PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE LUSARZ (37 03)

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE LUSARZ (37 03) OBECNIE: 722[03] Akceptuj: Zatwierdzam: Minister Gospodarki Minister Edukacji Narodowej SPIS TRECI

2 str. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE I. ZAŁOENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 2 1. Opis kwalifikacji absolwenta Umiejtnoci zawodowe, stanowice kwalifikacje w zawodzie Wymagania psychofizyczne właciwe dla zawodu Przeciwwskazania zdrowotne 3 2. Specyficzne wymagania zawodu 4 3. Warunki techniczne 5 4. Warunki kadrowe 7 5. Kształcenie w rónych typach szkół i formach organizacyjnych 8 6. Powizanie kształcenia zawodowego z kształceniem ogólnym 9 II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE 10 III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH Techniczne podstawy lusarstwa Odwzorowanie i zapis konstrukcji Technologia lusarstwa Przedsibiorczo i bezpieczestwo pracy 19 1

3 I. ZAŁOENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA 1.1. Umiejtnoci zawodowe, stanowice kwalifikacje w zawodzie W wyniku realizacji kształcenia w zawodzie absolwent powinien umie: posługiwa si dokumentacj konstrukcyjn i technologiczn oraz normami technicznymi, czyta i interpretowa rysunki wykonawcze i złoeniowe, wykonywa szkice prostych czci maszyn i mechanizmów, ustala kolejno zabiegów przy wykonywaniu operacji wielozabiegowych, trasowa w zakresie właciwym operacjom lusarskim, rozrónia i opisywa właciwoci materiałów stosowanych w lusarstwie, uytkowa zgodnie z wymogami racjonalnej eksploatacji: obrabiarki właciwe operacjom lusarskim, narzdzia i przyrzdy lusarskie, wykonywa operacje obróbki lusarskiej: mechanicznej i rcznej, wykonywa proste operacje obróbki skrawaniem, obróbki plastycznej, spawania i lutowania, wykonywa operacje montaowe i demontaowe maszyn, urzdze, instalacji oraz mechanizmów, stosowa techniki pomiarowe i uytkowa, zgodnie z przeznaczeniem sprawdziany, przyrzdy pomiarowe właciwe zakresowi wykonywanej pracy, przeprowadza ocen stanu technicznego i podstawowe naprawy maszyn, urzdze, przyrzdów i narzdzi. rozrónia smary, chłodziwa i oleje oraz zna zakres ich zastosowa w operacjach lusarskich, konserwowa, regulowa i naprawia sprzt powszechnego uytku, wykorzystywa technik komputerow w praktyce warsztatowej, ocenia jako wykonywanych prac, kalkulowa koszty pracy i materiałów, stosowa wiadomie zasady bhp, ochrony p.po. oraz ochrony rodowiska, organizowa i utrzymywa w czystoci stanowisko pracy, działa twórczo, samodzielnie podejmowa decyzje w procesie pracy oraz korzysta ze swoich praw (*), właciwie prezentowa swoje kwalifikacje podczas poszukiwania pracy, wyszukiwa i przetwarza informacje oraz doskonali kwalifikacje zawodowe (*). (*) - umiejtnoci o charakterze ponadzawodowym 1.2. Wymagania psychofizyczne właciwe dla zawodu 2

4 Zainteresowania techniczne. Wyobrania przestrzenna. Zdolno koncentracji uwagi. Podzielno uwagi. Szybkie reagowanie na bodce zewntrzne. Aktywno, zaradno, odpowiedzialno, krytyczno, niezaleno, samodzielno w działaniu. Wytrwało i cierpliwo w realizacji powierzonych działa. Zamiłowanie do dokładnej pracy i porzdku. Koordynacja zmysłowo-ruchowa Przeciwwskazania zdrowotne Zaburzenia równowagi i wiadomoci. Zaburzenia psychiczne. Sprawno fizyczna poniej przecitnej. Wady wzroku niepoddajce si korekcji. Brak widzenia obuocznego. Uszkodzenia narzdu słuchu uniemoliwiajce kontrol słuchow pracy maszyny. Zmiany anatomiczne i czynnociowe ograniczajce sprawno rk i palców. Skóra rk skłonna do uczule. ylaki koczyn dolnych. 3

5 2. Specyficzne wymagania zawodu Zawód lusarz ma szerokie zastosowanie w gospodarce narodowej, głównie w usługach oraz wytwarzaniu i eksploatacji wyrobów technicznych brany metalowej. Szeroki asortyment konstrukcji wyrobów, dua rónorodno procesów technologicznych i warunków eksploatacji wymagaj szerokoprofilowego kształcenia zawodowego w takim zakresie, aby absolwent uzyskał podbudow teoretyczn i praktyczn do: wykonywania i naprawiania narzdzi skrawajcych do metali, przyrzdów i uchwytów obróbkowych oraz przyrzdów kontrolno-pomiarowych; wykonywania napraw elementów prostych mechanizmów i urzdze oraz typowych narzdzi uywanych w lusarstwie, jak te wykonywania obróbki ostatecznej czci maszyn oraz montau zespołów maszynowych w warunkach produkcji jednostkowej; wiadczenia usług w zakresie: wykonywania konserwacji i napraw mechanicznego i nie mechanicznego sprztu powszechnego uytku; wykonywania i naprawy ozdobnej galanterii metalowej oraz nadawania wyrobom metalowym ostatecznego, estetycznego wygldu. Szybkie przeobraenia w technice, technologii, organizacji produkcji i usługach stwarzaj obiektywn potrzeb rozwijania kształcenia w zawodach szerokoprofilowych. Przykładem takiego zawodu jest lusarz. Kształcenie w tym zawodzie zakłada opanowanie wzłowych zagadnie ogólnozawodowych, na których oparte s wszystkie procesy technologiczne oraz wszechstronny rozwój podstawowych umiejtnoci intelektualnych i praktycznych dajcych dobre przygotowanie do wielokierunkowej specjalizacji. Midzy innymi przewiduje si nastpujce specjalizacje w zawodzie lusarz: - urzdzenia i instalacje, - narzdzia i przyrzdy, - wyroby artystyczne. Coraz szerszy asortyment zmechanizowanego sprztu powszechnego uytku sprawia, e lusarz bdzie w przyszłoci szerzej zajmował si jego obsług i naprawami. Zakres prac lusarza jest rozległy i zrónicowany. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w podstawie programowej kształcenia w zawodzie, dla której wyodrbniono podstawy programowe kształcenia w nw. blokach programowych: Techniczne podstawy lusarstwa Odwzorowanie i zapis konstrukcji Technologia lusarstwa Przedsibiorczo i bezpieczestwo pracy. Nowym elementem wprowadzonym do modelu szerokoprofilowego kształcenia lusarzy s zajcia specjalizujce, które szkoła moe rozwija w kocowym etapie kształcenia. Uwzgldnia one powinny specyfik wystpujcych w regionie zakładów pracy i wymaga wydziałów i stanowisk, na których moe pracowa lusarz. Ponadto specjalizacja zawodowa powinna by kontynuowana w ramach przewidzianych praktyk zawodowych, w toku pracy zawodowej oraz kształcenia ustawicznego. 4

6 Szczególn rol w przygotowaniu lusarzy spełniaj zajcia praktyczne oraz praktyki zawodowe, słuce rozwijaniu umiejtnoci praktycznych. Ich realizacja odbywa si w warsztatach szkolnych, ale równie powinny by prowadzone w zakładach przemysłowych, usługowych lub prywatnych warsztatach lusarskich. Warsztaty szkolne powinny pełni przede wszystkim funkcj dydaktyczn, której podporzdkowuje si zadania produkcyjne. Uczniowie na zajciach w warsztatach szkolnych powinni opanowa pełny zakres umiejtnoci manualnych w naturalnych warunkach produkcyjnych. W ramach zaj praktycznych, uczniowie mog take wykonywa wiczenia nieprodukcyjne, o ile s one konieczne do pełnej realizacji programu nauczania. W nauczaniu zaj praktycznych wskazane jest stosowanie etapowoci kształcenia. W pierwszym etapie (podstawowym) praktyczne kształcenie powinno odbywa si głównie w formie usystematyzowanych pokazów i wicze, majcych na celu wykształcenie i utrwalenie elementarnych umiejtnoci praktycznych. W drugim etapie (rozwojowym) praktyczne kształcenie polega na doskonaleniu umiejtnoci podstawowych i rozszerzaniu ich zakresu tematycznego. W trzecim etapie (uprofilowujcym) praktyczne kształcenie ukierunkowane jest na nabywanie, rozwijanie i utrwalanie umiejtnoci kierunkowych dla lusarza i powinno odbywa si w zakładzie (przedsibiorstwie, zakładzie usługowym), którego profil produkcji lub usług jest maksymalnie zbliony do kierunku kształcenia. W procesie dydaktyczno-wychowawczym szczególnie duy nacisk naley połoy na aktywizowanie i usamodzielnianie uczniów w poznawaniu najbliszego otoczenia i wiata pracy. Podstawowym zadaniem wychowawczym szkoły jest kształtowanie prawidłowej postawy uczniów, okrelonej w opisie zawodu. Szkoła powinna równie podkrela decydujc rol człowieka w procesach społecznego wytwarzania, rozwija u uczniów poczucie potrzeby pracy, jako potrzeby yciowej oraz potrzeb systematycznego doskonalenia zawodowego. Realizacja zada wychowawczych wymaga cisłego współdziałania nauczycieli midzy sob oraz stałego kontaktu nauczycieli z rodzicami uczniów i rodowiskiem. Niezbdnym elementem procesu dydaktyczno-wychowawczego jest utrzymanie wizi szkoły z otoczeniem, w szczególnoci z przedsibiorstwami, które oferuj miejsca pracy dla absolwentów w zawodzie lusarz. Współpraca szkoły ze rodowiskiem pracy prowadzi powinna do nawizania przez uczniów bliszych kontaktów z przedsibiorstwami i firmami oferujcymi dobr jako produkcji i usług, w celu rozpoznania rzeczywistych warunków pracy w nauczanym zawodzie, co moe by pomocne przy poszukiwaniu zatrudnienia po ukoczeniu szkoły. 3. Warunki techniczne Realizacja kształcenia w zawodzie lusarz powinna odbywa si w pracowniach i warsztatach wyposaonych w odpowiednie rodki techniczne i pomoce dydaktyczne podporzdkowane: celom, treciom i preferowanym metodom kształcenia oraz posiadajcych moliwoci: wykonywania pokazów, wicze, projektów i realizowania zaj w grupach. Szkoła kształcca lusarzy powinna posiada pracownie: rysunku technicznego, 5

7 elektrotechniki i elektroniki, informatyki, technologii. Wskazane jest, aby w standardowym wyposaeniu pracowni w rodki techniczne znalazły si: rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, odtwarzacz kaset audio i wideo, zestawy przedmiotowe kaset audio i wideo, odbiornik TV i inne, specyficzne dla danej pracowni. Pracownia rysunku technicznego powinna by wyposaona w pomoce dydaktyczne wspomagajce kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomoci i umiejtnoci wykonywania i czytania szkiców i rysunków technicznych oraz posługiwania si dokumentacj techniczn i normami rysunku technicznego. Pomocne w tym zakresie powinny by, podporzdkowane celom i treciom kształcenia: tablice pogldowe, modele, eksponaty, przekroje, narzdzia pomiarowe, przerocza i foliogramy, oprogramowanie komputerowe oraz zbiór norm dotyczcych rysunku technicznego. Pracownia elektrotechniki i elektroniki powinna by wyposaona w pomoce dydaktyczne wspomagajce kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomoci i umiejtnoci, które s niezbdne w jego działalnoci zawodowej z uwzgldnieniem zasad bezpieczestwa obsługi urzdze i instalacji elektrycznych. Bezpieczna i sprawna obsługa urzdze i instalacji moe by zapewniona wówczas, gdy obsługujcy posiada podstawowe wiadomoci z zakresu ich budowy i zasady działania. Osignicie zadowalajcych efektów nauczania i prawidłowej realizacji celów i treci kształcenia z zakresu elektrotechniki i elektroniki jest moliwe dziki stosowaniu na zajciach odpowiednich pomocy dydaktycznych w formie: plansz, schematów, tablic graficznych, modeli i naturalnych pomocy dydaktycznych, zestawów demonstracyjno-pomiarowych, przeroczy, foliogramów oraz oprogramowania komputerowego symulujcego wiele zjawisk i procesów. Pracownia informatyki powinna by wyposaona w pomoce dydaktyczne wspomagajce kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomoci i umiejtnoci zwizanych z opanowaniem metod i narzdzi współczesnej techniki informatycznej. Kształcenie informatyczne w zawodzie lusarz, powinno by głównie ukierunkowane na poznanie przez uczcego si praktycznych zastosowa komputerów oraz posługiwania si nimi w charakterze narzdzi wykorzystywanych w przyszłej pracy zawodowej. Wyposaenie pracowni powinno zapewni moliwo samodzielnej pracy uczniów (słuchaczy) z komputerem (jeden komputer maksymalnie na dwóch uczniów), który moe pracowa w sieci i posiada właciwoci multimedialne. W wyposaeniu pracowni nie powinno zabrakn urzdze do drukowania i skanowania oraz niezbdnego oprogramowania systemowego i uytkowego. Pracownia technologii powinna by wyposaona w pomoce dydaktyczne wspomagajce kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomoci i umiejtnoci z zakresu lusarstwa ogólnego i ukierunkowujcego na specjalizacj, wybran przez 6

8 szkoł. Std te nie bez znaczenia dla jakoci kształcenia ma zastosowana infrastruktura technodydaktyczna (rodki i pomoce dydaktyczne), która powinna nawizywa do rzeczywistych procesów technologicznych. Zestawy pomocy dydaktycznych powinny uwzgldnia m.in.: foliogramy, fazogramy, plansze, filmy dydaktyczne, gabloty, modele i eksponaty (typowych narzdzi i przyrzdów stosowanych w pracach lusarskich), dokumentacja procesów technologicznych, zestaw PN, oprogramowanie komputerowe i inne. Wyposaenie warsztatów szkolnych umoliwia powinno wykonywanie typowych prac lusarskich z rozszerzeniem o moliwoci prowadzenia zaj specjalizujcych. W wielu przypadkach (organizacja praktycznej nauki zawody, zajcia specjalizacyjne) wskazana jest współpraca szkoły z zakładami pracy, która umoliwia powinna: korzystanie z nowoczesnego wyposaenia technicznego, dowiadcze i innowacji technicznych oraz doskonalenie celów i treci kształcenia zawartych w programach nauczania. Współpraca szkoły z zakładami pracy nie tylko wzbogaci baz dydaktyczn szkoły, ale przede wszystkim bdzie wpływa na podniesienie jakoci kształcenia zawodowego, w aspekcie nabywania przez uczniów umiejtnoci praktycznych obowizujcych w rzeczywistych warunkach pracy. 4. Warunki kadrowe Jednym z głównych czynników zapewnienia wysokiej jakoci kształcenia zawodowego s nauczyciele. Ich wpływ poprzez umiejtnoci i kwalifikacje absolwentów na jako produkcji i usług jest decydujcy. Kształcenie w zawodzie lusarz wymaga angaowania nauczycieli posiadajcych wysze lub rednie wykształcenie techniczne, kompetencje pedagogiczne oraz dowiadczenie w pracy w przemyle i usługach. Wskazane jest aby nauczyciele posiadali przygotowanie informatyczne, z uwagi na moliwoci zastosowania komputera i odpowiedniego oprogramowania w realizacji treci kształcenia kadego z czterech bloków programowych. Specyfika zawodu lusarz wymaga, aby kadra pedagogiczna w maksymalnym stopniu odwoływała si do pokazów i wicze praktycznych oraz innych aktywizujcych metod nauczania jak: dyskusja, praca pod opiek instruktora, praca nad realizacj projektów indywidualnych i zespołowych. Konieczno stosowania przez nauczycieli metod aktywnych wynika z nastpujcych przesłanek: w trakcie kształcenia powinna wystpowa symulacja działa, jakie moe napotka absolwent podczas przyszłej pracy zawodowej; ucze/słuchacz powinien nauczy si integrowa wiedz z rónych dziedzin i korzysta z dostpnych ródeł informacji; naley ukształtowa umiejtnoci samodzielnego planowania pracy, podejmowania decyzji oraz pracy w grupie; kształcenie lusarzy powinno by ukierunkowane głównie na zapewnienie uczniom/słuchaczom umiejtnoci praktycznych. Realizacja powyszych celów moe by uzyskana metodami stymulujcymi aktywno umysłow kandydatów do zawodu lusarz. Wymaga to innego podejcia 7

9 do procesu nauczania-uczenia si, odmiennego od tradycyjnego stylu pracy nauczycieli. Oczekuje si, aby nauczyciele podmiotowo traktowali uczniów oraz byli: twórczy i nastawieni na innowacje, a zwłaszcza dostosowywanie treci kształcenia do wymaga - standardów stanowisk pracy oraz zmian na lokalnym rynku zatrudnienia, stymulatorem rozwoju sprawnoci intelektualnych i manualnych uczcego si, poprzez tworzenie odpowiednich warunków technodydaktycznych w zalenoci od realizowanych celów kształcenia, przewodnikiem uczcego si po obszarach wiedzy, co powinno przejawia si w udzielaniu rad w zakresie oczekiwa uczniów oraz wskazywania ródeł informacji, odpowiedzialni i wdroeni do samokształcenia oraz posiadajcy umiejtnoci planowania, czuwania na ładem dydaktycznym, organizowania procesu nauczania i uczenia si, kontrolowania i oceniania postpów uczcych si. Poprawa skutecznoci kształcenia zaley od zmian w organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego, a zwłaszcza od wprowadzania aktywnych metod nauczania-uczenia si. Rosnca w kierownictwie szkół i gronie pedagogicznym wiadomo potrzeby ich stosowania jest jednak niewystarczajca. Ograniczona znajomo nowych metod, brak potrzebnych umiejtnoci, niedostateczna znajomo praktyki oraz czasochłonno przygotowania zaj - wszystko to powoduje, e s wprowadzane w ograniczonym zakresie i zbyt powoli. Konieczne jest usuwanie barier zwizanych z nowoczesnym wyposaeniem technodydaktycznym szkoły oraz postawami uczniów i nauczycieli. Nauczyciele dobierajc aktywne metody nauczania powinni uwzgldnia nastpujce czynniki: cele i treci kształcenia, poziom intelektualny i psychofizyczny uczniów, czas przeznaczony na realizacj tematu; baz technodydaktyczn; własne kwalifikacje i dowiadczenie; usytuowanie miejsca kształcenia (pracownia, sala, warsztat, stacja dydaktyczna). Zaleca si, aby nauczyciele łczyli odpowiednie metod dla realizacji konkretnego celu kształcenia. Przykładowo wykład - słuy wprowadzeniu do tematu, pokaz i zajcia praktyczne - umoliwiaj kształtowanie okrelonych umiejtnoci, dyskusja w grupie - pozwala na upewnienie si, e wszyscy słuchacze rozumiej to, czego maj si nauczy, natomiast praca pod opiek instruktora - zapewnia pomoc dla kadego ucznia indywidualnie. 5. Kształcenie w rónych typach szkół i formach organizacyjnych Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego przewiduje kształcenie w zawodzie lusarz w nastpujcych typach szkół: szkoła zasadnicza dla młodziey i dorosłych na podbudowie szkoły podstawowej; liceum zawodowe (szkoła rednia zawodowa) dla młodziey i dorosłych na podbudowie szkoły podstawowej; szkoła policealna (szkoła rednia zawodowa) dla młodziey i dorosłych na podbudowie liceum ogólnokształccego. 8

10 Wszystkie wymienione typy szkół mog prowadzi ponadto w przypadku osób dorosłych, formy stacjonarne i zaoczne, w których cze zaj moe odbywa si poprzez samokształcenie. Kształcenie zawodowe teoretyczne odnosi si głównie do celów kształcenia bloków programowych: techniczne podstawy lusarstwa, odwzorowanie i zapis konstrukcji oraz przedsibiorczo i bezpieczestwo pracy. Natomiast kształcenie zawodowe praktyczne powinno znale swoje odwzorowanie w realizacji celów bloku programowego - technologia lusarstwa. W przypadku podjcia przez szkoł kształcenia lusarzy w liceum zawodowym, bd szkole policealnej, naley przewidzie wprowadzenie dla uczniów praktyk zawodowych, które stanowi powinny uzupełnienie zaj praktycznych realizowanych w szkole. Praktyka moe by traktowana i organizowana jako poszerzenie zaj specjalizujcych, umoliwiajc w ten sposób uczniom wykorzystanie wczeniej nabytej wiedzy i doskonalenie umiejtnoci na konkretnych stanowiskach pracy zajmowanych przez lusarza. Ponadto praktyka powinna umoliwi poznanie nowych urzdze i procesów technologicznych oraz ukierunkowanie zainteresowa ucznia (słuchacza) na wybór przyszłego miejsca pracy. Szkoła policealna kształcca w zawodzie lusarz powinna by uruchamiana przy zespołach szkół zawodowych (najkorzystniej o kierunku mechanicznym). 6. Powizanie kształcenia zawodowego z kształceniem ogólnym Kształcenie ogólne stanowi niezbdn podbudow kształcenia zawodowego, std te powinna istnie odpowiednia korelacja treci kształcenia ogólnego i zawodowego. Na etapie tworzenia programów nauczania przedmiotów ogólnokształccych i zawodowych naley bra po uwag treci kształcenia, które wystpuj w rónych wyodrbnionych blokach programowych podstawy programowej. Zwróci naley szczególna uwag na korelacj treci kształcenia matematyki, fizyki, chemii, z treciami kształcenia teoretycznych przedmiotów zawodowych i ich ukierunkowanie na zawód lusarz. 9

11 II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE Lp. Nazwa bloku programowego Procentowy udział godzin w cyklu kształcenia 1 Techniczne podstawy lusarstwa 12,5% 2 Odwzorowanie i zapis konstrukcji 5,0% 3 Technologia lusarstwa 58,0% 4 Przedsibiorczo i bezpieczestwo pracy 4,5% Razem ok. 80% W tabeli została podana procentowa ilo czasu (nie mniej ni) przewidziana na realizacj poszczególnych bloków programowych. Jest to minimalny wymiar czasu niezbdny do opanowania umiejtnoci okrelonych w celach kształcenia poszczególnych bloków programowych. Podane wskaniki procentowe nie wyczerpuj całego wymiaru godzin w cyklu kształcenia okrelonego ramowych planach nauczania. Pozostała liczba godzin (ok. 20%) powinna by rozdysponowania przez autorów programu nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy, w tym specjalizacje w zawodzie. Podział godzin na bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodziey jak i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej). 10

12 III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH Techniczne podstawy lusarstwa 1. Cele kształcenia Ucze w wyniku kształcenia powinien umie: zastosowa wiedz z zakresu wykorzystania energii elektrycznej, materiałów elektrotechnicznych, maszyn i urzdze elektrycznych w praktycznym działaniu; zastosowa typowe rozwizania w budowaniu obwodów elektrycznych prdu stałego i przemiennego, uwzgldniajc róne rodzaje odbiorników elektrycznych; dokona oblicze podstawowych wielkoci elektrycznych na podstawie danych znamionowych odbiorników; odczyta ze zrozumieniem wskazania przyrzdów pomiarowych włczonych do obwodu elektrycznego i mierzcych róne wielkoci elektryczne; posłuy si typowymi schematami układów elektrycznych i elektronicznych odczytujc podstawowe symbole i oznaczenia; opisa i wyjani podstawowe prace lusarskie; scharakteryzowa waniejsze materiały metalowe, niemetalowe i pomocnicze stosowane w pracach lusarskich; wyjania procesy tarcia, smarowania, zuycia oraz korozji metali; rozrónia i wyjani metody łczenia materiałów stosowanych w pracach lusarskich; wyjania procesy technologiczne obróbki cieplnej, plastycznej i mechanicznej ; opisywa i wyjania budow typowych urzdze technicznych; rozrónia procesy eksploatacyjne maszyn i urzdze; wykona podstawowe obliczenia wytrzymałociowe czci maszyn; wyjani praktyczne aspekty pomiarów, tolerancji, pasowa i chropowatoci powierzchni; obsługiwa sprzt komputerowy w podstawowym zakresie; opracowa komputerowo tekst oraz wykorzysta informacje zawarte w bazach danych, do wspomagania przedsiwzi zawodowych; udoskonala własn wiedz i umiejtnoci poprzez: cigłe obserwowanie najnowszych osigni techniki i technologii oraz zapoznawanie si z dokumentacjami technicznymi i literatur fachow. 2. Treci kształcenia (działy programowe) Prd elektryczny Magnetyzm i elektromagnetyzm Maszyny elektryczne prdu stałego i przemiennego Podstawy miernictwa elektrycznego Elektronika przemysłowa Podstawy materiałoznawstwa Podstawowe prace lusarskie 11

13 Podstawowe narzdzia lusarskie Pomiary warsztatowe Tolerancje, pasowania i chropowato powierzchni Trasowanie Obróbka cieplna, cieplno-chemiczna i plastyczna metali Techniki łczenia metali Obróbka mechaniczna skrawaniem Mechanizmy i elementy maszyn Typowe obliczenia wytrzymałociowe Fizyko-chemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urzdze Korozja metali i powłoki ochronne Podstawy obsługi komputera PC i edycji tekstu 3. Zalecenia dotyczce oceniania Kontrola efektów nauczania-uczenia si polega na ocenianiu, któremu przypisuje si trzy funkcje: diagnostyczn, prognostyczn i motywacyjn. Funkcja diagnostyczna wie si z okreleniem poziomu i zakresu wiadomoci i umiejtnoci. Funkcja prognostyczna sprowadza si do przewidywania, na podstawie aktualnych osigni, przyszłych losów szkolonych osób. Jednake prognozy te naley traktowa z pewn rezerw, gdy dane, którymi operuje si w momencie prognozowania, s na ogół niepełne. Funkcja motywacyjna (wychowawcza) polega na tym, e ocena oddziałuje na sfer postaw i wpływa na samokontrol i samoocen uczniów. Tradycyjne ocenianie za pomoc stopni jest intuicyjne, czsto mało obiektywne, gdy nauczyciele (instruktorzy) stawiaj róne wymagania i zmienne kryteria wobec uczniów. Std te jedna ze skuteczniejszych metod obiektywizacji kontroli wyników nauczania polega na zastosowaniu testów dydaktycznych, zwanych te testami osigni szkolnych. Test (sprawdzian testowy) jest zbiorem zada dostosowanych do okrelonych treci i uwzgldniajcych wymagania programowe. Sprawdzian testowy jest jednym z narzdzi dydaktycznych, a jego rola ogranicza si do kontroli i oceny. Kontrola i ocena poziomu wiadomoci i umiejtnoci uczniów/słuchaczy słuy okreleniu efektywnoci dydaktycznej tzn. pozwala na podjcie zabiegów zmierzajcych do zlikwidowania: rónic midzy wiedz uczniów, braków w wiadomociach i umiejtnociach. Układajc sprawdzian testowy naley przeprowadzi analiz celów i treci kształcenia i na tej podstawie okreli kryteria wymaga. Do badania osigni uczniów w zakresie planowanych celów kształcenia bloku programowego techniczne podstawy lusarstwa najlepiej słu testy sprawdzajce, skonstruowane według kryterium celu. Testy te spełnia powinny kilka istotnych funkcji: pokazuj, czy ucze osignł cel, a wic, czy moe przej do pracy nad osiganiem nastpnego celu; pozwalaj wczenie wykry i zdiagnozowa niepowodzenie w uczeniu si, a tym samym ustali, jakie w tym przypadku wskazane jest nauczanie wyrównawcze; dostarczaj danych, na podstawie których udoskonali mona proces nauczania - uczenia si; 12

14 słu obiektywnej ocenie uczniów przez nauczyciela. Kontrola według kryterium celu oznacza, e aby zbada rezultaty uczenia si, naley skonstruowa testy lub inne narzdzia kontroli, które mierz bezporednio zachowanie wykonawcze opisane w formie celów kształcenia bloku programowego. Naley załoy, e ocena poziomu umiejtnoci uczniów bdzie prowadzona po zakoczeniu kadego działu programowego z wykorzystaniem narzdzi pomiaru dydaktycznego. Mog tu wystpowa zadania wielokrotnego wyboru lub krótkiej odpowiedzi. 13

15 Odwzorowanie i zapis konstrukcji 1. Cele kształcenia Ucze w wyniku kształcenia powinien umie: wykorzysta zasady tworzenia odwzorowania graficznego rónych konstrukcji oraz poszczególnych jej elementów zgodnie z przyjtymi normami technicznymi; dobra materiały i narzdzia rysunkowe do tworzenia odwzorowania graficznego elementów konstrukcyjnych oraz czci maszyn; zastosowa odpowiednie techniki zapisu podczas wykonywania odwzorowa konstrukcyjnych; przedstawi w odpowiednich rzutach kształt i wielko elementów konstrukcyjnych, rodzaje połcze wystpujcych w konstrukcjach mechanicznych; odczyta informacje zawarte w technicznej dokumentacji oraz schematach rysunkowych dotyczce konstrukcji mechanicznych, przedstawi w odwzorowaniach konstrukcyjnych uproszczenia rysunkowe czci maszyn oraz typowych połcze; skorzysta z norm rysunku technicznego podczas przygotowywania i odczytywania rysunków technicznych; zastosowa technik komputerow do przygotowania i zapisywania informacji rysunkowej; udoskonala własn wiedz i umiejtnoci poprzez: cigłe obserwowanie najnowszych osigni techniki i technologii oraz zapoznawanie si z dokumentacjami technicznymi i literatur fachow. 2. Treci kształcenia (działy programowe) Zasady tworzenia rysunku technicznego Konstrukcje geometryczne Zasady szkicowania elementów Rzutowanie prostoktne i aksonometryczne Zasady wymiarowania Zasady wykonywania widoków i przekrojów Uproszczenia rysunkowe Rysunki wykonawcze i złoeniowe Sposoby oznaczania chropowatoci i falistoci powierzchni, tolerancji wymiarów, pasowa, tolerancji kształtu i połoenia, rodzajów obróbek powierzchni Gospodarka rysunkowa Wprowadzenie do komputerowego oprogramowania uytkowego 3. Zalecenia dotyczce oceniania 14

16 Do badania osigni uczniów w zakresie planowanych celów kształcenia najlepiej słu testy sprawdzajce, skonstruowane według kryterium celu. Testy te spełnia powinny kilka istotnych funkcji: pokaza, czy ucze osignł cel, a wic, czy moe przej do pracy nad osiganiem nastpnego celu; zdiagnozowa i wykry niepowodzenie w uczeniu si, a tym samym ustali, jakie w tym przypadku wskazane jest nauczanie wyrównawcze; dostarczy danych, na podstawie których udoskonali mona proces nauczania - uczenia si; zobiektywizowa ocen uczniów przez nauczyciela. Kontrola według kryterium celu oznacza, e aby zbada rezultaty uczenia si, naley skonstruowa testy lub inne narzdzia kontroli, które mierz bezporednio zachowanie wykonawcze, opisane w formie celów w danym bloku programowym. Osignicia szkolne uczniów, w zakresie wyodrbnionych celów kształcenia bloku programowego odwzorowanie i zapis konstrukcji, powinny dotyczy poziomu wiadomoci i umiejtnoci nabywanych w trakcie realizacji procesu nauczania-uczenia si i by oceniane za pomoc sprawdzianów dydaktycznych. Zadania w sprawdzianie dydaktycznym powinny mie charakter mieszany i składa si z zada wielokrotnego wyboru, krótkiej i rozszerzonej odpowiedzi oraz obejmowa zagadnienia z zakresu: czynnoci zwizanych z rysowaniem wybranych konstrukcji geometrycznych, czynnoci zwizanych ze szkicowaniem wybranych elementów, umieszczania wymiarowania na rysunkach czci maszyn, umieszczania oznacze chropowatoci powierzchni, tolerancji, pasowa i innych na rysunkach czci maszyn, czytania rysunków czci maszyn, odwzorowania informacji rysunkowej z wykorzystaniem techniki komputerowej. Badania formatywne, ze wzgldu na specyfik bloku tematycznego, powinny ponadto obejmowa wytwory pracy uczniów w postaci wykonanych szkiców rónorodnych elementów i czci maszyn i sprowadza si do prezentacji i obrony wykonanych przez nich rysunków. Ze wzgldu na szerokie zastosowanie techniki komputerowej w pracach rysunkowych, naley przewidzie zadania sprawdzajce, obejmujce podstawowe działania ucznia z wykorzystaniem systemu komputerowego, jako narzdzia do kopiowania, drukowania i zapisywania informacji (rysunków technicznych). Taki sprawdzian powinien mie na celu ocen umiejtnoci ucznia w zakresie wyedytowania w komputerze rysunku technicznego w odpowiednim programie, zapisanie na dysku, przekopiowanie na inny dysk (wymienny) oraz wydrukowanie gotowego rysunku z wykorzystaniem drukarki (igłowej, atramentowej, laserowej) lub plotera. 15

17 Technologia lusarstwa 1. Cele kształcenia Ucze w wyniku kształcenia powinien umie: - okrela przeznaczenie i wyjani budow narzdzi do obróbki rcznej i mechanicznej metali i ich stopów, - wyjania budow i okrela przeznaczenie przyrzdów do: obróbki skrawaniem, obróbki plastycznej tłoczeniem, przetwarzania tworzyw sztucznych, spawania i zgrzewania, - wyjania budow i okrela przeznaczenie uchwytów do: obróbki skrawaniem, spawania i zgrzewania, - wyrónia elementy składowe, okrela zasad działania i przeznaczenie typowych instalacji, - okrela cechy charakterystyczne demontau, montau i naprawy oraz wykonywa operacje lusarskie, montaowe, demontaowe, naprawcze i konserwacyjne, - dokonywa pomiarów i sprawdzania z zastosowaniem uniwersalnych i specjalistycznych narzdzi pomiarowych i sprawdzianów, - wykonywa połczenia rozłczne i nierozłczne, - wykonywa operacje obróbkowe na uniwersalnych obrabiarkach skrawajcych, - wykonywa operacje obróbki plastycznej, - naprawia, regulowa i konserwowa narzdzia, przyrzdy i instalacje oraz sprzt powszechnego uytku, - wykonywa podstawowe prace produkcyjne i usługowe na typowych stanowiskach lusarskich, - współdziała i komunikowa si z rónymi podmiotami procesu pracy, - zorganizowa własne stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii i bezpieczestwa pracy. 2. Treci kształcenia (działy programowe) Zasady naprawy obiektów technicznych Narzdzia skrawajce Przyrzdy i uchwyty do obróbki skrawaniem Narzdzia i przyrzdy do obróbki plastycznej tłoczeniem Przyrzdy do przetwórstwa tworzyw sztucznych Przyrzdy i uchwyty do spawania i zgrzewania Instalacje wodocigowo-kanalizacyjne Instalacje wentylacyjno-klimatyzacyjne Instalacje centralnego ogrzewania Sprzt powszechnego uytku Wykonywanie podstawowych operacji lusarskich Wykonywanie wybranych operacji obróbki skrawaniem (toczenie, frezowanie, szlifowanie) 16