Test przyrodniczy część biologiczna do Liceum Akademickiego do profilu biologiczno-chemicznego 29 maja 2010 r., godz. 15.

Transkrypt

1 Test przyrodniczy część biologiczna do Liceum Akademickiego do profilu biologiczno-chemicznego 29 maja 2010 r., godz , czas: 60 minut Kod kandydata: Liczba punktów: Zadanie 1. (4 pkt) Zewnętrzną warstwę skóry gadów stanowi suchy, nieprzepuszczalny dla gazów wodoszczelny naskórek. Szkielet gadów jest zbudowany z czaszki i kręgosłupa, klatki piersiowej (Ŝebra połączone mostkiem) oraz dwóch par kończyn (wyjątek: węŝe i niektóre jaszczurki), dla których oparciem są obręcze: barkowa i miednicowa. Płuca gadów mają budowę gąbczastą. Układ krwionośny stanowią dwa obiegi. Mózg gadów wzbogacił się w procesie ewolucji o nowy obszar kresomózgowia, którym jest formacja komórek kojarzących (kora nowa). Gady wydalają metabolity azotowe głównie w postaci mało toksycznego i słabo rozpuszczalnego w wodzie kwasu moczowego. Wśród gadów występują gatunki jajo- i Ŝyworodne, ale w obu przypadkach zapłodnienie jest wewnętrzne. Rozwój zapłodnionego jaja jest prosty i odbywa się w warunkach lądowych. Jaja zawierają duŝo Ŝółtka, a w czasie ich rozwoju powstają błony płodowe. 1.1 Z przedstawionej charakterystyki gadów wybierz dwie cechy stanowiące przystosowanie tych zwierząt do deficytu wody w ich środowisku. Uzasadnij wybór Z tekstu wypisz dwie cechy aromorfotyczne gadów. (Aromorfoza termin wprowadzony w 1939 r. przez A. Siewiercowa na określenie kluczowej innowacji w rozwoju istot Ŝywych istotnych zmian w budowie i funkcjonowaniu organizmów, podnoszące je na wyŝszy poziom rozwoju ewolucyjnego, umoŝliwiające opanowanie nowych środowisk). Zadanie 2 (2pkt) śelazo wchodzi w skład hemoglobiny. Dzienne zapotrzebowanie na Ŝelazo dla dorosłego męŝczyzny wynosi 15 mg, a dla dorosłej kobiety 18 mg. Podaj jeden skutek zdrowotny niedoboru Ŝelaza dla organizmu człowieka oraz wyjaśnij, dlaczego dzienne zapotrzebowanie na Ŝelazo dorosłych kobiet jest większe niŝ zapotrzebowanie dorosłych męŝczyzn.

2 Zadanie 3 (5 pkt) Wyniki eksperymentu badającego zaleŝność między ilością aparatów szparkowych (szparek), a intensywnością transpiracji (parowania) zebrano poniŝszej tabeli: roślina A B C D powierzchnia liścia liczba szparek [mm] intensywność transpiracji [mg/cm 2 h] górna dolna górna dolna górna dolna górna dolna Określ wpływ rozmieszczenia szparek na intensywność transpiracji dolnej i górnej powierzchni liścia rośliny C Wyjaśnij jakie relacje zachodzą między rozmieszczeniem szparek, a szybkością transpiracji u gatunków B i D Określ przypuszczalne środowisko Ŝycia roślin B i D. Uzasadnij odpowiedź.

3 Zadanie 4 (4pkt) Na schematach poniŝej przedstawiono budowę szkieletu kończyn górnych wybranych kręgowców Porównaj budowę poszczególnych odcinków szkieletu kończyn gołębia i wieloryba. WykaŜ przystosowania tych kończyn do trybu Ŝycia.

4 Zadanie 5 (5pkt) W instytucie badawczym wykonano eksperyment. Jako obiekt obserwacji wybrano Ŝabę jeziorkową. W okresie godowym, który dla tego gatunku przypada w maju, pobrano ze zbiornika parę Ŝab (samca i samicę). Po złoŝeniu jaj przez samicę i zapłodnieniu ich przez samca, obie Ŝaby odniesiono do zbiornika, a jaja (skrzek) trzymano w akwarium do momentu wylęgu larw kijanek. Następnie kijanki umieszczono w czterech dwulitrowych słojach z wodą. Do kaŝdego ze słojów wprowadzono inną liczbę kijanek, co przedstawiono w poniŝszej tabeli: Nr słoja I II III IV liczba kijanek Słoje przechowywano w tych samych warunkach oświetlenia i temperatury. Do kaŝdego z nich dodawano ilość pokarmu w przeliczeniu na jednego osobnika (suszoną pokrzywę i zieloną sałatę). Eksperyment zakończono po 45 dniach, otrzymując następujące wyniki: Nr słoja I II III IV liczba Ŝab Sformułuj problem badawczy, do rozwiązania którego przygotowano zestaw doświadczalny składający się z czterech słoików, z róŝną liczbą kijanek Sformułuj wniosek wynikający z wyników uzyskanych w powyŝszym doświadczeniu Przedstaw w formie diagramu słupkowego uzyskane wyniki doświadczenia.

5 Zadanie 6 Wydra morska, Ŝyjąca w wodach przybrzeŝnych Pacyfiku, Ŝywi się przede wszystkim jeŝowcami (moŝe teŝ łowić ryby i kraby), doprowadzając do niskiego zagęszczenia populacji jeŝowców. Dla większości gatunków jeŝowców pokarmem są plechy brunatnic (glony). W zaroślach brunatnic dziesiątki ryb odbywają tarło. Tam rozwija się ikra i narybek. Na podstawie przeczytanego tekstu uzasadnij słuszność stwierdzenia: Dla zachowania równowagi biologicznej w opisanym ekosystemie, korzystniejsza jest duŝa liczebność populacji wydry morskiej. Zadanie 7 (2pkt) Uzyskiwanie roślin transgenicznych polega na wprowadzeniu do ich genomu genów między innymi pochodzących z organizmów innych gatunków. W wyniku aktywności przeniesionego genu roślina nabiera nowych cech. Przykładem rośliny transgenicznej jest odmiana bawełny zawierającej gen bakteryjny, który powoduje wytworzenie w jej komórkach białkowej toksyny bakteryjnej trującej dla owadów Ŝerujących na bawełnie. Zwolennicy roślin transgenicznych uwaŝają, Ŝe uprawianie transgenicznej bawełny ma pozytywne znaczenie dla ochrony środowiska naturalnego. Na podstawie przeczytanego tekstu podaj i uzasadnij jeden argument potwierdzający pozytywne znaczenie uprawy transgenicznej bawełny ze względu na ochronę środowiska. Zadanie 8 (2pkt) W październiku przyznawane są nagrody Nobla w róŝnych dziedzinach nauki. Instytut Karolinska wybiera najwaŝniejsze odkrycie w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Za jakie badania nagrodę Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny otrzymali w 2009 roku Elizabeth H. Blackburn, Jack W. Szostak i Carol W. Greider.