SOROKA Andrzej 1 BAJ-KORPAK Joanna 2

Transkrypt

1 SOROKA Andrzej 1 BAJ-KORPAK Joanna 2 Udział domen racy zawodowej i aktywności sortowo-rekreacyjnej w logistyce aktywności fizycznej studentów kierunku wychowania fizycznego Polski i Białorusi WSTĘP Systematyczna aktywność fizyczna uważana jest owszechnie za skuteczny środek w romocji zdrowia zarówno fizycznego jak i sychicznego [3], hamujący i zaobiegający rocesom wielu chorób cywilizacyjnych takich jak: choroby układu sercowo-naczyniowego [6], otyłości [13], czy chorób nowotworowych [8]. Potwierdzono ozytywną zależność między aktywnością fizyczną a orawą nastroju, leszym ostrzeganiem samego siebie oraz wyższym oczuciem własnej wartości [12]. Podejmowany wysiłek fizyczny ma wływ na obniżenie stanów deresyjnych i lękowych [5], natomiast brak aktywności fizycznej lub jej znaczne ograniczenie, zwłaszcza wśród młodzieży, wiąże się często z ich roblemami emocjonalnymi. Odnosi się to zarówno do młodzieży żeńskiej jak i męskiej [7]. Rozatrując zagadnienie aktywności fizycznej człowieka należy skuić się nie tylko na czynnościach świadomie i celowo odejmowanych w czasie wolnym, ale również wziąć od uwagę wysiłek fizyczny odejmowany w ramach czynności związanych z racą zawodową, zajęciami szkolnymi, obowiązkami domowymi czy rzemieszczaniem się [1]. Kluczowym aktorem w logistyce uwarunkowań na rzecz rzeciwdziałania otyłości i roagowania zdrowego stylu życia jest Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) [16]. W ramach swojej działalności WHO rzyjęło szereg dokumentów, które definiują zarówno indywidualne, jak i zbiorowe cele związane z aktywnością fizyczną i żywieniem [15]. Celem doniesienia było oznanie oziomu aktywności fizycznej studentów kierunku wychowanie fizyczne Uniwersytetu im. Puszkina w Brześciu i Wydziału Wychowania Fizycznego i Sortu w Białej Podlaskiej. W szczególności starano się określić aktywność fizyczną w obszarze racy zawodowej, którą w rzyadku studentów są zajęcia rogramowe kierunku, oraz aktywności fizyczne związane ze sortem i rekreacją fizyczną, które w rzyadku studiujących są formą zainteresowań i realizacji asji związanych ze sortem i szeroko ojętą kulturą fizyczną. 1. MATERIAŁ I METODY BADAŃ Sondaż diagnostyczny rzerowadzono w aździerniku 2012 roku. Badaniami ankietowymi objęto 284 studentów Wydziału Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Puszkina w Brześciu w tym 140 słuchaczy łci żeńskiej i 144 łci męskiej, oraz 177 studentów Wydziału Wychowania Fizycznego i Sortu w Białej Podlaskiej, z których 93 było mężczyznami, a 84 kobietami. Wyboru gruy badawczej dokonano na odstawie dostęności ankietowanych, uwzględniając kwotowo łeć i liczebność oszczególnych roczników studiującej młodzieży. W badaniu zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety IPAQ (International Physical Activity Questionnaire) wersja długa, który został oracowany jako instrument nadzoru do omiaru wielu dziedzin aktywności fizycznej [9]. IPAQ określany jest jako wiarygodne narzędzie mierzące aktywność fizyczną w różnych gruach czy oulacjach 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Agrobioinżynierii, Katedra Turystyki i Rekreacji, Lublin, ul. Akademicka 13. Tel: ; , sekretariat.uczelni@u.lublin.l 2 Państwowa Szkoła Wyższa im. Paieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej, Wydział Nauk o Zdrowiu i Nauk Sołecznych, Katedra Kultury Fizycznej i Fizjoteraii, Biała Podlaska, ul. Sidorska 95/97. Tel: ; , swb.l 1244

2 dorosłych. Uważa się, że jest on jedną z najbardziej srawdzonych i szeroko stosowanych metod określających aktywność fizyczną [11]. Uzyskane wyniki oddano analizie statystycznej rzy wykorzystaniu rogramu Statistica 8.1 PL. Ponieważ analizowane zmienne nie sełniały założeń zastosowania testów arametrycznych, orzez brak rozkładu normalnego i braku równości wariancji, zastosowano test U Manna-Whitneya, który jest niearametryczną alternatywą dla testu t - Studenta dla rób niezależnych. Różnice określano jako istotne statystycznie rzy <0, WYNIKI BADAŃ Porównanie oziomu aktywności fizycznej studentów kierunku wychowania fizycznego Uniwersytetu Puszkina w Brześciu i studentów Wydziału Wychowania Fizycznego i Sortu w Białej Podlaskiej wykazało, iż studenci białoruscy w sosób istotny są aktywniejsi (<0,001) od studentów olskich. Największe istotne różnice wystąiły w aktywnościach intensywnych, rzy <0,001, oraz w aktywnościach związanych z chodzeniem również rzy <0,001. W obu zakresach intensywności wyższą średnią wykazali studenci z Białorusi. Przy intensywnościach umiarkowanych oziom aktywności fizycznych w rzyadku obu gru badanych był na zbliżonym oziomie. Wyniki badań rzedstawiono w tabeli 1 i na rysunku 1. Tab. 1. Aktywność fizyczna studentów kierunku wychowanie fizyczne uczelni białoruskiej i olskiej (test U Manna-Whitneya) Rodzaj aktywności fizycznej Intensywna 23917, , ,581 0,001* Umiarkowana 18093, , ,949 0,342 Chodzenie 22517, , ,290 0,001* Aktywność ogółem 22577, , ,388 0,001* * oziom istotności <0,05 Rys. 1. Aktywność fizyczna studentów kierunku wychowanie fizyczne uczelni białoruskiej i olskiej (w MET-min./tydzień) Nie stwierdzono znacznych różnic w domenie racy zawodowej, czyli zajęć odbywanych w ramach rogramu studiów kierunku wychowanie fizyczne, choć nieznacznie wyższą określono w rzyadku studentów z Białorusi. Istotne zróżnicowania rzy <0,001 wystąiły natomiast w domenie uczestnictwa w sorcie i rekreacji, której średnia aktywność wśród studentów białoruskich osiągnęła oziom 1838,4 MET-min./tydzień, rzy tylko 844,6 MET-min./tydzień studentów z olskiej uczelni. Również aktywność studentów z Uniwersytetu w Brześciu związana z racami w domu i rzy 1245

3 domu była istotnie wyższa. W rzyadku obu gru badanych wykazano niską aktywność w domenie rzemieszczania się. W tym rzyadku istotnie wyższym wynikiem, rzy =0,049, wykazali się olscy studenci. Wyniki badań rzedstawiono w tabeli 2 i na rysunku 2. Tab. 2. Domeny aktywności fizycznej studentów kierunku wychowanie fizyczne uczelni białoruskiej i olskiej (test U Manna-Whitneya) Domeny aktywności Praca 19381, , ,158 0,246 Przemieszczani 18043, , ,987 0,049* Praca - dom 22915, , ,941 0,001* Rekreacja i sort 23387, , ,713 0,001* * oziom istotności <0,05 Rys. 2. Domeny aktywności fizycznej studentów kierunku wychowanie fizyczne uczelni białoruskiej i olskiej (w MET-min./tydzień) Analiza zakresów aktywności fizycznej w domenie racy zawodowej, która w rzyadku studentów jest związana ze studiowaniem, wykazała istotne różnice w aktywnościach o charakterze umiarkowanym i chodzeniu. wykazali się istotnie (<0,001) wyższą aktywnością w rzyadku czynności wykonywanych w sosób umiarkowany. Odwrotna sytuacja wystąiła w aktywnościach związanych z chodzeniem, gdzie istotnie wyższą aktywnością, rzy <0,001 wykazali się studenci z Brześcia. Przy aktywnościach o charakterze intensywnym nie wykazano istotnych różnic omiędzy badanymi gruami badanych. Wyniki badań rzedstawiono w tabeli 3 i na rysunku 3. Tab. 3. Domena aktywności fizycznej związanej z racą studentów kierunku wychowanie fizyczne uczelni białoruskiej i olskiej (test U Manna-Whitneya) Domena aktywności raca zawodowa Intensywna 19631, , ,575 0,115 Umiarkowana 15365, , ,413 0,001* Chodzenie 24361, , ,307 0,001* Ogółem 19381, , ,158 0,246 * oziom istotności <0,

4 Rys. 3. Aktywność związana ze studiowaniem studentów z białoruskiej i olskiej uczelni (w MET-min./tydzień) Wykazano istotne różnice w ogólnej aktywności związanej ze sortem i rekreacją na korzyść studentów z Białorusi. Miało to zwłaszcza odniesienie w aktywnościach o charakterze intensywnym. W tym zakresie istotnie aktywniejsi, rzy <0,001, byli studenci z Białorusi. Istotne różnice, rzy <0,001, wystąiły również w aktywnościach związanych z chodzeniem, i także w tym rzyadku wyższe wartości wykazano w rzyadku studentów białoruskich. Aktywności o intensywnościach umiarkowany, choć również wyższe u studentów z Białorusi nie miały znamion zróżnicowań istotnych. Wyniki badań rzedstawiono w tabeli 4 i na rysunku 4. Tab. 4. Domena aktywności fizycznej związanej z rekreacją i sortem studentów kierunku wychowanie fizyczne uczelni białoruskiej i olskiej (test U Manna-Whitneya) Domeny aktywności rekreacja i sort Intensywna 25243, , ,790 0,001* Umiarkowana 16671, , ,260 0,794 Chodzenie 21049, , ,900 0,001* Ogółem 23387, , ,713 0,001* * oziom istotności <0,05 Rys. 4. Aktywność fizyczna związana z rekreacją i sortem studentów kierunku wychowanie fizyczne uczelni białoruskiej i olskiej (w MET-min./tydzień) 1247

5 PODSUMOWANIE Przełom XX i XXI wieku to okres nasilonego zainteresowania roblematyką aktywności fizycznej wśród badaczy. W głównej mierze rzyczyniły się do tego zagrożenia cywilizacyjne. Wielu naukowców rowadzi systematyczne badania nad aktywnością fizyczną, co ozwala na stwierdzenie ewnych zależności wynikających z uczestnictwa bądź jego braku. Osiński [10] twierdzi, iż osoby srawne fizycznie i ruchowo szybciej rzystosowują się do nietyowych sytuacji (n. nowego stanowiska racy, czy ruchowych czynności secjalistycznych. Uważa się również, iż aktywność fizyczna wysubtelnia analizatory i ozwala na leszą orientację i zachowanie się człowieka w środowisku zewnętrznym [2]. Aktywność fizyczna ma wływ na jakość życia we wszystkich jego sferach: tworzeniu i zasokajaniu ludzkich otrzeb, orawie sołecznych i ekonomicznych relacji międzyludzkich oraz tworzeniu systemu wartości i idei [4]. Bardzo często oddaje się badaniom aktywność fizyczną młodzieży uwzględniając jej łeć. Wykazano, iż zmienna łci znamiennie różnicuje oziom ogólnej aktywności fizycznej, związanej z racą zawodową i szkołą oraz rekreacją fizyczną, wykazując wyższą deklarację wydatku energetycznego w rzyadku chłoców. Stwierdzono również, iż udział całkowitej aktywności fizycznej odejmowanej rzez młodzież stanowi wysiłek fizyczny, wykonywany w ramach racy zawodowej i zajęć szkolnych [14]. Publikowane są także doniesienia na temat aktywności fizycznej młodzieży studenckiej, jednak większość z nich odnosi się tylko do aktywności odejmowanej w czasie wolnym. Wyodrębnienie oszczególnych obszarów aktywności wnosi nowy element w race na temat aktywności oszczególnych gru sołecznych. Wszelkie orównania aktywności fizycznych ozwalają na ocenę i określenie na jakim oziomie są członkowie badanych gru i jakie jest ich zaangażowanie w oszczególne domeny działalności. Ogólny oziom aktywności fizycznej studentów obu uczelni wykazał istotne różnice na korzyść studentów z Białorusi. W domenie racy zawodowej wystąiły jednak niewielkie różnice, co skłania do rzesłanki, iż rogramy nauczania są zbudowane w bardzo zbliżony sosób, w równych roorcjach alikując studentom aktywności fizyczne zwłaszcza o wysokich intensywnościach. Znamienne różnice wystąiły w aktywnościach związanych ze sortem i rekreacją, które zwłaszcza w aktywnościach wysokich były na wyższym oziomie u studentów z Białorusi. Niewątliwie może to świadczyć o tym, iż studenci olscy w znacznie mniejszym stoniu uczestniczą w sorcie, o czym informuje również niski oziom aktywności intensywnych w ich działalnościach. Można stwierdzić, iż student studiujący w Wydziale Wychowania Fizycznego i Sortu w Białej Podlaskiej, rzadziej uczestniczy w zajęciach niezwiązanych z kierunkiem studiowania, czyli treningach w klubach sortowych, czy aktywnościach mających na uwadze odnoszenie swojej srawności fizycznej, natomiast odmienna sytuacja wystąiła na uczelni białoruskiej. Streszczenie Celem racy było oznanie oziomu aktywności fizycznej studentów kierunku wychowania fizycznego Uniwersytetu im. Puszkina w Brześciu i Wydziału Wychowania Fizycznego i Sortu w Białej Podlaskiej. Starano się określić aktywność fizyczną w domenie zajęć związanych z kierunkiem studiowania, oraz ze sortem i rekreacją fizyczną tak ściśle związanym z kierunkiem studiowania Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety IPAQ (International Physical Activity Questionnaire) wersja długa. Wykorzystano test U Manna-Whitneya, który jest niearametryczną alternatywą dla testu t Studenta. Poziom aktywności fizycznej studentów obu uczelni nie wykazał istotnych zróżnicowań w obszarze racy zawodowej. Programy nauczania są zbudowane w bardzo zbliżony sosób, w równym stoniu alikując studentom aktywności zwłaszcza o wysokich intensywnościach. Istotne różnice wystąiły w aktywnościach związanych ze sortem i rekreacją, które zwłaszcza w aktywnościach wysokich były na wyższym oziomie u studentów z Białorusi. 1248

6 Particiation domains of work and activity sorts and recreational hysical activity hysical education students of Polish and Belarusia Abstract The objective of the study was to learn about the level of hysical activeness of students of hysical education of Pushkin University in Brest and the Faculty of Physical Education and Sort in Biała Podlaska. In articular, the efforts were made to define the hysical activity in the area of activities connected with the course of study and the hysical activity related to sort and hysical recreation. There was used the method of diagnostic survey with IPAQ (International Physical Activity Questionnaire) long version. The results were statistically analysed using Statistica rogram. The U Mann-Whitney test was alied being a nonarametric alternative to the t Student test for two indeendent samles. The level of hysical activity of students of both universities revealed no significant differences within rofessional work. The curricula are constructed in a very similar way with equal students maximum outut of activity esecially at high intensities. Significant differences occurred in activities related to sort and recreation, which esecially in high activities are on higher level among students from Belarus. BIBLIOGRAFIA 1. Baj-Korak J, Soroka A, Korak F: Physical Activity of selected socio-occuational grous (education). Human and Health 2010, No Bielski J., Życie jest ruchem. Poradnik dla nauczycieli wychowania fizycznego, Warszawa Chakravarthy M.V., Joyner M.J., Booth F.W., An obligation for rimary care hysicians to rescribe hysical activity to sedentary atients to reduce the risk of chronic health conditions. Mayo Clinic Proceedings 2002, No 77(2). 4. Hodań B., O roblematyce stylu życia i jego otymalizacji. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 2002, nr Harris A.H., Cronkite R., Moos R., Physical activity, exercise coing, and deression in a 10-year cohort study of deressed atients. Journal of Affective Disorders 2006, No Janssen I., Physical Activity, Fitness, and Cardiac, Vascular, and Pulmonary Morbidities. (in:) Physical Activity and Health. (eds.) C. Bouchard, S.N. Blair, W.L. Haskell, Human Kinetics, Kantoma M., Tammelin T.H., Ebeling H.E., Taanola A.M., Emotional and Behavioral Problems in Relation to Physical Activity in Youth. Medicine and Science in Sorts and Exercise 2008, No 40(10) Lee I.M., Physical Activity, Fitness, and Cancer. (in:) Physical Activity and Health. (eds.) C. Bouchard, S.N. Blair, W.L. Haskell, Human Kinetics Miilunalo S., Evidence and theory based romotion of health-enhancing hysical activity. Public Health Nutrition 2001, Osiński W., Zarys teorii wychowania fizycznego Wydawnictwo Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań Piątkowska M., Pec K., Smoleń-Jasienica Z., Uczestnictwo młodzieży onadgimnazjalnej w różnych obszarach aktywności ruchowej. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 2008, nr Raglin J.S., Wilson G.S., Galer D., Exercise and its Effects on Mental Health. (in:) Physical Activity and Health, (eds.), C. Bouchard, S.N. Blair, W.L. Haskell, Human Kinetics Ross R. Janssen I., Physical Activity, Fitness, and Obesity Physical Activity and Health. C. Bouchard, S.N. Blair and W.L. Haskell, Human Kinetics Welk G.J., Physical Activity Assessment for Health Related Research. Chamaign, Human Kinetics WHO, Globalna strategia dotycząca żywienia, aktywności fizycznej i zdrowia. Biuro Regionalne WHO dla Euroy. Koenhaga [dostę: ] 1249