WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA, KLASA I

Transkrypt

1 1 WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA, KLASA I Rozdział I. Biologia nauka o życiu II. Jedność i różnorodność konieczny (stopień dopuszczający) określa przedmiot badań biologii jako nauki podaje przykłady dziedzin biologii źródła wiedzy biologicznej wyjaśnia, do czego służą atlasy i klucze cechy żywych wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii wymienia jednostki klasyfikacji biologicznej określa, czym jest odżywianie podstawowe sposoby odżywiania się określa, czym jest oddychanie wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa wskazuje mitochondrium jako miejsce, w którym zachodzi utlenianie podstawowy (stopień dostateczny) potrafi korzystać z źródeł wiedzy rozróżnia próbę kontrolną i badawczą podaje funkcje organelli posługuje się mikroskopem wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka podaje kryteria wyróżnienia pięciu królestw organizmami samożywnymi a cudzożywnymi czynniki niezbędne do samożywnych i cudzożywnych substraty i produkty fotosyntezy fotosynteza Poziom wymagań rozszerzający (stopień dobry) charakteryzuje wybrane dziedziny biologii posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów odróżnia na schemacie, zdjęciu lub po opisie poszczególne składniki komórki rysuje obraz widziany pod mikroskopem wyjaśnia rolę elementów komórki porównuje budowę różnych komórek charakteryzuje dawne sposoby klasyfikacji omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej charakteryzuje różne strategie odżywiania wykazuje różnorodność odżywiania się cudzożywnych określa warunki przebiegu fotosyntezy ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do dopełniający (stopień bardzo dobry) objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków omawia budowę i funkcje organelli komórkowych charakteryzuje różne strategie odżywiania wykazuje różnorodność odżywiania się cudzożywnych określa warunki przebiegu fotosyntezy ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do wykraczający (stopień celujący) analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału uzasadnia potrzebę klasyfikowania ocenia znaczenie przemiany pokoleń charakteryzuje typy rozwoju zarodka stosuje w praktyce wiadomości dotyczące rozmnażania wegetatywnego

2 2 III. Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe IV. Świat roślin przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację zna sposoby bezpłciowego rozmnażania się miejsca bakterii i wirusów rozpoznaje i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznych na ilustracji miejsca grupy należących do wskazuje środowisko glonów podaje przykłady należących do glonów podaje przykłady i porostów opisuje budowę sposoby rozmnażania się rozpoznaje porosty wśród innych wyjaśnia, czym jest tkanka podaje przykłady tkanek wskazuje na ilustracji komórki tworzące tkankę omawia różne sposoby oddychania rozmnażanie bezpłciowe rozwojem prostym a złożonym podaje charakterystyczne cechy budowy bakterii i wirusów cechy, którymi wirusy różnią się od podaje przykłady bakterii i wirusów określa znaczenie bakterii w omawia czynności życiowe grup wspólne cechy zaliczanych do glonów omawia znaczenie glonów w omawia czynności życiowe podaje przykłady znaczenia w przyrodzie i gospodarce rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu wyjaśnia, co to jest grzybica dokonuje podziału tkanek na twórcze i stałe cechy budowy tkanek charakteryzuje rodzaje rozmnażania rozmnażanie bezpłciowe rozwojem prostym a złożonym charakteryzuje wybrane czynności życiowe bakterii choroby bakteryjne i wirusowe charakteryzuje poszczególne grupy wykazuje chorobotwórcze znaczenie wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele trzech królestw życiowe glonów charakteryzuje budowę owocnikowych omawia sposoby rozmnażania się analizuje znaczenie w charakteryzuje budowę, rozmieszczenie i funkcje tkanek wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim charakteryzuje rodzaje rozmnażania ocenia znaczenie bakterii i wirusów określa warunki tworzenia się przetrwalników ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów porównuje czynności życiowe grup choroby wywoływane przez protisty analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny określa znaczenie komponentów w budowie plechy porostu wskazanej tkanki z jej funkcją wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę projektuje doświadczenie świadczące o proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia rysuje różne typy ulistnienia łodygi wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi dowodzi związku budowy roślin

3 3 podstawowe funkcje korzenia rozpoznaje systemy korzeniowe omawia funkcje łodygi podaje nazwy elementów budowy zewnętrznej łodygi funkcje liści rozpoznaje elementy budowy liścia rozpoznaje liście pojedyncze i złożone miejsca mszaków podaje nazwy organów mszaków miejsca paprotników rozpoznaje organy paproci rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin miejsca roślin nagonasiennych rozpoznaje rośliny nagonasienne wśród innych roślin miejsca roślin okrytonasiennych podaje nazwy elementów budowy kwiatu rozróżnia kwiat i kwiatostan rozpoznaje rośliny okrytonasienne wśród innych roślin opisuje funkcje wskazanych tkanek rozpoznaje modyfikacje korzeni omawia budowę zewnętrzną korzenia rozpoznaje tkanki budujące łodygę rozróżnia rodzaje łodyg rozpoznaje różne modyfikacje liści rozpoznaje na preparacie mikroskopowym tkanki budujące liść rozróżnia typy ulistnienia łodygi rozpoznaje mszaki wśród innych roślin omawia znaczenie mszaków w wyjaśnia rolę organów paprotników przystosowania roślin nagonasiennych do warunków omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce sposoby rozsiewania nasion i owoców rozróżnia owoce pojedyncze i złożone omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w tkankę okrywającą analizuje budowę wewnętrzną korzenia jako funkcjonalnej całości charakteryzuje przyrost na długość rysuje różne systemy korzeniowe rysuje schematycznie przekrójpoprzeczny i podłużny łodygi rozpoznaje rodzaje unerwienia liści omawia funkcje modyfikacji liści analizuje cykl rozwojowy mszaków rysuje mech i podpisuje jego organy analizuje cykl rozwojowy paproci charakteryzuje skrzypy, widłaki i paprocie analizuje cykl rozwojowy sosny rozpoznaje rodzime gatunki nagonasiennych określa, z jakiego gatunku drzewa lub krzewu pochodzi wskazana szyszka omawia funkcje elementów budowy kwiatu analizuje cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przewodzeniu wody z korzenia do łodygi charakteryzuje modyfikacje korzeni analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami analizuje funkcje elementów budowy anatomicznej liścia nagonasiennych ze środowiskiem ich kwiatu ze sposobem zapylania charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową rozpoznaje 5 gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce

4 4 V. Świat bez wyjaśnia, czym jest tkanka podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych wyjaśnia, co to są gąbki podaje miejsca gąbek i charakterystyczne cechy gąbek i charakterystyczne cechy płazińców i nicieni rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami wyjaśnia, w jaki sposób można ustrzec się przez zakażaniem pasożytniczymi płazińcami i nicieniami rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt wymienia charakterystyczne cechy mięczaków określa najważniejsze funkcje tkanek zwierzęcych rodzaje tkanki łącznej podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie omawia znaczenie gąbek i w przyrodzie wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca charakterystyczne cechy pierścienic charakterystyczne cechy budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków części ciała ślimaków, małży i głowonogów narządy oddechowe mięczaków wskazuje małże jako organizmy produkujące perły charakteryzuje budowę tkanek zwierzęcych rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy rozpoznaje pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek czynności życiowe gąbek i wyjaśnia mechanizm ruchu dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu płazińcami a nicieniami czynności życiowe płazińców i nicieni charakteryzuje układ krwionośny pierścienic charakteryzuje wskazane czynności życiowe pierścienic pijawki z pasożytniczym trybem jej czynności życiowe stawonogów dowodzi, że owady są przystosowane do w środowisku lądowym czynności życiowe mięczaków wyjaśnia zasady funkcjonowania otwartego układu opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej charakteryzuje rolę składników morfotycznych krwi gąbek i ze środowiskiem ich wyjaśnia sposób działania parzydełka charakteryzuje symetrię ciała płazińców dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie dowodzi istnienia związku między środowiskiem a narządami wymiany gazowej mięczaków ze środowiskiem ich charakteryzuje sposoby poruszania się grup mięczaków

5 5 krwionośnego porównuje budowę ślimaków, małży i głowonogów VI. Świat określa pokrycie ciała bez i podaje nazwy elementów szkieletu charakteryzuje ryby podaje nazwy płetw ryby rozpoznaje skrzela jako narządy wymiany gazowej określa środowiska płazów charakteryzuje płazy stadia rozwojowe żaby podaje po dwa przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych określa środowisko gadów charakteryzuje gady podaje cztery przykłady gadów występujących w Polsce charakteryzuje ptaki ptaki różnych środowisk rozpoznaje rodzaje piór ptaków elementy budowy jaja wyjaśnia konieczność migracji ptaków funkcje szkieletu bez podaje przykłady szkieletów bez elementy budowy układu nerwowego bez i przystosowania ryb do w wodzie określa rodzaj zapłodnienia u ryb przystosowania płazów do w wodzie i na lądzie hibernacja omawia cykl rozwojowy żaby przystosowania gadów do na lądzie omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów narządy zmysłów gadów przystosowania budowy ptaków do lotu omawia różnice pomiędzy charakteryzuje poszczególne elementy szkieletu porównuje układ krwionośny bez i życiowe ryb określa charakterystyczne cechy rozmnażania ryb wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb rozpoznaje przedstawicieli ryb i wskazuje ich cechy życiowe płazów charakteryzuje płazy ogoniaste i bezogonowe rozpoznaje przedstawicieli płazów i wskazuje ich specyficzne cechy życiowe gadów charakteryzuje funkcje błon płodowych rozpoznaje przedstawicieli gadów i wskazuje ich specyficzne cechy określa środowisko porównuje budowę układu nerwowego bez i charakteryzuje wymianę gazową u ryb porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy wykazuje związek trybu płazów z ich zmiennocieplnością wykazuje związek budowy płazów ze środowiskami ich analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody gadów ze środowiskiem ich wykazuje związek między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem gadów charakteryzuje poszczególne elementy budowy jaja wykazuje związek między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu projektuje doświadczenie wykazujące wydzielniczą i wydalniczą funkcję skóry wykazuje związek między funkcjonowaniem narządów zmysłów a trybem

6 6 omawia charakterystyczne cechy ssaków podaje przykłady siedlisk zajmowanych przez ssaki rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt rozróżnia ssaki wodne i lądowe wymienia narządy zmysłów ssaków gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji podaje przykłady gatunków ssaków rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy przystosowania ssaków do zajmowania różnych siedlisk ptaka na podstawie budowy jego kończyn określa rodzaj pobieranego przez ptaka pokarmu na podstawie budowy jego dzioba życiowe ptaków rozpoznaje przedstawicieli ptaków i wskazuje ich specyficzne cechy charakteryzuje funkcje skóry omawia zalety pęcherzykowej budowy płuc porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych ocenia znaczenie ssaków w życiu i gospodarce