WYNIKI EKONOMICZNO- FINANSOWE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH W I PÓŁROCZU 2006 ROKU

Transkrypt

1 MINISTERSTWO GOSPODARKI WYNIKI EKONOMICZNO- FINANSOWE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH W I PÓŁROCZU 2006 ROKU DEPARTAMENT ANALIZ I PROGNOZ Warszawa, październik 2006 rok

2 Spis treści 1. Uwagi metodologiczne Synteza Makroekonomiczne uwarunkowania sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotów gospodarczych wraz z elementami prognozy średniookresowej Wartość dodana brutto Produkcja sprzedana przemysłu i produkcja budowlano-montażowa Ceny produkcji sprzedanej przemysłu i produkcji budowlanomontażowej Zatrudnienie Wynagrodzenia Dynamika wydajności pracy i wynagrodzeń realnych Przychody z całokształtu działalności oraz koszty ich uzyskania Przychody i koszty sprzedaży produktów, towarów i materiałów Przychody ze sprzedaży na eksport Koszty w układzie rodzajowym Wynik ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów Wynik finansowy brutto Wynik finansowy netto Wskaźniki rentowności Inwestycje i możliwości ich finansowania Wskaźniki płynności finansowej Zadłużenie

3 1. Uwagi metodologiczne Prezentowane przez GUS dane statystyczne za okresy kwartalne, w zależności od przedstawianych informacji liczbowych, odnoszą się do trzech zbiorowości statystycznych. Z tego względu w niniejszym opracowaniu: 1 Dane odnośnie wielkości makroekonomicznych (PKB, wartość dodana brutto, popyt krajowy i jego struktura, liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia, ceny producentów) dotyczą pełnej zbiorowości statystycznej. Dane te pozyskano z: notatki informacyjnej Głównego Urzędu Statystycznego w sprawie rewizji rachunków narodowych za lata , Warszawa, roku (strona internetowa GUS), notatki GUS pn. Produkt krajowy brutto w II kwartale 2006 roku, Warszawa (strona internetowa GUS), Biuletynów Statystycznych GUS. 2 Dane dotyczące produkcji przemysłu i budownictwa, zatrudnienia i wynagrodzeń dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. Dane te pozyskiwano z Biuletynów Statystycznych GUS. 3 Informacje liczbowe dotyczące przychodów (w tym z eksportu) i kosztów uzyskania przychodów, kosztów rodzajowych, wyników finansowych, wskaźników rentowności i płynności finansowej, inwestycji oraz zadłużenia pozyskano z bazy danych CISG MG oraz z Biuletynów Statystycznych. 4 W przypadku wyników finansowych na poziomie ogółem występujące różnice pomiędzy danymi z bazy CISG MG (najczęściej prezentowane dane w opracowaniu) oraz danymi prezentowanymi przez GUS w Biuletynie Statystycznym wynikają z odmiennej zbiorowości podmiotów. GUS prezentuje wyniki podmiotów gospodarczych prowadzących księgi rachunkowe i zobowiązanych do sporządzania co kwartał sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym, F01/I-01, z wyłączeniem sekcji Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, Rybactwo i Pośrednictwo finansowe. Natomiast baza CISG MG zawiera pełne dane bez sekcji Edukacja. Dane CISG MG za I półrocze 2006 roku dotyczą podmiotów gospodarczych, w tym podmiotów sektora publicznego. 5 Analizę przeprowadzono dla zbiorowości statystycznych, o których mowa w pkt. 1 do 3 oraz dla wchodzących w skład tych zbiorowości następujących sekcji gospodarki: górnictwa (sekcja C), przetwórstwa przemysłowego (sekcja D), wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę (sekcja E), budownictwa (sekcja F), handlu i napraw (sekcja G), transportu, gospodarki magazynowej i łączności (sekcja I) 1. Łączny udział ww. sekcji gospodarki w poszczególnych kategoriach ekonomicznych w I półroczu 2006 roku wynosił: 1 W części opisowej opracowania stosowano pełne nazewnictwo sekcji, natomiast na wykresach oznaczenia skrótowe, odpowiednio: górnictwo, przetwórstwo, energetyka, budownictwo, handel oraz transport. 4

4 w wartości dodanej brutto 55,8%, w zatrudnieniu 56,1%, w przychodach z całokształtu działalności 93,0%, w wyniku finansowym netto 90,6%, w nakładach inwestycyjnych 80,3%, w zadłużeniu 86,1%. 6. Dodatkowo, w zakresie niektórych z wymienionych w pkt. 2 i 3 kategorii ekonomicznych, analizę przeprowadzono także dla 24 działów przemysłu: górnictwa węgla kamiennego i brunatnego, 21 działów przetwórstwa przemysłowego oraz 2 działów sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę Szczegółowe wielkości liczbowe dla poszczególnych agregacji przedstawiono w Aneksie Statystycznym. 2 W części opisowej opracowania stosowano pełne nazewnictwo działów, natomiast na wykresach liczbowe symbole klasyfikacji PKD. Symbole liczbowe podano w tablicach 10 do 12 w Aneksie Statystycznym. 5

5 2. Synteza W pierwszym półroczu 2006 nastąpiło utrwalenie tendencji wzrostowych w gospodarce. Po wysokim wzroście PKB w pierwszym kwartale br. (o 5,2%), w drugim kwartale tempo wzrostu gospodarczego było jeszcze wyższe (5,5%). W rezultacie w I półroczu br. PKB wzrósł o 5,4% (przed rokiem wzrost PKB wyniósł 2,6%). Głównym czynnikiem wzrostu PKB od strony popytowej był popyt krajowy, zarówno konsumpcyjny, jak również, co wymaga szczególnego podkreślenia, inwestycyjny. Poprawa sytuacji na rynku pracy, wzrost zatrudnienia (o 1,8%) i spadek stopy bezrobocia (z 18,0% do 16,0%), przy jednoczesnym zwiększeniu przeciętnego wynagrodzenia realnego (o 4,0%) spowodowała wzrost krajowego popytu konsumpcyjnego (spożycie indywidualne wzrosło o 5,1%). Po raz pierwszy od kilku lat odnotowano też znaczący wzrost popytu inwestycyjnego (nakłady brutto na środki trwałe wzrosły o 11,4%). W dalszym ciągu dynamika eksportu wyprzedza dynamikę importu, co skutkuje dodatnim (aczkolwiek zmniejszającym się) wkładem eksportu netto we wzrost PKB. Taka struktura popytowych czynników wzrostu daje gospodarce solidne podstawy dalszego rozwoju. Wartość dodana brutto wzrosła o 5,1%. Od strony podażowej o wzroście PKB zdecydował głównie dynamiczny wzrost wartości dodanej w handlu (o 9,1%), w budownictwie (o 9,0%) oraz w przemyśle (o 7,7%). W rezultacie znacznie wyższej dynamiki w ww. agregacjach niż w gospodarce ogółem, zwiększył się ich udział w wartości dodanej: handlu z 19,5% do 19,9%, budownictwa z 4,0% do 4,2% oraz przemysłu z 24,4% do 24,9%. Wydajność pracy liczona jako iloraz dynamiki wartości dodanej brutto i dynamiki przeciętnego zatrudnienia zwiększyła się o ok. 3,2% 3. Jednocześnie wynagrodzenia realne wzrosły o 4,0%. Wyprzedzający wzrost wynagrodzeń realnych w stosunku do wydajności pracy stanowi zjawisko niekorzystne dla gospodarki w dłuższej perspektywie. Poprawiające się warunki na rynku pracy skutkujące wzrostem popytu na pracę (przy jednocześnie znacznym zakresie migracji zarobkowej powodującej zmniejszenie podaży pracy) stworzyły sytuację szczególną, wymuszającą znaczny wzrost wynagrodzeń. Produkcja sprzedana przemysłu zwiększyła się o 12,3% 4 (przed rokiem o 1,5%), głównie na skutek wysokiego tempa wzrostu w sekcji przetwórstwa przemysłowego (o 13,6%, wobec 1,4% przed rokiem). Sekcja ta determinuje dynamikę całej produkcji przemysłowej. Czynnikiem stymulującym wzrost produkcji przemysłowej był dynamicznie wzrastający eksport. Sprzedaż detaliczna w handlu wzrosła o 10,6%, a sprzedaż hurtowa o 8,1% (przed rokiem odpowiednio o 1,2% oraz o 5,8%). Produkcja budowlano-montażowa zwiększyła się o 9,2% (przed rokiem o 8,5%). Dynamicznemu wzrostowi produkcji towarzyszyło, niższe niż przed rokiem tempo wzrostu cen producentów. Ceny produkcji sprzedanej przemysłu wzrosły o 1,5%, wobec 3 Brak jest danych GUS dotyczących dynamiki zatrudnienia w pełnej zbiorowości statystycznej. Dostępne dane w tym zakresie dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. Do obliczenia dynamiki wydajności pracy przyjęto umownie, iż wzrost zatrudnienia w całej gospodarce równy jest wzrostowi zatrudnienia w podmiotach, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. 4 Dynamika produkcji przemysłu i budownictwa prezentowana jest w cenach stałych i dotyczy jednostek, w których liczba pracujących przekracza 9 osób 6

6 1,7% przed rokiem. W przetwórstwie przemysłowym odnotowano spadek cen o 0,1% (przed rokiem wzrost o 1,0%). W budownictwie ceny wzrosły o 2,3%, wobec 3,8% przed rokiem. Czynniki leżące po stronie realnych zmian wielkości produkcji oraz zmian zatrudnienia, cen i wynagrodzeń kształtowały poziom przychodów i kosztów podmiotów gospodarczych. Przychody z całokształtu działalności wzrosły o 12,6%, o 0,4 pkt. proc. szybciej od kosztów uzyskania przychodów. 5 Spowodowało to poprawę wyników finansowych i wskaźników rentowności. Przychody z tytułu sprzedaży na eksport wzrosły o 21,7%, a udział eksportu w przychodach zwiększył się z 18,8% do 20,3%. Wyniki finansowe: ze sprzedaży, brutto i netto zwiększyły się od 15% do 23%. Wynik finansowy netto ukształtował się w wysokości 31,5 mld zł. Wzrosły wskaźniki rentowności, rentowność netto z 4,1% do 4,5%. Dobra sytuacja finansowa przedsiębiorstw przełożyła się wreszcie na widoczny wzrost inwestycji. Nakłady inwestycyjne (w cenach stałych) wzrosły o 15,6%, wobec 4,5% przed rokiem. Relacja inwestycji do amortyzacji ukształtowała się w wysokości powyżej 1, co zapewnia już rozszerzoną reprodukcję majątku trwałego. Potencjalne możliwości samofinansowania inwestycji są jednak znacznie większe od faktycznie poniesionych nakładów. Nadwyżka finansowa była wyższa o 35,4 mld zł od nakładów inwestycyjnych, co skutkowało poprawą wskaźników płynności finansowej. Wszystkie trzy wskaźniki płynności ukształtowały się powyżej wielkości referencyjnej. Znacznie zwiększyło się zadłużenie przedsiębiorstw i jednocześnie pogorszyła się jego struktura. W dalszym ciągu wzrasta udział zobowiązań krótkoterminowych w zadłużeniu ogółem. Wysoka dynamika przychodów, wyższa od dynamiki zadłużenia spowodowała, iż możliwości spłaty zadłużenia uległy poprawie. 5 Dotyczy podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 49 osób. 7

7 3. Makroekonomiczne uwarunkowania sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotów gospodarczych wraz z elementami prognozy średniookresowej W I kwartale 2006 roku PKB wzrósł o 5,2%, a w II kwartale tempo wzrostu było jeszcze szybsze (5,5%). W rezultacie w I półroczu wzrost PKB wyniósł 5,4%, wobec 2,6% przed rokiem. O wysokiej dynamice PKB zdecydował głównie popyt krajowy, który zwiększył się o 4,8%, w tym spożycie indywidualne o 5,1% oraz, co wymaga szczególnego wyeksponowania, nakłady brutto na środki trwałe (wzrost o 11,4%). Dynamika eksportu wyprzedzała dynamikę importu powodując, iż wkład eksportu netto we wzrost PKB był dodatni (0,6 pkt. proc.). Taka struktura popytowych czynników wzrostu daje gospodarce solidne podstawy dalszego rozwoju, tym bardziej, że korzystne są także prognozy rozwoju głównych partnerów handlowych Polski. Od strony podażowej (tworzenia PKB) o poziomie i tempie wzrostu PKB decyduje wielkość wytwarzanej w podmiotach gospodarczych wartości dodanej brutto oraz jej dynamika. Wartość dodana w I półroczu 2006 roku wyniosła 437,9 mld zł wykazując przyrost do stanu sprzed roku o 5,1% (w cenach stałych). Drugi kwartał roku 2006 jest jednym z trzech kwartałów, poczynając od roku 2000, w którym notowano najwyższą dynamikę PKB i wartości dodanej brutto 6. W I kwartale 2000 roku dynamika PKB wyniosła 6,0%, a wartości dodanej 5,7%. Były to najwyższe wzrosty w tej fazie cyklu koniunkturalnego. Poczynając od II kwartału tempo wzrostu PKB i wartości dodanej brutto zaczęło spadać, by w IV kwartale 2001 roku osiągnąć swoje minimum (odpowiednio 0,4% i 0,5%). Spadała dynamika popytu krajowego, kształtując się przez cały rok 2001 na poziomie poniżej 100%, dynamika nakładów brutto na środki trwałe przez dziewięć kolejnych kwartałów była niższa od 100% (od II kwartału 2001 roku do II kwartału 2003 roku). W I kwartale 2004 roku PKB wzrósł o 6,8%, a wartość dodana brutto o 6,4%. W II kwartale tempo wzrostu także było wysokie. Wysoka dynamika uzyskana w I półroczu 2004 roku była rezultatem tzw. efektu akcesyjnego, związanego z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Zarówno odbiorcy towarów, jak i konsumenci, antycypując wzrost cen który nastąpił po przystąpienie do UE zwiększyli swoje zakupy. Zwiększony popyt spowodował wzrost wartości dodanej i PKB. Poczynając od II półrocza 2004 następowało wygaszanie efektu akcesyjnego oraz osłabienie dynamiki PKB i wartości dodanej. W roku 2006 sytuacja, w stosunku do przedstawionej wyżej, jest jakościowo inna, a warunki rozwoju gospodarczego znacznie korzystniejsze. Od II kwartału 2005 roku z kwartału na kwartał wzrasta tempo wzrostu PKB i wartości dodanej. W I kwartale 2006 roku PKB wzrósł o 5,2%, a wartość dodana o 4,9%. W II kwartale wzrost następował w jeszcze szybszym tempie, odpowiednio o 5,5% i 5,2%. Czynnikiem determinującym wysoki wzrost gospodarczy jest rosnący popyt krajowy, zarówno konsumpcyjny, jak i inwestycyjny oraz wysoka dynamika eksportu. Na szczególne podkreślenie zasługuje oczekiwane od kilku kwartałów znaczne przyspieszenie dynamiki nakładów brutto na środki trwałe (111,4% w II kwartale 2006 roku). 6 W całym rozdziale wzrosty/spadki poszczególnych kategorii rachunków narodowych (PKB i jego składowych) zaprezentowane zostały w relacji do analogicznego okresu roku poprzedniego 8

8 Okoliczności te w połączeniu z pomyślnymi prognozami dotyczącymi rozwoju gospodarki światowej, w tym naszych głównych partnerów handlowych oraz z napływem pomocowych środków unijnych, dobrze rokują na najbliższą przyszłość i pozwalają na sformułowanie tezy, iż gospodarka znajduje się we wzrostowej fazie cyklu koniunkturalnego. W okresie najbliższych kwartałów można oczekiwać stabilnego i wysokiego tempa wzrostu gospodarczego na poziomie ok. 5%. Prognozy Departamentu Analiz i Prognoz są zbieżne ze skorygowanymi ostatnio in plus prognozami Komisji Europejskiej i Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Autorzy raportu MFW zauważają, że nastąpiło przyspieszenie tempa wzrostu w strefie euro, a zagrożenia dla obecnego wzrostu są obecnie znacznie mniejsze niż kiedykolwiek. Dla Europy Środkowo-Wschodniej prognozy są bardzo pomyślne. Obszar ten będzie jednym z tych regionów na świecie, które rozwijają się najszybciej. Polska pozostanie wśród krajów, które potrafią skorzystać na integracji z gospodarką światową. MFW zauważa przyspieszenie polskiego wzrostu gospodarczego i znaczący wzrost eksportu, przy jednoczesnej poprawie warunków inwestycyjnych i korzystnych zmianach na rynku pracy. Zdaniem ekspertów Funduszu inflacja w Polsce jest niska, chociaż w roku przyszłym należy oczekiwać jej wzrostu. MFW przewiduje dla Polski wzrost gospodarczy w roku 2006 w wysokości 5,0%, a w roku ,5%. W opinii DAP wzrost gospodarczy w bieżącym roku powinien wynieść ok. 5,2%, w roku przyszłym jego skala może być nieznacznie niższa. Dynamika wartości dodanej wytwarzanej w przemyśle (w szczególności w przemyśle przetwórczym) jest bardziej wrażliwa na wahania cyklu koniunkturalnego niż wartość dodana brutto ogółem. Kierunek zmian dynamiki wartości dodanej w gospodarce i w przemyśle jest jednakowy 7, jednak w przemyśle zmiany są większe. W rezultacie amplituda wahań dynamiki jest w przemyśle większa. W okresach koniunktury dynamika w przemyśle jest wyższa niż w gospodarce, a w okresach dekoniunktury niższa. Różnica między najwyższą, a najniższą dynamiką kwartalną wartości dodanej ogółem w analizowanym okresie wynosi 5,9 pkt. proc.(i kwartał 2004 roku 106,4% i IV kwartał 2001 roku 100,5%), podczas gdy dla przemysłu różnica ta wynosi aż 19,4 pkt. proc. (I kwartał 2004 roku 115,7% i I kwartał 2002 roku 96,3%). Dynamika wartości dodanej brutto w przemyśle w pięciu kolejnych kwartałach badanego okresu kształtowała się poniżej 100%, a dynamika wartości dodanej ogółem w żadnym kwartale nie spadła poniżej 100%. Oczekiwana w najbliższym czasie wysoka dynamika wartości dodanej, w tym wartości dodanej przemysłu, to wysoki wzrost produkcji przemysłowej (szczególnie przemysłu przetwórczego) i przychodów przedsiębiorstw przemysłowych. A to oznacza, iż sytuacja ekonomiczno-finansowa tych przedsiębiorstw będzie kształtowała się korzystnie. 7 Współczynnik korelacji między kwartalną dynamiką tych wielkości w badanym okresie wynosi 0,95. 9

9 Wykres 1. Kwartalna dynamika wartości dodanej brutto ogółem oraz w przemyśle w latach (analogiczny kwartał roku poprzedniego = 100) q q q q q q q q q q q q q 2006 ogółem przemysł Najbardziej wrażliwą sekcją gospodarki na wahania koniunktury jest budownictwo. Sekcja ta obejmuje procesy inwestycyjne zachodzące w gospodarce, a inwestycje są dziedziną najbardziej reagującą na zmiany cyklu koniunkturalnego. Wielkość i dynamika nakładów brutto na środki trwałe są ściśle skorelowane z wielkością i dynamiką wartości dodanej brutto budownictwa 8. W analizowanym okresie dynamika wartości dodanej w budownictwie nie przekraczała 100% w czternastu kwartałach (w tym w dwunastu kolejnych), a nakładów brutto na środki trwałe, w dziewięciu kolejnych kwartałach. Świadczy to o głębokiej zapaści w działalności inwestycyjnej oraz w budownictwie 9. Różnica między najwyższą, a najniższą kwartalną dynamiką wartości dodanej brutto budownictwa wynosi 29,7 pkt. proc. (II kwartał 2006 roku 112,1% i I kwartał 2003 roku 82,4%). Po długim okresie spowolnionego inwestowania oczekuje się w najbliższych kwartałach znacznego przyspieszenia dynamiki inwestycji, której towarzyszyć będzie szybki wzrost wartości dodanej i produkcji budownictwa. Okoliczności te przyczynią się do poprawy sytuacji ekonomiczno-finansowej tej sekcji gospodarki. W przeciwieństwie do przemysłu i budownictwa, kwartalna dynamika wartości dodanej brutto w handlu oraz transporcie, gospodarce magazynowej i łączności jest znacznie bardziej stabilna i nie wykazuje tak głębokich wahań związanych ze zmianami koniunktury. Dlatego też sektor usług rynkowych, w którego wartości dodanej te dwie sekcje partycypują w ponad 50%, charakteryzuje się względnie stabilnym wzrostem wartości dodanej brutto. Spodziewany wzrost aktywności gospodarczej w przemyśle i budownictwie będzie skutkował wzrostem wartości dodanej brutto również w sektorze usług rynkowych. W konsekwencji wyniki ekonomiczno-finansowe tych sekcji będą kształtowały się korzystnie. 8 Współczynnik korelacji między kwartalną dynamiką tych wielkości w badanym okresie wynosi 0,81. 9 W roku 2005 w porównaniu z rokiem 1999 nastąpiło obniżenie nakładów brutto na środki trwałe o 1,6%, a wartości dodanej brutto budownictwa o 11,6% (w cenach stałych). 10

10 Wykres 2. Kwartalna dynamika wartości dodanej brutto w budownictwie oraz nakładów brutto na środki trwałe w latach (analogiczny kwartał roku poprzedniego = 100) q q q q q q q q q q q q q 2006 Nakłady na środki trwałe brutto Wartość dodana brutto Między tempem wzrostu gospodarczego a sytuacją finansową przedsiębiorstw występuje sprzężenie zwrotne. Z jednej strony wyższe tempo wzrostu PKB, to jednocześnie wyższe tempo wzrostu wartości dodanej brutto, produkcji przemysłu, budownictwa i innych sekcji gospodarki, a także wyższe przychody, wyniki finansowe oraz wskaźniki rentowności w przedsiębiorstwach Z drugiej strony, dobra sytuacja finansowa i perspektywy rozwojowe podmiotów gospodarczych powodują wzrost zatrudnienia i inwestycji, zwiększając popyt krajowy, zarówno konsumpcyjny, jak i inwestycyjny. Z kolei zwiększenie popytu jest czynnikiem przyspieszającym tempo wzrostu gospodarczego. Cykliczność rozwoju gospodarczego powoduje, że przedstawiony wyżej obraz nie jest mechanizmem samonapędzającym się. W fazie recesji opisane wyżej mechanizmy zaczynają bowiem działać w kierunku odwrotnym. Dlatego też w okresie dobrej koniunktury niezbędne są działania mające na celu zarówno maksymalne wykorzystanie jej owoców, jak również minimalizujące negatywne skutki dekoniunktury, która nastąpi w przyszłości. Wykres 3 Tempo wzrostu PKB i rentowność brutto podmiotów gospodarczych* Rentowność PKB * rentowność brutto podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 49 osób, rok 2006 I półrocze 11

11 Przedstawione powyżej w dużym skrócie informacje dotyczące kształtowania się czynników wzrostu PKB, wartości dodanej brutto i produkcji w wiodących sekcjach gospodarki pozwalają na skonkretyzowanie oczekiwań dotyczących rozwoju gospodarki w średnim okresie. W najbliższych kwartałach można oczekiwać: szybkiego i stabilnego tempa wzrostu PKB i wartości dodanej brutto ogółem, szybkiego i stabilnego wzrostu wartości dodanej brutto w przemyśle, w tempie wyprzedzającym wzrost wartości brutto ogółem, przyspieszenia tempa wzrostu nakładów brutto na środki trwałe oraz przyspieszenia tempa wzrostu wartości dodanej brutto w budownictwie, szybkiego i stabilnego wzrostu wartości dodanej w sektorze usług rynkowych, wzrostu dynamiki importu na skutek zwiększenia importu inwestycyjnego, zmniejszania dodatniego wkładu eksportu netto we wzrost PKB, a następnie ujemnego wkładu eksportu netto we wzrost PKB, poprawy sytuacji na rynku pracy, wzrostu zatrudnienia i wynagrodzeń, a także spadku liczby bezrobotnych i spadku stopy bezrobocia, przyspieszenia tempa wzrostu cen, szybszego w odniesieniu do cen producentów i wolniejszego w odniesieniu do cen konsumentów 10, zmiany nastawienia NBP w polityce pieniężnej i wzrostu stóp procentowych NBP, korzystnego kształtowania się sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotów gospodarczych. 4. Wartość dodana brutto Wartość dodana brutto w I półroczu 2006 roku wzrosła o 5,1%, a jej dynamika w poszczególnych sekcjach i sektorach ekonomicznych była bardzo zróżnicowana. Najwyższy wzrost odnotowano w handlu (9,1%) i w budownictwie (9,0%). Znacznie wyższy od przeciętnego wzrost uzyskał także przemysł oraz transport, gospodarka magazynowa i łączność. Te agregacje przyczyniły się do dynamicznego wzrostu wartości dodanej brutto oraz PKB. W sektorze usług rynkowych wzrost wartości dodanej (5,3%) był wynikiem wysokiej dynamiki w handlu oraz transporcie. Mając na względzie wysoki udział tych sekcji w wartości dodanej sektora (odpowiednio 39,3% oraz 13,5% w cenach bieżących) można sądzić, iż dynamika w pozostałych sekcjach wchodzących w skład sektora usług rynkowych kształtowała się na poziomie niewiele przekraczającym 100%. W sektorze usług nierynkowych wzrost wartości dodanej wyniósł natomiast zaledwie 0,7%. Efektem zróżnicowanej dynamiki w poszczególnych agregacjach była zmiana ich partycypacji w wartości dodanej ogółem. Udział przemysłu wzrósł z 24,4% do 24,9%, handlu z 19,5% do 19,9%, a budownictwa z 4,0% do 4,2% (w cenach bieżących). 10 Dużą niewiadomą stanowi kształtowanie się światowych cen surowców energetycznych, w tym ropy naftowej. W ostatnim okresie ceny ropy naftowej charakteryzują się tendencją spadkową. 12

12 Wykres 4. Tempo wzrostu wartości dodanej brutto w sekcjach gospodarki w I półroczu 2005 i 2006 roku w % (ceny stałe) 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 9,1 8,9 9,0 7,7 6,5 5,1 2,5 1,7 2,0 1,1 Ogółem Przemysł Budownictwo Handel Transport Produkcja sprzedana przemysłu i produkcja budowlano-montażowa Produkcja sprzedana przemysłu w I półroczu 2006 roku wzrosła o 12,3% (w cenach stałych) 11 i wyniosła 357,9 mld zł. W stosunku do stanu sprzed roku (wzrost o 1,5%) nastąpiło znaczne przyspieszenie dynamiki. Wzrost produkcji odnotowano we wszystkich sekcjach przemysłu. Udział przemysłu przetwórczego w produkcji przemysłowej zwiększył się z 83,8% do 84,0% (w cenach bieżących). Relatywnie niewielki wzrost udziału przetwórstwa przemysłowego, mimo wysokiej dynamiki sprzedaży, przekraczającej znacznie dynamikę w dwóch pozostałych sekcjach, jest wynikiem m. in. spadku cen w tym przemyśle, przy jednoczesnym wzroście cen w pozostałych dwóch sekcjach. W sektorze prywatnym produkcja sprzedana wzrosła o 14,1%, a w sektorze publicznym o 2,5%. Udział sektora prywatnego w produkcji przemysłowej zwiększył się z 81,2% do 82,4%. Spośród analizowanych 24 działów przemysłu, w trzech odnotowano spadek produkcji: w produkcji wyrobów tytoniowych (o 10,4%), produkcji pozostałego sprzętu transportowego (o 6,2%) oraz w dziale poboru, uzdatniania i rozprowadzania wody (o 1,3%). W pozostałych działach nastąpił wzrost produkcji, największy w: produkcji sprzętu i urządzeń RTV o 53,9%, produkcji instrumentów medycznych i precyzyjnych o 24,7%, produkcji pojazdów samochodowych o 21,8%. Wg kierunków przeznaczenia największe przyrosty odnotowano w produkcji: dóbr konsumpcyjnych trwałych o 30,5%, wobec 3,9% przed rokiem, dóbr inwestycyjnych o 16,1%, wobec 6,1% przed rokiem, dóbr zaopatrzeniowych o 12,4% (przed rokiem spadek o 1,6%). 11 Wysoka dynamika produkcji przemysłu utrzymała się także w lipcu i sierpniu 2006 roku. Za osiem miesięcy wzrost produkcji przemysłowej wyniósł 12,6% (w przetwórstwie przemysłowym 14,0%). 13

13 Informacje dotyczące dynamiki produkcji wg kierunków jej przeznaczenia świadczą o pomyślnych perspektywach rozwoju gospodarki, zarówno w zakresie popytu konsumpcyjnego, jak i inwestycyjnego, a także wzrostu produkcji. Wykres 5. Dynamika produkcji sprzedanej przemysłu w sekcjach przemysłu i w sektorach własnościowych w I półroczu 2005 i 2006 roku w % (ceny stałe) ,3 113,6 114, ,9 103,9 102, ,5 97,3 101,4 104,9 103,9 90,6 Przemysł Górnictwo Przetwórstwo Energetyka S. prywatny S. publiczny Produkcja budowlano-montażowa wyniosła 17,0 mld zł i była wyższa o 9,2% 12 niż przed rokiem. Sprzedaż w zakresie wykonywania instalacji budowlanych wzrosła o 11,1%, a wznoszenia budynków i budowli o 8,2%. 6. Ceny produkcji sprzedanej przemysłu i produkcji budowlano-montażowej W I półroczu 2006 roku nastąpiło spowolnienie tempa wzrostu cen produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa. W przemyśle ceny wzrosły o 1,5% (przed rokiem o 1,7%). Zdecydował o tym spadek cen w przetwórstwie przemysłowym. W pozostałych dwóch sekcjach nastąpiło przyspieszenie tempa wzrostu cen. W budownictwie ceny wzrosły o 2,3%. Wykres 6. Dynamika cen produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa w sekcjach w I półroczu 2005 i 2006 roku w % ,7 101,5 112,8 106,8 101,0 99,9 106,8 103,0 103,8 102,3 Przemysł Górnictwo Przetwórstwo Energetyka Budownictwo Wysoka dynamika produkcji budownictwa utrzymała się także w lipcu i sierpniu 2006 roku. Za osiem miesięcy wzrost produkcji budowlano-montażowej wyniósł 12,4%. 14

14 7. Zatrudnienie W pierwszym półroczu 2006 roku wyższemu tempu wzrostu gospodarczego towarzyszyła dalsza poprawa sytuacji na rynku pracy. Liczba pracujących na koniec czerwca była wyższa o 163 tys. osób i wyniosła tys. osób (wzrost o 2,1%). Liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 339 tys. osób, z tys. osób do tys. osób (o 12,0%). Stopa bezrobocia spadła z 18,0% do 16,0% 13. Poprawie sytuacji na rynku pracy towarzyszyło pogłębienie niedopasowania na rynku pracy. Zjawisko było spowodowane stosunkowo szerokim zakresem migracji zarobkowej na otwarte rynki pracy niektórych państw Unii Europejskiej 14. Za granicę wyjeżdżały osoby o relatywnie wyższych kwalifikacjach, co skutkowało zmniejszoną podażą wykwalifikowanej pracy, przy jednoczesnym wzroście popytu na tę pracę. Warunki takie wymuszały stosunkowo wysoki wzrost wynagrodzeń. Podejmowane są działania w kierunku zapobieżenia tej niekorzystnej sytuacji mające na celu zliberalizowanie przepisów dotyczących napływu siły roboczej zza wschodniej granicy Polski. Przeciętne zatrudnienie w gospodarce w I półroczu br.wyniosło tys. osób, wykazując wzrost o 136 tys. osób, o 1,8% (przed rokiem odpowiednio o 83 tys. osób i 1,1%). W przemyśle zatrudnienie wzrosło o 1,7%. Zdecydował o tym wyłącznie wzrost zatrudnienia w przemyśle przetwórczym (o 2,5%). W górnictwie zatrudnienie zmniejszyło się o 2,3%, a w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, wodę o 3,0%. W budownictwie zatrudnienie wzrosło o 2,5%, w handlu i naprawach o 5,1%, a w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności o 1,4%. Wykres 7. Przeciętne zatrudnienie w przemyśle, sekcjach gospodarki i sektorach własnościowych w I półroczu 2006 roku (w tys. osób) Energetyka Budownictwo Handel Transport S. prywatny S. publiczny W wyniku różnej dynamiki zatrudnienia nastąpiły niewielkie zmiany w jego strukturze. Udział przemysłu zmniejszył się z 33,2% do 33,1%, udział budownictwa oraz transportu, gospodarki magazynowej pozostał na tym samym poziomie: odpowiednio 4,3% i 6,8%, a partycypacja handlu wzrosła z 11,5% do 11,9%. Większe zmiany nastąpiły w strukturze 13 Sytuacja na rynku pracy w lipcu i sierpniu 2006 roku uległa dalszej poprawie. Na koniec sierpnia liczba bezrobotnych wynosiła tys. osób, a stopa bezrobocia 15,5%. 14 Brak rzetelnych informacji na ten temat. Różne źródła podają różne wielkości migracji zarobkowej. 15

15 zatrudnienia w przemyśle. Udział przetwórstwa przemysłowego wzrósł z 83,3% do 84,1%, a udział górnictwa oraz wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz, wodę obniżył się odpowiednio z 7,6% do 7,3% oraz z 9,1% do 8,6%. W sektorze prywatnym zatrudnienie wzrosło o 4,4%, a w publicznym zmniejszyło się o 1,3%. Udział sektora prywatnego w zatrudnieniu wzrósł z 55,0% do 56,4%. 8. Wynagrodzenia W wyniku zwiększonego popytu na pracę, przy jednoczesnym pogłębieniu niedopasowania na rynku pracy na skutek procesów migracyjnych, nastąpił wzrost wynagrodzeń, zarówno nominalnych, jak i realnych. Przeciętne nominalne wynagrodzenie miesięczne w I półroczu 2006 roku wyniosło zł i było wyższe o 4,7% niż przed rokiem. W przemyśle przeciętne wynagrodzenie miesięczne wzrosło o 4,6%, w budownictwie o 8,1%, w handlu o 4,0%, a w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności o 2,2%. W ramach przemysłu najszybszy wzrost odnotowano w przetwórstwie przemysłowym (o 5,5%). W wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, wodę wynagrodzenia wzrosły o 4,0%, a w górnictwie o 3,0%. Utrzymuje się znaczne zróżnicowanie poziomu wynagrodzeń między poszczególnymi sekcjami. Relacja najwyższego przeciętnego wynagrodzenia (w górnictwie zł) do najniższego wynagrodzenia (w przetwórstwie przemysłowym) wynosi 1,74. W sektorze prywatnym przeciętne wynagrodzenie zwiększyło się o 5,5%, a w publicznym o 4,2%. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze publicznym było o 21,2% wyższe niż w publicznym. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły o 0,7%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie realne w gospodarce zwiększyło się o 4,0%. Wykres 8. Przeciętne nominalne wynagrodzenie miesięczne w przemyśle, sekcjach gospodarki i sektorach własnościowych w I półroczu 2006 roku (w złotych) Energetyka Budownictwo Handel Transport S. prywatny S. publiczny 16

16 9. Dynamika wydajności pracy i wynagrodzeń realnych Konieczność zachowania równowagi rynkowej wymaga utrzymania odpowiednich relacji między wzrostem wydajności pracy a wzrostem płac realnych. Utrzymująca się w dłuższym okresie sytuacja, w której dynamika płac jest szybsza od dynamiki wydajności pracy, zagraża równowadze rynkowej i prowadzi do przyspieszenia inflacji (nie chodzi tu o inflację kosztową, a o inflacją wynikającą z nierównowagi rynkowej). Sytuacją pożądaną jest szybsze tempo wzrostu wydajności pracy niż wynagrodzeń. Powyższe stwierdzenia odnoszą się do ujęcia makroekonomicznego. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa, szybszy wzrost wynagrodzeń niż wydajności pracy skutkuje wzrostem jednostkowych kosztów produkcji, a w konsekwencji obniżeniem efektywności gospodarowania i konkurencyjności. Najbardziej adekwatnym miernikiem wzrostu wydajności pracy jest relacja dynamiki wartości dodanej brutto (w cenach stałych) do dynamiki pracujących lub zatrudnionych (w niniejszym opracowaniu do dynamiki zatrudnionych). Wydajność pracy liczona ww. miernikiem wzrosła w gospodarce w I półroczu o 3,2%. Wynagrodzenia realne zwiększyły się natomiast o 4,0% 15. W skali gospodarki wzrost wynagrodzeń wyprzedzał zatem wzrost wydajności pracy o 0,8 pkt. proc. W przemyśle oraz pozostałych trzech analizowanych sekcjach odnotowano zwiększenie wydajności pracy, przekraczające wzrost w całej gospodarce. Najwyższy wzrost wydajności miał miejsce w budownictwie oraz przemyśle. Jednocześnie spośród analizowanych agregacji, jedynie w budownictwie wynagrodzenia realne wzrosły szybciej od wydajności. Wykres 9. Wzrost wydajności pracy (mierzonej wartością dodaną) i wynagrodzeń realnych w I półroczu 2006 roku (w %) 8 7,3 6 5,9 6,3 5,0 4 3,2 4,0 3,9 3,8 3,3 2 1,5 0 Ogółem Przemysł Budownictwo Handel Transport Wydajność pracy Wynagrodzenia realne 15 Brak jest danych GUS dotyczących dynamiki zatrudnienia w pełnej zbiorowości statystycznej. Dostępne dane w tym zakresie dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. Do obliczenia dynamiki wydajności pracy przyjęto umownie, iż wzrost zatrudnienia w całej gospodarce równy jest wzrostowi zatrudnienia w podmiotach, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. Tak obliczoną dynamikę wydajności pracy odnoszono do wzrostu wynagrodzeń realnych w przedsiębiorstwach, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. 17

17 Dostępne aktualnie dane GUS nie pozwalają na przedstawienie dynamiki wydajności pracy mierzonej wartością dodaną brutto w sekcjach przemysłu oraz sektorach własnościowych. Możliwe jest jedynie przedstawienie dynamiki wydajności mierzonej produkcją sprzedaną na jednego zatrudnionego. Wykres 10. Wzrost wydajności pracy (mierzonej produkcją sprzedaną) i wynagrodzeń realnych w I półroczu 2006 roku (w %) ,4 10,8 7,1 7,3 6,5 9, ,9 4,3 2,3 4,8 3,3 4,8 3,9 3,5 0 Energetyka Wydajność pracy Budownictwo S. prywatny Wynagrodzenia realne S. publiczny 10. Przychody z całokształtu działalności oraz koszty ich uzyskania Przychody z całokształtu działalności w I półroczu 2006 roku wyniosły 701,7 mld zł i były wyższe o 12,6% niż przed rokiem. Dynamika przychodów wyprzedzała dynamikę kosztów o 0,4 pkt. proc., co skutkowało poprawą wyników finansowych i wskaźników ekonomicznofinansowych. Wzrost przychodów miał miejsce we wszystkich sekcjach gospodarki oraz w obu sektorach własnościowych. Wśród sekcji gospodarki najszybszy wzrost nastąpił w przemyśle przetwórczym (o 14,0%) oraz w handlu i naprawach (o 13,8%). W sektorze prywatnym przychody wzrosły szybciej niż w publicznym (odpowiednio o 13,8% i o 7,4%). Wykres 11. Dynamika przychodów z całokształtu działalności i kosztów ich uzyskania w sekcjach gospodarki i sektorach własnościowych w I półroczu 2006 roku (w %) Energetyka Budownictwo Handel Transport S. prywatny S. publiczny Przychody Koszty 18

18 W transporcie, gospodarce magazynowej i łączności względny wzrost przychodów był wolniejszy od względnego wzrostu kosztów, a w przetwórstwie przemysłowym dynamiki przychodów i kosztów były równe. W pozostałych sekcjach przychody wzrosły w tempie szybszym od kosztów. Poziom i dynamika przychodów z całokształtu działalności (także kosztów) jest zdeterminowana wielkością i względnym wzrostem przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, stanowiących główny składnik przychodów z całokształtu działalności. 11. Przychody i koszty sprzedaży produktów, towarów i materiałów Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów są dominującą pozycją w przychodach z całokształtu działalności. Ich udział utrzymuje się na poziomie ok. 95% (w I półroczu 2006 roku 96,9%). Przychody te wyniosły 680,0 mld zł, wykazując wzrost w stosunku do roku ubiegłego o 13,2%. Koszty uzyskania przychodów wzrosły o 13,1%. Czynnikiem dynamizującym wzrost przychodów była sprzedaż na eksport. Najbardziej przychody wzrosły w handlu i naprawach (o 14,6%), przetwórstwie przemysłowym (o 14,1%) oraz w górnictwie (o 12,3%). W sektorze prywatnym przychody wzrosły szybciej niż w publicznym (odpowiednio o 14,4% i 8,3%). Wzrost przychodów był rezultatem zarówno realnego wzrostu produkcji, jak i zmian cen.. Głównym czynnikiem wzrostu przychodów w całym przemyśle, przetwórstwie przemysłowym oraz budownictwie był realny wzrost produkcji. Natomiast w górnictwie oraz wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz i wodę, o wzroście przychodów zdecydował głównie wzrost cen. Agregacje, w których dynamika przychodów była szybsza od dynamiki w całej gospodarce, zwiększyły swój udział w przychodach. Partycypacja przemysłu przetwórczego wyniosła 43,5%, a handlu i napraw 28,3%. Udział sektora prywatnego wzrósł do 82,0%. Wykres 12. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w sekcjach gospodarki i sektorach własnościowych w I półroczu 2005 i 2006 roku (w mld zł) ,0 557, ,3 17,4 295,8 61,1 20,7 192,4 47,6 122,2 Energetyka Budownictwo Handel Transport S. prywatny S. publiczny

19 Tylko w dwóch spośród 24 analizowanych działów przemysłu odnotowano zmniejszenie przychodów: w górnictwie węgla kamiennego i brunatnego (o 4,4%) oraz w produkcji pozostałego sprzętu transportowego (o 2,9%). W pozostałych działach przychody zwiększyły się, najbardziej w: produkcji sprzętu i urządzeń RTV - o 45,4%, produkcji koksu i produktów rafinacji ropy naftowej - o 31,3%, produkcji skór - o 23,6%, produkcji instrumentów medycznych i precyzyjnych - o 23,0%. Spośród działów przemysłu przetwórczego największe przychody wystąpiły w: produkcji artykułów spożywczych i napojów - 55,6 mld zł, produkcji pojazdów samochodowych - 35,7 mld zł, produkcji koksu i produktów rafinacji ropy naftowej - 31,5 mld zł, produkcji wyrobów chemicznych - 24,9 mld zł Te cztery działy partycypowały w przychodach przetwórstwa przemysłowego w 49,9%. Relacje między dynamiką przychodów i kosztów w badanych agregacjach były zróżnicowane. W przetwórstwie przemysłowym, transporcie, gospodarce magazynowej i łączności oraz w sektorze publicznym przychody wzrosły wolniej od kosztów. W pozostałych sekcjach i sektorze prywatnym dynamika przychodów wyprzedzała dynamikę kosztów. Podmioty gospodarcze o liczbie pracujących powyżej 249 osób stanowią 18,0% ogółu przedsiębiorstw w badanej zbiorowości statystycznej. Udział tych podmiotów w przychodach ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów wyniósł 66,1%. 12. Przychody ze sprzedaży na eksport Przychody ze sprzedaży na eksport wyniosły w I półroczu 2006 roku 137,8 mld zł i były wyższe o 21,7% niż przed rokiem. Dynamika sprzedaży eksportowej wyprzedzała wzrost przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów o 8,5 pkt. proc. skutkując wzrostem partycypacji sprzedaży eksportowej w przychodach z 18,8% do 20,3%. Sprzedaż na eksport wykazało 47,4% podmiotów (przed rokiem 45,4%). W 29,4% przedsiębiorstw udział eksportu w przychodach przekraczał 50%, a w kolejnych 15,7% podmiotów zawierał się w przedziale 25% - 50%. Bezwzględny wzrost przychodów ze sprzedaży wyniósł 79,4 mld zł, w tym przychodów ze sprzedaży na eksport 24,6 mld zł. Udział sprzedaży na eksport w przyroście przychodów stanowił 31,0%. Dane te świadczą o znaczącej roli, jaką sprzedaż eksportowa odegrała w ogólnym przyroście przychodów. Sekcją decydującą o kształtowaniu się dynamiki i wielkości przychodów jest przemysł przetwórczy, którego udział w eksporcie krajowym przekracza 80% (w I półroczu 2006 roku 81,2%). Sprzedaż na eksport tego przemysłu wyniosła 111,9 mld zł, a jej udział w przychodach sekcji stanowił 37,8%. Bezwzględny wzrost przychodów wyniósł 36,6 mld zł, w tym ze sprzedaży na eksport 18,4 mld zł (50,3%). Podobnie jak dynamika przychodów, tak i dynamika sprzedaży eksportowej w działach przemysłu była znacznie zróżnicowana. Jedynie w produkcji pozostałego sprzętu 20

20 transportowego dynamika nie przekroczyła 100% i wyniosła 96,9%. W pozostałych działach odnotowano wzrost eksportu 16, najszybszy w: produkcji skór - o 57,0%, produkcji sprzętu i urządzeń RTV - o 51,7%, działalności wydawniczej i poligraficznej - o 38,8%, produkcji maszyn i aparatury elektrycznej - o 22,5%, produkcji maszyn i urządzeń - o 21,3%. Spośród badanych 20 działów dynamika eksportu wyprzedzała dynamikę przychodów w 14- tu działach. Odmienna sytuacja miała miejsce w sześciu działach m. in. w produkcji metali, produkcji wyrobów z metali i produkcji pojazdów samochodowych. Zdecydowanym liderem pod względem wielkości eksportu jest dział produkcji pojazdów samochodowych, którego udział w eksporcie przemysłu przetwórczego wynosi 24,4%, a w eksporcie krajowym 19,8%. Największymi eksporterami są następujące działy: produkcja pojazdów samochodowych - 27,3 mld zł, produkcja artykułów spożywczych i napojów - 8,1 mld zł, produkcja wyrobów chemicznych - 7,5 mld zł, produkcja mebli - 7,4 mld zł, produkcja maszyn i urządzeń - 7,3 mld zł, produkcja maszyn i aparatury elektrycznej - 7,2 mld zł. Działy te partycypowały w eksporcie przemysłu przetwórczego w 57,9%, a w eksporcie krajowym w 47,0%. Udział eksportu w przychodach działów przemysłu przetwórczego jest znacznie zróżnicowany (od 13,8% w działalności poligraficznej i wydawniczej, do 84,0% w produkcji sprzętu i urządzeń RTV). Najwyższym udziałem, ponad 60% charakteryzują się następujące działy: produkcja sprzętu i urządzeń RTV - 84,0%, produkcja pojazdów samochodowych - 76,4%, produkcja pozostałego sprzętu transportowego - 65,2%, produkcja mebli - 64,1%, produkcja maszyn i aparatury elektrycznej - 62,4%. Podobnie jak wśród sekcji przemysł przetwórczy, tak wśród sektorów własnościowych sektor prywatny dominuje w eksporcie krajowym. Wartość eksportu tego sektora w I półroczu 2006 roku wyniosła 123,6 mld zł, wykazując wzrost o 21,9% w stosunku do stanu sprzed roku. Dynamika eksportu wyprzedzała dynamikę przychodów o 7,5 pkt. proc. Udział sektora prywatnego w eksporcie krajowym stanowił 89,7%. Natomiast udział eksportu sektora w jego przychodach wynosił 22,2%, wobec 20,8% przed rokiem. Sprzedaż eksportowa zrealizowana przez podmioty o liczbie pracujących powyżej 249 osób wyniosła 105,8 mld zł, co stanowi 76,8% ogółu sprzedaży eksportowej. Udział tych podmiotów w sprzedaży eksportowej jest o 10,7 pkt. proc. wyższy niż udział w przychodach ze sprzedaży produktów towarów i materiałów. W rezultacie udział eksportu w przychodach w tej grupie przedsiębiorstw jest znacznie wyższy niż w przedsiębiorstwach mniejszych i wynosi odpowiednio 23,6%, wobec 13,9%. 16 GUS nie podał danych dotyczących eksportu dla trzech działów: górnictwa węgla kamiennego i brunatnego, produkcji wyrobów tytoniowych, produkcji koksu i produktów rafinacji ropy naftowej. W dziale pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody, eksport nie wystąpił 21