OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE. Pawe³ Œliwa. Abstrakt
|
|
- Sławomir Tomczyk
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE Pawe³ Œliwa Abstrakt Pustu³ka Falco tinnunculus jest jednym z najliczniejszych ptaków drapie nych Europy, zasiedla prawie ca³y kontynent z wyj¹tkiem pó³nocnych krañców kontynentu, a tak e pó³noc Afryki oraz œrodkowo-zachodni¹ Azjê. W Polsce zasiedla ca³y kraj, gniazduj¹c zarówno na ni u jak i w górach, chocia wystêpuje bardzo nierównomiernie. W niektórych okolicach jest liczniejsza, a z wielu miejsc wycofa³a siê niemal zupe³nie. Na przelotach spotykana jest w ca³ym kraju. Zim¹ obserwowana by³a w wiêkszoœci regionów, liczniej w po³udniowo-zachodniej czêœci kraju, a na krañcach pó³nocnowschodnich w mniejszej liczbie. Obecna liczebnoœæ pustu³ki w Polsce oceniana jest przez ró nych autorów na ok par, choæ raczej bardziej realny jest dolny zakres tej liczby. Wydaje siê, e obecnie liczebnoœæ jest stabilna, a nawet w niektórych miejscach roœnie. Dzisiaj podstawowym czynnikiem ograniczaj¹cym mo e byæ brak miejsc lêgowych, co zaobserwowano w niektórych miastach. Wskazywana przez ornitologów intensyfikacja rolnictwa w obecnej chwili nie ma wiêkszego wp³ywu na ten gatunek w kraju. Pustu³ka w Polsce objêta jest œcis³¹ ochron¹ gatunkow¹ jako gatunek wymagaj¹cy ochrony czynnej. Ponadto znajduje siê w II Za³¹czniku Konwencji Boñskiej oraz II Za³¹czniku Konwencji Berneñskiej. W latach Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra prowadzi³o projekt ochrony pustu³ki. G³ównym jego za³o eniem by³o dostarczenie ptakom dogodnych miejsc lêgowych w postaci drewnianych skrzynek, które by³y montowane na wysokich budynkach w mieœcie. Zamontowano ponad 80 skrzynek, z których ponad po³owa zosta³a zasiedlona (ryc. 1). W ramach projektu przygotowany zosta³ folder informacyjny, naklejka, plakat, a tak e prowadzona by³a w lokalnych mediach kampania informacyjna, w której po³o ono nacisk na potrzebê ochrony tego gatunku oraz innych skrzydlatych drapie ników. Przeprowadzono tak e 50 prelekcji poœwiêconych yciu, zagro eniom i potrzebie ochrony ptaków drapie nych w Polsce. W latach ogólnopolski projekt ochrony pustu³ki przygotowany zosta³ na bazie obserwacji i doœwiadczeñ zdobytych w Poznaniu i prowadzony by³ w przez kilka organizacji przyrodniczych. W ramach projektu zamontowano w kraju prawie 1200 skrzynek lêgowych. Oko³o po³owy z nich zosta³o zawieszonych na wysokich budynkach w: Poznaniu, Piotrkowie Trybunalskim, odzi, Warszawie, Siedlcach, Kielcach, Wroc³awiu, Koninie i Szczecinie, a tak e na ró nego rodzaju budowlach poza miastami, np. na elewatorach czy mostach. Pozosta³e skrzynki zosta³y zamontowane na drzewach, g³ównie w okolicach tych miast. W ramach projektu prowadzono te dzia³ania propaguj¹ce ochronê pustu³ek i innych ptaków drapie nych. Ukaza³ siê nowy folder o pustu³ce oraz kilkanaœcie artyku³ów w prasie lokalnej i ogólnokrajowej, a tak e felietony radiowe i telewizyjne. Przeprowadzono 350 prelekcji o tematyce ochrony ptaków drapie nych, g³ównie w szko³ach. Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo Leœnej R. 8. Zeszyt 2 (12) /
2 Opis gatunku Obecnie w ramach gatunku Falco tinnunculus wyodrêbnia siê 11 podgatunków. Gniazduj¹cy w Polsce podgatunek F. t. tinnunculus, zasiedla prawie ca³¹ Europê, z wyj¹tkiem pó³nocnych krañców kontynentu, a tak e pó³noc Afryki oraz œrodkowozachodni¹ Azjê (Ferguson-Lees, Christie 2001). Pustu³ka odbywa lêgi w bardzo rozmaitych miejscach. W górach s¹ to najczêœciej pó³ki skalne, a w krajobrazie rolniczym opuszczone gniazda innych ptaków, zazwyczaj krukowatych oraz obszerne dziuple. Ptaki te gniazduj¹ tak e na konstrukcjach wybudowanych przez cz³owieka. Na wsiach s¹ to np. budynki gospodarskie, magazyny zbo owe czy wysokie koœcio³y. W aglomeracjach miejskich mog¹ to byæ tak e wy sze kamienice, wie owce mieszkalne, biurowce i inne wysokie budynki. W obiektach tych za miejsce lêgu s³u ¹ otwory wentylacyjne, poddasza, strychy, szersze parapety i zau³ki muru. Nierzadko jaja sk³adane s¹ w stoj¹ce na balkonach doniczki na kwiaty. Lêgi pustu³ek znajdowano tak e na wiaduktach, mostach, halach fabrycznych, kominach. Pustu³ka jest ptakiem terytorialnym i poszczególne pary gniazduj¹ zwykle w pewnej odleg³oœci od siebie. Jednak czêsto siê te zdarza, e ptaki gniazduj¹ bardzo blisko siebie, tworz¹c pó³kolonie i kolonie. Niewielkie zadrzewienie œródpolne mo e byæ zasiedlone nawet kilkanaœcie par pustu³ek. Bardzo bliskie gniazdowanie par pustu³ek obserwuje siê tak e w miastach. Na jednym budynku jaja mo e z³o yæ kilka par tych ptaków, a odleg³oœæ miêdzy gniazdami wynosi niekiedy kilkanaœcie metrów (Cramp, Simmons 1980). Pustu³ki gniazduj¹ce w zachodniej i œrodkowej czêœci Europy, tak e w Polsce, s¹ czêœciowo osiad³e. Czêœæ ptaków, najczêœciej samice i m³ode, migruje na zimê w kierunku po³udniowo-zachodnim, raczej na niezbyt du e odleg³oœci, choæ niekiedy dolatuj¹ do po³udniowej Europy, a nawet Afryki. Samce s¹ przewa nie osiad³e lub koczuj¹ce, lecz niekiedy tak e podejmuj¹ wêdrówkê. Ptaki gniazduj¹ce na pó³noc i wschód od Polski odlatuj¹ na zimê do œrodkowej, zachodniej i po³udniowej Europy, a tak e do pó³nocnej, œrodkowej i niekiedy po³udniowej Afryki (Cramp, Simmons 1980). Wêdrówka jesienna trwa w Polsce od wrzeœnia do paÿdziernika, a wiosenna w marcu i kwietniu oraz na pocz¹tku maja, jednak przelot jest s³abo widoczny. W Polsce zimê spêdza czêœæ osobników gniazduj¹cych na terenie kraju oraz goœcie z pó³nocy i wchodu kontynentu. Mimo to, pustu³ka w zimie jest u nas ptakiem nielicznym. W pó³nocno-wschodniej czêœci kraju zimuje rzadko; liczba zimowych obserwacji wzrasta w kierunku po³udniowo-zachodnim, gdzie zimowanie jest regularne. Stosunkowo licznie zimuje w du ych miastach Polski, zw³aszcza zachodniej. Np. w Poznaniu, Wroc³awiu czy nawet Warszawie znaczna czêœæ pustu³ek z kilkudziesiêciu par tam gniazduj¹cych zimuje na miejscu, czêsto w rewirach lêgowych (Tomia³ojæ, Stawarczyk 2003; Œliwa, Rejt - w druku). Pokarm pustu³ki jest bardzo zró nicowany. Podstaw¹ diety s¹ drobne gryzonie (myszy i norniki), ale nie gardzi te innymi ma³ymi ssakami, np. kretami czy ryjówkami. Du y udzia³ w jej diecie stanowi¹ drobne ptaki. Istotnym sk³adnikiem diety pustu³ek s¹ tak e owady, jaszczurki oraz drobne bezkrêgowce (np. d d ownice), 116 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE
3 rzadziej p³azy. Liczba gryzoni w pokarmie pustu³ek jest bardzo ró na w poszczególnych latach, w zale noœci od liczby tych zwierz¹t w danym roku (Cramp, Simmons 1980, Village 1990, Piechocki 1975). Fot. 1. Samica z nornikiem (fot. P. Œliwa) Photo 1. Female with the field-vole (photo P. Œliwa) Pustu³ka jest zwi¹zana z ró nego rodzaju terenami otwartymi. W naszym kraju jest to g³ównie krajobraz rolniczy. Zasiedla miejsca, gdzie ró nego rodzaju zadrzewienia œródpolne s¹siaduj¹ z gruntami rolnymi, np. polami, ³¹kami i pastwiskami, a tak e budowlami ludzkimi (miejsca lêgowe). Czêsto zasiedla doliny wiêkszych rzek, gdzie znajduje rozleg³e ³¹ki, które s¹ dobrymi erowiskami. Œrodowiskiem zamieszkiwanym przez pustu³ki s¹ te obszary zurbanizowane. Mniejsze osady czy pojedyncze budowle s¹ tylko miejscem do za³o enia gniazda, a ptaki poluj¹ na okolicznych terenach rolniczych. W du ych miastach pustu³ki oprócz miejsc lêgowych znajduj¹ tak e po ywienie i poluj¹ przewa nie na rozleg³ych nieu ytkach poroœniêtych doœæ nisk¹ roœlinnoœci¹, które znajduj¹ siê w granicach, jak i na obrze ach miast, a tak e na trawnikach i zieleñcach, poboczach dróg i pasach rozdzielaj¹cych jezdnie. Stan populacji w Polsce Pustu³ka zasiedla ca³y kraj, gniazduj¹c zarówno na ni u jak i w górach, chocia wystêpuje bardzo nierównomiernie (np. Dyrcz et al. 1991, Walasz, Mielczarek 1992, Jermaczek et al. 1995, Bednorz et al. 2000, Tomia³ojæ, Stawarczyk 2003). W niektórych okolicach jest liczniejsza, a z wielu miejsc wycofa³a siê niemal Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo Leœnej R. 8. Zeszyt 2 (12) /
4 zupe³nie. Na przelotach spotykana jest w ca³ym kraju. Zim¹ jest obserwowana w wiêkszoœci regionów, liczniej w po³udniowo-zachodniej czêœci kraju, na krañcach pó³nocno-wschodnich w mniejszej liczbie. Obecnie w okresie lêgowym na wiêkszoœci terenów rolniczych jest rzadka, a zagêszczenie oscyluje na ogó³ wokó³ 2 zaledwie 1 pary na 100 km. Taka sytuacja obserwowana jest np. na Ziemi Lubuskiej, w Wielkopolsce czy na Mazowszu i Podlasiu, gdzie w krajobrazie rolniczym gniazduje sporadycznie, g³ównie w dolinach rzek. Bardzo nieliczna jest tak e na ca³ym Pomorzu, jednak tu jest to najprawdopodobniej spowodowane du ym udzia³em rozleg³ych lasów w krajobrazie. Najliczniejsza jest w po³udniowej i po³udniowo-wschodniej Polsce, wysokie liczebnoœci stwierdzono np. w Kotlinie K³odzkiej, Górnoœl¹skim Okrêgu Przemys³owym czy w dolinach niektórych rzek, np. Nidy czy Sanu. Miejscami licznego gniazdowania s¹ niektóre du e miasta, np. Poznañ, Warszawa, Gdañsk, Szczecin, ódÿ czy Wroc³aw, w których to w ostatnich latach gniazduje po kilkadziesi¹t par. Aktualna liczebnoœæ pustu³ki w Polsce oceniana jest przez ró nych autorów na ok par (Grzybek 2001, Tomia³ojæ, Stawarczyk 2003, BirdLife/EBCC 2004), choæ bardziej realny jest dolny zakres tej liczby. Wydaje siê, e obecnie liczebnoœæ ulega stabilizacji, a w niektórych miejscach nawet wzrostowi. Niektóre czynniki mog¹ce limitowaæ liczebnoœæ gatunku w Polsce Jeszcze na pocz. XX w. pustu³ka uwa ana by³a za naszego najliczniejszego ptaka szponiastego, jednak w po³owie stulecia jej liczebnoœæ w krajobrazie otwartym zaczê³a maleæ (Soko³owski 1958, Tomia³ojæ 1990). Jednoczeœnie z wycofywaniem siê z typowo rolniczego krajobrazu gatunek ten zacz¹³ osiedlaæ siê w miastach, nawet w centrach du ych aglomeracji. Ze wzglêdu na brak historycznych danych liczbowych dla wiêkszych obszarów, uwzglêdniaj¹cych przemieszczenia ptaków do miast, trudno dzisiaj dok³adnie przeœledziæ zjawisko zaniku pustu³ki, a tym bardziej okreœliæ tempo zmian liczebnoœci dla ca³ego kraju. Faktem jednak jest, e pustu³ka obecnie jest jednym z mniej licznych ptaków szponiastych, a w wielu rejonach nie wystêpuje. Trudno jednoznacznie okreœliæ powody spadku liczebnoœci pustu³ki w Polsce. Pocz¹tkowo g³ówn¹ przyczyn¹ mog³o byæ stosowanie DDT oraz silne têpienie wszystkich ptaków drapie nych przez cz³owieka. Jednak gdy w latach 70. czynniki te przesta³y mieæ istotny wp³yw na tê grupê zwierz¹t, regres liczebnoœci pustu³ki trwa³ dalej. W powszechnym mniemaniu, powodem tego jest intensyfikacja rolnictwa. Niestety, brak tu prostych prze³o eñ na konkrety w terenie, tym bardziej, e w krajach Europy Zachodniej, gdzie rolnictwo jest bardziej rozwiniête, pustu³ka jest jeszcze ptakiem pospolitym, a w typowym krajobrazie rolniczym osi¹ga zagêszczenia 10 razy wy sze ni w Polsce (np. Shrubb 1993, Village 1990). Tylko w przypadku kilku konkretnych efektów zmian w uprawie roli mo na z du ym prawdopodobieñstwem powiedzieæ, e przyczyniaj¹ siê do zaniku tego gatunku. Dzia³aj¹ one jednak tylko lokalnie. Jednym z nich jest zamiana ³¹k w grunty orne, co prowadzi do wyraÿnego zmniejszenia liczby gryzoni i innych potencjalnych ofiar pustu³ek. Negatywny wp³yw na ten gatunek ma tak e zaprzestanie u ytkowania ³¹k i pastwisk, co prowadzi do ich zarastania wysok¹ roœlinnoœci¹, uniemo liwiaj¹c¹ 118 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE
5 ptakom polowanie i opuszczanie przez pustu³ki zajmowanych dot¹d rewirów (np. Wylega³a 2003). Obie sytuacje maj¹ miejsce w wielu dolinach rzek. W niektórych okolicach za spadek liczebnoœci w krajobrazie rolniczym mo e byæ odpowiedzialny brak miejsc lêgowych, czyli starych gniazd ptaków krukowatych. Zwi¹zane jest to ze spadkiem liczebnoœci wron Corvus cornix w krajobrazie rolniczym w wielu miejscach w kraju. W gniazdach tych ptaków pustu³ki najczêœciej odbywa³y lêgi. Jak wykaza³y obserwacje, wiele gniazd niszczonych jest tak e podczas wycinania drzew w ma³ych zadrzewieniach œródpolnych, które preferowane s¹ przez ten gatunek, g³ównie na wschodzie kraju (M. Rzêpa³a - inf. ustna). Ponadto ci¹gle zdarzaj¹ siê przypadki k³usownictwa, choæ skala tego zjawiska jest obecnie znacznie mniejsza ni dawniej i raczej nie ma wp³ywu na liczebnoœæ gatunku. Liczebnoœæ pustu³ki mog³a zostaæ obni ona tak e z powodów naturalnych, np. w wyniku silnego wzrostu liczby jastrzêbi Accipiter gentilis. Zjawisko takie zaobserwowano w pó³nocnych regionach Anglii (Petty i in. 2003) zapewne wystêpuje i u nas. Jastrz¹b na skutek objêcia ochron¹ gatunkow¹ wyraÿnie zwiêkszy³ liczebnoœæ, coraz czêœciej gniazduje poza zwartymi kompleksami leœnymi i osiedla siê w mniejszych zadrzewieniach œródpolnych, gdzie wystêpuje tak e pustu³ka. Wykazano ponadto, e myszo³ów Buteo buteo skutecznie konkuruje z pustu³k¹ o pokarm, co ogranicza jej sukces lêgowy (np. Skierczyñski 2004), a jego liczebnoœæ w ostatnich kilkudziesiêciu latach mocno wzros³a (Tomia³ojæ, Stawarczyk 2003). Wydaje siê jednak, e ta konkurencja miêdzygatunkowa nie odpowiada za tak nisk¹ liczebnoœæ pustu³ki w Polsce. W wielu krajach, gdzie pustu³ka jest bardzo pospolita, tak e jastrz¹b i myszo³ów s¹ powszechnie lêgowe, np. w Niemczech. Jak wspomniano wczeœniej, pustu³ki chêtnie zasiedlaj¹ du e aglomeracje miejskie. Jednak w ostatnich latach obserwuje siê sta³y ubytek miejsc lêgowych tak e w tych miastach, które koncentruj¹ znaczn¹ liczbê par, co jest wynikiem zakrojonych na szerok¹ skalê remontów zabudowy. Taka sytuacja najbardziej widoczna jest w Poznaniu (obserwacje w³asne), ale powoli zaczyna mieæ znaczenie tak e w innych miastach, np. Warszawie (. Rejt - inf. ust.), Wroc³awiu (J. Lontkowski - inf. ust.) czy Szczecinie (R. Koœciów - inf. ustna). Ochrona bierna Przez wieki ptaki drapie ne by³y têpione wszelkimi mo liwymi sposobami. W r prawo ³owieckie w Polsce zabroni³o zabijania wiêkszoœci skrzydlatych drapie ników, w tym tak e pustu³ki, jednak nie by³o ono przestrzegane. Po drugiej wojnie œwiatowej na podstawie Rozporz¹dzenia Ministra Leœnictwa z 1952 r. objêto pustu³kê ochron¹ prawn¹. Aktualnie w Polsce objêta jest œcis³¹ ochron¹ gatunkow¹ jako gatunek wymagaj¹cy ochrony czynnej. Ponadto znajduje siê w II Za³¹czniku Konwencji Boñskiej oraz II Za³¹czniku Konwencji Berneñskiej. Czynna ochrona pustu³ki w Poznaniu Badania prowadzone w latach 90. ubieg³ego stulecia wykaza³y, e Poznañ jest miejscem bardzo licznego gniazdowania pustu³ek (Mizera et al. 1998). W okresie tym w granicach administracyjnych miasta do lêgów przystêpowa³o po kilkadziesi¹t par Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo Leœnej R. 8. Zeszyt 2 (12) /
6 tych ptaków. Pod koniec tego okresu zaobserwowano powolny spadek liczby par lêgowych, jako wynik wspomnianych ju remontów budynków, zw³aszcza prac dociepleniowych na wysokich blokach mieszkalnych, gdzie pustu³ki gniazdowa³y kolonijnie. Jednym z efektów ubytku optymalnych miejsc lêgowych pustu³ek w mieœcie by³a tak e du a rotacja miejsc rozrodu tych ptaków. Pary gniazduj¹ce od wielu lat w wybranym miejscu, po jego zniszczeniu musia³y szukaæ innego. Niestety ci¹gle zmniejszaj¹ca siê liczba dogodnych miejsc do wyprowadzenia lêgu spowodowa³a, e pustu³ki zaczê³y sk³adaæ jaja w mniej dogodnych warunkach, np. na w¹skich gzymsach czy ma³ych otworach wentylacyjnych. W rezultacie obserwowano du e straty w legach, gdy czêœæ m³odych wypada³a z gniazd. Najczêœciej by³y to pisklêta w wieku 3-4 tygodni, gdy bardzo aktywnie walczy³y w gnieÿdzie o pokarm oraz æwiczy³y skrzyd³a. W skrajnych przypadkach z gniazda wypada³y nawet 2-3 podloty. O skali tego zjawiska mo e œwiadczyæ fakt, e w koñcu lat 90. do ogrodu zoologicznego w Poznaniu mieszkañcy miasta przynosili do 60 m³odych pustu³ek rocznie. Ptaki te znajdowane by³y na ziemi w pobli y budynków, na których umieszczone by³y ich gniazda. W latach tych zaczêto po raz pierwszy obserwowaæ lêgi w doniczkach na kwiaty stoj¹cych na balkonach. Nie wykluczone jest, e tak e to zjawisko spowodowane by³o po czêœci brakiem naturalnych miejsc nadaj¹cych siê do odbycia lêgów. Przynajmniej w 2 przypadkach stwierdzono lêgi na balkonach budynków, na których w poprzednim sezonie lêgowym pustu³ki gniazdowa³y w otworach wentylacyjnych, zamkniêtych nastêpnie zim¹. Aby powstrzymaæ spadek liczebnoœci pustu³ki w Poznaniu oraz zmniejszyæ straty w lêgach, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra w 2001 r. rozpoczê³o akcjê montowania na terenie miasta skrzynek lêgowych dla tych ptaków. W wielu krajach Europy skrzynki montowane s¹ od dawna z bardzo dobrym skutkiem (np. Burton 1993; Cave 1968; Village 1990; Schmid 1990; Sánchez, Sánchez 1991). Dodatkow¹ zachêt¹ do prowadzenia dzia³añ ochronnych by³y bardzo pozytywne doœwiadczenia zdobyte w latach 90., kiedy to cz³onkowie Sekcji Ornitologicznej Ko³a Leœników AR w Poznaniu pod opiek¹ dra Tadeusza Mizery zamontowali eksperymentalnie 3 skrzynki lêgowe dla tych ptaków. Zosta³y one zasiedlone w ci¹gu 2 lat od momentu zamontowania. W r Salamandra zamontowa³a ok. 60 skrzynek. Skrzynki w mieœcie montowane by³y na wysokich, przynajmniej 8 piêtrowych budynkach (ok. 30 m). Na miejsca ich monta u starano siê wybieraæ takie obiekty, na których niegdyœ gniazdowa³y pustu³ki lub takie, na których ptaki gniazdowa³y, ale w latach wczeœniejszych wiele piskl¹t wypada³o z gniazd. Skrzynki wieszano tak e na budynkach, które wydawa³y siê odpowiednie dla pustu³ek, choæ wczeœniej na nich nie gniazdowa³y z powodu braku miejsca na z³o enie jaj. By³y to wysokie budynki po³o one na obrze ach miasta, gdzie ptaki mia³y blisko do terenów ³owieckich. Jak siê okaza³o, pustu³ki szybko zaakceptowa³y nowe miejsca gniazdowe. Poniewa monta nastêpowa³ w marcu i kwietniu, czyli w okresie intensywnego szukania miejsc lêgowych przez pustu³ki, niekiedy ju po kilku minutach od monta u do skrzynki wchodzi³y ptaki. W latach kolejnych kontynuowano monta skrzynek i obecnie na terenie miasta zlokalizowanych jest ok. 80 skrzynek. Z biegiem czasu i w miarê ubywania liczby naturalnych miejsc lêgowych w mieœcie, liczba zasiedlonych skrzynek zaczê³a rosn¹æ. 120 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE
7 Fot. 2. Skrzynka dla pustu³ek (fot. P. Œliwa) Photo 2. A nest box for the Kestrel (photo P. Œliwa) Skrzynki lêgowe wieszane w Poznaniu okaza³y siê bezpiecznymi miejscami wychowu m³odych. Œrednio w gnieÿdzie odchowa³o siê 4,5 m³odego. Zaobserwowano znaczny spadek liczby przypadków wypadniêæ podlotów z gniazd, co widaæ by³o tak e w ogrodzie zoologicznym, do którego przynoszono o ponad po³owê ptaków mniej. Nie uda³o siê ca³kowicie zapobiec tego rodzaju przypadkom i najprawdopodobniej nie da siê w przysz³oœci. Wydaje siê, e niektóre osobniki po prostu Ÿle okreœlaj¹ moment gotowoœci do lotu lub po prostu s¹ to wypadki. Zanotowano jeden przypadek zrzucenia skrzynki z jajami przez wandali. Projekt ochrony pustu³ki w Poznaniu mia³ te propagowaæ ideê ochrony wszystkich ptaków szponiastych. Pustu³ka jako ptak ³adny, niedu y oraz zdecydowanie miej p³ochliwy od innych skrzydlatych drapie ników dobrze siê do tego nadaje. Aby przybli yæ spo³eczeñstwu sylwetkê tego gatunku, przygotowany zosta³ folder informacyjny, naklejka, plakat, a tak e prowadzona by³a w lokalnych mediach kampania informacyjna, w której po³o ono nacisk na potrzebê ochrony tego gatunku oraz innych skrzydlatych drapie ników. W ramach projektu w latach przeprowadzono w szko³ach na terenie miasta blisko 50 prelekcji poœwiêconych yciu, zagro eniom i potrzebie ochrony ptaków szponiastych w Polsce. Efekt prowadzonej kampanii by³ bardzo wyraÿny. Uzyskano kilka informacji o nowych Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo Leœnej R. 8. Zeszyt 2 (12) /
8 stanowiskach lêgowych pustu³ek, tak e poza Poznaniem. Nap³ynê³o wiele listów oraz odebrano du o telefonów z zapytaniami jak mo na pomagaæ tym ptakom. Tak e firmy prowadz¹ce prace remontowe oraz zarz¹dcy obiektów budowlanych przekazywali informacje o znalezieniu gniazd pustu³ek oraz wykazywali du e zainteresowaniem problematyk¹ zabezpieczania gniazd przed zniszczeniem. Projekt ochrony pustu³ki w Poznaniu prowadzony by³ przy wsparciu finansowym Globalnego Funduszy Ochrony Œrodowiska (GEF/SGP UNDP) oraz Wojewódzkiego i Gminnego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Ochrona pustu³ki w Polsce W Polsce do tej pory nie prowadzono programów ochrony pustu³ki, a skrzynki czy inne konstrukcje zabezpieczaj¹ce lêgi tych ptaków montowane by³y okazjonalnie (np. Luniak, Rejt 1998). Ogólnopolski projekt ochrony pustu³ki przygotowany zosta³ na bazie obserwacji i doœwiadczeñ zdobytych w Poznaniu i prowadzony by³ w latach Udzia³ w nim zadeklarowa³o kilka organizacji przyrodniczych. S¹ to: Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra (koordynator), Komitet Ochrony Or³ów, Towarzystwo Przyrodnicze Bocian, Polskie Towarzystwo Przyjació³ Przyrody pro natura (oddzia³ Górnoœl¹ski), Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne, Sekcja Ornitologiczna Studenckiego Ko³a Biologów Uniwersytetu ódzkiego oraz Zachodniopomorskie Towarzystwo Ornitologiczne. W ramach projektu zamontowano oko³o 1200 skrzynek lêgowych dla pustu³ek. Prawie po³owa z nich zosta³o zawieszonych na wysokich budynkach w: Poznaniu, Piotrkowie Trybunalskim, odzi, Warszawie, Siedlcach, Kielcach, Wroc³awiu, Koninie i Szczecinie, a tak e na ró nego rodzaju budowlach poza miastami, np. na elewatorach czy mostach. Pozosta³e skrzynki zosta³y zamontowane na drzewach, g³ównie w okolicach tych miast. Jak wykaza³y kontrole zasiedleñ pustu³ki chêtnie zajmowa³y skrzynki zbudowane w du ych miastach oraz na wysokich budowlach w krajobrazie rolniczym. Natomiast niechêtnie gniazdowa³y na drzewach, tylko w okolicach Siedlec nieco czêœciej. W sumie w latach w skrzynkach stwierdzono 169 lêgów pustu³ek. W ramach projektu prowadzone by³y te dzia³ania propaguj¹ce ochronê pustu³ek i innych ptaków szponiastych. Ukaza³o siê kilkanaœcie artyku³ów w prasie lokalnej i ogólnokrajowej, a tak e felietony radiowe i telewizyjne. Przeprowadzono 350 prelekcji o tematyce ochrony ptaków drapie nych, g³ównie w szko³ach. Przygotowano nowy folder o pustu³ce, a informacje o przedsiêwziêciu znalaz³y siê na stronach internetowych kilku organizacji. Fundusze na realizacjê ogólnopolskiego projektu chroni¹cego pustu³kê pochodzi³y z Globalnego Funduszu Ochrony Œrodowiska (GEF/SGP UNDP) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej. 122 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE
9 Fot. 3. M³ode pustu³ki w skrzynce lêgowej (fot. P. Œliwa) Photo 3. Young Kestrels in the nest box (photo P. Œliwa) W ramach projektu prowadzone by³y te dzia³ania propaguj¹ce ochronê pustu³ek i innych ptaków szponiastych. Ukaza³o siê kilkanaœcie artyku³ów w prasie lokalnej i ogólnokrajowej, a tak e felietony radiowe i telewizyjne. Przeprowadzono 350 prelekcji o tematyce ochrony ptaków drapie nych, g³ównie w szko³ach. Przygotowano nowy folder o pustu³ce, a informacje o przedsiêwziêciu znalaz³y siê na stronach internetowych kilku organizacji. Fundusze na realizacjê ogólnopolskiego projektu chroni¹cego pustu³kê pochodzi³y z Globalnego Funduszu Ochrony Œrodowiska (GEF/SGP UNDP) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej. Skrzynki lêgowe - jak wykonaæ i jak wieszaæ? W latach wieszane skrzynki wykonane by³y z drewna. Skrzynki to szeœcienne konstrukcje z przedni¹ œcian¹ do ok. po³owy niezabudowan¹ (porównaj fotografie). Dno skrzynki ma wymiary 40 cm na 30 cm, a wysokoœæ 30 cm. Deski, z których wykonana jest skrzynka powinny byæ przynajmniej czêœciowo podsuszone. W przypadku, gdy zostanie wykonana z drewna œwie ego, po wyschniêciu zrobi¹ siê du e szczeliny pomiêdzy deskami. Najlepiej jest, gdy deski s¹ ze sob¹ skrêcane wkrêtami lub zbijane karbowanymi gwoÿdziami. Znacznie zwiêksza to wytrzyma³oœæ skrzynki. Montowane skrzynki by³y malowane farb¹ lub preparatem impregnuj¹cym, a na daszek k³adziona by³a papa. Taki zabieg znacz¹co przed³u a³ ywotnoœæ skrzynki, a dodatkowo dawa³ mo liwoœæ dopasowania jej koloru do barwy Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo Leœnej R. 8. Zeszyt 2 (12) /
10 elewacji budynku. Do drzew skrzynki by³y montowane za pomoc¹ gwoÿdzi, a do budynkach za pomoc¹ ko³ków rozporowych. W przypadku monta u skrzynek na budowlach stosowano tak e indywidualne rozwi¹zania w zale noœci od danej sytuacji. Szczególnie w przypadku budynków w miastach skrzynki nale y instalowaæ wyj¹tkowo solidnie, aby nie stwarza³y zagro enia dla ludzi. Pamiêtaæ trzeba, e skrzynki dla pustu³ek s¹ doœæ du e i wa ¹ kilka kilogramów, a ponadto wisz¹c wysoko s¹ nara one na silne wiatry. Skrzynki montowane by³y przez alpinistów. W przypadku drzew wieszane by³y najczêœciej na wysokoœci ponad 10 m, zazwyczaj na topolach, wierzbach i sosnach. Kilka skrzynek zamontowano tez na s³upach œredniego napiêcia czy mostach. Przy montowaniu na budynkach zwracano uwagê, aby by³y poza zasiêgiem ludzi. Pustu³ki zasiedla³y skrzynki niezale nie od kierunku œwiata, w którym by³y skierowane. Najbardziej optymalne wydaj¹ siê byæ jednak skrzynki skierowane na wschód; zaobserwowano, e ptaki (tak e doros³e) chêtnie wygrzewaj¹ siê w pierwszych promieniach s³oñca. Przy instalowaniu skrzynek na budynkach bardzo wa nym jest, aby by³y one umieszczone na zewnêtrznej œcianie elewacyjnej, przynajmniej 15 cm poni ej krawêdzi dachu. Pod skrzynk¹ musi byæ otwarta przestrzeñ. Nie warto montowaæ skrzynek na dachu, maszynowniach wind czy innych œcianach, pod którymi jest po³aæ dachowa. Takimi skrzynkami ptaki nie s¹ zainteresowane. Bardzo wa nym czynnikiem jest wsypywanie wyœció³ki do skrzynki. Zapobiega ona toczeniu siê jajek po dnie skrzynki i umo liwia prawid³owe wysiadywanie. W przypadku braku wyœció³ki skrzynka zostaje nie zasiedlona. Najlepszym materia³em do wy³o enia na dno skrzynki wydaje siê byæ drobnoziarnisty wir. Piasek, trociny oraz torf s¹ wywiewane przez wiatr, wypadaj¹ przez szczeliny oraz s¹ wyrzucane przez pisklêta podczas gwa³townych ruchów, np. podczas walk o pokarm. Gruboœæ warstwy wyœcielaj¹cej powinna wynosiæ co najmniej 3-4 cm. Oczywiœcie mo na montowaæ tak e inne rodzaje skrzynek, podawane w literaturze lub wymyœlone samodzielnie. W tym ostatnim przypadku nale y pamiêtaæ, aby nie by³y one zbyt ma³e (dno co najmniej 30 cm x 40 cm), co mo e byæ przyczyn¹ wypadania z nich m³odych. Tak e systemy mocowania skrzynek do budynków mog¹ byæ ró ne. W ostatnim czasie zamontowano kilka skrzynek w Poznaniu i Olsztynie, które znajduj¹ siê na opuszczonych w dó³ metalowych wysiêgnikach zamocowanych na dachu. Taki sposób monta u pozwala instalowaæ skrzynkê bez pomocy alpinisty oraz nie wymaga wiercenia otworów w œcianie budynku, co jest istotne przy obiektach z odnowion¹ elewacj¹. Do wykonania skrzynek, zw³aszcza montowanych na budynkach, mo na tak e u yæ innych materia³ów, bardziej trwa³ych i estetycznych. Zamiast desek warto u yæ sklejki wodoodpornej. Skrzynki takie maj¹ znacznie wiêksz¹ trwa³oœæ, s¹ jednak o wiele dro sze w wykonaniu. Do wykonania skrzynek mo na u ywaæ te tworzyw sztucznych. Co dalej? Chocia ogólnopolski projekt ochrony pustu³ki zosta³ zakoñczony w grudniu 2004 r., to dzia³ania ochronne trwaj¹ nadal. W 2005 r. Salamandra kontynuowa³a opiekê nad poznañskimi pustu³kami. Prowadzono inwentaryzacjê par lêgowych, kontrolowano 124 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE
11 gniazda oraz wymieniono czeœæ skrzynek na nowe. Zainstalowano tak e kilka nowych skrzynek na proœbê zarz¹dców budynków, którzy sfinansowali dzia³ania. Tak e w tym roku w okolicach Siedlec Towarzystwo Przyrodnicze Bocian zainstalowa³o kilkaset skrzynek na drzewach. W wielu miejscach kontrolowano skrzynki zamontowane w latach wczeœniejszych. Skrzynki zamontowane zosta³y tak e po raz pierwszy w Olsztynie przez cz³onków Komitetu Ochrony Or³ów (Jakowszczenko 2005). Po³udniowo-wielkopolska grupa Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków ju kolejny rok prowadzi³a inwentaryzacjê stanowisk lêgowych pustu³ek w Kaliszu i w Ostrowie Wielkopolskim, a tak e kontrolowa³a skrzynki zamontowane w tych miastach ju wczeœniej (poza projektem). W najbli szych latach planuje siê kontrolê i opiekê nad czêœci¹ zamontowanych skrzynek oraz montowanie kolejnych (P. Dolata - w druku). Jak ju wspomniano na wstêpie, skrzynki lêgowe mog¹ stanowiæ dobr¹ alternatywê dla odbywania lêgów przez pustu³ki. Bardzo dobrze jest to widoczne w Poznaniu. Aktywna ochrona pustu³ek w tym mieœcie trwa 5 lat. Liczbê gniazd (par lêgowych) pustu³ek zlokalizowanych w skrzynkach oraz w miejscach naturalnych w latach w Poznaniu przedstawia rycina nr 1. W latach tych nie stwierdzono lêgów nadrzewnych pustu³ek, a pojêcie gniazd naturalnych dotyczy gniazd umieszczonych na ró nego rodzaju budowlach, lecz nie w skrzynkach lêgowych. W 2005 r. na 68 wykrytych par pustu³ek gniazduj¹cych w Poznaniu, a 39 gniazdowa³o w skrzynkach (57%). By³ to druki z rok, w którym liczba gniazd pustu³ek w skrzynkach by³a wiêksza od liczby gniazd umieszczonych poza nimi. Tendencja taka bêdzie zapewne siê utrzymywaæ, poniewa trwaj¹ bardzo intensywne prace remontowe w ca³ym mieœcie; dotyczy to tak e obiektów, na których gniazduj¹ pustu³ki. Z powodu szybkiego ubytku potencjalnych miejsc lêgowych spad³a nieco ca³kowita liczebnoœæ tego gatunku w Poznaniu. Nie w ka dym miejscu, gdzie zniszczono miejsce lêgowe pustu³ek zamontowano skrzynkê lêgow¹, nierzadko te z powodu braku zgody zarz¹dcy budynku. Mniejsza liczba par w latach 2004 i 2005 wynika tak e z faktu, e na kilku stanowiskach, na których wisia³y skrzynki prowadzono remonty i konieczny by³ czasowy ich demonta. Na spadek liczby par lêgowych móg³ na³o yæ siê tak e efekt normalnej zmiennoœci liczebnoœci spowodowanej np. dostêpnoœci¹ pokarmu w danym roku. Wszystko wskazuje jednak na to, e montowane skrzynki lêgowe zapobieg³y gwa³townemu spadkowi liczebnoœci pustu³ek w tym mieœcie. Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo Leœnej R. 8. Zeszyt 2 (12) /
12 liczba gniazd (1) gniazda w skrzynkach (2) gniazda naturalne (3) lata (4) Ryc. 1. Liczba gniazd naturalnych pustu³ek oraz umieszczonych w skrzynkach lêgowych w Poznaniu w latach Fig. 1. Number of natural Kestrel nests and of nests established in boxes in Poznañ during (1) Number of nests, (2) Artificial nests, (3) Natural nests, (4) Years The Kestrel Falco tinnunculus protection in Poland Abstract: Currently the Kestrel is present througuot the country, nesting in lowlands as well as in the mountains, although in some places it is quite common while from others it has withdrawn almost entirely. During winter time the Kestrel is widespread, the most commonly in the southwestern part of Poland, while in the northeast it is met less frequently. Depending on authors the estimates of its population size vary between 3000 and pairs, although the lower number seems more realistic. At present, the population seems stable, with a slight growing tendency at some areas. We do not know the reasons decrease during the previous decades. Currently the limiting factor might be the shortage of nesting sites in cities. The agriculture intensification does not seem to be a threat for the species in Poland. The Kestrel is under strict law protection, as actively protected species. It is also enlisted in the II Attachment of Bonn Convention and the II Attachment of the Bern Convention. In the years the Nature Conservancy Society Salamandra in frames of a special project, started mounting nesting boxes on high buildings in cities. Over 80 nesting boxes had been mounted and more than a half of them have been occupied by the Kestrel. The project also covered: distribution of leaflets, labels and posters, media campaign, and 50 lectures on the raptor protection. On the basis of the above experience a countrywide activity was conducted in Almost 1200 nesting boxes for Kestrel were delivered. Half of this number were mounted on high buildings in the 126 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE
13 cities: Poznañ, Piotrków Trybunalski, ódÿ, Warszawa, Siedlce, Kielce, Wroc³aw, Konin and Szczecin. Many boxes were also mounted in the outskirts of the cities on various structures, such as elevators or bridges and on trees in the immediate vicinity of the mentioned cities. Simultaneously some relevant articles appeared in the local and national press, reinforced by radio essays and TV programmes. More than 350 lectures were read, most of them at schools. The leaflets and selected information about the project appeared on the web pages. Literatura Bednorz J, Kupczyk M., KuŸniak S., Winiecki A Ptaki Wielkopolski. Monografia faunistyczna. Bogucki Wyd. Nauk., Poznañ. BirdLife Internationale Bird In Europe: population estimates, trend and conservations status. Cambridge, UK. Burton P. J. K Nestboxes as a monitoring tool for kestrel breeding performance. W: Nicholls M. K., Clarke R. (eds.) Biology and conservation of small falcons. Hawk and Owl Trust, London: 510. Cave A. J The breeding of the kestrel, Falco tinnunculus L., in the reclaimed area Oostelijk Flevoland. Netherlends J. Zool. 18: Cramp S, Simmons K.E.L. (eds.) Handbook of the Birds of the Western Palearctic. Vol. 2. Oxford Univ. Press, Oxford. Dyrcz A., Grabiñski W., Stawarczyk T., Witkowski J Ptaki Œl¹ska. Monografia faunistyczna. Uniwersytet Wroc³awski, Wroc³aw. Ferguson-Lees J, Christie D.A Raptors of the World, London. Forsman D The Raptors of the Europe and The Middle East. A Hadbook of Field Identyfication, London. Grzybek J Wystêpowanie pustu³ki Falco tinnunculus w Kotlinie Sandomierskiej oraz jej liczebnoœæ w Polsce. Ptaki Podkarpacia 9: Jakowszczenko S Pustu³ki w Olsztynie. Biuletyn Komitetu Ochrony Or³ów 14: 28. Jermaczek A., Czwa³ga., Jermaczek D., Krzysków T., Rudawski W., Stañsko R Ptaki Ziemi Lubuskiej. Monografia faunistyczna. Wydawnictwo Lubuskiego Klubu Przyrodników, Œwiebodzin. Luniak M., Rejt Soko³y w Warszawie. Sokó³ wêdrowny i pustu³ka. MiIZ PAN, Warszawa. Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo Leœnej R. 8. Zeszyt 2 (12) /
14 Mizera T., Maciorowski G., Œliwa P. Wstêpne wyniki inwentaryzacji lêgowych ptaków drapie nych w Poznaniu w latach W: T. Barczak, P. Indykiewicz (red.), Fauna miast Europy Œrodkowej 21. wieku: ATR, Bydgoszcz: Petty S. J., Anderson D. I. K., Davison M., Little B., Sherratt N., Thomas C. J., Lambin X The decline of Common Kestrels Falco tinnunculus in a forested area of northern England: the role of predation by Northern Goshawks Accipiter gentilis. Ibis 145: Piechocki R Der Turmfalke. A. Ziemsen Verlag, Wittenberg-Lutherstadt. Sánchez A., Sánchez J. M Resultados de ocupación de cajas anidaderas en tendidos eléctricos en Extremadura (Oeste de España): Ecologia 5: Schmid H Die Bestandsentwicklung des Turmalken Falco tinnunculus in der Schweiz. Ornithol. Beob. 87: Skierczyñski M. A msc. Czy istnieje konkurencja miêdzygatunkowa sympatrycznych populacjach myszo³owa Buteo buteo i pustu³ki Falco tinnunculus zasiedlaj¹cych krajobraz rolniczy Pomorza Zachodniego? Praca magisterska. Zak³ad Ekologii Zwierz¹t, Instytut Biologii, Uniwersytet w Bia³ymstoku, Bia³ystok. Soko³owski J Ptaki ziemi polskich. Tom 2. PWN, Warszawa. Tomia³ojæ L, Stawarczyk T Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebnoœæ i zmiany. PTPP pro Natura, Wroc³aw. Tomia³ojæ L Ptaki Polski. Rozmieszczenie i liczebnoœæ. PWN, Warszawa. Village A The Kestrel. London. Walasz K., Mielczarek P. (red.) Atlas Ptaków Lêgowych Ma³opolski Biologica Silesiae, Wroc³aw. Wylega³a P Zmiany liczebnoœci wybranych gatunków ptaków w dolinie Dolnej Noteci na odcinku Ujœcie Wieleñ w latach Not. Orn. 44: Pawe³ Œliwa Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra pawel@salamandra.org.pl 128 OCHRONA PUSTU KI FALCO TINNUNCULUS W POLSCE
Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej
Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej Janusz Maliczak 27.10.2012 r. Aktywna ochrona płomykówki na Ziemi Leszczyńskiej: 1. Charakterystyka gatunku: A. Wygląd zewnętrzny B. Środowisko
Sowy. Przygotowała Zuzia Górska
Sowy Przygotowała Zuzia Górska Puchacz Długość ciała (wraz z dziobem i ogonem): 60 78 cm Długość ogona: 23 29 cm Rozpiętość skrzydeł: 155 180 cm Waga: 1,6 2,8 kg samce; 2,3 4,2 kg samice Liczba jaj: 2
autor opracowania dr Iwona Gottfried EKOZNAWCA
Inwentaryzacja przyrodnicza wykonana w ramach termomodernizacji budynku Urzędu Miasta w Jeleniej Górze na Placu Ratuszowym 58 pod kątem występowania zwierząt chronionych (ptaków i nietoperzy) autor opracowania
Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.
Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Wolności 2 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,
Drzewo czy słup, wstępna ocena metod stymulacji gniazdowej rybołowa na przykładzie woj. lubuskiego (Polska zachodnia)
Drzewo czy słup, wstępna ocena metod stymulacji gniazdowej rybołowa na przykładzie woj. lubuskiego (Polska zachodnia) Michał Bielewicz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim Olsztyn,
Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.
Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Bydgoskiej 4 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,
Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.
Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Tkackiej 1 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,
WSTĘP I OPIS METODYKI
WSTĘP I OPIS METODYKI W myśl Ustawy o Ochronie Przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.) oraz Ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia
Przedsiębiorstwo Usługowe GEOGRAF
Przedsiębiorstwo Usługowe GEOGRAF 41-303 Dąbrowa Górnicza, Al. Piłsudskiego 30/34 Tel. 785-91-79-69, geograf10@poczta.onet.pl OPINIA ORNITOLOGICZNA BUDYNKU MIESZKALNEGO POŁOŻONEGO W SOSNOWCU PRZY UL. PIŁSUDSKIEGO
Liczebność i rozmieszczenie pustułki Falco tinnunculus w Szczecinie w latach 2002 2003
Ptaki Pomorza 1 2010 7-16 Liczebność i rozmieszczenie pustułki Falco tinnunculus w Szczecinie w latach 2002 2003 DOROTA MUSIELAK Abstrakt: W latach 2002 2003 prowadzono badania nad liczebnością i rozmieszczeniem
Opinia ornitologiczna z elementami analizy chiropterologicznej dla budynku wielorodzinnego przy ul. Planowej 15 A.
Opinia ornitologiczna z elementami analizy chiropterologicznej dla budynku wielorodzinnego przy ul. Planowej 15 A. Zleceniodawca: Radomskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego "Administrator" Sp. z o.o.
Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.
Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Leśnej 12 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,
WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki
46 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, T. ROKICKI SERIA G, T. 94, z. 1, 2007 WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji
Autorzy opracowania: Łukasz Kurkowski Paweł Grabowski
OCENA ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEJ PRZEBUDOWY I MODERNIZACJI BUDYNKU PRZY UL. REYMONTA 4 ZLOKALIZOWANEGO NA TERENIE GMINY KRAKÓW NA AWIFAUNĘ ORAZ CHIROPTEROFAUNĘ Autorzy opracowania: Łukasz Kurkowski Paweł
Maksymalny rozstaw krokwi [cm]
72 73 a. przegl¹d systemów a. przegl¹d systemów Nr systemu Rigips Aprobata techniczna Rysunek Konstrukcja Rozstaw profili [mm] Maksymalny rozstaw krokwi [cm] Op³ytowanie Klasa odpornoœci ogniowej* [min.]
Zanik populacji lęgowej dzierlatki Galerida cristata w Zielonej Górze
FAUNA MIAST Ochronić różnorodność biotyczną w miastach P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.) SAR Pomorze, Bydgoszcz 2008 s.: 124 128 Marcin Bocheński 1, Paweł Czechowski 3 Grzegorz Jędro 4, Leszek
Inwentaryzacja i kontrola zasiedlenia gniazd ptaków drapieŝnych i rzadkich na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego w sezonie 2010
Inwentaryzacja i kontrola zasiedlenia gniazd ptaków drapieŝnych i rzadkich na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego w sezonie 2010 Opracowanie, prace terenowe: Pirga Bartosz B.Pirga 2010. UŜytkowane
Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie
EKSPERTYZA ORNITLOGICZNA BUDYNKU Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie WYKONAWCA: NUVARRO Sp. z o. o. ul. Reymonta 23, Posada 62-530 Kazimierz Biskupi tel. (63) 233 00 15 e-mail: biuro@nuvarro.pl
Ekspertyza ornitologiczna opracowana w związku z termomodernizacją budynku mieszkalnego przy ul. Kordeckiego 19 w Bydgoszczy
ARDEA Doradztwo Środowiskowe Arkadiusz Kiszka os. Wschód 4C/6 62-100 Wągrowiec tel. 513 338 854 kontakt@ardea.net.pl www.ardea.net.pl Ekspertyza ornitologiczna opracowana w związku z termomodernizacją
Charakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku
42 NR 6-2006 Charakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku Mieczys³aw Kowerski 1, Andrzej Salej 2, Beata Æwierz 2 1. Metodologia badania Celem badania jest
Inwentaryzacja ornitologiczna kamienic przeznaczonych pod renowację w Prusicach
Inwentaryzacja ornitologiczna kamienic przeznaczonych pod renowację w Prusicach Zamawiający: Gmina Prusice Ratusz 1 55-110 Prusice Igor Bandrowicz burmistrz Konrad Buczek skarbnik Wykonawca: Marta Borowiec
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE SPIS TREŒCI
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej) Wprowadzenie
Sławomir Chmielewski, Cezary Iwańczuk
Kulon 13 (2008) 67 Kulon 13 (2008), 67-75 PL ISSN 1427-3098 Sławomir Chmielewski, Cezary Iwańczuk LICZEBNOŚĆ PTAKÓW SZPONIASTYCH FALCONIFORMES ORAZ KRUKA CORVUS CORAX W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM POD MOGIELNICĄ
Przep³ywowy ogrzewacz wody, DDLT 12, DDLT 18, DDLT 21, DDLT 24, DDLT 27 Pin Control
Przep³ywowy ogrzewacz wody, DDLT 12, DDLT 18, DDLT 21, DDLT 24, DDLT 27 Pin Control Instrukcja obs³ugi i monta u Monta (uk³ad wodny i instalacja elektryczna), pierwsze uruchomienie, konserwacja i naprawy
Bogdan Nogalski*, Anna Wójcik-Karpacz** Sposoby motywowania pracowników ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw
Bogdan Nogalski*, Anna Wójcik-Karpacz** Sposoby motywowania pracowników ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw Artyku³ zawiera rozwa ania zwi¹zane ze sposobami motywowania pracowników w sektorze MŒP. Autorzy
Andrzej Kepel Przemys³aw Wylega³a Rados³aw Jaros Rafa³ Szkudlarek Renata Paszkiewicz
Andrzej Kepel Przemys³aw Wylega³a Rados³aw Jaros Rafa³ Szkudlarek Renata Paszkiewicz Tytu³: Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami ochrony przyrody Opracowanie: Autorzy: Andrzej Kepel, Przemys³aw Wylega³a,
Małże jako podłoże dla innych organizmów: składanie jaj przez ryby na muszli Unio crassus
Małże jako podłoże dla innych organizmów: składanie jaj przez ryby na muszli Unio crassus K. Zając, T. Zając Instytut Ochrony Przyrody PAN, 31-120 Kraków, Mickiewicza 33 kontakt: kzajac[...]iop.krakow.pl,
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Wyspiańskiego w Sosnowcu
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Wyspiańskiego 81 89 w Sosnowcu Wykonana przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Sosnowiec, październik
SPIS TREŚCI / INDEX OGRÓD GARDEN WYPOSAŻENIE DOMU HOUSEHOLD PRZECHOWYWANIE WINA WINE STORAGE SKRZYNKI BOXES
KATALOG 2016 CATALOGUE 2016 SPIS TREŚCI / INDEX WYPOSAŻENIE DOMU HOUSEHOLD OGRÓD GARDEN PRZECHOWYWANIE WINA WINE STORAGE 31-38 21-30 4-20 SKRZYNKI BOXES 39-65 3 WYPOSAŻENIE DOMU HOUSEHOLD 4 WYPOSAŻENIE
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka 1 W KRAINIE PTAKÓW BEKI PTAKI SIEWKOWE ŁĄK I PASTWISK Niska roślinność podmokłych łąk i pastwisk stanowi doskonałe siedlisko lęgowe
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Wincentego Pola 1-13 w Sosnowcu
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Wincentego Pola 1-13 w Sosnowcu Wykonana przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Sosnowiec, październik
Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki
Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki Zespołu Szkół w Urszulinie (ul. Szkolna 23) w okresie lęgowym - wskazania harmonogramu prac i sposoby kompensacji niszczenia siedlisk lęgowych Autorzy: dr
Rysunek 4.1. Badania klimatu akustycznego na terenie województwa dolnoœl¹skiego w 2011 r. HA AS
4. Ha³as to ka dy nieprzyjemny, dokuczliwy, a nawet szkodliwy dÿwiêk, niepo ¹dany w okreœlonych warunkach miejsca i czasu. Jego wp³yw na zdrowie ludzkie jest niepodwa alny, poniewa w³aœciwoœci fizyczne
MERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/ Bydgoszcz Tel , NIP:
MERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/5 85-313 Bydgoszcz Tel. 782277462, NIP: 953-25-55-275 Bydgoszcz, 07.03.2016 r. Zamawiający: Antoni Cieśla "Efekt-Bud" Zakład Projektowania i Nadzoru Wstęp Raport
Imię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Sprawozdanie z kontroli stanowisk kraski Coracias garrulus na Nizinie Północnopodlaskiej w 2010 roku
Sprawozdanie z kontroli stanowisk kraski Coracias garrulus na Nizinie Północnopodlaskiej w 2010 roku Grzegorz Grygoruk, Tomasz Tumiel Białystok, 2010 r. Wstęp Kraska jest gatunkiem, którego liczebność
Przep³ywowy, ciœnieniowy ogrzewacz wody DDLT 18, DDLT 21, DDLT 24 basis
Przep³ywowy, ciœnieniowy ogrzewacz wody DDLT 18, DDLT 21, DDLT 24 basis Instrukcja obs³ugi i monta u Monta (uk³ad wodny i instalacja elektryczna), pierwsze uruchomienie, konserwacja i naprawy mog¹ byæ
Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy w budynku Zespołu Szkół Elektrycznych nr 1 w Krakowie, ul. Kamieńskiego 49, Kraków
Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy w budynku Zespołu Szkół Elektrycznych nr 1 w Krakowie, ul. Kamieńskiego 49, Kraków Ekspertyzę wykonał: mgr inż. Zbigniew Bęben Kraków, marzec 2016
Anna Malecha Szczecin, ul. Zakole 46/ Szczecin Tel EKSPERTYZA ORNITOLOGICZNA
Anna Malecha Szczecin, 12.09.2017 ul. Zakole 46/7 71-454 Szczecin Tel. 507309636 email: ania.malecha@gmail.com EKSPERTYZA ORNITOLOGICZNA Ekspertyza ornitologiczna dotyczy budynków szkoły, pływalni oraz
Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Grottgera w Sosnowcu
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Grottgera 19-31 w Sosnowcu Wykonana przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Sosnowiec, październik 2016
Pozwólmy ptakom mieszkać obok nas
rys. Pustułka Lucyna Stodolak Pozwólmy ptakom mieszkać obok nas Spis treści O nas Wstęp Ptaki najczęściej zasiedlające budynki Prawo Krótki przewodnik dla inwestora Literatura str 2 str 3 str 4 str 7 str
Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 11 Zeszyt 2 2008 PL ISSN 1429-6675 Bogdan FILAR*, Tadeusz KWILOSZ** Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce STRESZCZENIE. Artyku³ przedstawia przyczyny wzrostu
autorzy opracowania mgr Tomasz Gottfried dr Iwona Gottfried MURINUS
Inwentaryzacja przyrodnicza z opinią ornitologiczną i chiropterologiczną dotycząca segmentu bloku sportowego w budynku Zespołu Szkolno-Przedszkolnego Nr 1 przy ul. Zemskiej 16c we Wrocławiu wykonana pod
Opinia dotycząca możliwości gniazdowania ptaków w budynku Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy w Dobromierzu.
tact us dl a C i e bie i T w o j e g o Ś r o d o w is k a Opinia dotycząca możliwości gniazdowania ptaków w budynku Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy Wykonawca TACTUS Aleksandra Szurlej-Kielańska Marcinkowskiego
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Witkiewicza w Sosnowcu
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Witkiewicza 10-20 w Sosnowcu Wykonana przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Sosnowiec, październik
Opinia ornitologiczna dotycząca zabudowań folwarcznych przy zespole pałacowo-parkowym w Krotoszycach.
AVIAN Ekspertyzy Przyrodnicze 59-550 Wojcieszów, ul. B. Chrobrego 9, tel. (+48) 601 089 007; NIP 6941545746 REGON 021364852 Opinia ornitologiczna dotycząca zabudowań folwarcznych przy zespole pałacowo-parkowym
~~ lesner. Ekspertyza ornitologiczna budynku Przedszkola Miejskiego nr 159 przy ulicy Lącznej 53 w Lodzi
EKOLESNER ul. Piotrkowska 2 98-100 Łask Tel.: 605 597 889 25.08.2017 ~ ~~ lesner. Ekspertyza ornitologiczna budynku Przedszkola Miejskiego nr 159 przy ulicy Lącznej 53 w Lodzi EKDLESNER Emilia Lesner 98-10
Ptasie pory roku - znaczenie zadrzewieo śródpolnych w zachowaniu populacji zagrożonych gatunków ptaków. Marcin Karetta
Ptasie pory roku - znaczenie zadrzewieo śródpolnych w zachowaniu populacji zagrożonych gatunków ptaków Marcin Karetta Zadrzewienia śródpolne pojedyncze drzewa i krzewy lub ich skupiska w krajobrazie rolniczym
PODNOŚNIK KANAŁOWY WWKR 2
Zastosowanie Dźwignik kanałowy, jeżdżący po obrzeżach kanału samochodowego, dzięki łatwości manewrowania poziomego (stosunkowo mały ciężar) i pionowego, znajduje szerokie zastosowanie w pracach obsługowo-naprawczych
7 Oparzenia termiczne
7 Oparzenia termiczne Nastêpstwa i zagro enia... 162 Jak oparzenie penetruje w g³¹b skóry?.... 163 Zagro enia przy rozleg³ych oparzeniach.... 164 Kiedy nale y iœæ do lekarza?... 164 Preparaty naturalne
KOMUNIKATY. Anita Wojtaœ* Pracownicy z internetu. Kandydat w sieci
KOMUNIKATY Anita Wojtaœ* Pracownicy z internetu Oferty pracy umieszczane online to tylko jeden z wielu sposobów poszukiwania pracowników przez internet. Gama us³ug e-rekrutacyjnych stale siê poszerza,
Zmiany liczebności gawrona Corvus frugilegus w Parku Krajobrazowym im. gen. D. Chłapowskiego
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) Ptaki krukowate Polski [Corvids of Poland] Bogucki Wyd. Nauk., Poznań 2005 Krzysztof Kujawa, Katarzyna Klajber Zmiany liczebności gawrona Corvus frugilegus
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Ujejskiego 2-12 w Sosnowcu
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Ujejskiego 2-12 w Sosnowcu Wykonana przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Sosnowiec, październik 2016
Liczebność kopciuszka Phoenicurus ochruros w Szczecinie, Policach i okolicznych obszarach wiejskich
Ptaki Pomorza 1 2010 63-69 Liczebność kopciuszka Phoenicurus ochruros w Szczecinie, Policach i okolicznych obszarach wiejskich KRZYSZTOF ADAMCZAK, PIOTR NOWACKI, DARIUSZ WYSOCKI Abstrakt: W latach 2006
Ekspertyza ornitologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001).
Ekspertyza ornitologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001). Wykonawca: Ekostudium Leszek Koziróg Ul. Smętka 15/29, 10-077 Olsztyn
BUDŻET PROJEKTU: Kwota całkowita: 2 920 160 zł (703 653 Euro) % współfinansowania KE: 1 460 080 zł (351 826 Euro)
Tytuł projektu i/lub akronim: Ochrona rzadkich ptaków strefowych w wybranych obszarach Natura 2000 na Lubelszczyźnie LIFE13 NAT/PL/000060, LIFEZONE LOKALIZACJA PROJEKTU: SE Polska, woj. lubelskie BUDŻET
Państwowy monitoring ptaków szponiastych metodyka oceny liczebności i rozpowszechnienia na rozległych powierzchniach próbnych
Państwowy monitoring ptaków szponiastych metodyka oceny liczebności i rozpowszechnienia na rozległych powierzchniach próbnych Zdzisław Cenian Komitet Ochrony Orłów GIOŚ Wyniki projektu realizowanego na
Opinia dotycząca możliwości gniazdowania ptaków w budynku Szkoły Podstawowej im. Janusza Korczaka w Gniewkowie.
tactus dla Ciebie i Twojego Środowiska Opinia dotycząca możliwości gniazdowania ptaków w budynku Szkoły Podstawowej im. Janusza Wykonawca Autor Wykonano na zlecenie TACTUS Aleksandra Szurlej-Kielańska
Imię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce... 2. Gniazdowanie... 3 W Polsce... 3. Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...
Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieŝnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce i Ameryce. Ptaki te osiągają
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Kossaka w Sosnowcu
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Kossaka 12-28 w Sosnowcu Wykonana przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Sosnowiec, październik 2016
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Rodakowskiego 1-15 w Sosnowcu
Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Rodakowskiego 1-15 w Sosnowcu Wykonana przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Sosnowiec, październik
Instructions for student teams
The EduGIS Academy Use of ICT and GIS in teaching of the biology and geography subjects and environmental education (junior high-school and high school level) Instructions for student teams Additional
C U K I E R N I A. K-2 02-201 Warszawa, ul. Opaczewska 85 (róg ul. Kurhan) tel.: 0-22 846 15 74, 846 39 96 fax: 0-22 846 25 34 e-mail: k-2@k-2.com.
C U K I E R N I A ZAAWANSOWANE CH ODZENIE I MRO ENIE HI-TECH Od wielu lat, IRINOX jest g³ównym partnerem dla Profesjonalnych Cukierników, tworz¹c i produkuj¹c systemy ch³odzenia i mro enia uderzeniowego.
Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy w budynku VII Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie, ul. Skarbińskiego 5, Kraków
Ekspertyza dotycząca występowania ptaków i nietoperzy w budynku VII Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie, ul. Skarbińskiego 5, Kraków Ekspertyzę wykonał: mgr inż. Zbigniew Bęben Kraków, marzec 2016 r.
Opinie mieszkańców Lubelszczyzny o zmianach klimatu i gazie łupkowym. Raport z badania opinii publicznej
Opinie mieszkańców o zmianach klimatu i gazie łupkowym Raport z badania opinii publicznej Lena Kolarska-Bobińska, członek Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii w Parlamencie Europejskim, Platforma
Wykonawca: Ekostudium Leszek Koziróg Ul. Smętka 15/29, Olsztyn. tel.: Bydgoszcz, dn. 15 lipca 2016 r.
Ekspertyza ornitologiczna dla budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Solcu Kujawskim (ul. 23 Stycznia 13, Solec Kujawski, działka ewidencyjna nr 717/3, obręb 0001). Wykonawca: Ekostudium
OPINIA ORNITOLOGICZNO CHIROPTEROLOGICZNA DLA BUDYNKÓW SZPITALA POWIATOWEGO W ZAWIERCIU UL. MIODOWA 14
OPINIA ORNITOLOGICZNO CHIROPTEROLOGICZNA DLA BUDYNKÓW SZPITALA POWIATOWEGO W ZAWIERCIU UL. MIODOWA 14 (dot. gnieżdżenia się ptaków i występowania nietoperzy oraz wymaganych kompensacji przyrodniczych w
Ekspertyza ornitologiczna budynku Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki przy ul. Zakroczymskiej 30, przeznaczonego do termomodernizacji
13.05.2013 Tringa Andrzej Węgrzynowicz ul. Brygady Pościgowej 6/17 03-984 Warszawa Ekspertyza ornitologiczna budynku Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki przy ul. Zakroczymskiej 30, przeznaczonego do termomodernizacji
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA OBSZARU
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
EKSPERTYZA ORNITOLOGICZNA I CHIROPTEROLOGICZNA NA POTRZEBY TERMOMODERNIZACJI BUDYNKU
EKSPERTYZA ORNITOLOGICZNA I CHIROPTEROLOGICZNA NA POTRZEBY TERMOMODERNIZACJI BUDYNKU Poznań 03.03.2016 WSTĘP W myśl Ustawy o Ochronie Przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn.
jakoœæ bazy danych. AUTOMATYKA 2005 Tom 9 Zeszyt 3 1. Wprowadzenie 2. Pojêcie jakoœci bazy danych Wojciech Janicki *
AUTOMATYKA 2005 Tom 9 Zeszyt 3 Wojciech Janicki * Jakoœæ bazy danych 1. Wprowadzenie Powszechny rozwój informatyki sprawia, e wkracza ona w coraz to nowe dziedziny ycia, systemy informatyczne staj¹ siê
Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001).
Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001). Wykonawca: Ekostudium Leszek Koziróg Ul. Smętka 15/29, 10-077 Olsztyn
KARTA PRACY - SAWANNA klasa IV-VI
Imie i nazwisko kl. 1. Uzupe³nij poni szy tekst wyrazami z ramki. Gnu to jedna z najliczniejszych antylop afrykañskiej.... yje w du ych.... Wystêpuje najczêœciej z zebrami, yrafami i innymi gatunkami antylop.
BADANIA WYTRZYMA OŒCI NA ŒCISKANIE PRÓBEK Z TWORZYWA ABS DRUKOWANYCH W TECHNOLOGII FDM
dr in. Marek GOŒCIAÑSKI, dr in. Bart³omiej DUDZIAK Przemys³owy Instytut Maszyn Rolniczych, Poznañ e-mail: office@pimr.poznan.pl BADANIA WYTRZYMA OŒCI NA ŒCISKANIE PRÓBEK Z TWORZYWA ABS DRUKOWANYCH W TECHNOLOGII
Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody
Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody ul. Sienkiewicza 68, 25-501 Kielce tel./fax: 41 3444325, tel. kom.: 510-143-308 e-mail: biuro@tbop.org.pl www.tbop.org.pl Raport z inwentaryzacji chronionych gatunków
1) Minister Ârodowiska kieruje dzia em administracji rzàdowej
795 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roêlin i zwierzàt, wymagajàcych ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000
Zarządzanie jakością
Zarządzanie jakością VERLAG DASHÖFER Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. Świat profesjonalnej wiedzy VERLAG DASHÖFER Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. Œwiat profesjonalnej wiedzy al. Krakowska
Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2001/2002
Jadwiga Zarębska 1) Warszawa Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2001/2002 Ö Powszechność nauczania języków obcych według typów szkół Dane przedstawione w tym opracowaniu dotycz¹ uczniów
Raport uproszczony nr 1. zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych. zebrane w trakcie liczeń transektowych
Raport uproszczony nr 1 zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych zebrane w trakcie liczeń transektowych w miesiącach marzec maj 2018 Monitoring został wykonany w ramach kontynuacji
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
o yska wrzecionowe o yska serii S 618/619/60/62... typ nieroz³¹czny o yska wrzecionowe, serie ³o ysk i ich typy
o yska wrzecionowe o yska wrzecionowe nale ¹ do grupy ³o ysk skoœnych. Bie nie pierœcienia wewnêtrznego i zewnêtrznego s¹ wykonane w taki sposób, e si³y s¹ przenoszone z jednej bie ni na drug¹ przy pewnym
Walory przyrodnicze województwa
VI. PRZYRODA Walory przyrodnicze województwa Województwo podkarpackie charakteryzuje siê dobrym stanem zachowania œrodowiska przyrodniczego. Œwiadczy o tym wystêpowanie na jego terenie szeregu gatunków
OCHRONA I BADANIA BŁOTNIAKA ŁĄKOWEGO CIRCUS PYGARGUS NA POŁUDNIOWYM PODLASIU
sim22:makieta 1 11/11/2009 11:31 AM Strona 159 OCHRONA I BADANIA BŁOTNIAKA ŁĄKOWEGO CIRCUS PYGARGUS NA POŁUDNIOWYM PODLASIU Dominik Krupiński Streszczenie Projekt czynnej ochrony błotniaka łąkowego został
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 530 BADANIE WYRYWKOWE (PRÓBKOWANIE) SPIS TREŒCI
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 530 BADANIE WYRYWKOWE (PRÓBKOWANIE) (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej)
PRACE. Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych. Nr 2
PRACE Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Scientific Works of Institute of Glass, Ceramics Refractory and Construction Materials Nr 2 ISSN 1899-3230 Rok I Warszawa Opole 2008
CZY WIELKOTOWAROWE GOSPODARSTWA ROLNE MOG PRODUKOWAÃ ZDROW ÝYWNOÚÃ?
CZY WIELKOTOWAROWE GOSPODARSTWA ROLNE MOG PRODUKOWAà ZDROW ÝYWNOÚÃ? Istnieje doœã powszechne przekonanie, e tradycyjne, chùopskie, maùe gospodarstwa rolne stanowi¹ w obecnych czasach jedyn¹ gwarancjê produkcji
Bo ena Domañska-Skorupa
Budownictwo VERLAG DASHÖFER Bo ena Domañska-Skorupa D OKUMENTAC JA EK SPLOATAC JI I REMONTU BUDYNKU Praktyczne formularze wraz z komentarzem Copyright 2008 ISBN 978-83-88285-71-4 Wydawnictwo Verlag Dashofer
DYNAMIKA LICZEBNOŚCI BIELIKA HALIAEETUS ALBICILLA W POLSCE
sim22:makieta 1 11/11/2009 11:30 AM Strona 22 DYNAMIKA LICZEBNOŚCI BIELIKA HALIAEETUS ALBICILLA W POLSCE Dorota Zawadzka, Tadeusz Mizera, Zdzisław Cenian Streszczenie Bielik Haliaeetus albicilla w Polsce
Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae)
Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (2): 46 50. Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae) JERZY KARG Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN Stacja Badawcza w Turwi
Skanowanie trójwymiarowej przestrzeni pomieszczeñ
AUTOMATYKA 2008 Tom 12 Zeszyt 3 S³awomir Je ewski*, Micha³ Jaros* Skanowanie trójwymiarowej przestrzeni pomieszczeñ 1. Wprowadzenie Obecnie w erze komputerów, które pozwalaj¹ na wizualizacje scen nie tylko
Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce
Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król
Słup wolnostojący Dach budynku Drzewo
WYKORZYSTYWANIE PRZEZ BOCIANY BIAŁE PLATFORM LĘGOWYCH ZAINSTALOWANYCH W 20 ROKU W DOLINIE NOTECI ORAZ WYNIKI KONTROLI GNIAZD PODDANYCH RENOWACJI W UBIEGŁYM ROKU NAD NOTECIĄ RAPORT 2011 Liczebność bociana
DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
NATURA 2000 ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania
po.tk.krakow.pl Sprawd¼ oddech próbuj±c wyczuæ go na policzku i obserwuj±c ruchy klatki piersiowej poszkodowanego.
Reanimacja REANIMACJA A RESUSCYTACJA Terminów reanimacja i resuscytacja u ywa siê czêsto w jêzyku potocznym zamiennie, jako równoznacznych okre leñ zabiegów ratunkowych maj±cych na celu przywrócenie funkcji
Instrukcja Prasy Termotransferowej Secabo TS7
Instrukcja Prasy Termotransferowej Secabo TS7 Gratulujemy zakupu Prasy termotransferowej Secabo! Proszê o dok³adne zapoznanie siê z instrukcj¹ obs³ugi, tak aby mogli Pañstwo rozpocz¹æ pracê na urz¹dzeniu
N O W O Œ Æ Nawiewniki z filtrem absolutnym klasy H13
N O W O Œ Æ Nawiewniki z filtrem absolutnym klasy H13 NAF Atest Higieniczny: HK/B/1121/02/2007 Nawiewniki NAF s¹ przeznaczone do stosowania w instalacjach wentylacyjnych nisko- i œredniociœnieniowych.
10. Figury p³askie. Uczeñ: 13) rozpoznaje wielok¹ty przystaj¹ce i podobne
20. PROJEKTOWANIE PUZZLI. Realizowane treœci podstawy programowej Przedmiot Matematyka Realizowana treœæ podstawy programowej 0. Figury p³askie. Uczeñ: 3) rozpoznaje wielok¹ty przystaj¹ce i podobne Informatyka
W³adys³aw Duliñski*, Czes³awa Ewa Ropa*
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 5 ZESZYT 008 W³adys³aw Duliñski*, Czes³awa Ewa Ropa* ANALIZA I USTALENIE PARAMETRÓW EKSPLOATACYJNYCH DLA ODWIERTÓW WÓD MINERALNYCH W ZALE NOŒCI OD WIELKOŒCI WYK ADNIKA GAZOWEGO
Raport uproszczony nr 1 w miesiącach marzec maj 2015
Raport uproszczony nr 1 zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych zebrane w trakcie liczeń transektowych w miesiącach marzec maj 2015 Monitoring został wykonany w ramach kontynuacji