1. Ocena jakości wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczonej do spożycia w województwie śląskim w 2004r

Transkrypt

1 Raport o jakości wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w województwie śląskim w2004r. Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Katowicach, Sekcja Nadzoru Wody, Ścieków i Gleby 1. Ocena jakości wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczonej do spożycia w województwie śląskim w 2004r Klasyfikacja wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w województwie śląskim w 2004 roku... 7

2 1. Ocena jakości wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczonej do spożycia w województwie śląskim w 2004r W woj. śląskim w 2004r. z ogólnej ewidencji kilkuset ujęć, wyodrębniono 48 ujęć powierzchniowych, których wody wykorzystywane są do celów wodociągowych. Są to zarówno ujęcia o bardzo dużej ilości ujmowanej do uzdatnienia wody zaopatrującej kilkaset tysięcy osób jak np. ujęcia usytuowane na zbiornikach Goczałkowickim i Czanieckim, czy też ujęcia o niewielkiej wydajności zaopatrujące w wodę po uzdatnieniu, kilkaset osób. Wymagania jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728). Natomiast organizacja kontroli jakości tych wód realizowana w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, została określona w Wytycznych dla Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, będących integralną częścią ww. rozporządzenia Ministra Środowiska. W cyt. rozporządzeniu Ministra Środowiska określono minimalną roczną częstotliwość pobierania próbek wody dla poszczególnych Grup (I-III) wskaźników jakości wody, uzależnioną głównie od liczby osób korzystających z ujęcia, a także od kategorii jakości wody -A3. W rozporządzeniu tym, sprecyzowano także, jakie parametry mieszczą się w danej Grupie wskaźników jakości wody. I tak Grupa I obejmuje 13 podstawowych parametrów fizykochemicznych, do Grupy II zaliczono 9 nieorganicznych i organicznych parametrów chemicznych oraz 2 wskaźniki mikrobiologiczne tj. bakterie grupy coli i coli typu kałowego. Grupa III obejmuje 15 pierwiastków oraz substancji organicznych i nieorganicznych, a także 2 wskaźniki mikrobiologiczne tj. Salmonellę i Paciorkowce kałowe. ( szczegółowy wykaz wskaźników jakości wody przedstawiono w zał. nr 1) Badania wód z ujęć wykonywane były w Zintegrowanym Laboratorium Państwowej Inspekcji Sanitarnej, które obejmuje Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Katowicach oraz w Powiatowych Stacjach Sanitarno- Epidemiologicznych w: Bielsku-Białej, Dąbrowie Górniczej, Tychach i Żywcu, tj. tych PSSE na terenie których są ujęcia. Badania wód w 2004r. wykonywała także PSSE w Sosnowcu. Częstotliwość pobierania i badania próbek z każdego ujęcia starano się realizować zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska, czyniono także starania 2

3 aby oznaczenia wskaźników fizykochemicznych i bakteriologicznych były wykonywane w jak najszerszym zakresie, określonym dla Grup I-III. W 2004 roku wykonano ogółem 281 fizykochemicznych badań próbek wody z ujęć powierzchniowych, w tym: 108 z Grupy I, 98 badań z Grupy II oraz 75 badań z Grupy III, co stanowi 2161 wykonanych oznaczeń fiz-chem. W odniesieniu do badań bakteriologicznych wykonano analizy wody w 167 próbkach i oznaczono ogółem 191 wskaźników mikrobiologicznych wymaganych dla Grupy II i III. Na podstawie wszystkich uzyskanych w omawianym roku sprawozdawczym wyników badań fizykochemicznych i bakteriologicznych wód z ujęć powierzchniowych oraz w oparciu o przeprowadzoną ocenę ich jakości wg wymagań zawartych w zał. nr 1, do rozporządzenia Ministra Środowiska, przyjęto dla każdego analizowanego ujęcia odpowiednią kategorię jakości wody,, lub A3. W odniesieniu do ogółem 48 badanych w 2004r. wód z ujęć, dla 13 obiektów przyjęto kategorię jakości, dla 32 obiektów kategorię, dla 2 ujęć przyjęto kategorię A3 oraz 1 ujęcie sklasyfikowano poza A3. poza A3 A3 3

4 Zgodnie z tym co ustalono w rozporządzeniu Ministra Środowiska: do kategorii można zaliczyć wody, które w zależności od uzyskanych wartości granicznych wskaźników jakości wody, wymagają prostego uzdatnienia fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji; do kategorii - zalicza się wody wymagające typowego uzdatnienia fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnej, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji i dezynfekcji końcowej. Kategoria A3 - wymaga wysokosprawnego uzdatnienia fizycznego oraz chemicznego i poza wyżej wyszczególnionymi procesami także adsorpcji na węglu aktywnym i końcowego ozonowania lub dezynfekcji. Zgodnie z przyjętymi w 2004r. kategoriami jakości wód ujęcie, które sklasyfikowano poza kategorią A3, to ujęcie w Strumieniu oparte na rzece Wiśle, bowiem w ujęciu tym stwierdzono kilkakrotnie obecność bakterii z grupy Salmonella. Jednakże wysokosprawna technologia uzdatniania i dezynfekcji wody zastosowana w Zakładzie Produkcji Wody w Strumieniu, pozwala na uzyskanie dobrej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Wśród ujęć, które zakwalifikowano do kategorii jakości A3, to ujęcia zlokalizowane w : -Zebrzydowicach ujęcie na rzece Piotrówce (kategorię jakości obniżono ze względu na b. silne zanieczyszczenie bakteriologiczne wody w tym obecność Salmonelli, a także podwyższone wartości manganu i azotu Kjeldahla). Ujęcie to ze względu na złą jakość wody powierzchniowej, bywa okresowo wyłączane z eksploatacji. - Kaniowie staw pożwirowy dla SUW w Kaniowie (wysoka wartość Mn i A. Kjeldahla). Największa liczba badanych ujęć, otrzymała kategorię jakości, tj. 32 obiekty z 48 zewidencjonowanych. Wśród nich znajdują się ujęcia o największej ilości ujmowanej wody, z których po uzdatnieniu w Zakładach Produkcji Wody lub w Stacjach Uzdatniania Wody zaopatruje się w głównej mierze aglomerację śląską w wodę przeznaczoną do spożycia. Są to ujęcia na zbiornikach Goczałkowickim i Czanieckim. Kategorię jakości, przyznano także, ujęciu Soła I i III opartym na zbiorniku Czanieckim, którego wody po uzdatnieniu wykorzystywane są do zaopatrzenia ludności w Bielsku-Białej. Technologie uzdatniania wód z ww. ujęć, są technologiami, które powinny zapewnić właściwe uzdatnienie wody podawanej do sieci wodociągowej, szczególnie dotyczy to, wysokosprawnej technologii stosowanej w ZPW Goczałkowice. 4

5 Zanieczyszczenia fizykochemiczne wpływające na obniżenie kategorii jakości poniżej, na ogólną ilość badań to głównie: barwa, mangan, azot Kjeldahla, amoniak, fenole, BZT 5 oraz żelazo. Przy ocenie jakości wody w badanych ujęciach przyjęto, że stwierdzone w niewielkim stopniu przekroczone wartości manganu dla kategorii, nie spowodują obniżenia ogólnej kategorii jakości wody. Kategorie jakości, uzyskały ujęcia występujące najczęściej w rejonach górskich oraz ujęcie dla GPW zlokalizowane na zbiorniku Dziećkowice w Chełmie Śląskim. Istotnym czynnikiem wpływającym na klasyfikację jakości wód ujęć były stwierdzane w nich zanieczyszczenia bakteriologiczne. I tak, z ogółu ocenianych 48 ujęć wód powierzchniowych 32 uzyskało kategorię jakości, uwzględniając głównie uzyskane wskaźniki mikrobiologiczne tych wód, 2 ujęcia zdyskwalifikowano do kategorii A3, lub poza A3, również z powodu stwierdzonych zanieczyszczeń bakteriologicznych wody. Stwierdzono także obecność bakterii Salmonelli w Kanale Centralnym (Piaskownia) oraz rzece Sztole w Sosnowcu-Maczkach. Powtórzone w najszybszym czasie badania wody w tych ujęciach, nie potwierdziły obecności Salmonelli, wobec czego uznano to zanieczyszczenie za incydentalne i nie obniżono generalnie kategorii jakości tych ujęć. Podsumowanie i wnioski 1. W 2004 roku, na ogólną ilość 48 ujęć wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, 13 zakwalifikowano do kategorii jakości wody -, 32 do kategorii jakości -, 2 do kategorii jakości A3, oraz 1 ujęcie poza A3. 2. Wskaźnikami fizykochemicznymi wpływającymi najczęściej na obniżenie kategorii jakości wody w ujęciach to: barwa, mangan, azot Kjeldahla, amoniak, fenole, biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT 5 ) i żelazo. 3. W znacznym stopniu na obniżenie kategorii jakości wód z ujęć powierzchniowych, wpłynęły stwierdzone zanieczyszczenia bakteriologiczne tych wód. 4. Ujęcie w Strumieniu oparte na rzece Wiśle sklasyfikowano poza kategorią jakości A3, ze względu na kilkakrotnie stwierdzoną obecność w wodzie bakterii Salmonella. Jednakże wysokosprawny system uzdatniania wody stosowany w Zakładzie Produkcji Wody w Strumieniu, pozwala na uzyskanie dobrej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. 5. Ujęcie oparte na rzece Piotrówce w Zebrzydowicach, zaklasyfikowane do kategorii jakości wody A3 ze względu na stwierdzone zanieczyszczenia fizykochemiczne oraz bakteriologiczne, wymaga usprawnienia technologii uzdatniania wody. 5

6 6. Należy kontynuować prowadzenie prac, bowiem dalsze badania i analiza wyników, pozwoli na porównanie zmian jakości wód w ujęciach powierzchniowych na przestrzeni lat. Należy także czynić starania o poszerzenie zakresu badań wody w ujęciach o wskaźniki z Grupy II i III oraz zwiększenie częstotliwości badań tych wód. Grupy wskaźników jakości wody Załącznik 1 Grupa I Grupa II Grupa III Odczyn ph Żelazo rozpuszczone Fluorki Barwa Mangan Bor Zawiesiny ogólne Miedź Nikiel Temperatura Cynk Arsen Przewodnictwo Siarczany Kadm elektrolityczne właściwe Zapach Substancje powierzchniowo czynne Chrom ogólny Azotany Fenole Ołów Chlorki Azot Kjeldahla Selen Fosforany Liczba bakterii grupy coli Rtęć ChZT Liczba bakterii grupy coli typu Bar kałowego (termotolerancyjne) Tlen rozpuszczony (stopień Ogólny węgiel organiczny Cyjanki nasycenia) BZT 5 Rozpuszczone lub zemulgowane węglowodory Amoniak Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne Pestycydy ogólne Substancje ulegające ekstrakcji chloroformem Paciorkowce kałowe (enterokoki) Bakterie z rodzaju Salmonella 6

7 2. Klasyfikacja wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w województwie śląskim w 2004 roku Lp. Opis miejsca poboru Data poboru Kategorie jakości wód powierzchniowych Fizykochemiczna bakteriologiczna Gr I Gr II Gr III Gr II Gr III Przyjęta kategoria jakości wody Uwagi (poza Mn O,17) _ (poza azotem Kjeldahla 2,65) Zbiornik "Goczałkowice" w Goczałkowicach - woda pobrana do celów wodociągowych (poza Mn 0,13) (poza Mn 0,145)

8 A3 (Fenole 0,006 ;Azot Kjeldahla 2,46) A (fenole0,004) A3 2 Zbiornik "Czaniec" w Porąbce - ujęcie dla GPW Katowice (poza Mn 0,295) * *dot. zwartości pestycydów Zbiornik "Dziećkowice" w Chełmie Śląskim - woda pobrana do celów wodociągowych _ Ujęcie "Ryszka" oparte na rzece Sztole w Sławkowie - woda pobrana do celów wodociągowych (dotyczy 1 oznaczenia) (dotyczy 1 oznaczenia) poza A3 (Salmonella ) * * badanie w dniu nie potwierdziło obecności Salmonelli 8

9 _ (dotyczy 1 oznaczenia) (dotyczy 1 oznaczenia) (dotyczy 1 oznaczenia) 5 Kanał Centralny (Piaskownia) - ZPW "Maczki" w Sosnowcu Maczkach - woda pobrana do celów wodociągowych (poza Mn _ 0,12; azote Kjeldahla 1,14) poza A3 (Salmonella ) * * badanie w dniu nie potwierdziło obecności Salmonelli _ _ _ 6 Zbiornik retencyjny "Kozłowa Góra" w Wymysłowie - woda pobrana do celów wodociągowych (poza wartością Hg *0,00126) * *badanie z dnia nie wykazało podwyższonej wartości Hg 7 Rzeka Czarna Przemsza w Będzinie - woda pobrana do celów (poza Mn 0,135) 9

10 wodociągowych A3 (Fenole 0,006 i azot Kjeldahla 2,26) 8 Zbiornik "Czaniec" ujęcie "Soła II" i "Soła III", dla SUW "Kobiernice", AQUA Bielsko- Biała * _ *dot. zwartości pestycydów Straconka ujęcie dla SUW "Straconka I" AQUA S.A. Bielsko-Biała Straconka SUW "Straconka II" AQUA S.A. Bialsko-Biała

11 11 Złota Roztoka SUW ul.polna w Bielsku-Białej AQUA S.A.Bielsko- Biała Pisarzówka SUW ul.wróblowicka w Bielsku-Białej AQUA S.A. Bielsko-Biała Zimny SUW ul.wróblowicka w Bielsku-Białej AQUA S.A. Bielsko-Biała Mesznianka na ujęciu w Mesznej SUW "Meszna" Białka w Bystrej SUW "Bystra" Zbiornik Wisła Czarne w miejscu wody dla SUW Wisła Czarne (poza fenolem 0,008) 11

12 _ * _ *dot. zwartości fenoli 17 bez nazwy - ujęcie w Gilowicach (poza (poza Mn BZT5 3,2) 0,058) _ 18 (poza barwą) * Kocierzanka - ujęcie publicznego w Łękawicy *dotyczy zawartości pescytydów 19 Pierlaków (dotyczy 1 - ujęcie oznaczenia) sieciowego w Sopotni Wielkiej Cięcinka - ujęcie publicznego w Cięcinie * *dot. zwartości pestycydów 21 Wieśnik - ujęcie publicznego w Radziechowach Kalonka - ujęcie dla w Słotwinie

13 23 Buczynka - ujęcie dla Hotelu "Harnaś" w Korbielowie Leśnianka - ujęcie zakładowego Browar Żywiec Hołcyna w Brennej - wody dla SUW Brenna Hołcyna Chrobaczy w Brennej - wody dla SUW Brenna Chrobacze (fenole 0,003) A3 A3 poza A3 (Salmonella ) 27 Rzeka Wisła w Strumieniu - wody dla SUW Strumień * (amoniak 0,95) (żelazo 1,05, mangan 0,12) A _ poza A3 (Salmonella ) poza A3 * badania z dnia nie potwerdziły obecności Salmonelli * _ poza A3 (Salmonella ) *dotyczy zawartości pescytydów 28 Salamandra w Dzięgielowie - dla SUW Dzięgielów

14 29 Prądowiec w Istebnej - wody do SUW Istebna Wilcze nad Brzyszkiem w Istebnej - dla Istebna - Zaolzie Rzeka Piotrówka w Zebrzydowicach - wody do celów wodociągowych * (zawiesina ogólna 42) pon. A3 (poza Mn 0,14) pon. A3 pon. A3 A3 A3 * w dniu pobrania próbki wody, ujęcie nie było wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia 32 Krężelka w Jaworzynce - wody dla SUW Jaworzynka Krężelka Gościejów w miejscu wody dla SUW Wisła Gościejów Górnik - wody dla SUW Ustroń Poniwiec

15 35 Olecki w Istebnej - w miejscu wody do celów wodociągowych Rzeka Żylica SUW Szczyrk AQUA S.A. Bielsko-Biała * *dotyczy zawartości pescytydów Staw pożwirowy w Kaniowie - ujęcie dla SUW (poza A3 ( Mn 0,92, "Kaniów" amoniakiem 0,56) azot Kjeldahla 2,67) A3 38 Wysoki Jaworze - powyżej SUW (poza BZLR Jaworze azotem Kjeldahla 1,69) 39 Żydowski - ujęcie dla SUW "Wapienica" AQUA S.A. Bielsko-Biała Zbiornik "Wapienica" - ujęcie dla SUW "Wapienica", AQUA Bielsko- Biała (poza azotem Kjeldahla 1,49) 41 Staw pożwirowy "Kopalniok" SUW KWK Czechowice- Dziedzice A3 (mangan 0,93) poza A3 (Azot Kjeldahla 4,22) 15

16 potok bez nazwy zasilany wodami potoku Zimnik w Wilkowicach potok bez nazwy zasilany wodami potoku Wilkówka w Wilkowicach potok Przybędza w Przybędzy ujęcie nr 2 sieciowego w Radziechowach (poza barwą 25) 45 Rzeka Koszarawa - ujęcie publicznego w Żywcu (poza barwą 22) potok Roztoka ujęcie przejścia granicznego w Zwardoniu potok Czarny ujęcie publicznego w Lalikach Zwardoniu

17 48 Zbiornik * "Dziećkowice" SUW "Łosień" w Dąbrowie Górniczej (poza (azot BZT5 3,6) Kjeldahla 2,22) *woda pobrana na terenie SUW "Łosień". 17