Walka o władzę w powojennej Polsce

Transkrypt

1 Walka o władzę w powojennej Polsce

2 1. Nowe granice Konferencje w Teheranie, Jałcie i Poczdamie Manifest PKWN i powołanie Rządu Tymczasowego Utrata na rzecz ZSRR 45% terytorium (ok. 180 tyś. km.) z Wilnem i Lwowem Zyskała ok. 100 tyś. km Ziemie Odzyskane (Stalin był gwarantem tych ziem) 388 tyś./312 tyś.

3 Granica z ZSRR Niewielka zmiana granic nastąpiła w 1951r.; Polska oddała ZSRR bogatą w węgiel kamienny część powiatu hrubieszowskiego W zamian otrzymała obszar Ustrzyk Dolnych z wyczerpanymi zasobami ropy naftowej

4 Granica z Czechosłowacją i Niemcami Powrót do stanu z 1938r.; Zaolzie oddane Czechosłowacji Na zachodzie do Polski przyłączono: Pomorze Zachodnie, ziemię lubuską, Dolny i Górny Śląsk, Wolne Miasto Gdańsk, Warmię i Mazury Układy graniczne zawarto z państwami niemieckimi w 1950 (NRD) i 1970 (RFN)

5 Przesiedlenia ludności/ mapa s.319 Z terenów zachodnich uciekło 5 mln Niemców; po 1945r., wysiedlono kolejne 2,5 mln W ich miejsce ok. Polacy z centralnej Polski, ludzi wracających z ZSRR oraz tzw. repatriantów z ziem zajętych przez ZSRR Tekst źródłowy s. 1/327

6 Do Polski wracają żołnierze, więźniowie obozów Z Polski przesiedlono, oprócz Niemców, Ukraińców, Białorusinów Na Zachodzie pozostało kilkaset tysięcy żołnierzy, robotników pracujących we Francji czy Niemczech, inteligencji; powód wprowadzenie komunizmu w Polsce Ośrodki polskiej emigracji Londynie, Paryżu i Nowym Jorku

7 2. Przejmowanie władzy przez komunistów PKWN przekształcono w Rząd Tymczasowy; Premier Edward Osóbka-Morawski Wice premier Stanisław Janusz oraz Władysław Gomułka Minister Bezpieczeństwa Publicznego Stanisław Radkiewicz Minister obrony Michał Rola-Żymierski opiekun rządu generał NKWD Iwan Sierow (jeden z największych zbrodniarzy stalinowskich, współodpowiedzialny za mord w Katyniu)

8 3. Proces szesnastu (Proces moskiewski) 1945r. Ciągła walka Armii Czerwonej z polskim podziemiem Marzec 1945r., zaproszono na spotkanie przedstawicielami władz konspiracyjnych do Pruszkowa; podstępnie aresztowano i wywieziono do Moskwy czerwca 1945 proces szesnastu ( proces moskiewski); m.in. Ostatni dowódca AK Leopold Okulicki, Delegat Rządu na Kraj - Jan Stanisław Jankowski, przewodniczący Rządu Jedności Narodowej Kazimierz Pużak Oskarżono o współpracę z Niemcami na szkodę ZSRR Leopold OKulicki na procesie szesnastu

9 Stosunkowo łagodne wyroki (do 10 lat), ale część zamordowana; Okulicki najprawdopodobniej w grudniu 1946r., Jankowski najprawdopodobniej w 1953r., na dwa tygodnie przed uwolnieniem Brak reakcji świata zachodniego

10 4. Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN) Rozmowy premiera Mikołajczyka z komunistami nt. powołania po wojnie nowego rządu, który miał reprezentować wszystkie siły polityczne Polski Zadanie TRJN: przygotowanie wyborów Tylko 3 ministerstwa dla nie-komunistów; m.in. Mikołajczyk wicepremierem i szefem rolnictwa Premierem został Osóbka-Morawski 5 lipca 1945r., TRJN uznany przez aliantów; Cofnięcie poparcia dla rządu londyńskiego

11 1 lipca 1945r.; rozwiązała się Rada Jedności Narodowej (reprezentant partii politycznych sprzed okupacji) Testament Polski Walczącej źródło 2/327 Komuniście nie pozwalali na swobodną działalność partii przedwojennych

12 5. Referendum ludowe ( 3 razy tak ) 30 czerwca 1946r.

13 Pytania oficjalne szacunkowe Czy jesteś za zniesieniem Senatu? 68% 26,9% Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajowej, z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej? 77,1% 42% Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej? 91,4% 66,9%

14 6. Wybory do sejmu ustawodawczego 1947r. Przed wyborami powstał Blok Demokratyczny złożony z PPR, PPS, SL, SD Kampania terroru; areszty kilkadziesiąt tysięcy członków PSL, morderstwa ok. 200 Utrudniano kampanię PSL-owi

15 Relacja wyborcy Adama Kowalskiego z okręgu łódzkiego Przewodniczący komisji wręczył mi kopertę oświadczając, że głosowanie jest jawne. Włożyłem do koperty jedynkę [numer unieważnionej listy PSL]. Po zwróceniu mu koperty, przewodniczący wyjął jedynkę i kazał włożyć trójkę [numer listy bloku]. Nie uczyniłem tego i wyszedłem z lokalu. Przewodniczący wysłał za mną ORMO-wca, aby mnie aresztować. [ ] Grupa złożona z 8 funkcjonariuszy MO [ ] zaczęło mnie bić. Bito gumami, żelaznym prętem grubości laski, a funkcjonariusz UB uderzył mnie 5 razy automatem. Po pobiciu wsadzono mnie do piwnicy. Potem ponownie wyciągnięto mnie z piwnicy i wtedy znów mnie pobito. Tym razem bił tylko oficer polityczny żelaznym prętem. Uderzył z pięćdziesiąt razy. Wsadzono mnie do piwnicy po raz trzeci trzymano do godziny15, potem zwolniono mnie.

16 Sfałszowane wyniki: PSL 10% Blok Demokratyczny 80% Protesty Mikołajczyka i aliantów zachodnich bezskuteczne

17 Nadal prześladowania PSL Październik 1947r., ucieczka Mikołajczyka z kraju Zamknięto Gazetę Ludową Władzę nad partią przejęli ludzie współpracujący z komunistami Listopad 1949r., powstało Zjednoczone Stronnictwo Ludowe

18 7. Żołnierze Wyklęci Po rozwiązaniu AK pozostały walczące oddziały partyzanckie; m.in. Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (WiN) na czele Jan Rzepecki Ok odziałów partyzanckich (ok. 20 tyś., ludzi) Walki z NKWD, Korpus Bezpieczeństwa Pogranicza, Wojska Ochrony Pogranicza Sierpień 1945r., amnestia; 30 tyś., którzy się ujawnili zamordowano lub aresztowano Żołnierze wyklęci

19 8. Akcja Wisła Partyzantka ukraińska UPA (Ukraińska Powstańcza Armia) 1947r., początek akcji Wisła przesiedlenie ludności ukraińskiej (pretekst śmierć Świerczewskiego) Wywieziono ok Ukraińców i Łemków