeniu leku do obrotu zidentyfikowano przypadki ciężkich reakcji wątrobowych, w tym martwicy wątroby, żółtaczki, piorunującego zapalenia wątroby z lub bez żółtaczki oraz niewydolności wątroby. Niektóre 11/2010 pharmakon 21

24 z opisanych przypadków zakończyły się przeszczepem wątroby lub zgonem pacjenta. Lekarzom zalecono kierowanie pacjentów, długotrwale leczonych diklofenakiem, na okresowe kontrole aktywności transaminaz wątrobowych, ponieważ hepatotoksyczność może rozwinąć się bez objawów prodromalnych. Stwierdzono również, że trasaminazy należy monitorować w ciągu 4 do 8 tygodni od rozpoczęcia leczenia diklofenakiem, jednak ciężkie reakcje wątrobowe mogą wystąpić w każdym momencie terapii. WHO Pharmaceuticals Newsletter No 6 z 2009 r. i No 1 z 2010 r., 4 Paracetamol - zmniejszenie immunogenności szczepionki Chociaż profilaktyczne stosowanie paracetamolu znacznie obniża gorączkę po szczepieniu, jego podawanie jest prawdopobodnie związane ze zmniejszeniem immunogenności powszechnie stosowanych szczepionek u dzieci. W opublikowanym w czasopiśmie Lancet badaniu naukowcy oceniali wpływ paracetamolu podawanego profilaktycznie w czasie szczepienia oraz odpowiedź na szczepionkę u dzieci. Opisano dwa randomizowane, kontrolowane, otwarte badania trzeciej fazy. Pierwsze badanie dotyczące szczepienia pierwotnego przeprowadzono od 18 września 2006 do 10 kwietnia 2007, drugie polegające na szczepieniu przypominającym od 2 lipca 2007 do 1 kwietnia W opisanych badaniach wszystkie 3-, 4- i 5-miesięczne dzieci zostały zaszczepione szczepionką HiB-DTaP-hepatitis B- poliovirus, 10-walentną szczepionką przeciw Haemophilus influenzae oraz szczepionką PhiD-CV (10-walentna szczepionka przeciw pneumokokom), natomiast dzieci 3- i 4-miesięczne otrzymały również doustną szczepionkę na rotawirusy. Dawki przypominające PhiD-CV i Hib-DTaPhepatitis poliovirus podano dzieciom w wieku 12 i 15 miesięcy. Niemowlęta podzielono w badaniu na dwie grupy. Jedną otrzymującą profilaktycznie trzy dawki paracetamolu w ciągu 24 godzin po każdym szczepieniu, drugą nie otrzymującą profilaktycznie paracetamolu. W pierwszym badaniu zaszczepiono 459 niemowląt, natomiast w drugim badaniu przypominającym zaszczepiono 414. Procent dzieci, u których wystąpiła temperatura 38 C po każdej dawce szczepienia, był znacząco niższy w grupie, w której stosowano paracetamol, w odniesieniu do grupy, w której nie stosowano profilaktycz- 22 pharmakon 11/2010

25 nie paracetamolu, zarówno w pierwszym jak i w drugim badaniu. Jednak, po pierwszym badaniu, ze szczepieniem pierwotnym, w grupie stosującej paracetamol zaobserwowano znacząco niższe stężenia przeciwciał, które powinny wytworzyć się po podanych pacjentom szczepionkach, w porównaniu z grupą, w której nie stosowano profilaktycznie paracetamolu. W grupie kontynującej stosowanie paracetamolu obserwowano również niższe stężenie przeciwciał m.in. przeciw wszystkim dziesięciu serotypom S. Pneumoniae. Według autorów badania, obniżenie immunogenności szczepionek po profilaktyczym stosowaniu paracetamolu może być spowodowane ingerencją w interakcję pomiędzy komórkami dendrytycznymi, limfocytami B oraz limfocytami T, prawdopodobnie poprzez zmniejszenie stanu zapalnego w miejscu wstrzyknięcia. Reactions Weekly, October 24, 2009 Paracetamol i ryzyko występowania astmy Wyniki meta-analizy opublikowane w czasopiśmie Chest potwierdziły, że ekspozycja na paracetamol (acetaminofen) jest związana z rozwojem astmy zarówno w populacji dzieci jak i dorosłych. Meta-analiza obejmowała dane pochodzące z 19 różnie prowadzonych badań klinicznych, w których udział wzięło pacjentów. Wśród analizowanych badań, 9 badało związek pomiędzy występowaniem astmy a stosowaniem paracetamolu u dzieci jak i dorosłych, w 6 badaniach zwrócono uwagę na świszczący oddech u dzieci, w 5 zbadano związek pomiędzy prenatalną ekspozycją na paracetamol a świszczącym oddechem u dzieci. We wszystkich badaniach ekspozycja związana było z regularnym stosowaniem paracetamolu lub aktualnym stosowaniem w trakcie trwającego badania. Wyniki analizowanych badań wykazały, że u dorosłych leczonych paracetamolem astma występuje 1,74 razy częściej, a u dzieci 1,60 razy częściej w porównaniu z osobami nie zażywającymi paracetamolu. Świszczący oddech u dzieci leczonych paracetamolem obserwowano 1,97 razy częściej w porównaniu z dziećmi, u których nie stosowano paracetamolu. Ekspozycja na paracetamol w okresie ciąży wykazała 1,28 razy większe prawdopodobieństwo występowania astmy u dzieci i 1,50 razy większe prawdopodobieństwo występowania świszczącego oddechu u dzieci. Chociaż autorzy ostrożnie wyciągają wnioski o poten- 11/2010 pharmakon 23

26 cjalnym związku przyczynowym pomiędzy stosowaniem paracetamolu, a występowaniem astmy, to jednak podkreślają, że wyjaśnienie wyników analizy jedynie wpływem czynników wikłających jest mało prawdopodobne. Reactions Weekly, November 21, 2009, Issue 1279, p3-3, 1/4p Nimesulide trwająca od kilku lat ocena leków z tą substancją czynną Produkty zawierające jako substancję czynną nimesulide poddane zostały ocenie przez komitet naukowy Committee for Medicinal Products for Human Use - CHMP. O przegląd danych poprosiła Komisja Europejska, w związku z problemami bezpieczeństwa stosowania tego leku - reakcji ze strony wątroby i przewodu pokarmowego. Rezultatem oceny ma być wydanie zaleceń, czy pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktów z nimesulidem mają nadal być utrzymane, zmienione, cofnięte czy zawieszone. Na podstawie: Reactions z 27 lutego 2010 r., No 1290, 2 Biuletyn Leków Nr 2, 2010, URPLWMiPB mgr farm. Monika Jacyszyn-Owczarek UWAGA PRÓBA WYŁUDZENIA PIENIĘDZY! Do aptek kolejny raz rozsyłane są listy firmy DAD GmbH - Polski Rejestr Internetowy z siedzibą z Hamburgu z propozycją umieszczenia lub aktualizacji danych w Polskim Rejestrze Internetowym. Apelujemy, aby nie wypełniać przesyłanych przez tę firmę formularzy! Formularz jest skonstruowany w taki sposób, że sugeruje, iż oferta firmy jest bezpłatna. Jednocześnie pod koniec formularza znajduje się postanowienie zamieszczone drobnym drukiem, zgodnie z którym umowa ma być zrealizowana kosztem 852 euro rocznie, płaconych przez trzy lata z rzędu. Konsekwencją odesłania wypełnionego formularza jest zawarcie umowy na minimum 3 lata i konieczność ponoszenia znacznych wydatków na poziomie blisko 10 tysięcy złotych! 24 pharmakon 11/2010

27 Wydział Farmaceutyczny Informacje bieżące dotyczące kursów, posiedzeń naukowo szkoleniowych w roku 2010 Studium Szkolenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego AM we Wrocławiu informuje, iż prowadzi zapisy na kurs dla farmaceutów z zakresu szkolenia ciągłego w grudniu br.:,,prawo farmaceutyczne. Kodeks Etyki Aptekarza RP 5 godz. Planowany termin kursu: W listopadzie odbyły się następujące szkolenia ciągłe oraz specjalizacyjne: 1.,, Wybrane zagadnienia dotyczące substancji leczniczych ,, Postępy nauk farmaceutycznych (specjalizacja : Farmacja apteczna) 3.,, Komunikacja interpersonalna (specjalizacja : Farmacja apteczna) 4.,, Podstawy farmakokinetyki klinicznej (specjalizacja : Farmacja kliniczna) 5.,,Czynniki patologiczne wpływające na farmakokinetykę i farmakoterapię (specjalizacja : Farmacja apteczna) Jednocześnie informujemy, że na posiedzeniu naukowym PTF-armu w dniu o godz. 17,00 wykład pt.,, Nadwaga i otyłość jako czynniki ryzyka wystąpienia metabolicznych chorób cywilizacyjnych przy ul. Grodzkiej 9, wygłosiła dr hab. Bożena Regulska-Ilow. Elżbieta Szkarpij 11/2010 pharmakon 25

28 Czar starych aptek PER ASPERA AD ASTRA 26 Grobowiec Spessów Pamięć o umarłych odradza żywych te słowa Henryka Sienkiewicza wspaniale oddają relacje pomiędzy tymi, którzy odeszli, a tymi którzy dzisiaj kreują rzeczywistość - w tym naszą zawodową. Święto Zmarłych wznieca w nas niejednokrotnie głęboką refleksję. Wspominamy tych, którzy zapadli w naszej pamięci, a spacerując po nekropoliach czytamy z zaciekawieniem inskrypcje na nagrobkach i pomnikach cmentarnych i znajdujemy nazwiska niegdysiejszych aptekarzy, w tym też tych sławnych. Dzisiejszy felietonik pojawi się w okolicy Święta Zmarłych i dlatego też poświęcę go retrospekcji i wspólnej wizycie na jednym z największych cmentarzy w Polsce. Cmentarz Powązkowski bo o nim mowa założony ponad dwieście lat temu, dzisiaj panteon chwały i sławy, jest niewątpliwym muzeum pamięci. Obok polityków, wojskowych, duchownych, naukowców leży tu też ponad sześćset farmaceutów. Znajdujemy nazwiska warszawskich profesorów i pracowników naukowych, twórców i pracowników przemysłu farmaceutycznego, działaczy towarzystw naukowych, społeczników i publicystów, ale największą rzeszę stanowią nazwiska zwykłych pracowników aptek. Najczęściej nic nie mówiące, jednak jeżeli w zadumie puścimy wodze zawodowej fantazji, to zobaczymy kolegę odstawiającego ukręconą pharmakon 11/2010

29 maść na apteczne repositorium, ówczesną aptekarkę uspakajającą rozdygotaną matkę z dzieckiem w zawiniątku, czy też starego magistra drapiącego piórem odpis recepty na sygnaturce. Wszyscy niezależnie od tego kim byli dzisiaj są sobie równi i stanowią nasze świadectwo. W mogiłach leżą też botanicy, farmakolodzy, technolodzy środków leczniczych i społecznicy wszyscy związani bezpośrednio i pośrednio z szeroko pojętym aptekarstwem. Na cmentarzu Powązkowskim jest też sporo mogił żołnierskich i powstańczych gdzie na płytach i tablicach przewijają się słowa mgr farm. czy aptekarz. Pełne artyzmu pomniki zachowały się na grobach prof. Jerzego Alexandrowicza z narzutowym głazem przywiezionym saniami z jego rodzinnych stron pod Sejnami, prof. Stanisława Biernackiego z białego włoskiego marmuru, prof. Teofila Lesińskiego i jego ojca Ignacego właściciela apteki, prof. Józefa Celińskiego i syna Juliana właściciela apteki koło Bramy Honoraty, Eneasza Mac Donalda aptekarza i literata, Karola Nowodworskiego aptekarza i znanego bibliofila, Michała Sołtykiewicza właściciela apteki i jego syna Stanisława w kaplicy przy Al. Katakumbowej, czy też grobowca rodziny Spissów z piękną rzeźbą popiersia Stefana dłuta Andrzeja Pruszyńskiego. Myślę, że warto poświęcić kilka słów niektórym mogiłom, a właściwie leżącym w nich ludziach. Wspomniany prof. Alexandrowicz ( ) był założycielem i dyrektorem Ogrodu Pomologicznego w Warszawie, gdzie nota bene tworzył pierwszą w Polsce szkołę ogrodniczą. Był pionierem ochrony roślin, pszczelarstwa i jedwabnictwa. Teofil Lesiński ( ), od 1847 roku profesor farmacji i farmakognozji w Szkole Farmaceutycznej, a następnie od 1857 roku aż do śmierci profesor chemii Akademii Medycznej Chirurgicznej. W grobie leży ze swoim ojcem Ignacym. Obaj z pokolenia na poko- 11/2010 pharmakon 27

30 lenie byli właścicielami apteki przy ul. Przejazd. W kwaterze c-vi-7 spoczywa Antonina Leśniewska ( ), pierwsza kobieta, która w 1901 roku otrzymała dyplom magistra farmacji. W tym samym roku założyła w Petersburgu Pierwszą Żeńską Aptekę, gdzie prowadziła kursy farmaceutyczne dla kobiet. Od roku 1933, aż do śmierci, była właścicielką apteki Marszałkowskiej. Zapisała się też jako patronka Muzeum Farmacji w Warszawie. Z profesorem Leśniewskim nie łączyły ją żadne więzy rodzinne. Niedaleko znajduje się grób prowizora Florentyny Stankiewicz, która kierowała wspomnianą żeńską apteką, równocześnie wykładając recepturę na Żeńskich Kursach Antoniny Leśniewskiej. Karol Nowodworski ( ) imponuje bogatym wykształceniem. Od 1874 roku prowizor i aptekarz, studiował w Warszawie, Paryżu, Alzacji Sorbonie i Genewie. Zapalony bibliofil, a w ostatnich dwóch latach życia kierownik apteki Szpitala w Tworkach. Zasłużył się przekazaniem swojego bogatego księgozbioru Warszawskiemu Towarzystwu Farmaceutycznemu. Warto wspomnieć również o działaczu niepodległościowym Stanisławie Strońskim, do 1863 roku zarządcą apteki w Szpitalu Dzieciątka Jezus. Zesłany za udział w powstaniu na Syberię, po ogłoszeniu manifestu, powrócił w 1874 roku do kraju i założył pierwszą w Polsce fabrykę mebli żelaznych. Ciekawe są też motta nagrobne. Na grobie prof. Józefa Bełzy ( ), współzałożyciela i sekretarza Szkoły Farmaceutycznej, ojca polskiej toksykologii, widnieje napis : Dwa źródła sączą napój czysty: rodzinna strzecha i grób ojczysty. Z kolei na grobie prowizora Czesława Goebela napisano: Człowiek dobry, co nawet w mrokach swego bólu umiał zachować dla bliźnich uśmiech, co sugeruje zapewnie długą i bolesną śmiertelną chorobę. Są na Powązkach grobowce, są groby mniej lub bardziej okazałe, są też skromne, gdzie poza imieniem i nazwiskiem jest tylko napis mgr farm. lub aptekarz. Niestety na wielu z nich czas i wojna zatarły napisy, a może ich nie było. Dopóki na grobie jest napis jest on żywy i przemawia do naszej wyobraźni. Gdy czas zaciera inskrypcje grób traci dar mowy, może kiedyś Każda rzecz, czy też istota pragnie zachować swoje istnienie. My również dążąc do doskonałości pozostawiamy ślad niezapomnienia, który oby jak najdłuższy, kończy się mogiłą, a jego wiecznym przedłużeniem jest nagrobny napis. Ważne więc, aby podążając drogą życiową i zawodową zasłużyć na godne słowa. Pamiętajmy: Życie dobrze użyte jest długie (Leonardo da Vinci). Zbigniew Madurowicz 28 pharmakon 11/2010

31

32 Zapachowe Kalendarze 2011 To miejsce czeka na reklamę Państwa apteki. Kalendarz z reklamą Państwa apteki przez 365 dni w domu Pacjenta. j ha j zy tr po ąc ow 12 pachnących kolorowych stron. Tekturowa oprawa. Format 21,0 x 34,5 cm Pole nadruku Państwa reklamy na zawieszce: 21,0 x 5,8 cm. ip Cennik Liczba egzemplarzy Cena w PLN Nadruk reklamowy 1-kolorowy. Opłata ryczałtowa. Cena w PLN Dopłata za każdy następny kolor. Opłata ryczałtowa. Cena w PLN powyżej ,49 99,00 45, ,79 99,00 45, ,99 99,00 45, ,29 99,00 45, ,49 99,00 45, ,69 99,00 45, ,99 99,00 45, ,39 99,00 45, , ,99 bez nadruku Do powyższych cen należy doliczyć podatek VAT (22%). Serdecznie zapraszamy do składania zamówień. Wydawnictwo MedPharm Polska Sp. z o.o. ul. Powstańców Śl , Wrocław tel info@medpharm.pl w w w. m e d p h a r m. p l