SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH ZAGADNIENIA WYBRANE /2016

Transkrypt

1 SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH ZAGADNIENIA WYBRANE /2016 UBEZPIECZENIE CHOROBOWE Zgodnie z art. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają następujące osoby: pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają, na swój wniosek, następujące osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi: wykonujące pracę nakładczą, wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, duchowni, sprawujące opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej (nianie). Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. Objęcie tym ubezpieczeniem może nastąpić od dnia wskazanego we wniosku, który jest wcześniejszy niż data złożenia wniosku, ale tylko wówczas, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w terminie określonym ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych na dokonanie takiego zgłoszenia (tj, w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń). Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje: od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony, od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na ubezpieczenie chorobowe; jeżeli jednak za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następnego po dniu, za który zasiłek przysługuje, od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom. 1

2 ZASIŁEK CHOROBOWY Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo: pracownikom, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobom odbywającym służbę zastępczą. oraz podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie: osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobom z nimi współpracującym, w tym osobom świadczącym pracę na podstawie umowy uaktywniającej określonej przepisami ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do 3 lat (nianiom), osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym, osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, osobom wykonującym pracę nakładczą, duchownym. Okres wyczekiwania Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie ustalonego okresu ubezpieczenia (okres wyczekiwania). Okres ten jest zróżnicowany w zależności od charakteru ubezpieczenia. Osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu: 1. obowiązkowo - ma prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, 2. dobrowolnie - ma prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do okresu ubezpieczenia zalicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni albo jest spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Do okresu wyczekiwania zalicza się okres pobierania zasiłku macierzyńskiego przysługującego w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego a także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. 2

3 Bez okresu wyczekiwania zasiłek chorobowy przysługuje: absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych, w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii - od daty złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a kierunku farmacji - od daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki, ubezpieczonym, których niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, ubezpieczonym obowiązkowo, którzy legitymują się co najmniej 10-letnim okresem obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, posłom i senatorom, którzy przystąpią do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji. Wynagrodzenie chorobowe Pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą oraz osobom odbywającym służbę zastępczą, za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 w ciągu roku kalendarzowego a jeżeli ukończyli 50 rok życia - łącznie do 14 dni, przysługuje prawo do wynagrodzenia na podstawie art. 92 Kodeksu pracy, wypłacanego przez pracodawcę z jego środków. Ubezpieczonemu, który ukończył 50 rok życia, czternastodniowy okres wypłaty wynagrodzenia za czas choroby przysługuje począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończył ten wiek. Okres 33 lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy, za który ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego, ustala się sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeżeli wystąpiły między nimi przerwy a także jeżeli w danym roku kalendarzowym pracownik był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Zasiłek chorobowy finansowany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje im od 34. lub odpowiednio od 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym. Pozostałym ubezpieczonym od pierwszego dnia niezdolności do pracy, po spełnieniu ustawowych warunków, przysługuje zasiłek chorobowy. Zasiłek chorobowy w czasie i po ustaniu ubezpieczenia chorobowego Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie ubezpieczenia chorobowego, również za okres nieprzerwanej niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu ubezpieczenia. Zasiłek chorobowy przysługuje także, jeżeli niezdolność do pracy trwająca bez przerwy co najmniej 30 dni powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego: 3

4 nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego albo nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (oznaczonej w zaświadczeniu lekarskim kodem literowym "E"). Okres zasiłkowy Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej niż przez okres: dni, dni - w przypadku, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą lub przypada w trakcie ciąży. Niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą jest oznaczana w zaświadczeniu lekarskim kodem "D", a niezdolność do pracy przypadająca na okres ciąży - kodem "B". Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy. Do jednego okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni) wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, nawet jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy była spowodowana różnymi przyczynami. W przypadku przerw w niezdolności do pracy, do jednego okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą przyczyną, jeżeli przerwa w tej niezdolności nie przekroczyła 60 dni. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które wypłacono wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy jak i okresy, w których ubezpieczony nie ma prawa do tych świadczeń, jeżeli: niezdolność do pracy spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu (fakt ten jest stwierdzony przez lekarza kodem "C" w zaświadczeniu lekarskim lub w odpowiednim postępowaniu np. mającym na celu ustalenie okoliczności wypadku), zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane, ubezpieczony wykonywał w czasie zwolnienia lekarskiego pracę zarobkową albo wykorzystywał zwolnienie lekarskie od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzanej przez płatnika zasiłku. W razie przerwy w niezdolności do pracy i powstania po przerwie niezdolności do pracy z innej przyczyny, powstaje prawo do nowego okresu zasiłkowego. 4

5 Zasiłek chorobowy nie przysługuje: za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych, w okresie urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego, w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, za okres pierwszych pięciu dni, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu (fakt ten jest stwierdzony przez lekarza kodem "C" w zaświadczeniu lekarskim lub w odpowiednim postępowaniu np. mającym na celu ustalenie okoliczności wypadku), za okres objęty zaświadczeniem lekarskim, w przypadku: o sfałszowania zaświadczenia lekarskiego, o wykonywania w czasie zwolnienia lekarskiego pracy zarobkowej albo wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzanej przez płatnika zasiłku. Zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli w wyniku kontroli prawidłowości orzekania o niezdolności do pracy lekarz orzecznik ZUS określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim. Za okres po tej dacie zaświadczenie lekarskie traci ważność i zasiłek chorobowy nie przysługuje. Zasiłek chorobowy nie przysługuje także w przypadku, gdy osoba uprawniona do zasiłku uniemożliwi badanie przez lekarza orzecznika lub - mimo wezwania - nie dostarczy posiadanych wyników badań w wyznaczonym terminie. Zasiłek nie przysługuje od dnia następnego po wyznaczonym terminie badania lub dostarczenia dokumentacji. Zasiłek chorobowy za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje, gdy osoba niezdolna do pracy: ma ustalone prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy albo nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres choroby, jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia z powodu nie przepracowania wymaganego okresu wyczekiwania, jeżeli ubezpieczenie ustało po wyczerpaniu pełnego okresu pobierania zasiłku chorobowego. 5

6 Wysokość zasiłku chorobowego Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi: 80% podstawy wymiaru podstawy. 70% podstawy wymiaru - za okres pobytu w szpitalu, 100% podstawy wymiaru, także za okres pobytu w szpitalu, jeżeli niezdolność do pracy: o powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, o przypada na okres ciąży, o powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów (także za okres pobytu w szpitalu). Zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku za okres pobytu w szpitalu przypadający od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, który ukończył 50 rok życia, począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku ukończenia 50 roku życia. Zasada ta ma zastosowanie także do osób wykonujących pracę nakładczą oraz osób odbywających służbę zastępczą. Obniżenie wysokości zasiłku chorobowego Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby wystawione na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2015 r. na druku ZUS ZLA (patrz Niezbędne dokumenty) ubezpieczony jest zobowiązany dostarczyć płatnikowi zasiłku lub płatnikowi składek w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Termin 7 dni na dostarczenie zaświadczenia lekarskiego na druku ZUS ZLA ustala się począwszy od dnia następnego po otrzymaniu zaświadczenia lekarskiego. Jeżeli ostatni dzień 7. dniowego terminu przypada w dniu ustawowo wolnym od pracy (niedziela, święto) albo w sobotę, dostarczenie zaświadczenia w najbliższym dniu roboczym spełni warunek dostarczenia zaświadczenia w terminie. W przypadku gdy zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy wystawione na druku ZUS ZLA zostało dostarczone po upływie 7 dni od jego otrzymania, wysokość zasiłku chorobowego ulega obniżeniu o 25% za okres od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia tego zaświadczenia. W przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała po ustaniu ubezpieczenia i jest orzeczona więcej niż jednym zaświadczeniem lekarskim wystawionym na druku ZUS ZLA, termin 7 dni jest liczony od daty otrzymania tego zaświadczenia, z którego wynika, że nieprzerwana niezdolność do pracy trwa łącznie co najmniej 30 dni i uprawnia do zasiłku. Niedotrzymanie terminu skutkuje obniżeniem wysokości zasiłku chorobowego o 25% za okres od ósmego dnia niezdolności do pracy orzeczonej tym zaświadczeniem lekarskim, które łącznie z poprzednimi obejmuje okres co najmniej 30. dniowy, do dnia dostarczenia zaświadczeń lekarskich. 6

7 Obniżenia zasiłku chorobowego o 25% nie stosuje się, jeżeli ubezpieczony dowiedzie, że niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. Przepisy o obniżeniu wysokości zasiłku chorobowego o 25% nie mają od 1 stycznia 2016 r. zastosowania w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby zostało wystawione w formie dokumentu elektronicznego i ubezpieczony otrzymał od lekarza wydruk zaświadczenia lekarskiego e-zla albo w przypadku, gdy wystawienie zaświadczenia lekarskiego w formie dokumentu elektronicznego nie było możliwe i ubezpieczony otrzymał od lekarza zaświadczenie lekarskie na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego (zaświadczenie lekarskie wystawione w trybie alternatywnym) (patrz Niezbędne dokumenty). Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonym będącym pracownikami Wynagrodzenie za okresy miesięczne Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone: 1. za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolności do pracy albo 2. za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe lub odpowiednio wypadkowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia (w pierwszym miesiącu ubezpieczenia lub w drugim, gdy pierwszy miesiąc ubezpieczenia jest niepełny), do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się: wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości (wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe), wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne. Wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się: poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, 7

8 które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu - jeżeli przepracował choćby jeden dzień, przyjmując kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku w zakładzie pracy, w którym przysługuje zasiłek chorobowy - jeżeli pracownik nie osiągnął w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie uzyskane przez pracownika u płatnika składek w okresie ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek chorobowy. W przypadku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę w trybie określonym w art Kodeksu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się na podstawie wynagrodzenia uzyskanego u poprzedniego i aktualnego płatnika składek. W pozostałych przypadkach, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie uzyskane wyłącznie u aktualnego płatnika składek. Jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmowane jest do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia z przyczyn usprawiedliwionych, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku: wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy, przyjmuje się - po uzupełnieniu - wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy. Jeżeli pracownik w każdym miesiącu przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku uwzględnia się wynagrodzenie za wszystkie miesiące, uzupełnione do pełnej wysokości. W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy. Zasada ta jest stosowana w przypadku, gdy zmiana wymiaru czasu pracy nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy albo w miesiącach poprzedzających. Składniki wynagrodzenia przysługujące za okres dłuższe niż miesiąc Oprócz składników przysługujących za okresy miesięczne, w podstawie wymiaru zasiłku uwzględnia się składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc. Kwartalne składniki wynagrodzenia uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały kalendarzowe poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne, uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej pracownikowi za rok kalendarzowy poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. 8

9 W przypadku, gdy w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, niektóre składniki wynagrodzenia (np. premie) wypłacone zostały zaliczkowo, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej zaliczkowo, a po ich wyrównaniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza się uwzględniając te składniki i wyrównuje wysokość zasiłku. Jeżeli jednak składniki wynagrodzenia, uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku przysługują lecz nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy. W tym przypadku podstawy wymiaru zasiłku nie przelicza się ponownie. Do składników wynagrodzenia przysługujących za okresy dłuższe niż miesiąc (np. kwartalnych, rocznych), zmniejszanych proporcjonalnie w związku z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy w okresie, za który są wypłacane, stosuje się zasadę uzupełnienia zgodnie z wcześniej podanymi zasadami dot. składników za okresy miesięczne. Jeżeli składniki te są zmniejszane z tytułu usprawiedliwionej nieobecności w pracy ale nie w sposób proporcjonalny, są one uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. Składniki wynagrodzenia, które nie są uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłków W podstawie wymiaru zasiłku przysługującego w czasie trwania ubezpieczenia nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo (wypłacanych) za okres pobierania zasiłku. Składniki te uwzględnia się jednak w podstawie wymiaru zasiłku przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia. W razie braku postanowień o zachowywaniu prawa do składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku uznaje się, że składnik wynagrodzenia nie przysługuje za okres pobierania zasiłku i powinien być przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru. Jeżeli jednak, mimo braku odpowiednich postanowień w przepisach płacowych lub umowach o pracę, pracodawca udokumentuje, że składnik wynagrodzenia jest pracownikowi wypłacany za okres pobierania zasiłku, składnika tego nie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku. Jeżeli pracownikowi przyznano składnik wynagrodzenia tylko do określonego terminu (np. dodatek służbowy) przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się ten składnik tylko za okres przypadający do tego terminu. Po upływie terminu, mimo nadal trwającej niezdolności do pracy, składnik ten wyłącza się z podstawy wymiaru zasiłku. Zasada ta ma zastosowanie m.in. do wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło, z pracodawcą, z którym osoba wykonująca umowę pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Wynagrodzenie z tego tytułu uwzględniane jest w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się wynagrodzenie z tytułu kolejnych umów trwających bez 9

10 przerwy albo gdy przerwa między umowami przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, albo gdy umowy zawierane są na nakładające się okresy. Minimalna i maksymalna podstawa wymiaru zasiłku Dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy podstawa wymiaru nie może być niższa od odpowiedniej do stażu pracy kwoty minimalnego wynagrodzenia, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa od kwoty 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych. Kwota ta jest ustalana miesięcznie na okres trzech miesięcy, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego każdego kwartału. Przerwy w pobieraniu zasiłku a podstawa wymiaru zasiłku Podstawy wymiaru zasiłku przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobieraniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy między poszczególnymi okresami pobierania zasiłków nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy. ZASIŁEK MACIERZYŃSKI Zasiłek macierzyński przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym: pracownikom, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobom wykonującym pracę nakładczą, osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym, w tym osobom świadczącym pracę na podstawie umowy uaktywniającej określonej przepisami ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2013 r. poz. 1457), osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym, osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, osobom odbywającym służbę zastępczą, duchownym. Zasiłek macierzyński przysługuje za okresy odpowiadające okresom: urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego. 10

11 Zasiłek macierzyński przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu (bez okresu wyczekiwania). Prawo do zasiłku i okres przysługiwania Za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego Zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka wynosi: 20 tygodni (140 dni) - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, 31 tygodni (217 dni) - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, 33 tygodni (231 dni) - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, 35 tygodni (245 dni) - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, 37 tygodni (259 dni) - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie. Nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu, natomiast po porodzie przysługuje urlop i zasiłek macierzyński niewykorzystany przed porodem, aż do wykorzystania przysługującego pełnego wymiaru urlopu i zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński przysługuje także pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas określony, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu. Zasiłek przysługuje, gdyż urodzenie dziecka ma miejsce w okresie ubezpieczenia. Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z naruszeniem przepisów prawa, jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. W przypadku, gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a pracownicy nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje jej do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego: 11

12 przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia, przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie jest uzależniony od liczby dzieci przyjętych jednocześnie na wychowanie i wynosi: 20 tygodni (140 dni) - w przypadku przyjęcia jednego dziecka na wychowanie, 31 tygodni (217 dni) - w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci na wychowanie, 33 tygodni (231 dni) - w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci na wychowanie, 35 tygodni (245 dni) - w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci na wychowanie, 37 tygodni (259 dni) - w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci na wychowanie. Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje także ubezpieczonemu, który przyjął dziecko na wychowanie. Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10 roku życia. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego w takim przypadku nie może być krótszy niż 9 tygodni (63 dni). W liczbie dzieci przyjętych równocześnie na wychowanie, od której zależy okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego, uwzględnia się dzieci w wieku do ukończenia 7 lub odpowiednio 10 roku życia. W przypadku, gdy w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego jedno z dzieci ukończy wiek 7 lub odpowiednio 10 lat, od tej daty zasiłek przysługuje w wymiarze odpowiednim do liczby pozostałych dzieci spełniających warunki wiekowe. W razie zgonu przyjętego na wychowanie dziecka po upływie 8 tygodni jego życia, ubezpieczona zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Jeżeli ubezpieczona przyjęła równocześnie na wychowanie więcej niż jedno dziecko i nastąpił zgon dziecka (dzieci) po upływie 8 tygodni życia, zasiłek macierzyński przysługuje przez okres odpowiedni do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Skrócenie okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego przez matkę Matka dziecka, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, może zrezygnować z dalszego pobierania zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego 12

13 wykorzystuje ubezpieczony ojciec dziecka w okresie przypadającym bezpośrednio po terminie rezygnacji z części zasiłku przez matkę dziecka. Zasada ta ma odpowiednie zastosowanie do zasiłku macierzyńskiego przysługującego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie. Przerwa w pobieraniu zasiłku macierzyńskiego z powodu pobytu w szpitalu matki lub dziecka W przypadku, gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej, ubezpieczona może po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez okres co najmniej 8 tygodni po porodzie, przerwać okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, a pozostałą jego część wykorzystać w terminie późniejszym, po wypisaniu dziecka ze szpitala. Powyższa zasada ma zastosowanie do ubezpieczonych korzystających z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Ubezpieczona, jeżeli lekarz orzeknie potrzebę sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w tym okresie i wystawi odpowiednie zaświadczenie, może uzyskać prawo do zasiłku opiekuńczego na ogólnych zasadach. W przypadku, gdy opieki szpitalnej wymaga ubezpieczona, może ona przerwać pobieranie zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią zasiłku w wymiarze 8 tygodni po porodzie, jeżeli o zasiłek wystąpi ubezpieczony - ojciec dziecka. Ma on prawo do części zasiłku macierzyńskiego odpowiadającej okresowi pobytu ubezpieczonej w szpitalu. Łączny wymiar zasiłku macierzyńskiego wykorzystanego przez ubezpieczoną matkę dziecka i ubezpieczonego ojca dziecka nie może jednak przekraczać wymiaru określonego przepisami Kodeksu pracy. Ubezpieczona, po przedłożeniu zaświadczenia lekarskiego na druku ZUS ZLA, za okres pobytu w szpitalu ma prawo do świadczeń z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby (wynagrodzenia za okres choroby, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy i/lub zasiłku chorobowego). Zasady te mają zastosowanie również do zasiłku macierzyńskiego przysługującego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie. Śmierć dziecka W przypadku urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, ubezpieczona ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. W razie śmierci dziecka po upływie 8 tygodni życia, ubezpieczona zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. W przypadku zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, ubezpieczona, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu, jednak nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. 13

14 Śmierć matki, porzucenie dziecka przez matkę W razie śmierci matki dziecka, zarówno gdy matka dziecka podlegała ubezpieczeniu chorobowemu, jak i gdy nie podlegała temu ubezpieczeniu, ubezpieczonemu - ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał od następnego dnia po dniu śmierci matki do końca okresu odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego. W przypadku porzucenia dziecka przez ubezpieczoną matkę dziecka ubezpieczonemu - ojcu wychowującemu dziecko albo ubezpieczonemu - innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, nie wcześniej niż po wykorzystaniu przez ubezpieczoną po porodzie co najmniej 8 tygodni okresu zasiłku macierzyńskiego. Za okres przypadający po dniu porzucenia dziecka, a przed upływem 8 tygodni po porodzie, ubezpieczonemu - ojcu wychowującemu dziecko albo ubezpieczonemu - innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Zasiłek macierzyński przysługuje także ubezpieczonemu - ojcu wychowującemu dziecko albo ubezpieczonemu - innemu członkowi najbliższej rodziny w razie porzucenia dziecka przez matkę niepodlegającą ubezpieczeniu chorobowemu. W takim przypadku zasiłek macierzyński przysługuje od następnego dnia po porzuceniu dziecka przez matkę, do końca okresu odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego, a następnie przez okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego. Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje pod warunkiem przerwania przez ubezpieczonego zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Zasady te mają zastosowanie również do zasiłku macierzyńskiego przysługującego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie. Niezdolność matki do samodzielnej egzystencji W przypadku, gdy matka dziecka legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym i stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem ubezpieczonemu - ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego. Legitymowanie się przez matkę dziecka orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym jest równoznaczne z uznaniem, że stan zdrowia matki uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Prawo do zasiłku przysługuje niezależnie od tego, czy matka legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym podlega ubezpieczeniu chorobowemu. W przypadku gdy matka dziecka nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu i jej niezdolność do samodzielnej egzystencji/niepełnosprawność w stopniu znacznym powstała przed urodzeniem dziecka, i ubezpieczony - ojciec dziecka albo inny ubezpieczony członek najbliższej rodziny ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, 14

15 jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jeżeli niezdolność do samodzielnej egzystencji/niepełnosprawność w stopniu znacznym matki niepodlegającej ubezpieczeniu chorobowemu powstanie po urodzeniu dziecka, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu przez okres odpowiadający okresowi urlopu, który pozostałby do wykorzystania, gdyby matka podlegała ubezpieczeniu chorobowemu; okres ten liczony jest od dnia następnego po dniu ustalonym jako dzień powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji do końca okresu odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. W przypadku gdy niezdolność do samodzielnej egzystencji/niepełnosprawność w stopniu znacznym matki dziecka, która podlega ubezpieczeniu chorobowemu, powstała przed urodzeniem dziecka lub po urodzeniu dziecka a przed upływem 8 tygodniu po porodzie, może ona, po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni po porodzie, zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego za dalszy okres. W takim przypadku z pozostałej części okresu zasiłku macierzyńskiego korzysta ubezpieczony - ojciec dziecka albo inny ubezpieczony członek najbliższej rodziny. Jeżeli niezdolność do samodzielnej egzystencji/niepełnosprawność w stopniu znacznym ubezpieczonej - matki dziecka powstanie po urodzeniu dziecka, po upływie 8 tygodni po porodzie, ubezpieczona matka dziecka może zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego nie wcześniej niż od dnia następnego po dniu ustalonym jako dzień powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji/niepełnosprawności w stopniu znacznym. W takim przypadku ubezpieczonemu - ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny zasiłek macierzyński przysługuje przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał od dnia następnego do końca okresu odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Zasady te mają zastosowanie również do zasiłku macierzyńskiego przysługującego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie. Podjęcie pracy przez matkę dziecka, która nie jest ubezpieczona i nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego W przypadku podjęcia przez matkę dziecka nieposiadającą tytułu do objęcia ubezpieczeniem chorobowym, zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, ubezpieczonemu - ojcu wychowującemu dziecko przysługuje, w okresie trwania zatrudnienia matki, prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi części urlopu macierzyńskiego przypadającej od dnia podjęcia zatrudnienia przez matkę dziecka aż do wyczerpania wymiaru urlopu macierzyńskiego, który przysługiwałby matce dziecka Prawo do zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego Zasiłek macierzyński przysługuje także przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński z tego tytułu przysługuje zarówno w związku z urodzeniem dziecka, jak i w związku z przyjęciem na wychowanie dziecka w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o 15

16 odroczeniu obowiązku szkolnego, dziecka w wieku do 10 roku życia i wystąpieniem do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia lub przyjęciem na wychowanie dziecka w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej. Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu przez pracownika urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego przez ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, w nie więcej niż 4 częściach stanowiących wielokrotność tygodnia, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego. Każda część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem: pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, nie może być krótsza niż 6 tygodni, a w przypadku przyjęcia przez pracownika dziecka na wychowanie nie może być krótsza niż 3 tygodnie; sytuacji, w której pozostała do wykorzystania część urlopu (tj. ostatnia część urlopu) jest krótsza niż 8 tygodni. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu przez ubezpieczonego niebędącego pracownikiem. W takim przypadku urlop ten jest udzielany nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Urlopu tego udziela się maksymalnie w dwóch częściach, których wymiar określa się na takich samych zasadach jak wymiar pozostałych części urlopu rodzicielskiego. Pracownik w każdym czasie może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego za zgodą pracodawcy. W takim wypadku nie musi być stosowana zasada, zgodnie z którą urlop rodzicielski udzielany jest w tygodniach i zasady dotyczącej minimalnego wymiaru części urlopu rodzicielskiego. W liczbie wykorzystanych części urlopu rodzicielskiego, uwzględnia się także liczbę wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części w przypadku, gdy drugi z rodziców dziecka jest ubezpieczonym niebędącym pracownikiem. Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wymiarze do: 32 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia lub przyjęcia na wychowanie jako rodzina zastępcza z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej jednego dziecka w wieku do siódmego, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o 16

17 odroczeniu obowiązku szkolnego do dziesiątego roku życia, zwanego dalej "przyjęciem dziecka na wychowanie"; 34 tygodni - w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci; 29 tygodni - w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie, gdy pracownik ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni. Z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego rodzice mogą korzystać także równocześnie, z tym, że łączny wymiar zasiłku przysługujący obojgu rodzicom nie może przekroczyć odpowiednio 32, 34 lub 29 tygodni. Powyższe zasady stosuje się także do okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczonych niebędących pracownikami, osoby pobierające zasiłek macierzyński w okresie urlopu wychowawczego oraz osoby pobierające zasiłek macierzyński po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Rezygnacja z zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego Ubezpieczona, która złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze w ciągu 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, może zrezygnować z korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w całości lub w części i powrócić do pracy. Rezygnacja z zasiłku macierzyńskiego za część tego okresu może nastąpić, o ile wykorzystana część okresu zasiłku macierzyńskiego jest wielokrotnością tygodnia i trwa odpowiednio co najmniej 6, 3 lub 8 tygodni. W takim przypadku, o niewykorzystaną część lub całość zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego może wystąpić ubezpieczony ojciec dziecka. Pisemny wniosek w tej sprawie pracownica powinna złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy. Wówczas z wnioskiem o niewykorzystaną część lub całość urlopu rodzicielskiego i zasiłek macierzyński za ten okres może wystąpić pracownik ojciec dziecka, składając pisemny wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Również pracownik ojciec dziecka może zrezygnować z korzystania z części urlopu rodzicielskiego, składając wniosek w tej sprawie w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy, a o niewykorzystany okres może wystąpić pracownica matka dziecka składając pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Zasady powyższe mają odpowiednio zastosowanie do ubezpieczonych niebędących pracownikami korzystających z zasiłku macierzyńskiego. Ubezpieczony niebędący pracownikiem wniosek w sprawie rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego powinien złożyć przed przystąpieniem do pracy, a drugi z rodziców występujący o 17

18 wypłatę zasiłku wniosek o wypłatę zasiłku powinien złożyć przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku macierzyńskiego. Praca w okresie urlopu rodzicielskiego Pracownica lub pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego mogą łączyć korzystanie z tego urlopu z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku, wysokość zasiłku macierzyńskiego ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownica lub pracownik pracuje w czasie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Zasada ta dotyczy wyłącznie pracowników i nie ma zastosowania do ubezpieczonych niebędących pracownikami. W przypadku łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części. Całkowity wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekroczyć: 64 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub przyjęcia jednego dziecka na wychowanie; 68 tygodni - w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci lub równoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka. Okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego, jeżeli pracownik nie zamierza łączyć korzystania z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia, z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy. W przypadku gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu, z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tej części urlopu oblicza się dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia, obliczonej zgodnie z zasadą przedstawioną wyżej, przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy. W przypadku, gdy część urlopu rodzicielskiego powstała w wyniku wydłużenia wymiaru tego urlopu nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień pomija się. 18

19 Zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu ojcowskiego Ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres ustalony jako okres urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż: do ukończenia przez dziecko 24 miesięcy życia albo do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10 roku życia. Urlop ojcowski oraz zasiłek macierzyński za okres tego urlopu może zostać wykorzystany jednorazowo albo w nie więcej niż 2 częściach, z których kolejna nie musi przypadać bezpośrednio po poprzedniej części urlopu ojcowskiego. Żadna z części urlopu ojcowskiego nie może być krótsza niż tydzień. Zasady te mają także zastosowanie do ubezpieczonych niebędących pracownikami. Brak prawa do zasiłku macierzyńskiego Zasiłek macierzyński nie przysługuje: za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych, w okresie urlopu bezpłatnego, w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Wysokość zasiłku Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego, przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres do: 6 tygodni urlopu rodzicielskiego - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka; 8 tygodni urlopu rodzicielskiego - w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci; 3 tygodni urlopu rodzicielskiego - w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, w przypadku gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres 19

20 odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni. Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługujący po upływie powyższych okresów wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku. W przypadku gdy oboje rodzice dziecka mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od tego samego dnia, okres pobierania zasiłku w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku dzieli się proporcjonalnie między rodziców. W przypadku gdy o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego oboje rodzice dziecka wystąpią, ale nie od tego samego dnia, zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru przysługuje temu z rodziców, który rozpoczął pobieranie tego zasiłku jako pierwszy. Zasiłek macierzyński za okresy wszystkich wymienionych wyżej urlopów przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru, a więc w wysokości "uśrednionej", ale pod warunkiem, że pracownica nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie (albo po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza), złoży pisemny wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim albo urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Termin 21 dni na złożenie wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego skutkujący ustaleniem zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy wymiaru dla ubezpieczonego ojca dziecka albo innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny, w przypadku gdy matka dziecka niebędąca osobą ubezpieczoną legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, umrze albo porzuci dziecko liczy się od następnego dnia odpowiednio po dniu: 1. śmierci matki dziecka, 2. porzucenia dziecka przez matkę, 3. wydania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji - jeżeli niezdolność do samodzielnej egzystencji matki dziecka powstała po porodzie, 4. porodu - jeżeli niezdolność do samodzielnej egzystencji matki dziecka powstała przed porodem. Powyższe zasady mają odpowiednie zastosowanie do ubezpieczonych niebędących pracownikami, do osób pobierających zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia oraz osób pobierających zasiłek macierzyński w czasie urlopu wychowawczego. Zasiłek macierzyński za okres wydłużenia urlopu rodzicielskiego wynikającego z łączenia przez pracownika urlopu rodzicielskiego z pracą u pracodawcy udzielającego tego urlopu, przysługuje w takiej wysokości, w jakiej pracownik otrzymywał zasiłek macierzyński w okresie wykonywania pracy i otrzymywania zasiłku macierzyńskiego w kwocie obniżonej. 20