Praworodzinne i opiekuńcze, w szczególności: prawo opiekuńcze i rodzinne ze szczególnym naciskiem na kwestie dotyczące osób 60+

Transkrypt

1 Praworodzinne i opiekuńcze, w szczególności: prawo opiekuńcze i rodzinne ze szczególnym naciskiem na kwestie dotyczące osób 60+ Podstawowym aktem prawnym w tym zakresie jest ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U j.t. z późn. zm.) w skrócie k.r.io.reguluje ona instytucję małżeństwa, zagadnienia pokrewieństwa i powinowactwa oraz opieki i kurateli. Na samym początku warto wspomnieć czym jest instytucja małżeństwa i na jakich zasadach powinna ona funkcjonować. Otóż małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.podejmują wspólnie ważniejsze decyzje ich dotyczące, a w braku porozumienia każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Obydwoje mają obowiązek przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny poprzez wkład finansowy, bądź pracę we wspólnym gospodarstwie domowym. Gdy któryś z małżonków nie wywiązuje się z tego obowiązku, można wystąpić do sądu o nakazanie, żeby ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka. W sprawach związanych z zaspokojeniem zwykłych potrzeb rodziny oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania. Z mocy przepisu art k.r.i.o.z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.do majątku wspólnego należą w szczególności (art k.r.i.o.): 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z 2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z 3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z 4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie. Natomiast do majątku osobistego każdego z małżonków : 1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej; 2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił; 3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom; 4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z 5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie; 6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość; 7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z 8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z 9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

2 10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Każdy z małżonków może, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Jednocześnie obydwaj małżonkowie są obowiązani współdziałać w tym zakresie. W celu uregulowania majątku małżonków możliwe jest sporządzenie tzw. Intercyzy, czyli po prostu umowy majątkowej sporządzonej w formie notarialnej. Koszt takiej umowy notarialnej maksymalnie 400 zł netto. W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem Odchodząc od tematu małżeństwa i wspólnych obowiązków małżonków, należy przejść do obowiązku alimentacyjnego. Alimenty są po prostu obowiązkiem dostarczania środków utrzymania oraz wychowania obciąża krewnych w linii prostej. Wynika z tego obowiązek alimentacyjny zarówno rodziców na rzecz dzieci oraz dzieci na rzecz swoich rodziców. Najpierw o alimenty rodzice powinni się zgłosić od swoich małżonków, a potem od swoich dzieci. Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera przepisy, których zadaniem jest ochrona stosunków osobistych pomiędzy rodzicami i dziećmi przed niegodziwymi zachowaniami, które osłabiają więzi rodzinne. Stosownie do art. 87 Kodeksu rodzinnego rodzice i dzieci obowiązani są wspierać się wzajemnie. Przez wzajemne wsparcie należy rozmieć: pomoc materialną, psychiczne wsparcie w chorobie, cierpieniu i kalectwie, pomoc intelektualna przy podejmowaniu ważnych decyzji lub załatwianiu spraw życiowych oraz pomoc fizyczna przy wykonywaniu różnych czynności. Wzajemne wsparcie pomiędzy rodzicami i dziećmi powinno być całkowicie bezinteresowne, co wynika przede wszystkim z norm moralnych. Ustawodawca, mimo iż nałożył na dzieci i rodziców obowiązek wzajemnego wsparcia, nie przewidział jednak żadnych sankcji za niewypełnienie obowiązku wzajemnego wsparcia. Obowiązek wsparcia rodzica przez dziecko nie może być wymuszony w drodze egzekucji. Nie można również na drodze sądowej żądać, by dziecko opiekowało się swoim rodzicem na starość i w chorobie. Przepis art. 87 K.r.io. nie stanowi bowiem podstawy żadnego roszczenia. Przepisy Kodeksu rodzinnego nakładają na dzieci obowiązek alimentacji rodziców. Osoby starsze mogą dochodzić alimentów od pełnoletnich dzieci. Powstanie obowiązku alimentacyjnego względem osób starszych jest uzależnione od zaistnienia następujących przesłanek.. Otóż po stronie osób starszych przesłanką jest ich stan niedostatku, tzn. nie są w stanie zaspokoić wszystkich, lub nawet części, swoich uzasadnionych potrzeb. Sąd badając stan faktyczny musi stwierdzić, że uzasadnione potrzeby rodziców muszą być zaspokojone przez alimenty. Natomiast dzieci muszą mieć możliwości zarobkowo finansowe, aby spełnić nałożony na nich obowiązek. W zgodnie żyjących rodzinach rodzice nie muszą występować do sądu z pozwem o alimenty od swoich dzieci. Dorosłe dzieci często same widząc w jakich warunkach żyją ich rodzice sami oferują im swoją pomoc. Zabierają swoich rodziców do domu lub dostarczają niezbędnych środków materialnych i niematerialnych, niezbędnych do godziwego życia. Niestety nie zawsze

3 życie bywa takie piękne. Wtedy rodzice muszą sądownie zażądać od dzieci środków na utrzymanie. Rodzice mają swobodę w wyborze dziecka, od którego zażądają wykonywania obowiązku alimentacyjnego. Może się jednak zdarzyć, że rodzeństwo, które znajduje się w dobrej sytuacji finansowej zostanie sądownie zobowiązane do opłacania alimentów także za mniej zamożnych braci czy siostry. Zdarzają się przypadki, kiedy rodzice nie interesowali się swoim dzieckiem przez całe życie, a nawet opuścili je. W momencie kiedy dzieci dorosły i dobrze poradziły sobie w życiu, wyrodny rodzic zgłasza żądanie o alimenty. W takim przypadku dziecko może powoływać się przepisy prawa cywilnego dotyczący naruszenie prawa podmiotowego. W tej sytuacji dziecko może podnosić, że roszczenie rodzica o alimenty stanowi nadużycie przysługującego mu uprawnienia. Domaganie się bowiem przez niego alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Obowiązek alimentacyjny, jak i roszczenie zostały na gruncie przepisów k.r.i.o. ściśle związane z osobą uprawnionego i zobowiązanego i wygasają z ich śmiercią oraz nie należą do spadku (w rozumieniu art Kodeksu cywilnego) Roszczenie alimentacyjne w przeciwieństwie do roszczenia o spełnienie poszczególnych świadczeń (rat alimentacyjnych) nie ulega przedawnieniu. Przez opiekę w rozumieniu ustawy k.r.i.o. należy rozumieć dawanie oparcia, wsparcia, zaspokajanie potrzeb (właściwości ludzkich, będących potrzebą), których jednostka nie umie, nie może lub nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić, żeby zachować równowagę biologiczną i psychiczną, przeżyć, zachować zdrowie, jakość życia, zapewnić prawidłowy rozwój (doprowadzić jednostkę do dojrzałości) i ciągłość gatunku. Natomiast przez kuratele należy rozumieć instytucję zbliżoną do opieki. Jest to ustanawiana sądownie forma ochrony osób bądź praw majątkowych osób, które nie mogą same prowadzić swoich spraw (dziecka poczętego, małoletniego, osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie lub częściowo, osoby niepełnosprawnej lub osoby nieobecnej). Kuratelę sprawuje kurator ustanowiony przez sąd. Sposobem zabezpieczenia osób starszych jest również uregulowanie kwestii spadkowej. Przez prawo spadkowe należy rozumieć zespół przepisów, które regulują losy majątku osoby fizycznej po jej śmierci. Przedmiotem regulacji w prawie spadkowym jest nie tylko samo przejście majątku po osobie zmarłej na inne osoby fizyczne lub prawne, ale cały zespół zagadnień regulujących to przejście.do spadku należą prawa i obowiązki, które: 1) maja charakter cywilnoprawny, 2) mają charakter majątkowy, 3) nie są ściśle związane z osobą spadkodawcy, 4) przechodzą na określone osoby niezależnie od tego, czy są spadkobiercami. Do spadku wchodzą także koszty:

4 1) postępowania spadkowego, 2) związane z zachowkiem, zapisem, poleceniem, 3) pogrzeby spadkodawcy. Wyróżniamy dwa sposoby dziedziczenia, na zasadach przewidzianych w ustawie (dziedziczenie ustawowe) oraz na zasadach testamentu. Do dziedziczenia ustawowego dochodzi w momencie kiedy nie ma testamentu,testament został odwołany lub jest nieważny,testament został sporządzony pod wpływem groźby, błędu lub w stanie wyłączającym świadomość,spadkobierca nie chce lub nie może dziedziczyć może wtedy spadek odrzucić (przez oświadczenie woli) i gdy nie ma wskazanych w testamencie innych spadkobierców,spadkobierca nie żyje (osoba fizyczna) lub nie istnieje (osoba prawna), W celu zabezpieczenia innych osób najlepszym sposobem jest sporządzenie testamentu. Podstawowym rodzajem testamentu, który możemy w każdej chwili sporządzić w domu jest testament zwykły, który musi zostać sporządzony ręcznie i opatrzony datą i własnoręcznym czytelnym podpisem. Napisanie takiego testamentu na komputerze czy maszynie do pisania dyskwalifikuje go. Najlepszym sposobem jest sporządzenie oświadczenia przed notariuszem w formie aktu notarialnego. Taki testament jest przechowywany zarówno u spadkodawcy jak i u notariusza, który w chwili śmierci spadkodawcy otwiera testament. Pamiętaj! Jeżeli potrzebujesz uregulować stosunki rodzinne i opiekuńcze możesz uzyskać bezpłatną pomoc!!! Może to być informacja prawna, pomoc prawna ( np. w ramach projektu Senior ma i zna prawo ) pomoc psychologiczna, pokrywanie kosztów rehabilitacji, pomoc finansowa i materialna Rzecznik Praw Obywatelskich Rzecznik Praw Obywatelskich jest odpowiedzialny za nadzór instytucji państwowych pod kątem przestrzegania praw człowieka gwarantowanych w Konstytucji a dostęp do jego pomocy jest otwarty dla każdego. Rzecznik Praw Obywatelskich nadzoruje funkcjonowanie instytucji państwowych z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka gwarantowanych w Konstytucji otrzymuje petycje i skargi od każdego, czyje prawa nie są respektowane

5 Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Aleja Solidarności 77, Warszawa TEL. CENTRALA ( ) INFOLINIA OBYWATELSKA Fundacja Promocji Wiedzy i Innowacji POMOC PRAWNA ul. Zygmunta Starego 13 /25, Gliwice tel