ŚCIEŻKA: PRZYJAŹŃ. Wprowadzenie psychologiczne dla nauczycieli. dr Elżbieta Zubrzycka

Transkrypt

1 ŚCIEŻKA: PRZYJAŹŃ Wprowadzenie psychologiczne dla nauczycieli dr Elżbieta Zubrzycka

2 ŚCIEŻKA: PRZYJAŹŃ 2 Kto to jest przyjaciel? Codziennie spotykamy wielu ludzi. Jednych bardzo lubimy, innych mniej, a jeszcze inni są nam zupełnie obojętni. Trzeba umieć rozróżnić wśród nich dobrych znajomych, przyjaciół i najlepszego przyjaciela lub najlepszą przyjaciółkę. Dobrych znajomych można mieć wielu. Z tymi osobami lubimy przebywać, chętnie się z nimi bawimy i gramy w różne gry. Miło się z nimi rozmawia na codzienne tematy. Przyjaciół ma się kilkoro, można ich policzyć na palcach jednej ręki. Są to osoby, do których człowiek się przywiązuje. Czuje się przez nie akceptowany i szanowany. Na przyjaciół można liczyć, ponieważ są chętni do pomocy. Można z nimi rozmawiać o sekretach, bo oni ich nie zdradzają. Do najbliższych przyjaciół mogą zaliczać się i chłopcy, i dziewczynki. Najbliższa przyjaciółka czy najbliższy przyjaciel jest tylko jeden. To bratnia dusza, kumpel, powiernik. Przy tej osobie rosną nam skrzydła. Czujemy się całkowicie przez nią akceptowani, chociaż zna nas tak dobrze, jak nikt. Tej osobie można opowiedzieć swoje tajemnice, a ona wysłucha, postara się zrozumieć i na pewno nie wyśmieje. Przy tej osobie nie można się nudzić. Z nią są najlepsze zabawy, najciekawsze rozmowy, przy niej można też milczeć i po prostu być razem, czując się szczęśliwym. Przyjaciele pomagają sobie nawzajem. Mogą na siebie liczyć w trudnych chwilach. Czasem mają różne zdania na jakiś temat i potrafią to uszanować. Jeśli się pokłócą, umieją się potem pogodzić, wysłuchują z uwagą tego, co druga osoba ma do powiedzenia. W ten sposób uczą się od siebie, bo każdy wnosi do przyjaźni swoje zdolności i doświadczenie. Ta wymiana rozbudza zainteresowania i urozmaica zabawy. W miarę jak poznają się coraz lepiej, jak przyjaźń staje się coraz głębsza, przyjaciele czasami czują się jak jedna osoba w dwóch ciałach. Czy przyjaźń jest już na zawsze? Zdarza się tak, że bliski związek się rozpada. Powody rozluźnienia znajomości mogą być różne. Na przykład związane z fizyczną odległością, kiedy jedna osoba się przeprowadza lub przyjaciele idą do różnych szkół. Czasem wspólny czas zabiera zaangażowanie w nowe zainteresowania jak piłka nożna czy gra na instrumencie. Bywa też niestety tak, że bliski związek kończy się boleśnie porzuceniem lub zdradą. Wtedy odrzucony przyjaciel często cierpi i nie rozumie, dlaczego tak się stało. W takich sytuacjach dobrze jest to przeanalizować. Czy to my zrobiliśmy coś, co spowodowało odsunięcie się przyjaciela, czy też przyczyna leżała tylko po jego stronie? To ważne, aby w przyszłości nie popełnić podobnego błędu, a także nauczyć się lepiej rozpoznawać ludzi i przewidywać, jakich zachowań można się po nich spodziewać.

3 ŚCIEŻKA: PRZYJAŹŃ 3 Trudni ludzie Niektórzy ludzie nie potrafią być wierni i lojalni, inni nie potrafią być uczciwi. A jeszcze inni nie rozumieją, że o dobre, ważne związki trzeba dbać i należy je pielęgnować. Jeśli ktoś nie dochowa tajemnicy, zabiera cudze rzeczy lub dla popisania się przed grupą wyśmiewa przyjaciela, nic dziwnego, że zniechęca partnerkę czy partnera do związku. Przyjaźń się rozpada. Zdradzony przyjaciel potrzebuje niekiedy sporo czasu, żeby znowu komuś zaufać. Dobrze jest też uświadomić sobie, że w naszym otoczeniu występują osoby o bardzo trudnych cechach charakteru albo takie, które świat widzą w bardzo uproszczony sposób. Takie osoby mogą nam nawet w pewnym sensie zagrażać. Zaprzyjaźniają się i są miłe tylko po to, żeby wyciągnąć dla siebie korzyści ze związku, np. chcą pożyczyć pieniądze, zabawki, sprzęt, poznać znajomych przyjaciela, ściągać zadania domowe. Nie zastanawiają się nad sytuacją drugiej strony. Kiedy dostaną to, czego chcieli, bez drgnienia powieki porzucają dotychczasowego przyjaciela. Nie oddadzą pożyczonych rzeczy i pieniędzy, oczernią przed znajomymi, oplotkują i zdradzą powierzone tajemnice, żeby przedstawić się w roli skrzywdzonych ofiar. Często niestety ludzie agresywni, zaczepni, ustawiają się w roli ofiary. Zarzucają innym to, co sami robią. Konsekwencje zdrady Niektóre zdradzone i zranione osoby nie chcą więcej zbliżać się do innych ludzi ani z nimi zaprzyjaźniać, ponieważ obawiają się, że ponownie spotka je przykrość. Straciły zaufanie do innych i do siebie. Dobrze byłoby, gdyby pomyślały nad tym, że doznana przykrość jest też ważną nauką. Nie popełnią tych samych błędów, nie dadzą się drugi raz wykorzystać, szybko rozpoznają fałsz. To znaczy, że teraz mogą sobie właśnie bardziej zaufać. Jeśli jesteś taką osobą, zastanów się, czy podejmiesz ponownie ryzyko. Masz przecież teraz większą szansę na nawiązanie prawdziwej przyjaźni. Poza tym już wiesz, że ewentualną nielojalność da się przeżyć, a może nie będzie takiej konieczności. Im bardziej świadomie dobierasz sobie przyjaciela czy przyjaciółkę, im lepiej wiesz, na czym polega przyjaźń, tym mniejsza szansa, że zostaniesz zdradzony lub zdradzisz. Cały czas uczysz się ty i wszyscy dookoła. Jak rozpoznać przyjaciela? Zastanów się, jakie cechy przyjaciela są dla ciebie najważniejsze i dlaczego?

4 ŚCIEŻKA: PRZYJAŹŃ 4 Już wiesz, jaka ta osoba powinna być. A jakie cechy wykluczają przyjaźń i dlaczego? Spójrz na wybrane teraz cechy. Czy zdarzało się, że imponował ci ktoś, kto był właśnie taki? Postaraj się po cichu szczerze się nad tym zastanowić. Wszyscy ludzie wciąż się uczą, z jakimi osobami chcą spędzać czas i się zaprzyjaźniać. Dobrze mieć pewne drogowskazy, które pomogą dobierać właściwych kolegów i koleżanki. Oto 10 cech przyjaźni, które zostały wymienione przez wiele pytanych o to osób. 10 cech przyjaźni 1. Przyjaciele bardzo się lubią i zawsze chcą być razem. 2. Przyjaciele są sobie równi: żaden nie wywyższa się ani nie próbuje rządzić. 3. Przyjaciele akceptują się i szanują: poznają swoje charaktery i nie próbują zmieniać jeden drugiego. 4. Przyjaciele są uczciwi i sprawiedliwi: jak pożyczą, to oddadzą, dzielą się tym, co mają. 5. Przyjaciele szczerze mówią i uważnie słuchają: są otwarci i zainteresowani sprawami drugiego. 6. Przyjaciele są dyskretni: nie zdradzają tajemnic. 7. Przyjaciele są wierni i lojalni: postępują fair wobec siebie, wspierają się także w obecności innych osób. Są gotowi do poświęceń na rzecz drugiej osoby. 8. Przyjaciele potrafią wybaczać. Rozumieją, że każdy może mieć chwilę słabości lub się pomylić, więc nie są zawzięci. 9. Przyjaciele nie tolerują krzywdy: nie krzywdzą i nie zgadzają się, żeby ktoś krzywdził w ich obecności. We dwójkę czują się silni i mają siłę przeciwdziałać przemocy wobec słabszych. 10. Ze wszystkich powyższych powodów przyjaciele ufają sobie nawzajem. Na koniec przestroga Starsze dzieci i młodzież lubią sprawdzać granice tego, co wolno, a czego nie wolno robić. Upewniają się, czy trzeba się stosować do zasad i ograniczeń wyuczonych w domu i w szkole. Czasem posuwają się za daleko w tych eksperymentach: są niegrzeczni wobec nauczycieli, przekraczają granice zabawy i krzywdzą rówieśników. Takie osoby niekiedy imponują, bo wydają się silne

5 ŚCIEŻKA: PRZYJAŹŃ 5 i niezależne. Jakaś część kolegów i koleżanek ulega temu urokowi i stara się zaprzyjaźnić z uczniem stosującym przemoc. Wydaje się jej lub jemu, że znajdzie się pod ochronnym parasolem klasowego dręczyciela. Czasem zachowują się tak, bo się go boją. W ten sposób wspierają jego siłę, przyzwyczajają się do złego postępowania i zatracają własne zdanie. Kiedy wchodzisz w coraz bliższą znajomość z kimś, kto ci imponuje, od czasu do czasu sprawdź, czy zachowania tej osoby mieszczą się w wymienionych powyżej dziesięciu kryteriach przyjaciela. Jeśli nie, szukaj dalej i zawieraj nowe znajomości z innymi osobami. Aż trafisz na kogoś, przy kim poczujesz, że rosną ci skrzydła, jesteś wartościowym człowiekiem, szanowanym, słuchanym i wspieranym.