Przywracanie do środowiska gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na przykładzie żmijowca czerwonego Echium russicum J.F. Gmelin

Transkrypt

1 Przywracanie do środowiska gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na przykładzie żmijowca czerwonego Echium russicum J.F. Gmelin Beata Sielewicz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie

2 Stan populacji żmijowca czerwonego Polska Czerwona Księga Roślin - kategoria zagrożenia CR (gatunek krytycznie zagrożony) Prawo krajowe gatunek podlegający ochronie ścisłej, wymagający czynnej ochrony Dyrektywa Siedliskowa Załącznik II i IV

3 Stan populacji żmijowca czerwonego Istnieją (znane są) 3 stanowiska: Gródek nad Bugiem (SOO Natura 2000 Zachodniowołyńska Dolina Bugu) rezerwat przyrody Skarpa Dobużańska (SOO Natura 2000 Dobużek), Posadów (SOO Natura 2000 Posadów)

4 Sieć Natura 2000 w województwie lubelskim

5

6 Przesłanki do podjęcia działań Skala zagrożenia w Polsce Północno-zachodnia granica zasięgu Refugia w Polsce występują tylko na Lubelszczyźnie Wymagania dyrektywy siedliskowej

7 Ochrona muraw kserotermicznych w Polsce teoria i praktyka Beneficjent - Klub Przyrodników Partner RDOŚ w Lublinie LIFE+, Narodowy Fundusz ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Cel projektu- kompleksowa ochrona najcenniejszych płatów muraw kserotermicznych w północno-zachodniej oraz w południowowschodniej Polsce wraz z ich cenną florą i fauną. Wszelkie działania nastawione są na zachowanie cennej mozaiki siedlisk ciepłolubnych, ważnej dla utrzymania wysokiej bioróżnorodności i licznych gatunków roślin i zwierząt o zróżnicowanych wymaganiach siedliskowych (m.in. gatunków okrajkowych i zaroślowych). Zadania RDOŚ: Wzmocnienie populacji żmijowca czerwonego na stanowiskach w Czumowie, Dobużku i Posadowie Zwalczanie barszczu Sosnowskiego w sąsiedztwie rezerwatu przyrody Machnowska Góra Kanalizacja ruchu turystycznego na obszarze Natura 2000

8 Współpraca w Ogrodem Botanicznym UMCS w Lublinie Wykorzystanie zasobów uprawy ex situ pochodzącej z populacji z Czumowa nad Bugiem Pozyskanie materiału z Czumowa i Posadowa, prowadzenie uprawy w Ogrodzie Botanicznym Wykonywanie nasadzeń Coroczny monitoring Ekspertyza -Stan populacji żmijowca czerwonego Echium russicum i perspektywy ochrony jego siedlisk na Lubelszczyźnie w oparciu o dotychczasowe doświadczenia Ogrodu Botanicznego UMCS w Lublinie w ramach projektu Ochrona muraw kserotermicznych w Polsce

9 Inne działania wspierające Przygotowanie siedliska do wsiedleń (zabiegi ochrony czynnej: usuwanie zakrzaczeń, roślinności zielnej) Czynna ochrona stanowisk Kwestie własnościowe terenów przeznaczonych do wsiedleń: przejęcie przez RDOŚ nieruchomości od ANR w Czumowie Porozumienie z PKP (właścicielem części

10 Liczba osobników przeniesionych z uprawy ex situ w Ogrodzie Botanicznym UMCS rok stanowisko Liczba wsiedlonych osobników 20 Czumów 30 szt. (3 płaty po szt.) 2011 Czumów Dobużek 2012 Czumów Dobużek 40 szt. (4 płaty po szt) 20 (2 płaty po szt.) 20 (2 płaty po szt.) 30 (3 płaty po szt.) 2013 Czumów 70 (2 x po 20 szt. i płat 30 szt.) Dobużek 70 (3 płaty po 20 szt. + dosadzenie do innych płatów)

11 Wyniki monitoringu wsiedleń w latach Lokalizacja Czumów- Gródek Data posadzenia Dobużek Liczba sadzonych roślin szt. Obserwacje roślin szt kwiatostanó w (kwitnącyc h roślin) szt. (2) 0 4 (4) () 4 (4) () 4 (3) 3 (3) 4 (4) Obserwacje Liczba roślin szt owocostanów szt (30) Liczba roślin rokujących przetrwanie na przyszły sezon szt

12 Wyniki monitoringu wsiedleń Lokalizacja Czumów- Gródek Data posadzenia Dobużek Liczba sadzonych roślin szt. Obserwacje r. i r. Liczba roślin szt kwiatostanó w (kwitnącyc h roślin) szt. 3 (1) 2 (1) 17 () () (7) 4 (4) 7 (7) 3 (3) roślin szt owocostanów szt Liczba roślin rokujących przetrwanie na przyszły sezon szt siewek (3) siewek 1 3

13 Koszty rok PLN razem 3 79

14 Co dalej? projekt Ochrona bioróżnorodności siedlisk trawiastych wschodniej Lubelszczyzny Finansowanie - Mechanizm finansowy EOG Zadanie wzmocnienie populacji gatunków zagrożonych wyginięciem żmijowca czerwonego Echium russicum oraz szczodrzeńca zmiennego Chamaecytisus albus Planowane koszty

15 Podsumowanie Czynna ochrona siedlisk gatunków, których populacje są bardzo mało liczne, może okazać się niewystarczająca. Nadzieję daje tylko ochrona ex situ. Jedynie uprawa w ogrodach botanicznych, będących jednostkami naukowymi, daje gwarancję czystości genetycznej materiału, warygodności pochodzenia, spełnienia zasad reintrodukcji IUCN. Potencjał ogrodu botanicznego to nie tylko rośiny w kolekcjach, ale także eksperci. Koszty ochrony ex situ są relatywnie niskie. Problemy to wymagania zamówień publicznych w projektach oraz dostęp do informacji o zasobach gatunków zagro onych znajduj cych si w kolekcjach