OCENA FUNKCJONOWANIA USTAWY (OSR EX-POST)

Transkrypt

1 Tytuł ocenianej ustawy ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz. 628, z późn. zm.) Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wiodące; Ministerstwo Edukacji Narodowej; Ministerstwo Finansów; Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju; Ministerstwo Obrony Narodowej; Ministerstwo Sprawiedliwości; Ministerstwo Środowiska; Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego; Agencja Wywiadu; Centralne Biuro Antykorupcyjne. Data sporządzenia 26 sierpnia 2015 r. Data wejścia w życie ocenianej ustawy 5 czerwca 2013 r. Przygotowana z powodu (lista rozwijana do wyboru): Zalecenie Rady Ministrów Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu Pan Grzegorz Karpiński, Sekretarz Stanu w MSW Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu Pan Mariusz Cichomski, Zastępca Dyrektora Departamentu Porządku Publicznego w MSW, tel. (22) OCENA FUNKCJONOWANIA USTAWY (OSR EX-POST) 1. Zakres przedmiotowy ustawy Ustawa określa: katalog podmiotów uprawnionych do użycia lub wykorzystania ; jednolity, zamknięty katalog, w tym również ujednolica ich nazewnictwo; przypadki użycia lub wykorzystania ; zasady użycia lub wykorzystania broni palnej i, postępowanie przed i po użyciu lub wykorzystaniu ; zasady dokumentowania użycia lub wykorzystania. 2. Podmioty, na które oddziałuje ustawa Grupa Wielkość Źródło danych Oddziaływanie Agencja Informacja niejawna Bezpieczeństwa Wewnętrznego Agencja Wywiadu Informacja niejawna Biuro Ochrony Rządu 1827 Średnioroczne zatrudnienie w 2014 r. (według sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach) funkcjonariusze celni 1500 Informacja MF Centralne Biuro Antykorupcyjne 764 Średnioroczne zatrudnienie w 2014 r.

2 inspektorzy i pracownicy kontroli skarbowej Państwowa Straż Łowiecka (według sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach) 409 Informacja z Ministerstwa Finansów nie przekazano danych Z Urzędów Wojewódzkich nie uzyskano danych pozwalających oszacować całkowitą liczbę strażników. Informację w tym zakresie odnotowano z odpowiedzi Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Środowiska, skierowanej do Marszałka Sejmu RP na zapytanie nr 3294 posła Jana Widackiego, z dnia 26 stycznia 2009 r., w sprawie kosztów utrzymania, etatu oraz działań Straży Leśnej, straży parkowych, Straży Rybackiej oraz Straży Łowieckiej (liczba etatów 58,5) Państwowa Straż Rybacka ok. 350 strażników na podstawie OSR do projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych zasad i warunków posiadania, przechowywania i ewidencjonowania przez Państwową Straż Rybacką broni palnej, sygnałowej, amunicji oraz środków przymusu bezpośredniego (rozporządzenie z dnia 4 czerwca 2014 r. Dz.U. z 2014 r. poz. 756) Policja Średnioroczne zatrudnienie w 2014 r. (według sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach) Służba Kontrwywiadu Wojskowego Informacja niejawna

3 Służba Więzienna Funkcjonariusze zatrudnieni na dzień r. (według Rocznej Informacji Statystycznej Centralnego Zarządu Służby Więziennej na rok 2014) Służba Wywiadu Informacja niejawna Wojskowego straże gminne (miejskie) 9542 Dane własne MSW Straż Graniczna Średnioroczne zatrudnienie w 2014 r. (według sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach) Straż Leśna 975 Dane wg. stanu na koniec 2014 roku (informacja z Ministerstwa Środowiska) Straż Marszałkowska 137 Informacja SM straże ochrony kolei ponad funkcjonariuszy Na podstawie OSR do projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinni odpowiadać funkcjonariusze straży ochrony kolei, zasad oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby oraz trybu i jednostek uprawnionych do orzekania o tej zdolności (rozporządzenie z dnia 12 grudnia 2014 r., Dz.U. z 2015 r. poz. 56) Straż Parku 100 Dane wg. stanu na koniec 2014 roku (informacja z Ministerstwa Środowiska) Żandarmeria Wojskowa oraz wojskowe organy porządkowe Informacja z Ministerstwa Obrony Narodowej pracownicy ochrony Informacja uzyskana z

4 uprawnieni do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.) Inspekcja Transportu Drogowego członkowie służby porządkowej, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 611) pracownicy zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej (dane na dzień r.) 512 OSR do projektu rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 2012 r. w sprawie umundurowania Inspekcji Transportu Drogowego (rozporządzenie z dnia 31 lipca 2012 r. Dz.U. z 2012 r. poz. 920) Brak możliwości oszacowania. Członkami służby porządkowej są osoby podlegające kierownikowi do spraw bezpieczeństwa, wyznaczone przez organizatora imprezy masowej, wpisane na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, o której mowa w art. 26 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.). Osoby te mieszczą się zatem w grupie pracownicy ochrony. ok przeciętne zatrudnienie we wszystkich zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich w 2014 r. (na podstawie informacji z Ministerstwa Sprawiedliwości) MOW - brak danych Ministerstwo Edukacji Narodowej nie posiada informacji na temat ogólnej liczby pracowników MOW.

5 3. Celowość wprowadzenia ustawy zestawienie porównawcze w odniesieniu do sytuacji sprzed zmiany Ocena ex-ante Ocena ex-post 3.1 Zakładane cele (oczekiwany efekt) wprowadzenia ustawy 3.3 Stopień realizacji celów ustawy Zasadniczym celem ustawy było wykonanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego RP, w świetle których określenie rodzajów oraz przesłanek użycia tych środków wskazujące, w jakich okolicznościach może to nastąpić, należą do materii ustawowej. W wyroku z dnia 17 maja 2012 r. (K 10/11) TK orzekł, że przepisy ustaw: o, o Straży Granicznej, o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, o Służbie Celnej, o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w zakresie w jakim delegują do uregulowania w rozporządzeniach materię dotyczącą stosowania środków przymusu bezpośredniego są niezgodne z art. 41 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji. Podobny wyrok TK wydał w dniu 26 marca 2013 r. - w odniesieniu do ustawy o Biurze Ochrony Rządu i o Służbie Więziennej (K 11/12). Zgodnie z Konstytucją RP tylko przepisy ustawy mogą pozwalać na ingerencję w wolność osobistą. W myśl art. 41 ust. 1 Konstytucji również postępowanie organów stosujących te środki musi być określone wyłącznie w ustawie. Drugim celem ustawy, było uregulowanie w jednym akcie prawnym całej materii związanej ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego, uwzględniające potrzebę uporządkowania i ujednolicenia tego obszaru prawa. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach normatywnych. 3.2 Planowane środki realizacji celów ustawy (planowane narzędzia interwencji) W celu dostosowania regulacji prawnych do wymogów określonych przez Trybunał Konstytucyjny, kompleksowo, na poziomie ustawowym, uregulowano użycie i wykorzystanie. Ponadto ustawa, regulując w jednym akcie prawnym całą materię związaną ze stosowaniem, porządkuje i ujednolica ten obszar prawa. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach prawnych. Wskazane powyżej przesłanki interwencji legislacyjnej determinowały zatem potrzebę osiągnięcia w przepisach ustawy pozytywnego efektu jakościowego. Kryterium zmian ilościowych nie byłoby adekwatne dla zapewnienia wskazanych powyżej celów ustawy. Dodatkowo, ocena stopnia realizacji ustawy poprzez efekty mierzalne statystycznie, jest w sposób istotny ograniczona. W szczególności, nie jest możliwe porównanie skali użycia i wykorzystania w okresie obowiązywania ustawy oraz w okresach wcześniejszych, ponieważ zarówno obecne regulacje, jak i przepisy poprzednio obowiązujące, nie przewidują obowiązku prowadzenia takich statystyk przez przedstawicieli podmiotów uprawnionych. Przesłanki, które legły u podstaw utrzymania takich rozwiązań w ocenianej ustawie, a także argumenty przemawiające za wprowadzeniem mechanizmów Zasadniczy cel ustawy, opisany w pkt 3.1 został zrealizowany w całości. Wnioski z oceny ex-post wymagają jednak dalszych analiz na etapie legislacyjnych, w celu zdefiniowania obszarów szczegółowych, które wymagałyby podjęcia interwencji prawodawczej. 3.4 Ocena funkcjonowania środków realizacji celów ustawy Na podstawie opinii uzyskanych w toku konsultacji, można uznać, że przepisy ustawy w sposób wyczerpujący i precyzyjny regulują zagadnienia w niej zawarte. Nie wystąpiły także większe problemy związane z ich interpretacją, czy też stosowaniem. Pojawiły się przy tym opinie co do skomplikowanego kształtu ustawy, który stanowi utrudnienie w jej odbiorze. Katalog przyznanych i przypadków ich użycia lub wykorzystania oraz katalog przypadków uzasadniających użycie lub wykorzystanie broni palnej zostały uznane przez większość podmiotów opiniujących za adekwatne, proporcjonalne i wystarczające dla zapewnienia skuteczności realizowanych zadań. Dwuletnia praktyka stosowania przepisów doprowadziła jednak do sformułowania postulatów, wskazujących na potrzebę rozszerzenia katalogu środków przymusu bezpośredniego przyznanych poszczególnym podmiotom uprawnionym. Podkreślenia wymaga fakt, iż dane statystyczne z dwuletniego okresu obowiązywania ustawy, nie wykazały negatywnych tendencji w sferze przekraczania kompetencji przyznanych na mocy ocenianej ustawy, przez przedstawicieli poszczególnych podmiotów uprawnionych. Miarodajnych informacji na temat skali nadużyć

6 zapewniających niezbędny poziom kontroli nad zdarzeniami skutkowymi, z których wywodzić należy domniemanie określonych konsekwencji prawnych, zostały szczegółowo przedstawione w części III załącznika do niniejszego dokumentu. związanych ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego dostarczają dane o liczbie prowadzonych w tych sprawach postępowań dyscyplinarnych oraz karnych, a przede wszystkim o liczbie spraw, w toku których stwierdzono zawinienie po stronie uprawnionego. Dane statystyczne zgromadzone za dwa lata dotychczasowego funkcjonowania ustawy nie wykazały, aby skala stwierdzonych nadużyć była istotna i znamionowała zarysowanie się negatywnych zjawisk. W przypadku a więc formacji o potencjalnie największym zakresie zadań generujących możliwość stosowania śpb w drugim roku obowiązywania ustawy odnotowano obniżenie ogólnej liczby wszczętych postępowań dyscyplinarnych w związku ze stosowaniem śpb, w stosunku do pierwszego roku (54 przypadki w okresie od czerwca 2014 r. czerwca 2015 r., w stosunku do 74 przypadków w analogicznym wcześniejszym okresie rocznym). W okresie dwóch lat obowiązywania ustawy, w stosunku do policjantów orzeczono łącznie 24 kary dyscyplinarne w związku z naruszeniami związanymi ze stosowaniem i broni palnej. Liczby te należy jednak rozpatrywać z uwzględnieniem poważnej skali wykonywanych przez Policję zadań, które generują potencjalną możliwość zastosowania określonego środka przymusu. Zestawienie takich danych wskazuje na marginalny charakter odnotowywanych nadużyć, co jest dobrze zobrazowane na tle ogólnej liczby interwencji policyjnych w ciągu roku, oszacowanej w przypadku roku 2014 na ok , a także w kontekście informacji o liczbie osób konwojowanych w tym okresie przez Policję (ok ), które kwalifikowały się do użycia kajdanek przez funkcjonariuszy. Szczegółowe dane na temat skali odnotowanych nadużyć ze strony poszczególnych grup uprawnionych, a także wnioski wynikające z tych danych, zostały przedstawione w częściach II i III załącznika do niniejszego dokumentu. 4. Koszty i korzyści związane z funkcjonowaniem ustawy (zakładane i faktyczne, w tym korzyści i koszty dla podmiotów niebędących bezpośrednio w zakresie oddziaływania ustawy) 4.2 Korzyści z przyjęcia ustawy 4.1 Sytuacja przed wejściem w życie 4.4 Faktyczne korzyści wynikające z zakładane przed jej wejściem w ustawy (scenariusz bazowy) funkcjonowania ustawy życie: Budżet państwa, JST i inne jednostki SFP brak wpływu Konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców brak wpływu Rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe brak wpływu Rynek pracy brak wpływu Pozostałe brak wpływu Budżet państwa, JST i inne jednostki SFP Konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców Rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe Rynek pracy Pozostałe W OSR do projektu wskazano, że projektowana regulacja nie będzie miała bezpośredniego wpływu na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość. Przyjęto założenie, że ujednolicenie, na poziomie ustawowym, przepisów zezwalających na ingerencję w sferę wolności i nietykalności osobistej, będzie miało pozytywny wpływ na wzrost poczucia bezpieczeństwa obywateli oraz zapewnienie porządku publicznego, jak również skuteczność działania podmiotów uprawnionych do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej. Budżet państwa, JST i inne jednostki SFP Konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców Rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe Wykonując orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, ustawa zapewnia odpowiedni poziom regulacji dla regulowanego nią obszaru działalności państwa, związanego z ingerencją w wolność osobistą, jako dobro chronione konstytucyjnie. Ponadto, regulując w jednym akcie prawnym całą materię związaną ze stosowaniem i broni palnej, ustawa porządkuje i ujednolica ten obszar prawa, czyniąc go bardziej przystępnym z punktu widzenia obywatela. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach prawnych. Rynek pracy Pozostałe

7 4.3 Koszty związane z funkcjonowaniem ustawy zakładane przed jej wejściem w życie Budżet państwa, JST i inne jednostki SFP W OSR do projektu przyjęto założenie, że wejście w życie projektowanej regulacji nie spowoduje zwiększenia wydatków z budżetu państwa i z budżetu jednostek samorządu terytorialnego. W związku z tym, że projekt ustawy nadaje dodatkowe uprawienia w zakresie użycia lub wykorzystania nowych śpb, natomiast nie nakłada obowiązku natychmiastowego wyposażenia w te środki, należy przyjąć, że ewentualne wyposażenie w nowe śpb, a także przeszkolenie funkcjonariuszy w ich użyciu, będzie następować sukcesywnie, w miarę potrzeb i możliwości, przy uwzględnieniu pozostających w dyspozycji uprawnionych podmiotów środków finansowych. Również koszty związane z udzieleniem uprawnionemu pomocy prawnej będą zwracane ze środków pozostających w dyspozycji poszczególnych podmiotów. Konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców brak kosztów Rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe brak kosztów 4.5 Faktyczne koszty związane z funkcjonowaniem ustawy brak kosztów Budżet państwa, JST i inne jednostki SFP Konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców Rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe Rynek pracy Pozostałe Rynek pracy brak kosztów Pozostałe brak kosztów 5. Ewaluacja efektów według mierników podanych w OSR / teście regulacyjnym 5.1 Zmiana wartości miernika zakładana 5.2 Zmiana wartości miernika osiągnięta Efekty wdrożenia przepisów ustawy nie mają charakteru mierzalnego. 6. Przyczyny różnic między założonymi a osiągniętymi rezultatami (koszty, korzyści, wartości mierników) 7. Ocena obowiązków informacyjnych wynikających z ustawy l.p. Obowiązek informacyjny (OI) (w tym jednostka redakcyjna, tj. nr artykułu) uchylenie OI zmniejszenie częstotliwości wykonywania OI Możliwy sposób redukcji wraz z uzasadnieniem zastąpienie trybu papierowego elektroniczn ym zmniejszenie wymaganego zakresu informacji uproszczenie formularza lub zamieszczeni e formularza na stronie internetowej skorzystanie z danych znajdujących się w danym organie lub w innych instytucjach 1. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, przedstawi Sejmowi Obowiązek został już zrealizowany, poprzez przedstawienie w 2015 roku Marszałkowi Sejmu i Marszałkowi

8 i Senatowi ocenę jej funkcjonowania, w szczególności w zakresie zasadności i skuteczności rozwiązań w niej przewidzianych (art. 84) 2. Obowiązek powiadomienia właściwego przełożonego lub osoby pełniącej służbę dyżurną, jeśli w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zranienie osoby lub wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo nastąpiła jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia. Obowiązek ten dotyczy także każdego przypadku użycia lub wykorzystania broni palnej. (art. 37 ust. 1 pkt 3, art. 49 ust. 1) 3. Obowiązek powiadomienia przez uprawnionego pracownika ochrony oraz pracownika służby porządkowej, właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej o zdarzeniu skutkowym. Obowiązek ten Senatu Oceny funkcjonowania przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (druk sejmowy nr 3145, druk senacki nr 831) Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ zapewnia on przełożonym możliwość odpowiedniej reakcji w związku z zaistnieniem zdarzenia wypełniającym przesłanki określone w przepisie nakładającym obowiązek informacyjny. Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ stanowi on niezbędny element w procedurze nadzoru sprawowanego przez Komendanta Głównego nad działalnością specjalistycznyc

9 dotyczy także każdego przypadku użycia lub wykorzystania broni palnej. Obowiązek ten dotyczy także przypadków użycia oraz wykorzystania broni palnej przez pracowników ochrony, niezależnie od skutku. (art. 38 ust. 1, art. 49 ust. 1, art. 50) 4. Obowiązek powiadomienia właściwej miejscowo jednostki lub Żandarmerii Wojskowej (w przypadku żołnierzy) o określonych zdarzeniach skutkowych. Obowiązek ten dotyczy także każdego przypadku użycia lub wykorzystania broni palnej. (art. 39 ust. 1, art. 44 ust. 1, art. 49 ust. 1) 5. Obowiązek powiadomienia właściwego miejscowo prokuratora o zdarzeniu skutkowym z udziałem funkcjonariuszy określonych podmiotów uprawnionych (art. 39 ust. 2, art. 44 ust. 1) h uzbrojonych formacji ochronnych, w tym w zakresie sposobów użycia przez pracowników tych formacji środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej. Podstawa prawna nadzoru: art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. z 2014 r. poz. 1099) Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ informacja zawarta w powiadomieniu stanowi dla właściwych organów ścigania sygnał do podjęcia niezbędnych czynności procesowych w sprawie zaistniałego zdarzenia. Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ informacja zawarta w powiadomieniu stanowi dla prokuratora sygnał do podjęcia niezbędnych czynności w sprawie zaistniałego zdarzenia. Obowiązek informacyjny

10 6. Obowiązek powiadomienia o użyciu środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, policyjnej izbie dziecka, sędziego rodzinnego sprawującego nadzór nad tą placówką, sąd rodzinny wykonujący środek wychowawczy albo środek poprawczy lub organ, do którego dyspozycji pozostaje nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich (art. 40 ust. 1 i 2) 7. Obowiązek powiadomienia określonych organów o przypadku skutkowego użycia lub dotyczy tych kategorii uprawnionych, w stosunku do których kompetencje w zakresie ścigania przestępstw posiada prokurator (podstawa prawna art w zw. z art. 309 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego Dz.U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.). Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ stanowi on niezbędny element w procedurze nadzoru sprawowanego przez uprawnione podmioty nad działalnością placówek objętych obowiązkiem informacyjnym. Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ zapewnia on przełożonym

11 wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty (art. 44 ust. 2) możliwość odpowiedniej reakcji nadzorczej w związku z zaistnieniem zdarzenia wypełniającym przesłanki określone w przepisie nakładającym obowiązek informacyjny. 8. Opinie zgłaszane w związku z funkcjonowaniem ustawy l.p. Podmiot zgłaszający opinię/problem 1. Biuro Ochrony Rządu 2. Biuro Ochrony Rządu Opis Postulat wprowadzenia przepisu przewidującego możliwość wyodrębnienia nowego przypadku użycia broni palnej oddanie strzału ratunkowego w przypadku realizowania przez BOR zadań związanych z ratowaniem życia ludzkiego podczas wystąpienia zagrożenia terrorystycznego. Postulat nowelizacji art. 30 ustawy w zakresie umożliwienia stosowania przez BOR kolczatek drogowych lub innych środków służących do zatrzymywania lub unieruchamiania pojazdów mechanicznych, nie połączonych z gruntem oraz zintegrowanych ze szlabanem. Z chwilą wejścia w życie przedmiotowej ustawy BOR Stanowisko członka Rady Ministrów Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują instytucji strzelca wyborowego bądź strzału ratunkowego. Stosuje się tu ogólne przepisy o użyciu broni palnej. W trakcie prac nad projektem założeń do ustawy, zagadnienie to było przedmiotem dyskusji, w toku której uznano, że w projektowanych przepisach należy uwzględniać ogólną dyrektywę, że broni palnej używa się w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę. Zasada ta koreluje z Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2002r. (sygn. K 36/00) oraz z art. 2 ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993r. Nr 61, poz. 284, z późn. zm.), gdzie zostały określone okoliczności usprawiedliwiające użycie siły mogącej spowodować, jako niezamierzone następstwo, pozbawienie życia. Nie można wprowadzić do ustawy przepisu, na podstawie którego funkcjonariusz będzie miał prawo strzelać w celu zabicia kogoś. Postulat zostanie poddany analizie pod kątem istnienia przesłanek celowościowych, uzasadniających

12 utraciło możliwość stosowania kolczatek drogowych lub innych środków służących do zatrzymywania lub unieruchamiania pojazdów mechanicznych nie połączonych z gruntem oraz zintegrowanych ze szlabanem. Analizując działania podejmowane w tracie dwóch pierwszych lat funkcjonowania ustawy stwierdzono, iż w niektórych przypadkach znacząco utrudniło to wykonywanie działań ochronnych w miejscach czasowo objętych ochroną. rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego dla podmiotu opiniującego, w trakcie Wstępna ocena prowadzi do wniosku, że przesłanki stosowania przez BOR wnioskowanych środków (art. 11 pkt 7, 10, 11 ustawy o śpb), nie pozostają w ścisłym związku z zadaniami tej formacji. 3. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Postulat rozszerzenia uprawnień ABW o możliwość stosowania środka przymusu bezpośredniego w postaci chemicznego środka obezwładniającego (o którym mowa w art. 12 pkt 12 lit c ustawy) granatu łzawiącego. ABW posiada w swojej strukturze wydział realizacyjny, który do czasu wejścia w życie ustawy wykorzystywał granaty łzawiące, jako element taktyczny w planowaniu swoich działań. Obecny brak takiego uprawnienia ogranicza możliwości działania grup realizacyjnych i zwiększa zagrożenie dla funkcjonariuszy wykonujących zadania służbowe. Postulat zostanie poddany analizie pod kątem istnienia przesłanek celowościowych, uzasadniających rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego dla podmiotu opiniującego w trakcie 4. Komenda Główna Straży Granicznej Niska czytelność ustawy, będąca wynikiem kompleksowego unormowania problematyki stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej aż przez 23 podmioty pozostające często w odmiennej sytuacji prawnej. Skutkiem są bardzo rozbudowane przepisy ustawy, z licznymi odesłaniami zarówno do innych przepisów ustawy, jak i do innych regulacji prawnych. Jest to zgodne z zasadami legislacji, jednak ogranicza czytelność aktu, co stanowi szczególną uciążliwość przy ustalaniu przypadków użycia lub wykorzystania. Odbiorca ustawy potrzebuje do jej odpowiedniego zgłębienia, oprócz samej ustawy, dodatkowo także ok. 24 ustaw regulujących działalność uprawnionych podmiotów oraz Kodeksu karnego. Opiniodawca ocenił przy tym, że przepisy ustawy są zrozumiałe, wyczerpująco i precyzyjnie regulujące dziedzinę będącą jej przedmiotem. Nie stwierdzono poważniejszych problemów ze stosowaniem przepisów ustawy. Zastrzeżenie KG SG dotyczy konstrukcji opiniowanej ustawy, która niejako z założenia jest aktem dość złożonym. Należy mieć na względzie, że w jednym akcie prawnym uregulowano całą materię związaną ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, porządkując i ujednolicając ten obszar prawa. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach prawnych, co trudno jest uznać za zaletę. Jak się wydaje, w celu uproszczenia przygotowań uprawnionych pracowników i funkcjonariuszy do stosowania przepisów ustawy, należy przede wszystkim koncentrować się na przepisach regulujących stosowanie śpb przez przedstawicieli zainteresowanych podmiotów (np. poprzez opracowanie kompendiów dla celów szkoleniowych). 5. Komenda Główna Katalog przyznanych przypadków użycia lub wykorzystania broni Postulat zostanie poddany

13 Straży Granicznej 6. Komenda Główna Straży Granicznej 7. Komenda Główna Straży Granicznej palnej jest adekwatny i proporcjonalny do realizowanych zadań. Wskazano natomiast na potrzebę rozszerzenia katalogu przyznanych i przypadków ich użycia: - o techniki transportowe (jako formy stosowania siły fizycznej wobec osób, o których mowa w art. 9 ust. 1 ustawy). Zmiana ta stworzyłaby podstawę prawną do przemieszczania osób do innego miejsca (pomieszczenia lub pojazdu). Obecny przepis umożliwia jedynie obezwładnianie osób naruszających porządek lub bezpieczeństwo publiczne, nie dając podstaw do przymusowego ich przetransportowania, nawet w sytuacji, gdy pozostawienie ich w określonym miejscu stwarzałoby zagrożenie dla ich bezpieczeństwa lub innych osób. Wymagane są zmiany o charakterze porządkującym. Niezbędne jest w szczególności dostosowanie zakresu podmiotowego pojęcia doprowadzenie, o którym mowa w art. 4 pkt 2 ustawy, do rozwiązań przyjętych w art. 11 ust. 1 pkt 5b ustawy z dnia r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1402, z późn.zm.), a podyktowanych postanowieniami art. 470 pkt 10 lit. a ustawy z dnia r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.). Obecne brzmienie art. 4 pkt 2 ustawy odbiega bowiem, przede wszystkim w sferze nazewnictwa, od rozwiązań przyjętych w nowej ustawie o cudzoziemcach. Rozbieżności te mogą negatywnie wpływać na właściwe stosowanie ustawy o śpb. Niezbędne jest rozszerzenie, w art. 35 ust. 4 pkt 2 oraz w art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy, kręgu podmiotów uprawnionych do podejmowania decyzji o zastosowaniu niektórych rodzajów środków przymusu bezpośredniego o komendanta ośrodka Straży Granicznej. Podyktowane jest to zmianami organizacyjnymi w Straży Granicznej i utworzeniem w ramach tej formacji nowej jednostki organizacyjnej, jaką jest ośrodek Straży Granicznej. analizie pod kątem istnienia przesłanek celowościowych, uzasadniających rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego dla podmiotu opiniującego w trakcie Postulat wydaje się racjonalny i zasługuje na analizę w toku ew. dalszych prac Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, determinująca zgłoszoną przez KG SG potrzebę zmiany ustawy o śpb, nastąpiła już w czasie obowiązywania tej ostatniej Postulat zostanie poddany analizie pod kątem ustalenia przesłanek celowościowych, uzasadniających rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych w SG do podejmowania decyzji lub wyrażania zgody na zastosowanie niektórych środków przymusu bezpośredniego. Rozstrzygnięcia wymaga w szczególności zasadność przedstawionej propozycji, w zakresie dotyczącym art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy. 8. Komenda Główna 9. Komenda Główna W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 października 2013 r. pod poz ogłoszono ustawę z dnia r. o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz niektórych innych ustaw, w której sformułowanie ujęcie zastąpiono zwrotem zatrzymanie. Z uwagi na zmieniony porządek prawny, zasadnym jest zrezygnowanie z uprawnienia wynikającego z art. 11 pkt 10 ustawy o śpb dotyczącego ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą, które w przypadku odnosiło się wyłącznie do osób nieletnich. W art. 10 ust. 2 ustawy została przewidziana pomoc prawna, polegająca na zwrocie kosztów poniesionych na ochronę prawną do Postulat jest zasadny. Należy doprecyzować, że zabieg legislacyjny w celu realizacji wniosku KGP powinien polegać na usunięciu z ustawy o uprawnienia funkcjonariuszy tej formacji do stosowania śpb w związku z ujęciem osoby, przy jednoczesnym pozostawieniu tej przesłanki w ustawie o śpb, jako że ujęcie jest uprawnieniem, z którego korzystają inni uprawnieni (np. Straż Ochrony Kolei). Propozycja KGP powinna zostać poddana analizie

14 10. Komenda Główna 11. Komenda Główna wysokości wynagrodzenia jednego obrońcy ( ), w sytuacji zakończenia postępowania karnego prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa lub braku ustawowych znamion czynu zabronionego, wyłącznie w związku z użyciem lub wykorzystaniem broni palnej przez uprawnionego, którego następstwem była śmierć osoby bądź zranienie osoby. KGP proponuje rozważenie możliwości dokonania uzupełnienia przywołanego przepisu także o przypadki użycia lub wykorzystania. Pomoc prawna polegająca na zwrocie kosztów ( ) jaka przysługuje policjantowi w związku z użyciem lub wykorzystaniem broni palnej, winna być udzielana w takim samym zakresie również funkcjonariuszowi w przypadku użycia lub wykorzystania przez niego środków przymusu bezpośredniego. W art. 17 ust. 2 ustawy stanowiącym, iż Kasku zabezpieczającego używa się w celu zapobieżenia samookaleczeniu głowy, po uprzednim założeniu pasa obezwładniającego jednoczęściowego lub kaftana bezpieczeństwa albo kajdanek na ręce trzymane z tyłu", KGP proponuje zakończyć zdanie po zwrocie "... albo kajdanek. Proponowany zapis umożliwiałby stosowanie kasku zabezpieczającego przy użyciu wszystkich typów kajdanek (zespolonych, zakładanych na ręce czy też nogi). Podkreślenia wymaga fakt, iż kask zabezpieczający ma za zadanie w szczególności "chronić" osobę zatrzymaną przed aktami samookaleczenia, a nie powodować dodatkowych niedogodności w wyniku użycia wymienionego środka przymusu bezpośredniego. Art. 21 ustawy przewiduje użycie psa służbowego w przypadkach: odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby; przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia; ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego; zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia; ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą; zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą; pokonania czynnego oporu. KGP proponuje rozważenie możliwości rozszerzenia dla katalogu użycia psa służbowego o przypadek przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego. Za powyższym przemawia fakt, iż zaproponowany przypadek uprawnia policjanta do użycia jako środka przymusu bezpośredniego konia służbowego, a nie daje możliwości użycia psa służbowego. i ocenie. Propozycja KGP powinna zostać poddana analizie i ocenie. Wyjaśnienia wymaga, czy postulowany zapis nie będzie miał negatywnego wpływu na skuteczność stosowania kasku zabezpieczającego (np. w przypadku kajdanek zakładanych na ręce trzymane z przodu). Co prawda kajdanki zakłada się na ręce trzymane z przodu wówczas, gdy zagrożenie jest znikome, a więc wtedy, gdy kask nie będzie raczej stosowany. Jednak w świetle przepisów ustawy o śpb nie można wykluczyć jednoczesnego stosowania kajdanek z przodu i kasku. Propozycja KGP powinna zostać poddana analizie i ocenie w trakcie Należy jednak zauważyć, że koń służbowy jest w tym wypadku wykorzystywany ze względu na masę ciała, co ogranicza ryzyko zaistnienia skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu. W sytuacji użycia psa na wypadek przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego, ryzyko takie wydaje się wyższe. 12. Komenda Główna W art. 51 ustawy dotyczącym dokumentacji z użycia i wykorzystania, w ust. 1 określono, iż uprawniony dokumentuje w notatce użycie i wykorzystanie środków Wobec zgłoszonych wątpliwości interpretacyjnych, w toku

15 13. Komenda Główna 14. Komenda Główna przymusu bezpośredniego, wskazując na obligatoryjność jej sporządzenia. Natomiast ust. 4 wskazanego przepisu stanowi, iż uprawniony może dokumentować w notatniku służbowym użycie i wykorzystanie śpb w sytuacji tzw. bezskutkowego jego użycia/wykorzystania. W tym miejscu wskazać należy, iż w czynności służbowe dokumentowane są bądź to w notatce, bądź w notatniku służbowym. Zgodnie z wytycznymi Komendanta Głównego do prowadzenia notatnika służbowego zobowiązani są policjanci pełniący służbę patrolową (w tym policjanci komórek ruchu drogowego pełniący służbę zewnętrzną), interwencyjną, obchodową, konwojową i ochronną z wyjątkiem policjantów pełniących służbę na stanowiskach, gdzie przebieg służby rejestruje się w odrębnej dokumentacji zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz inni policjanci na podstawie odrębnych przepisów oraz wskazani decyzjami komendantów wojewódzkich/stołecznego, powiatowych (rejonowych, miejskich) na obszarze swojego działania. Natomiast pozostała grupa funkcjonariuszy, przebieg realizacji czynności służbowych dokumentuje w notatce służbowej bądź też urzędowej. W związku z powyższym, KGP proponuje, aby dokonać zmian redakcyjnych analizowanego przepisu w taki sposób, aby funkcjonariusze, którzy są zobowiązani do prowadzenia notatnika służbowego, bezskutkowe użycie/wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego, dokumentowali jedynie w tym notatniku służbowym. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy dotyczy wykorzystania broni palnej w celu zatrzymania pojazdu, jeżeli jego działanie zagraża życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby lub stwarza zagrożenie dla ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów. KGP proponuje rozważenie możliwości dokonania zmiany przepisu w taki sposób, aby zezwalał uprawnionemu na wykorzystanie broni palnej w przypadku konieczności zatrzymania pojazdu, w którym znajdują się osoby, wobec których jest możliwość użycia broni palnej, a działanie tego pojazdu nie zagraża życiu, zdrowiu uprawnionego lub innej osoby. Za powyższym przemawia fakt, iż może dojść do sytuacji, gdzie zgodnie z postanowieniami ustawy uprawniony będzie mógł użyć broni palnej wobec osoby lecz nie będzie mógł jej wykorzystać do zatrzymania pojazdu, w którym ta osoba się znajduje. Art. 55 ust. 1 pkt. 2 ustawy stanowi, iż w przypadku wykorzystania broni palnej uprawniony zobowiązany jest do sporządzenia notatki zawierającej następujące informacje: służbowe dane identyfikacyjne uprawnionego, określenie czasu i miejsca wykorzystania broni palnej, informację o przyczynie wykorzystania broni palnej, opis czynności zrealizowanych przed i po wykorzystaniu broni palnej oraz podpis uprawnionego. KGP proponuje rozważyć możliwość dodania, w przywołanym przepisie, wymogu zobowiązującego do ujęcia w treści notatki również opis skutków wykorzystania broni palnej. W ocenie KGP zasadnym wydaje się, aby w dokumentacji sporządzonej przez uprawnionego, który wykorzystał broń palną, była zawarta taka informacja, która pozwoliłaby na zidentyfikowanie ewentualnych skutków wykorzystania broni palnej. ew. prac legislacyjnych należy rozważyć zmianę redakcji przepisu art. 51 ustawy, w sposób jednoznaczny przewidujący możliwość odstąpienia od dokumentowania w notatce służbowej bezskutkowego użycia śpb, w przypadku udokumentowania takiego przypadku w notatniku służbowym. Uwaga zasadna. Proponuje się jednak rozważenie pozostawienia obecnego przepisu 47 ust. 1 pkt 1, gdyż jego ratio legis wydaje się nie budzić wątpliwości. Przepis stanowi ważny instrument, umożliwiający eliminowanie z ruchu drogowego pojazdów, których działanie stanowi zagrożenie dla istotnych dóbr chronionych. Cel postulowany przez KGP można osiągnąć poprzez dodanie dodatkowej przesłanki w art. 47 ust. 1 - zatrzymanie pojazdu, w którym znajduje się osoba, wobec której dopuszczalne jest użycie broni palnej. Uwaga zasadna. Dodatkowo MSW zauważa potrzebę uzupełnienia zakresu znaczeniowego skutków użycia lub wykorzystania śpb lub broni palnej, opisanego w art. 51 ust. 2 pkt 1, o przesłankę uszkodzenie mienia. Rozwiązanie takie zapewni adekwatność w stosunku do wielu sytuacji będących wynikiem wykorzystania broni palnej (np. przestrzelenie karoserii

16 15. Komenda Główna 16. Komenda Główna 17. Komenda Główna 18. Komenda Główna Propozycja przeredagowania art. 15 ust. 7 ustawy stanowiącego, iż kajdanek zakładanych na nogi używa się równocześnie z kajdankami zakładanymi na ręce, poprzez wprowadzenie przepisu umożliwiającego użycie kajdanek na nogi niezależnie od użycia kajdanek zakładanych na ręce. Mając na uwadze znaczną liczbę wydarzeń nadzwyczajnych skutkujących ucieczką osoby, wprowadzenie możliwości zastosowania kajdanek jedynie na nogi podczas wykonywania czynności procesowych wobec osoby przed sądem lub prokuraturą w znacznej mierze poprawiłoby bezpieczeństwo konwoju. Dodatkowo wprowadzenie przepisu umożliwiającego użycie kajdanek na nogi niezależnie od użycia kajdanek na ręce pozwoli m.in. na swobodny udział osoby, wobec której użyto ten środek w czynnościach procesowych, jak również pozwoli to zapobiec podjęciu próby ucieczki. W art. 25 cyt. ustawy dotyczącym przedmiotu przeznaczonego do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, należy rozważyć dodanie przypadku przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji bowiem pojawiają się sytuacje, w których osoba zagraża swojemu życiu lub zdrowiu przy użyciu niebezpiecznych przedmiotów (np. noża) lub może dojść do sytuacji, w której osoba będzie chciała popełnić samobójstwo poprzez skoczenie z budynku lub mostu. W art. 17 ust. 2 odnoszącym się do użycia kasku zabezpieczającego, po zwrocie po uprzednim założeniu pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa albo kajdanek na ręce trzymane z tyłu, dodać zwrot lub kajdanek zespolonych. Powyższy zwrot ma szczególne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa wykonywanych przez policjantów czynności służbowych oraz zapewni większe bezpieczeństwo samej osoby, wobec której dany środek przymusu bezpośredniego jest zastosowany. Biorąc pod uwagę ocenę cyt. ustawy należy rozważyć rozszerzenie katalogu środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających o amunicję ślepą do broni palnej, poprzez dopisanie jej w art. 33 ust 2. nadając artykułowi brzmienie: do środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających zalicza się w szczególności granaty hukowobłyskowe, także z zawartością gazu łzawiącego, petardy, granaty dymne oraz amunicję ślepą do broni palnej. Jednostki i komórki antyterrorystyczne podczas prowadzenia działań bojowych wykorzystują środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających. Służą one do ograniczania możliwości działania osób zatrzymywanych przez krótkotrwałe zakłócenie ich orientacji przestrzennej lub odwrócenie ich uwagi od działań uprawnionego, gdy istnieje podejrzenie, że osoby te będą stawiać intensywny opór. Wprowadzenie amunicji ślepej do broni palnej jako śpb pozwoli na odwrócenie uwagi osób w trakcie realizacji szturmu przez pododdziały antyterrorystyczne realizujące działania bojowe. Zastosowanie tego środka pozwoli na bezpieczną realizację zadania, jednocześnie amunicja ślepa do broni palnej będzie środkiem mniej uciążliwym niż wykorzystywane w takiej sytuacji granaty hukowe pojazdu należy kwalifikować jako uszkodzenie, nie zaś jako zniszczenie a tylko taką opcję przewidują obecne przepisy, jeśli chodzi o szkody w mieniu). Propozycja KGP wymaga analizy i oceny, w trakcie Propozycja KGP wymaga analizy i oceny, w trakcie Propozycja KGP wymaga analizy i oceny. Przedstawione rozwiązanie stanowi alternatywę, wzajemnie wykluczającą się z postulatem przedstawionym w punkcie 10. Obie propozycje należy rozpatrywać łącznie, w celu ewentualnego wypracowania najbardziej racjonalnych rozwiązań. Postulat wydaje się racjonalny i zasługuje na analizę w toku ew. prac Trudno dopatrywać się istotnych przeciwwskazań dla możliwości wykorzystania właściwości ogłuszających tak stosunkowo mało uciążliwego środka, jak amunicja ślepa do broni palnej.

17 19. Komenda Główna 20. Komenda Główna petardy lub granaty dymne. W chwili obecnej wykorzystanie amunicji ślepej do broni palnej jest niedopuszczone i nie może być stosowane przez poddziały antyterrorystyczne. W art. 12 cyt. ustawy proponuje się rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego o środki pirotechniczne o właściwościach obezwładniających, które obejmowałyby tzw. granaty gumowe. Granat gumowy jest typowym środkiem nieśmiercionośnym, którego konstrukcja i działanie zbliżone jest do używanych przez policjantów środków pirotechnicznych olśniewająco-ogłuszających. Granat gumowy wypełniony jest jednak dodatkowo gumowym śrutem. Tym samym podczas wybuchu osoba, w stosunku do której środek ten został zastosowany, jest poddana działaniu efektu ogłuszającoolśniewającego oraz dodatkowo jest obezwładniana siłą uderzenia gumowych kul. Zasięg skutecznego rażenia obezwładniającego takich granatów wynosi około 1-1,5m. Wprowadzenie takiego rozwiązania pozwoliłoby na skuteczniejszą realizację przez policjantów ich ustawowych zadań, zwłaszcza w konfrontacji ze szczególnie niebezpiecznymi i uzbrojonymi przestępcami. Możliwość użycia środków pirotechnicznych o właściwościach obezwładniających pozwoliłoby osiągnąć efekt jak po jednoczesnym zastosowaniu trzech (pocisków niepenetracyjnych, granatów łzawiących i środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających) bez konieczności nawiązywania przez funkcjonariusza bezpośredniego kontaktu fizycznego z osobą szczególnie niebezpieczną. Będzie to miało istotne znaczenie w sytuacji, gdy użycie broni mogłoby okazać się zbyt niebezpieczne dla funkcjonariusza lub osób postronnych. Dlatego też proponuje się, by środków pirotechnicznych o właściwościach obezwładniających można było używać w przypadku konieczności ujęcia lub zatrzymania osoby, która schroniła się w miejscu trudno dostępnym, a z okoliczności wynika, że może ona użyć broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu. Wątpliwości związane z kwestią przypadków użycia broni palnej przez kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej, wykonującego zadania ochrony osób poza obiektami chronionymi. Aktualnie treść art. 36 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy o ochronie osób i mienia, określająca przypadki użycia broni palnej poza granicami obiektów i obszarów chronionych, nie dokonuje ich podziału według przedmiotu ochrony tj. do ochrony osób i do ochrony mienia. Jedynie art. 40 ust. 2 ww. ustawy wskazuje na możliwość wykonywania zadań ochrony osób w miejscu publicznym przez uzbrojonego kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej. W związku z powyższym, kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej może wykorzystać broń palną, realizując ochronę osób poza granicami obiektów i obszarów chronionych, wyłącznie w dwóch przypadkach, które znajdują zastosowanie również w sytuacji ochrony mienia, tj. w celu zaalarmowania lub wezwania pomocy albo w celu oddania strzału ostrzegawczego. Uprawnienie do użycia broni palnej poza granicami chronionych obiektów i obszarów, w przypadku konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na bezpieczeństwo konwoju lub doprowadzenia, z przyczyn oczywistych nie znajduje bowiem zastosowania do ochrony osób. W tej sytuacji powstaje pytanie, czy zasadnym jest rozszerzenie katalogu przypadków uprawniających pracownika ochrony do użycia broni w analogicznej sytuacji, tj. w przypadku konieczności bezpośredniego, bezprawnego zamachu na chronioną osobę i ewentualnie w innych przypadkach, czy raczej rozszerzenie uprawnień w tym zakresie jest nie zasadne? Niezależnie od powyższego, kwestia ta budzi szereg wątpliwości, tym bardziej, że podobnie przedstawia się sprawa przypadków użycia poza granicami Propozycja KGP wymaga analizy i oceny, w trakcie Zasadnym wydaje się uwzględnienie ew. doświadczeń innych krajów w stosowaniu takiego środka.

18 21. Komenda Główna 22. Komenda Główna 23. Komenda Główna chronionego obiektu, które można użyć jedynie w razie potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa konwoju. Brak precyzyjnego określenia statusu osoby transportującej i kierowcy bankowozu, zdefiniowanych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 września 2010 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz.U. Nr 166, poz. 1128). Osoby te uczestniczą w transporcie wartości pieniężnych i konwojowanym transporcie wartości pieniężnych, niemniej nie pełnią funkcji konwojenta, nawet w przypadku ich uzbrojenia. Zgodnie z 1 pkt 8 ww. rozporządzenia, konwojent to osoba posiadająca legitymację kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej, ochraniająca transport wartości pieniężnych, wyposażona w broń palną bojową, środki ochrony osobistej oraz środki łączności. Co istotne, ustawa o śpb nie odróżnia konwojowanego transportu wartości pieniężnych realizowanego przy udziale konwojenta od transportu wartości pieniężnych wykonywanego przez osobę transportującą. Zgodnie z treścią art. 4 pkt 3 lit c ustawy o śpb, ilekroć w ustawie jest mowa o konwoju należy przez to rozumieć przemieszczenie osób lub mienia, w tym wartości pieniężnych lub innych przedmiotów wartościowych, a zatem, zarówno transport wartości pieniężnych, jak również konwojowany transport wartości pieniężnych. W tej sytuacji wyjaśnienia wymaga kwestia, czy uzbrojony kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej wykonujący zadania osoby transportującej albo kierowcy bankowozu posiada kompetencje do użycia broni palnej, w razie konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na bezpieczeństwo konwoju, chociaż jak wskazano powyżej osoby te nie są odpowiedzialne za ochronę konwoju. Sprawa ta jest istotna, w omawianym kontekście, z uwagi na ewentualną odpowiedzialność karną osoby transportującej albo kierowcy bankowozu z art. 50 ustawy o ochronie osób i mienia. Nadanie ww. osobom uprawnień konwojenta w zakresie kompetencji do użycia broni palnej w razie konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na bezpieczeństwo konwoju, spowoduje obowiązek wyposażania tych osób w normatyw amunicji, zgodnie z 7 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 października 2011 r. w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji (Dz. U. Nr 245, poz. 1462, z późn. zm.) oraz wywoła szereg innych konsekwencji dla rozporządzenia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne ( 9 ust. 2-4 ww. rozporządzenia), w szczególności uczyni martwą zasadę niełączenia funkcji uczestników konwojowanego transportu wartości pieniężnych. Konieczność ustalenia liczby notatek użycia lub wykorzystania przez przedsiębiorcę posiadającego status sufo (specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne) i wso (wewnętrzne służby ochrony) w kontekście treści art. 53 ustawy o śpb, art. 36 ust. 2 ustawy o ochronie osób i mienia oraz 2 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie dokumentowania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia (Dz. U. poz. 1739). Konieczność wyjaśnienia statusu/przypadków użycia lub wykorzystania urządzeń przeznaczonych do obezwładnia osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 ma, które zgodnie z treścią ustawy o śpb i broni W opinii MSW, przepisy ustawy o śpb nie budzą wątpliwości interpretacyjnych w przedmiotowym obszarze. W opinii MSW, przepisy ustawy o śpb nie budzą wątpliwości interpretacyjnych w

19 24. Komenda Główna 25. Polski Związek Pracodawców Ochrona (PZPO) palnej są środkiem przymusu bezpośredniego. Rozważenie zasadności uzupełnienia treści art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie osób i mienia o zakres problematyki wykorzystania śpb i broni palnej. Niemożność właściwego wykonywania usług ochrony fizycznej osoby przez kwalifikowanego pracownika ochrony z bronią palną w niektórych miejscach publicznych (np. banki, sądy, muzea). Pracownik ochrony z bronią palną nie jest wpuszczany na teren tych obiektów. W opinii PZPO, wobec braku ustawowych zakazów wykonywania zadań ochrony w takich miejscach (wyjątek stanowi art. 41 ustawy o ochronie osób i mienia, który wyklucza noszenie broni palnej podczas wykonywania bezpośrednio zadania w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania masowych imprez publicznych), istnieje domniemanie prawne, że pracownicy ochrony mają prawo wykonywania zadań z bronią palną w tych miejscach. Cel i ustawowe uprawnienia pracownika ochrony wykonującego zadanie ochrony osoby udającej się do muzeum, jest identyczny z zadaniami pracownika wewnętrznej służby ochrony muzeum lub komercyjnej firmy ochrony, której zlecono ochronę muzeum. Ustawowe prawo nie może być kwestionowane przez akty wykonawcze niższego rzędu, czy regulaminy poszczególnych obiektów muzealnych. Niewykonywanie obowiązujących przepisów prawa poprzez stawiania regulaminów wewnętrznych ponad aktami ustawowymi i rozporządzeniami tworzy sytuację, w której brak jest pewności przedmiotowym obszarze. Użycie lub wykorzystanie przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej jest dopuszczalne na zasadach ogólnych przewidzianych dla tego rodzaju środków (art. 25 ust. 1 ustawy o śpb), przy czym - ze względu na wysoką wartość prądu w obwodzie urządzeń określonych art. 25 ust. 5 - istnieje wymóg dopuszczenia do posiadania tych przedmiotów, w rozumieniu art. 30 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji. Uwaga zasadna, motywowana potrzebą dostosowania przepisów ustawy o ochronie osób i mienia do stanu prawnego pod rządami ustawy o śpb. Uzupełnienie przepisu da podstawę do objęcia działaniami nadzorczymi przez Komendanta Głównego także sposobów wykorzystania śpb przez pracowników sufo (obecne przepisy przewidują kompetencje nadzorcze wyłącznie w zakresie sposobu użycia śpb i broni palnej). Zagadnienie zasługuje na analizę, ale pozostaje poza zakresem regulacji ocenianej ustawy. PZPO przywołał przepis z ustawy o ochronie osób i mienia (art. 41), jako przykład ustawowego wyłączenia kompetencji pracowników ochrony. Analogicznych rozwiązań należy poszukiwać także w innych przepisach określających zasady bezpieczeństwa w obiektach (np. art. 17b. ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze [Dz.U. z 2011 r., Nr 270, poz. 1599, z późn. zm.], czy art ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.

20 26. Polski Związek Pracodawców Ochrona (PZPO) 27. Ministerstwo Finansów 28. Ministerstwo Finansów 29. Ministerstwo Finansów 30. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju realizacji uprawnień pracowników ochrony osób na obszarze muzeów, sądów, banków, niektórych urzędów i innych miejsc użyteczności publicznej. Ustawa o śpb określa katalog, do których w art. 12 ust. 1 pkt 13 zaliczono ( ) przedmioty zaliczone do obezwładnienia osób za pomocą energii elektrycznej ( ), zwane potocznie paralizatorami. Ustawa nie precyzuje parametrów technicznych tych urządzeń, a zatem wszystkie je (wykorzystujące energię elektryczną) zalicza do. Jednakże w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 grudnia 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zasad uzbrojenia SUFO i warunków przechowywania broni i amunicji (Dz.U. z 2013 r., poz. 1714), paralizator został zakwalifikowany jako broń. 2 rozporządzenia brzmi: Na wyposażeniu specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych pozostają następujące rodzaje broni: ( ) pkt 2 ust. 6 paralizatory elektryczne o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającym 10 ma. Potwierdzeniem takiej kwalifikacji tych urządzeń (jako broni) jest obowiązek uzyskiwania na ich zakup odpowiedniej zgody właściwej jednostki, a po jej uzyskaniu urządzenia te są rejestrowane i jest im wydawany dokument o nazwie Świadectwo broni. Wg. PZPO, dotychczasowa konstrukcja prawna powoduje liczne rozbieżności prawne i wymaga skorygowania. Dlatego PZPO proponuje zaliczenie paralizatorów do i odpowiednią korektę rozporządzenia MSW w sprawie zasad uzbrojenia SUFO. Postulat przywrócenia pracownikom i inspektorom kontroli skarbowej uprawnienia do stosowania kolczatki drogowej i innych środków służących do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych. Odebranie możliwości stosowania kolczatki, w niektórych przypadkach znacząco utrudnia lub ogranicza działania prowadzone na drogach, w stosunku do osób zajmujących się nielegalnym przewożeniem wyrobów akcyzowych bez polskich znaków akcyzy (papierosy, tytoń, alkohol). Przed wejściem w życie ustawy o śpb środek ten był często wykorzystywany przez pracowników i inspektorów kontroli skarbowej w toku wykonywania ustawowych zadań. Obecnie natomiast, pracownicy i inspektorzy zmuszeni są zwracać się o pomoc do innych podmiotów posiadających uprawnienie do stosowania tego środka, jak np. do Straży Granicznej i, co w praktyce nie zawsze jest możliwe. Ponadto, MF postuluje rozważenie przyznania pracownikom i inspektorom uprawnienia do stosowania środków pirotechnicznych posiadających właściwości ogłuszające i olśniewające. Korekty wymaga art. 35 ust. 4 pkt 9 ustawy o śpb, w którym ujęta została kontrola skarbowa, pomimo braku uprawnień do stosowania wymienionych w tym przepisie. Postulat rozszerzenia katalogu przyznanego pracownikom i inspektorom kontroli skarbowej o pociski niepenetracyjne, które zwiększają bezpieczeństwo tych osób i są w cenie MF niezastąpione w działaniach przeciwko osobom uzbrojonym w niebezpieczne narzędzia lub przeciwko agresywnym zwierzętom, zagrażającym osobom uprawnionym. Postulat rozszerzenia katalogu, których mogą użyć lub wykorzystać funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei (SOK) o możliwość stosowania środków niepenetracyjnych w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 2-5, 8-10 i 13 ustawy. W opinii MIiR, pociski niepenetracyjne znajdą zastosowanie podczas Prawo o ustroju sądów powszechnych [Dz.U. z 2015 r., poz. 133, z późn.zm.). Wątpliwości interpretacyjne są nieuzasadnione. Przywołane przez PZPO rozporządzenie określa rodzaje broni na wyposażeniu specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, nie zaś rodzaje środków przymusu bezpośredniego. Ponieważ posiadanie paralizatora elektrycznego o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 ma wymaga odpowiedniego dopuszczenia (analogicznego jak w przypadku broni), to urządzenia te podlegają odrębnym rygorom niż paralizatory, które wartości określonych w ustawie nie przekraczają. Uwaga zasadna.