Jak chronić jarząb brekinię (Sorbus torminalis) w polskich lasach?
|
|
- Władysław Skrzypczak
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 sylwan 153 (5): , 2009 Jak chronić jarząb brekinię (Sorbus torminalis) w polskich lasach? How to protect the wild service tree (Sorbus torminalis) in Polish forests? ABSTRACT Jak chronić jarząb brekinię (Sorbus torminalis) w polskich lasach? Sylwan 153 (5): The paper presents the proposal of the strategy of conservation of genetic resources of Sorbus torminalis in Polish forests. The need of active protection of the species based on both, in situ and ex situ methods, was emphasized. KEY WORDS species protection, genetic resources, in situ and ex situ measures, Sorbus torminalis Addresses e mail: lbednorz@up.poznan.pl Katedra Botaniki; Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu; ul. Wojska Polskiego 71C; Poznań Wstęp Jarząb brekinia (brekinia, brzęk) Sorbus torminalis (L.) Crantz (Rosaceae) należy do grupy naj rzadszych gatunków rodzimych drzew leśnych. Jest przede wszystkim cennym gatunkiem bio cenotycznym i domieszkowym, wzbogacającym bioróżnorodność lasów. W niektórych krajach europejskich brekinia jest uprawiana na plantacjach celem uzyskania wartościowego surowca drzewnego, służącego głównie do produkcji ekskluzywnych oklein meblowych. W Polsce do niedawna traktowano występowanie brekinii w lasach w kategorii atrakcji dendrologicznej. Dopiero w ostatnich latach gatunek zaczął budzić większe zainteresowanie w środowisku leśników, czego przejawem jest między innymi wprowadzanie brekinii do upraw leśnych. Należy pamiętać, że jarząb brekinia jest gatunkiem podlegającym w Polsce prawnej ochronie gatunkowej. Istotny jest również fakt, że brekinia nie została objęta wdrażanym obec nie programem ochrony leśnych zasobów genowych w Lasach Państwowych opracowanym na lata [Matras i in. 1993]. Istnieje wobec tego pilna potrzeba stworzenia komplek sowego programu ochrony zasobów genowych tego gatunku w Polsce i określenia zasad jego wprowadzania do lasów. Prezentowana praca powstała w oparciu o wyniki dziesięcioletnich badań autora dotyczą cych brekinii w Polsce [m.in. Bednorz 2003, 2004, 2006, 2007; Bednorz i in. 2006] i stanowi próbę wyjścia naprzeciw postawionemu zadaniu. W pracy wykorzystano również ogólne zasady ochrony zasobów genowych S. torminalis, sformułowane w ramach europejskiego programu ochrony leśnych zasobów genetycznych EUFORGEN [Demesure Musch, Oddou Muratorio 2004]. Występowanie jarzębu brekinii Polsce Jarząb brekinia osiąga w Polsce północno wschodnią granicę zasięgu swego występowania, a jego stanowiska są rozproszone i na ogół ubogie. Brekinia rośnie przede wszystkim w zachod
2 Jak chronić jarząb brekinię (Sorbus torminalis) w polskich lasach? 355 niej Polsce, w Wielkopolsce i na Pomorzu. W południowej części kraju osiąga Pogórze Sudeckie i Beskid Wyspowy [Browicz, Gostyńska Jakuszewska 1966]. W Polsce S. torminalis rośnie głównie na niżu w lasach liściastych klasy Querco Fagetea i Quercetea robori petraeae, najczęściej w grądach i dąbrowach jako gatunek domieszkowy [Bednorz 2007]. Według najnowszych danych autora jarząb brekinia występuje aktualnie na 84 naturalnych stanowiskach, a jego całkowite zasoby szacowane są na około 3500 drzew, nie licząc podrostu i siewek (ryc.). Przeważają małe populacje składające się z kilku czy kilkunastu osobników, a tylko na ośmiu stanowiskach wystę puje więcej niż 100 sztuk (w tym trzy populacje o liczebności powyżej 500 drzew). Zaobserwo wano, że na przestrzeni XX wieku wiele stanowisk brekinii zniknęło z mapy Polski, a granica zasięgu przesunęła się miejscami w kierunku zachodnim [Bednorz 2004]. Oznacza to między innymi zwiększenie izolacji przestrzennej pozostałych stanowisk. Cechy biologiczne i ekologiczne gatunku istotne w kontekście jego ochrony Jarząb brekinia jest gatunkiem diploidalnym, przynajmniej częściowo samoniezgodnym, o obu płciowych kwiatach zapylanych przez owady. Jego soczyste owoce typu jabłkowatego są zjadane i rozprzestrzeniane przez ptaki i ssaki. Brekinia jest gatunkiem światłolubnym, nie znoszącym pełnego zacienienia. Odpowiednie warunki świetlne są niezbędne do kwitnienia i owocowania oraz przetrwania siewek, a więc sukcesu reprodukcyjnego. Brekinia rozmnaża się przede wszy stkim generatywnie z nasion, choć rozmnażanie wegetatywne przez odrosty korzeniowe jest też powszechne w naturalnych populacjach. Zarówno siewki, jak i odrosty korzeniowe są chętnie zgryzane przez jeleniowate. S. torminalis jest gatunkiem, który w zbiorowiskach leśnych słabo sobie radzi z konkurencją z innymi gatunkami drzewiastymi. Ryc. Aktualne rozmieszczenie Sorbus torminalis w Polsce Current distribution of Sorbus torminalis in Poland
3 356 Zagrożenia i dotychczasowa ochrona jarzębu brekinii w Polsce Niegdyś główne zagrożenie dla jarzębu brekinii stanowiła gospodarka zrębowa w lasach. Również współczesna gospodarka leśna, preferująca wysokopienne i zwarte drzewostany, nie sprzyja bre kinii i innym gatunkom światłolubnym. Wśród innych przyczyn obecnego zagrożenia wymienić należy: małą liczebność populacji, fragmentację siedlisk, izolację przestrzenną stanowisk i zwią zany z tym niski poziom przepływu genów, nadmierną ilość zwierzyny płowej w lasach oraz słabe zdolności konkurencyjne gatunku. Jarząb brekinia objęty jest w Polsce ochroną gatunkową od 1946 roku. Wybrane populacje otoczono dodatkową ochroną tworząc rezerwaty przyrody (m.in. Bytyńskie Brzęki, Brzęki im. Z. Czubińskiego, Kawęczyńskie Brzęki, Rogóźno Zamek, Brekinia ). Niektóre stare i dorodne drzewa chronione są jako pomniki przyrody. Dotychczas stosowane formy ochrony biernej okazały się nieskuteczne, o czym świadczy zmniejszanie się liczebności niektórych po pulacji (również w rezerwatach przyrody), a przede wszystkim zanik wielu małych populacji. Obecnie wiemy, że skuteczna ochrona jarzębu brekinii wymaga stosowania metod ochrony czynnej. Mimo braku zaleceń w tym zakresie ze strony instytucji odpowiedzialnych za ochronę przyrody w Polsce, pewne działania, często proste, a jednocześnie skuteczne, są podejmowane w niektórych nadleśnictwach czy leśnictwach. Wzorcowym przykładem może być Nadleśnictwo Jamy, w którym prowadzone od kilkunastu lat zabiegi ochronne dają widoczne efekty [Tarnawski 2001]. Również w niektórych rezerwatach przyrody (np. Brzęki im. Z. Czubiń skiego) podjęto ostatnio czynną ochronę brekinii. Badania genetyczne polskich populacji jarzębu brekinii Cennych wskazówek ochroniarskich dotyczących jarzębu brekinii dostarczyły badania genety czne. Wiadomo, że zmienność genetyczna występująca w obrębie gatunków i populacji jest czynnikiem decydującym o ich przetrwaniu w zmieniających się warunkach środowiska, zaś jej znajomość powinna stanowić podstawę tworzenia programów ochrony ich zasobów genowych. Badania zróżnicowania genetycznego polskich populacji S. torminalis oparte na zmienno ści izoenzymów podjęto stosunkowo niedawno, bo dopiero w końcu lat dziewięćdziesiątych XX wieku [Krzakowa, Bednorz 1999; Bednorz, Krzakowa 2001; Bednorz i in. 2004]. W latach przeprowadzono szeroko zakrojone badania nad zmiennością genetyczną brekinii w Polsce, których wyniki stanowią naukowy fundament opracowania strategii ochrony i restytu cji S. torminalis w Polsce [Bednorz i in. 2006]. Badaniami objęto 20 populacji brekinii, o zróżni cowanej liczebności i zajmowanym areale oraz szerokiej skali warunków ekologicznych. Badania oparto na zmienności 11 polimorficznych loci enzymatycznych (MDH B, ME A, 6PGD B, ADH B, PGM A, PGM B, PGI A, FLE B, GOT C, GDH B i DIA C). Przeprowadzone bada nia wykazały zaskakująco wysoki poziom zróżnicowania genetycznego zarówno na poziomie populacji (heterozygotyczność oczekiwana H e =0,373), jak i gatunku (H e =0,435). Najwyższy poziom polimorfizmu genetycznego stwierdzono w populacjach z rezerwatu Brzęki im. Z. Czubińskiego, rezerwatu Kamień Śląski, Wielkopolskiego Parku Narodowego oraz leśnic twa Zielona Góra (tab.). Analiza struktury genetycznej polskich populacji brekinii pokazała, że większość wykrytych alleli można znaleźć we wszystkich badanych populacjach, choć z różną częstością. Dwa allele (GDH 3, PGI 4) uznano za rzadkie. Allel GDH 3 był obecny tylko w dwóch populacjach (Tuchola i Lubiechowa), natomiast allel PGI 4 stwierdzono w czterech badanych populacjach (rezerwat Brzęki im. Z. Czubińskiego, Opalenie, rezerwat Kamień Śląski i Białowodzka Góra). Przepływ genów pomiędzy analizowanymi populacjami był nie
4 Jak chronić jarząb brekinię (Sorbus torminalis) w polskich lasach? 357 Tabela. Parametry zmienności genetycznej oraz współczynniki wsobności 20 polskich populacji Sorbus torminalis [Bednorz i in. 2006] Parameters of genetic variability and inbreeding coefficients of Polish populations of Sorbus torminalis [Bednorz et al. 2006] Populacja P N a H o H e F IS Tuchola 44 2,182 0,432 0,348 0,198 Rezerwat Brzęki im. Z. Czubińskiego 44 2,455 0,441 0,442 0,029 Opalenie 40 2,273 0,527 0,404 0,229 Rogóźno Jamy 36 2,182 0,270 0,286 0,086 Zielonagóra 40 2,273 0,425 0,445 0,000 Goraj 40 2,182 0,402 0,367 0,085 Puszcza Bukowa 40 2,182 0,452 0,363 0,223 Rezerwat Bielinek nad Odrą 36 1,182 0,349 0,295 0,134 Bytyń 44 2,273 0,421 0,404 0,072 Wielkopolski Park Narodowy 44 2,182 0,530 0,473 0,165 Promno 36 1,909 0,375 0,374 0,021 Rezerwat Kawęczyńskie Brzęki 44 2,273 0,477 0,426 0,118 Potarzyca 44 2,273 0,473 0,404 0,101 Taczanów 44 2,273 0,399 0,388 0,016 Piaski 44 2,364 0,486 0,414 0,158 Rezerwat Brekinia 24 1,546 0,367 0,193 0,360 Jawor 44 2,273 0,381 0,336 0,112 Lubiechowa 40 2,091 0,391 0,346 0,159 Rezerwat Kamień Śląski 44 2,364 0,454 0,430 0,091 Białowodzka Góra 44 2,182 0,395 0,329 0,158 Średnia 40,8 2,146 0,422 0,373 0,113 Odchylenie standardowe 4,959 0,296 0,062 0,066 0,103 P procent polimorficznych loci; N a liczba alleli na locus; H o heterozygotyczność obserwowana; H e heterozygotyczność oczekiwana; F IS współczynnik wsobności (deficyt heterozygot) P percentage of polymorphic loci; N a number of alleles per locus; H o observed heterozygosity; H e expected heterozygosity; F IS heterozygote deficit wielki (Nm=1,25). Jest to zjawisko niekorzystne, które może świadczyć o zagrożeniu zasobów genowych brekinii w Polsce, mimo stwierdzonego aktualnie wysokiego poziomu zróżnicowania genetycznego w badanych populacjach. Strategia ochrony zasobów genowych jarzębu brekinii w Polsce Czynna ochrona zasobów genowych S. torminalis powinna być realizowana na podstawie długo okresowego programu ochrony opracowanego w skali kraju oraz poszczególnych regionów. Program powinien obejmować kilka kolejnych etapów: (1) wybór populacji i osobników do ochrony, (2) ochrona zasobów genowych in situ, (3) ochrona zasobów genowych ex situ. Program powinien spełnić dwa podstawowe zadania, które zarysowały się w wyniku przeprowadzonych badań naukowych. Po pierwsze, należy utrzymać liczebność naturalnych populacji i areał przez nie zajmowany na bezpiecznym poziomie, stosując działania in situ. Po drugie, należy we właści wy sposób wprowadzać brekinię na nowe stanowiska, celem zmniejszenia przestrzennej izolacji populacji tego gatunku i zwiększenia możliwości przepływu genów pomiędzy nimi. Do realiza cji tego zadania niezbędne są działania ex situ. Podstawowym kryterium wyboru populacji powinien być wysoki poziom polimorfizmu genetycznego, znaczna wielkość populacji (liczebność i areał) oraz możliwość reprodukcji gene
5 358 ratywnej (np. Jamy, Tuchola, Goraj, Bytyń, Piaski, Jawor, Białowodzka Góra). Ochroną należy też objąć populacje, w których stwierdzono obecność rzadkich alleli czy genotypów (Lubie chowa, Opalenie) oraz bezpośrednio zagrożone (rezerwat Kamień Śląski ), nawet gdy nie spełniają innych kryteriów. W dalszej kolejności należałoby zabezpieczyć populacje o małej liczebności i pojedyncze drzewa. W przypadku jarzębu brekinii w Polsce, powinniśmy się starać, w miarę możliwości, objąć rzeczywistą ochroną jak największą liczbę populacji. Dla ochrony zasobów genowych jarzębu brekinii najważniejsze i pierwszoplanowe są działania in situ. Zabiegi ochronne powinny się koncentrować przede wszystkim na prowadze niu gospodarki leśnej (zabiegów) sprzyjającej brekinii. Drzewostany z udziałem jarzębu powin ny być prześwietlane dla zapewnienia dobrego wzrostu oraz obfitego kwitnienia i owocowania. Należy inicjować i promować odnowienia naturalne poprzez stwarzanie luk w drzewostanach (doświetlanie), usuwanie nalotów gatunków konkurencyjnych i grodzenie powierzchni dla ochrony siewek brekinii przed zgryzaniem przez zwierzynę. Jeżeli jarząb występuje w miej scach, gdzie lokalizowane są zręby, należy go chronić pozostawiając biogrupy o powierzchni przynajmniej kilku arów. Wymienione zabiegi powinny być prowadzone zarówno w lasach gospodarczych, jak i rezerwatach przyrody, możliwie na wszystkich obecnych stanowiskach tego gatunku. Byłby to pierwszy etap proponowanej strategii. Drugi etap działań ochronnych in situ, polegałby na wyborze powierzchni i drzew zacho wawczych. Powierzchnie zachowawcze stanowiące naturalne rezerwaty genów, chroniłyby po pulacje reprezentujące różne regiony geograficzne i ekosystemy. Byłyby to naturalne populacje o znacznej liczebności zajmujące duży areał, rozmnażające się generatywnie, o wysokim pozio mie zróżnicowania genetycznego (Polska południowa Białowodzka Góra, Kamień Śląski, Jawor; Wielkopolska Piaski, Bytyń, Goraj; Pomorze Bielinek, Tuchola, Zielona Góra, Brzęki im. Z. Czubińskiego, Jamy). Drzewa zachowawcze występujące w populacjach i w rozproszeniu byłyby typowane przez nadleśnictwa na podstawie cech fenotypowych. Wybrane drzewa nale żałoby poddać badaniom genetycznym w celu stwierdzenia czy ich genotypy dostatecznie reprezentują całkowitą pulę genową stwierdzoną w polskich populacjach S. torminalis. Opierając się na wynikach badań przeprowadzonych w Szwajcarii [Rotach 2000] można określić opty malną liczbę drzew zachowawczych brekinii dla Polski na poziomie Przy wyborze drzew zachowawczych należy koniecznie uwzględnić populacje, w których stwierdzono obec ność rzadkich alleli i genotypów. Powierzchnie i drzewa zachowawcze stanowiłyby źródło pozyskiwania nasion do produkcji materiału rozmnożeniowego w wybranych szkółkach leśnych (np. szkółka w Nadleśnictwie Syców). Wyprodukowane sadzonki byłyby sadzone w miejscach, w których obecnie brekinia nie występuje, a odpowiadają jej wymaganiom siedliskowym. Materiał rozmnożeniowy musiałby pochodzić głównie z najbliżej położonych populacji (drzew zachowawczych). Wskazane jest też zasilanie małych populacji lub tych, w których stwierdzono trudności z reprodukcją generatywną (Wielkopolski Park Narodowy, rezerwat Brekinia ). Kolejny etap proponowanego programu obejmowałby działania ex situ, polegające przede wszystkim na zakładaniu plantacji zachowawczych (rozmnażanie z nasion) i kolekcji klonów (rozmnażanie wegetatywne). Takie sztuczne plantacje powinny być tworzone w skali regional nej (Pomorze, Wielkopolska, Śląsk, Podkarpacie). Materiałem wyjściowym do zakładania tych obiektów byłyby wytypowane wcześniej drzewa zachowawcze. Plantacje ex situ spełniałyby dwie funkcje: zabezpieczenie zasobów genowych i produkcję materiału rozmnożeniowego o znacznym zróżnicowaniu genetycznym. Należy też przewidzieć działania interwencyjne związane z pojawieniem się bezpośredniego zagrożenia całych populacji lub wartościowych
6 Jak chronić jarząb brekinię (Sorbus torminalis) w polskich lasach? 359 pojedynczych drzew. Dla ochrony zagrożonych genotypów można wykorzystać kolekcje klonów lub w przypadku drzew owocujących zabezpieczyć nasiona w Leśnym Banku Genów w Ko strzycy. Materiał rozmnożeniowy pochodzący z powierzchni ex situ można by też wykorzystać do zakładania komercyjnych plantacji służących pozyskaniu wysokowartościowego surowca drzewnego. Podsumowanie W ostatniej dekadzie zainteresowanie jarzębem brekinią wśród leśników znacznie wzrosło. Zaczęto ten gatunek rozmnażać w szkółkach i wprowadzać do upraw leśnych. Niestety nie uniknięto przy tym błędów, choć z pewnością intencje były dobre. Martwi też niewielkie zainte resowanie podejmowaniem działań ochronnych in situ. Potrzebny jest więc dobrze przemyślany program ochrony tego gatunku. W Lasach Państwowych są fachowcy potrafiący rozmnażać i uprawiać brekinię. Ich wiedzę, doświadczenie i pasję należy tylko właściwie wykorzystać. Wydaje się, że naukowe podstawy do stworzenia takiego programu są też wystarczające. Potrzebne są więc wspólne działania Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych (i instytucji z nią związanych), Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i naukowców, które zaowoco wałyby stworzeniem i wdrożeniem programu ochrony zasobów genowych jarzębu brekinii w Polsce. W pierwszej kolejności należałoby opracować instrukcję dla Lasów Państwowych, mówiącą o zasadach prowadzenia gospodarki leśnej w miejscach występowania brekinii, celem ochrony naturalnych populacji tego gatunku. Literatura Bednorz L The wild service tree (Sorbus torminalis (L.) Crantz) in Polish forests. W: Miler A. T. [red.]. Kształtowanie i ochrona środowiska leśnego. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań Bednorz L Rozmieszczenie i zasoby Sorbus torminalis (Rosaceae: Maloideae) w Polsce. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 11: Bednorz L Morphological variability of leaves of Sorbus torminalis (L.) Crantz in Poland. Acta Soc. Bot. Pol. 75 3: Bednorz L The wild service tree Sorbus torminalis (L.) Crantz in plant communities of Poland. Dendrobiology 57: Bednorz L., Krzakowa M Phosphoglucose isomerase (PGI) polymorphism in Sorbus torminalis (L.) Crantz. Acta Soc. Bot. Pol. 71 2: Bednorz L., Myczko Ł., Kosiński P Isozyme polymorphism and genetic structure of the population of Sorbus torminalis (L.) Crantz from the Bytyń Forest (Poland). J. Appl. Genet. 45 (3): Bednorz L., Myczko Ł., Kosiński P Genetic variability and structure of the wild service tree (Sorbus tormi nalis (L.) Crantz) in Poland. Silvae Genetica 55 4/5: Browicz K., Gostyńska Jakuszewska M Atlas rozmieszczenia drzew i krzewów w Polsce. 5. PWN, Warsza wa Poznań. Demesure Musch B., Oddou Muratorio S EUFORGEN Technical Guidelines for genetic conservation and use for wild service tree (Sorbus torminalis). International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy, 6. Krzakowa M., Bednorz L Electroforetic evidence of monomorphism in the wild service tree, Sorbus torminalis (L.) Crantz population from Bytyńskie Brzęki preserve (western Poland). Rocz. Dendrol. 47: Matras J., Burzyński G., Czart J., Fonder W., Korczyk A., Puchniarski T., Tomczyk A., Załęski A Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce na lata DGLP, IBL, Warszawa. Rotach P Zu Gefaehrdung seltener Baumarten in der Schweitz: Grundsaetzliche Ueberlegungen, Situationsanalyse und zwei Fallbeispiele. For. Snow Landsc. Res : Tarnawski A Jarząb brekinia w Rejonie Grudziądzkim. SAR POMORZE, Bydgoszcz Grudziądz.
7 360 summary How to protect the wild service tree (Sorbus torminalis) in Polish forests? Sorbus torminalis is a typical scattered forest tree species. It is a light demanding species with low competition abilities. In Poland this rare species is protected by law and it reaches the north eastern limits of its distribution range. At present the wild service tree occurs on about 84 most often isolated natural localities (Fig.). Extensive genetic examinations on 20 Polish popu lations carried out in years revealed high levels of genetic diversity both at the species level and within populations (Tab.), but low levels of gene flow between them. These results, together with the general strategy recently developed by members of the EUFORGEN programme were the base of the proposed strategy of the conservation of genetic resources of the wild service tree in Poland. It is a species which demands active protection. Both in situ and ex situ methods should be applied in conservation of genetic resources of S. torminalis. Conservation affords should first to be focused on forest management oriented in favor of wild service tree (e.g. logging intervention, competition control, preparing of favorable sites for new establishments). Further, in situ measures should include selection of conservation areas (gene reserves) and preserving trees of the best quality (protected genotypes). These objects would provide seeds for new establishments and to feed populations of small size. The genotypes of the earlier selected preserving trees (about ) would be protected in ex situ conservation objects clonal archives and seed orchards. These plantations would also provide seeds needed for future establishments. The genotypes of endangered populations or single trees of S. torminalis could be preserved in the Forest Gene Bank in Kostrzyca.
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie 2013 Tom 7 Zeszyt 3 ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net #30 Dział: Leśnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu LESZEK BEDNORZ 1, ŁUKASZ MYCZKO
Zmienność genetyczna i zysk genetyczny w hodowli selekcyjnej drzew leśnych
Zmienność genetyczna i zysk genetyczny w hodowli selekcyjnej drzew leśnych Jan Kowalczyk, Marek Rzońca, Adam Guziejko Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa Wprowadzenie:
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Leśnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2012 Tom 6 Zeszyt 3 JACEK ZWIERZYŃSKI 1, LESZEK BEDNORZ
Ochrona leśnej różnorodności genetycznej
Ochrona leśnej różnorodności genetycznej Władysław Chałupka Instytut Dendrologii PAN w Kórniku Czesław Kozioł Leśny Bank Genów Kostrzyca Jan Matras Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym VI Zimowa
ARTYKUŁY. Ochrona prawna jarzębu brekinii w Polsce. Legal protec on of Sorbus torminalis in Poland
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 66 (6): 422 426, 2010 Ochrona prawna jarzębu brekinii w Polsce Legal protec on of Sorbus torminalis in Poland LESZEK BEDNORZ Katedra Botaniki Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Jesion wyniosły - czy ma szansę na przetrwanie?
Jesion wyniosły - czy ma szansę na przetrwanie? Zbiór i przygotowanie do przechowywania materiału rozmnożeniowego jesionu wyniosłego, wiązu szypułkowego, wiązu górskiego oraz wiązu polnego - zagadnienia
Ochrona różnorodności genetycznej drzew leśnych
22 Polish Journal of Agronomy, No. 14, 2013 Polish Journal of Agronomy 2013, 14, 22 36 Ochrona różnorodności genetycznej drzew leśnych Jan Matras Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Hodowli Lasu i Genetyki
Ochrona i zachowanie zasobów genowych drzew leśnych
Adolf F. Korczyk Zamiejscowy Wydział Leśny Politechniki Białostockiej w Hajnówce Ochrona i zachowanie zasobów genowych drzew leśnych Dąb Bartek, c.700 lat, pierśnica 313 cm - Hajnówka 2011 - Ochrona oznacza
Praktyczne działania hodowlane wpływające na zmienność genetyczną populacji drzew leśnych - z
Praktyczne działania hodowlane wpływające na zmienność genetyczną populacji drzew leśnych - zagospodarowanie wyłączonych drzewostanów nasiennych a ich Kaczory, 08.05.2017 r. Nadleśnictwo Kaczory ul. Kościelna
http://www.gios.gov.pl/stansrodowiska/gios/get_pdf/pl/front/roznorodnosc_biologiczna_ochrona_gatunkowa_i_o bszarowa
Inspekcja Ochrony Środowiska http://www.gios.gov.pl/stansrodowiska/gios/get_pdf/pl/front/roznorodnosc_biologiczna_ochrona_gatunkowa_i_o bszarowa Różnorodność biologiczna Przyroda warunkuje życie człowieka,
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych Leśny Bank Genów Kostrzyca, 26.06.2014 r. Dr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny Katedra
Produkcja szkółkarska i wykorzystanie kwalifikowanego leśnego materiału rozmnożeniowego dla potrzeb odnowieniowych w RDLP Gdańsk
Produkcja szkółkarska i wykorzystanie kwalifikowanego leśnego materiału rozmnożeniowego dla potrzeb odnowieniowych w RDLP Gdańsk Trzcianka, 10 V 2017 r. Ilość sadzonek [tys.szt.] 6000 Średnioroczne zużycie
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Z wizytą u norweskich leśników
Z wizytą u norweskich leśników Konferencja podsumowująca realizację projektu Zachowanie różnorodności biologicznej siedlisk obszarów NATURA 2000, poprzez ochronę ex situ jesionu wyniosłego, wiązu górskiego,
Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia
Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia Informacja o zakresie przeprowadzonych prac W ramach prac terenowych przeprowadzono obserwacje gatunku i jego siedliska we wszystkich czterech obszarach
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej Grzegorz Neubauer, Tomasz Chodkiewicz, Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Tomasz Wilk, Zbigniew Borowski Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015
Plantacje nasienne w Lasach Państwowych stan i perspektywy
Plantacje nasienne w Lasach Państwowych stan i perspektywy Zbiór szyszek i nasion z plantacji i plantacyjnych upraw nasiennych w Lasach Państwowych (stan na 31.12.2011 r.) 2 Sosna zwyczajna (stan na 31.12.2011
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. WIELKOPOLSKIM RADOSŁAW JAROS WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE drugie co do wielkości w kraju, a zarazem jedno z najmniej zalesionych (lasy stanowią
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Hodowlane i genetyczne uwarunkowania adaptacji drzew leśnych do zmian w środowisku Opis projektu i tło podjęcia badań
Hodowlane i genetyczne uwarunkowania adaptacji drzew leśnych do zmian w środowisku Opis projektu i tło podjęcia badań Jan Kowalczyk Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa
Asia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski
Asia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski Nadleśnictwo Zawadzkie - jednostka organizacyjna Lasów Państwowych podległa Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, której siedziba znajduje
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu oraz Nadleśnictwo Gniezno
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 26 marca
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI. Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt POPULACJA Zbiór organizmów żywych, które łączy
Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
The use of aerial pictures in nature monitoring
ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 18 (2010), str. 403 408 Marcin Czerny Received: 5.05.2010 KRAMEKO sp. z o.o. Reviewed: 30.07.2010 30-023 Kraków, ul. Mazowiecka 108 m.czerny@krameko.com.pl WYKORZYSTANIE ZDJĘĆ LOTNICZYCH
628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Grabowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Dyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce
NATURA 2000 Dyrektywa Siedliskowa Sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej Celem wyznaczania jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej.
Ochrona przyrody. Test podsumowujący rozdział III. Wersja A
..................................... Imię i nazwisko Wersja A Test podsumowujący rozdział III Ochrona przyrody.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 15 zadań. rzy każdym poleceniu
Warszawa, dnia 19 października 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 17 października 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 19 października 2016 r. Poz. 8995 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 17 października 2016 r. w sprawie ustanowienia
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Zbigniew Borowski Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Jan Błaszczyk Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wstęp Wysokie zagęszczenia kopytnych mają
Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 13 listopada 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz. 10646 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia
UCHWAŁA NR XXII/198/2016 RADY MIEJSKIEJ W GOGOLINIE. z dnia 14 lipca 2016 r.
UCHWAŁA NR XXII/198/2016 RADY MIEJSKIEJ W GOGOLINIE z dnia 14 lipca 2016 r. w sprawie wyrażenia opinii do projektu planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kamień Śląski Na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy
UCHWAŁA Nr XII/120/2016 RADY GMINY WIDUCHOWA z dnia 16 maja 2016 r.
- projekt (druk nr 11 ) UCHWAŁA Nr XII/120/2016 RADY GMINY WIDUCHOWA z dnia 16 maja 2016 r. w sprawie zaopiniowania wniosku Nadleśnictwa Chojna o uznanie za ochronne lasów położonych na terenie gminy Widuchowa
PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH
Inżynieria Rolnicza 5(13)/28 PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH Franciszek Molendowski Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie. W
ROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec
ROZPORZĄDZENIE NR 53/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Dębowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Rozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
ZARZĄDZENIE Nr 5/0210/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY. z dnia 5 grudnia 2011 r.
Kujaw.201312.3399 ZARZĄDZENIE Nr 5/0210/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY z dnia 5 grudnia 2011 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Łęgi na Ostrowiu
BADANIA RZECZYWISTYCH KOSZTÓW OBSŁUGI TECHNICZNEJ NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH. Wstęp
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCXLIII (2002) ZENON GRZEŚ BADANIA RZECZYWISTYCH KOSZTÓW OBSŁUGI TECHNICZNEJ NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH Z Instytutu Inżynierii Rolniczej Akademii Rolniczej
Diagnoza obszaru. Las Baniewicki
Diagnoza obszaru Las Baniewicki Las Baniewicki LAS BANIEWICKI 611, ha, zachodniopomorskie, Gmina Banie, miejscowość Baniewice Czy w badanej gminie poza obszarem Natura 2000 występują: Parki narodowe podaj
Klub Przyrodników. Świebodzin, 1 czerwca Nadleśnictwo Jawor i Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 1 czerwca
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Załącznik nr 1 1. Przedmiot zamówienia Przedmiotem zamówienia jest: Usuwanie odrośli i samosiewów brzozy brodawkowatej i omszonej oraz pojedynczych drzew i samosiewów
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH I OCHRONA AWIFAUNY: PROBLEMY I MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ Sękocin Stary, 17 października 2018 roku UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE OBECNEJ STRUKTURY
Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski
Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski Problem badawczy i przykłady oddziaływań gospodarki leśnej na ptaki Grzegorz Neubauer,
Klub Przyrodników. Świebodzin, 26 marca Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu i Nadleśnictwo Babki
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 26 marca
Praktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin. Liczba godzin Szczegółowe efekty kształcenia
Załącznik nr 2B do umowy w sprawie praktycznej nauki zawodu Program praktyk zawodowych w klasie I w roku szkolnym 2018/2019 Praktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin Lp. Tematyka Liczba godzin
Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa
Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Janusz Mikoś Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Zbigniew Borowski Instytut Badawczy Leśnictwa VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014
Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze
Zimowa Szkoła Leśna IBL 18-20.03.2014 Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze Tadeusz Andrzejczyk SGGW Plan referatu CEL I ZAKRES PIELĘGNOWANIA LASU WARUNKI RACJONALNEJ PIELĘGNACJI DRZEWOSTANÓW
Urządzeniowe przesłanki do strategii rozwoju zasobów leśnych w Polsce
IV SESJA ZIMOWEJ SZKOŁY LEŚNEJ PRZY IBL pt.: Przyrodnicze i gospodarcze aspekty produkcji oraz wykorzystania drewna stan obecny i prognoza Urządzeniowe przesłanki do strategii rozwoju zasobów leśnych w
ROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec
ROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Program praktyk zawodowych w klasie I w roku szkolnym 2018/2019
Załącznik nr 2B do umowy w sprawie praktycznej nauki zawodu rogram praktyk zawodowych w klasie I w roku szkolnym 2018/2019 raktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin Lp. Tematyka 1. race przygotowawcze
Praktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin. Szczegółowe efekty kształcenia
Załącznik nr 2B do umowy w sprawie praktycznej nauki zawodu rogram praktyk zawodowych w klasie I w roku szkolnym 2018/2019 Lp. Tematyka 1. race przygotowawcze i organizacyjne - przypomnienie podstawowych
Restytucja jodły pospolitej (Abies alba Mill.) w Sudetach. charakterystyka drzew zachowawczych
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 103 2012 Restytucja jodły pospolitej (Abies alba Mill.) w Sudetach. charakterystyka
Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce
Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król
Ekoportal.eu - ochrona środowiska ekologia ochrona przyrody recykling biopaliwa GMO odpady Natura 2000 a polski system ochrony przyrody
Ochrona przyrody ma w Polsce długie tradycje. Według niektórych źródeł pierwsze decyzje związane z nią pochodzą z X wieku - np. w sprawie ochrony bobrów. W kolejnych wiekach zaczęto chronić nadmiernie
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 98 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Dokumentacja końcowa
SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ LEŚNY KATEDRA HODOWLI LASU OCENA WZROSTU, JAKOŚCI ORAZ ZAGROŻENIA PRZEZ GRZYBY I OWADY UPRAW NA POWIERZCHNI POHURAGANOWEJ NADLEŚNICTWA PRZEDBÓRZ
Czy uczymy, że sarna nie jest żoną jelenia?
Czy uczymy, że sarna nie jest żoną jelenia? Dr inż. Krzysztof Klimaszewski Warszawa, 10.09.2014 r. Projekt "O bioróżnorodności dla przyszłości - czyli jak uczyć, że sarna nie jest żoną jelenia" korzysta
Ochrona przyrody w Nadleśnictwie Mińsk w perspektywie rozwoju Lasów Państwowych
Ochrona przyrody w Nadleśnictwie Mińsk w perspektywie rozwoju Lasów Państwowych Powierzchnia Nadleśnictwa Mińsk wynosi 9500 ha, rozrzuconych w 410 kompleksach. Lasy nadzorowane stanowią pow. 17340 ha.
ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 3(2) 2004, 5-11 ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH Jan Banaś Akademia Rolnicza w Krakowie
POTRZEBY INFORMACYJNE W ZAKRESIE STANU LASU ORAZ OCHRONY PRZYRODY W STATYSTYCE PUBLICZNEJ
POTRZEBY INFORMACYJNE W ZAKRESIE STANU LASU ORAZ OCHRONY PRZYRODY W STATYSTYCE PUBLICZNEJ Główny Urząd Statystyczny Departament Rolnictwa Departament Badań Regionalnych i Środowiska USTAWA Z DNIA 26 CZERWCA
Czas na zmianę? Postępowanie hodowlane w obliczu zmiennego klimatu Daniel J. Chmura, Władysław Chałupka
Czas na zmianę? Postępowanie hodowlane w obliczu zmiennego klimatu Daniel J. Chmura, Władysław Chałupka Pracownia Biologii Rozmnażania i Genetyki Populacyjnej Instytut Dendrologii PAN w Kórniku Wstęp Zmienność
Klub Przyrodników. Świebodzin, 15 lutego Pani Anna Utko Podlaski Konserwator Przyrody Białystok
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 15 lutego
Ochrona przyrody w Polsce. Wpisany przez Karol Wójcik środa, 06 sierpnia 2008 00:00 - Poprawiony wtorek, 15 maja 2012 19:59
Prawo o ochronie przyrody stanowi Sejm i Senat. Minister Środowiska wykonuje ustawy oraz wydaje rozporządzenia dotyczące ochrony przyrody i ochrony środowiska. Niektóre rozporządzenia, np. o powołaniu
Genetyczne podłoże mechanizmów zdolności adaptacyjnych drzew leśnych
Genetyczne podłoże mechanizmów zdolności adaptacyjnych drzew leśnych dr Małgorzata Sułkowska Zakład Hodowli i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa Podstawowym czynnikiem decydującym o przystosowaniach
Hodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej. Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej
Hodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej Zasady czyli zbiór obowiązujących reguł, procedur i norm, które znajdują zastosowanie w praktyce
Gromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy
Gromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy Bartosz Tomaszewski Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy, Ogród Botaniczny KCRZG,
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 64 5546 Poz. 401 401 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 29 ust. 10 ustawy
Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae)
Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (2): 46 50. Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae) JERZY KARG Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN Stacja Badawcza w Turwi
ROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała
ROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
dawniej Tom
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 104 2013 Wpływ systemów wynagradzania na koszty
Organic plant breeding: EU legal framework and legislative challenges Ekologiczna hodowla roślin: ramy prawne UE i wyzwania legislacyjne
Organic plant breeding: EU legal framework and legislative challenges Ekologiczna hodowla roślin: ramy prawne UE i wyzwania legislacyjne Antje Kölling IFOAM EU Policy Manager EkoSeedForum 20-22 March 2014
Badania nad zmiennością genetyczną w naturalnie odnawiających się populacjach daglezji zielonej (Pseudotsuga menziesii (Mirb.
43 sylwan nr 9: 43 54, 2004 Badania nad zmiennością genetyczną w naturalnie odnawiających się populacjach daglezji zielonej (Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco)* Genetic variability of naturally regenerated
Praktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin. Liczba godzin Szczegółowe efekty kształcenia
Załącznik nr 2B do umowy w sprawie praktycznej nauki zawodu Program praktyk zawodowych w klasie I w roku szkolnym 2016/2017 Praktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin Lp. Tematyka Liczba godzin
Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe
Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe Kajetan Perzanowski, Wanda Olech, Krzysztof Bozik, Bogdan Kolenda, Mirosław Sienkiewicz, Waldemar P. Sieradzki Augustów, 7
Odnawialne źródła energii a ochrona środowiska. Janina Kawałczewska
Odnawialne źródła energii a ochrona środowiska Janina Kawałczewska 1. Wykorzystanie OZE jako przeciwdziałanie zmianom klimatu. OZE jak przeciwwaga dla surowców energetycznych (nieodnawialne źródła energii),
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie i Radzionkowie perspektywy rozwoju. ul. Sosnowa Mikołów Tel
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie i Radzionkowie perspektywy rozwoju ul. Sosnowa 5 43-190 Mikołów Tel. 32 779 76 02 E-mail: sibg@sibg.org.pl Patryk Bubła Kraków 2017 Członkowie zwyczajni Związku Stowarzyszeń
Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej
Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Rozmieszczenie, zagrożenia, perspektywy ochrony Grzegorz Górecki Stacja Terenowa Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Urwitałt 2013 Rozmieszczenie
Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie ul. Sosnowa 5, 43-190 Mikołów Centrum Edukacji Przyrodniczej i Ekologicznej Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie www.sibg.org.pl Nasi członkowie: Województwo śląskie
Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU. z dnia 13 września 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz. 1882 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
Zakres zmienności i współzależność cech owoców typu soft flesh mieszańców międzygatunkowych Capsicum frutescens L. Capsicum annuum L.
NR 240/241 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2006 PAWEŁ NOWACZYK LUBOSŁAWA NOWACZYK Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy Zakres zmienności i współzależność cech owoców typu soft flesh
NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE
NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Okres realizacji projektu
Lasy i gospodarka leśna w Polsce w świetle raportu Stan lasów Europy 2011 wskaźniki ilościowe
Kierunki rozwoju polskich lasów w kontekście rozwoju lasów europejskich, Warszawa, 22 listopada 2012 r. Lasy i gospodarka leśna w Polsce w świetle raportu Stan lasów Europy 2011 wskaźniki ilościowe Marek
Gorzów Wielkopolski, dnia 22 sierpnia 2012 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 32/2012 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 22 sierpnia 2012 r. Poz. 1592 ZARZĄDZENIE NR 32/2012 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM w sprawie ustanowienia
Przyrodnicze ograniczenia w wykorzystywaniu zasobów drewna z polskich lasów
Przyrodnicze ograniczenia w wykorzystywaniu zasobów drewna z polskich lasów Andrzej Grzywacz IV Zimowa Szkoła Leśna Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary, 20 22 marca 2012 Parki narodowe zajmują powierzchnię
«TableStart:SzablonAktyKierowania» ZARZĄDZENIE Nr 1509/2019 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia r. «TableEnd:SzablonAktyKierowania»
«TableStart:SzablonAktyKierowania» ZARZĄDZENIE Nr 1509/2019 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 21.06.2019 r. «TableEnd:SzablonAktyKierowania» w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa
Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW tel bud 34 pok 1/77. Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej
Wykład 1 dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW morzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Specyfika leśnictwa Program: Czym jest
628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY z dnia... 2015 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Koneck Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy
Lasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa
Lasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa Pracownia Paleoekologii i Archeobotaniki Katedra Ekologii Roślin Uniwersytet Gdański Cel referatu: odniesienie się do
Ćwiczenia nr 4. Programy komputerowe stosowane do analizy danych molekularnych
Techniki molekularne ćw. 4 1 z 6 Ćwiczenia nr 4. Programy komputerowe stosowane do analizy danych molekularnych Istnieje ogromna liczba programów służących do analizy danych molekularnych. Wiele z nich
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Co ja tutaj robię? Moje związki z PZO PZO dla OSO Puszcza Białowieska
Informacja dla chętnych na specjalizację Ochrona przyrody
Informacja dla chętnych na specjalizację Ochrona przyrody Fot. M. Aleksandrowicz Fot. J. Piętka Fot. E. Referowska Jakie są zajęcia na specjalizacji Ochrona przyrody? Studia inżynierskie Fot. R. Rogoziński
Działania NFOŚiGW dla ochrony bioróżnorodności na przykładzie wybranych projektów z zakresu ochrony przyrody
Działania NFOŚiGW dla ochrony bioróżnorodności na przykładzie wybranych projektów z zakresu ochrony przyrody Leszek Jóskowiak p.o. dyrektora Departamentu Ochrony Przyrody Poznań, 25 listopada 2010 r. Różnorodność
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 34 2893 Poz. 186 186 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 28
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 5 lipca 2013 r. Poz. 3525 ZARZĄDZENIE NR 31/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI Na podstawie art. 19 ust. 6 oraz w związku z art. 20
UCHWAŁA NR... RADY MIASTA ZAKOPANE. z dnia r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody
Projekt z dnia 25 sierpnia 2015 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIASTA ZAKOPANE z dnia... 2015 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8