Magdalena Modlibowska ODCZAROWAĆ ADOPCJĘ. Narodziny Twojego adoptowanego dziecka

Transkrypt

1 Magdalena Modlibowska ODCZAROWAĆ ADOPCJĘ Narodziny Twojego adoptowanego dziecka Wydanie I Warszawa 2010

2 Copyright 2010 by Magdalena Modlibowska. All rights reserved. Opracowanie graficzne okładki oraz zdjęcie Bernard Białorucki WSZELKIE PRAWA ZASTRZEśONE. Niniejsza publikacja nie moŝe być kopiowana oraz rozpowszechniana ani jako całość, ani we fragmentach bez pisemnej zgody autora. MoŜesz wydrukować e-book tylko i wyłącznie dla własnych, prywatnych potrzeb. Autor dołoŝył wszelkich starań, by zawarte w ksiąŝce informacje były rzetelne. Nie bierze jednak Ŝadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikające z ich wykorzystania. Magdalena Modlibowska tel. kom mmodlibowska@wp.pl

3 Moim córkom, Lenie i Mirze, które podarowały mi czar macierzyństwa

4 SPIS TREŚCI Podziękowania...5 Od Autora...6 Czym jest adopcja...10 Kto moŝe być adoptowany? Kto moŝe adoptować? Pojęcie adopcji w mojej rodzinie Pojawienie się myśli o rodzicielstwie...17 Czy chcesz mieć dziecko? Wybór ośrodka i spotkanie uruchamiające proces...21 Wybierz miejsce narodzin Twojego dziecka Droga przez procedurę i otrzymanie kwalifikacji...29 Rozpoznaj w sobie rodzica Oczekiwanie na ten telefon...38 Jak oczekiwanie wypełnić radością? Radość spotkania i ból narodzin adopcyjnego dziecka...45 Bo ten dzień jest wyjątkowy Legalizacja narodzin czyli formalności końcowe...53 Dostajesz do ręki akt urodzenia Twojego dziecka Macierzyński-tacierzyński...60 Pozwól sobie być matką Zakończenie...65 Literatura oraz akty prawne...67 Lektury rekomendowane przez Autora Akty prawne regulujące w Polsce proces adopcji Wykaz Ośrodków Adopcyjno-Opiekuńczych w Polsce

5 Podziękowania KsiąŜka ta dojrzewała we mnie od pewnego czasu, gdy jeszcze nie byłam przekonana, co do takiej formy przekazu idei i wartości, jakie są wpisane w urok adopcji. AŜ nadszedł dzień, w którym usiadłam i zaczęłam pisać. Teraz, gdy napisałam juŝ wszystko to, co chciałam, uświadomiłam sobie, Ŝe ta ksiąŝka jest dziełem wszystkich ludzi, którzy pojawiali się wokół mnie, bliŝej i dalej, teraz i dawniej. Dziękuję mojej Mamie za to, Ŝe zawsze we mnie wierzy, wpaja mi poczucie mocy, która przenosi góry. Dziękuję moim bliskim, a przede wszystkim mojemu męŝowi Marcinowi, Samancie, Joli, Asi i jej Marcinowi, dla których warto Ŝyć. Wyjątkowe podziękowanie przekazuję Edycie Szymańskiej, która samym włączeniem się w moje Ŝycie sprawiła, Ŝe ta ksiąŝka w ogóle powstała. Szczególnie wdzięczna jestem Ewie Głębockiej i Grzegorzowi Grempce, wspaniałym psychologom pracującym z nami w sposób subtelny, a zarazem niesłychanie mocno wspierającym mnie w bólach adopcyjnego porodu. Dziękuję BoŜenie Mincewicz przede wszystkim za wieloletnią przyjaźń, wyrozumiałość wobec mojej gorączki pisarskiej i za pomoc ofiarowaną tej ksiąŝce w formie dokonywania korekt. Bernardowi Białoruckiemu pragnę podziękować za podzielenie się ze mną umiejętnością pokazywania świata w takich barwach, w jakich ja go widzę. Tym wszystkim ludziom, których z wielu względów nie dam rady wymienić tutaj z imienia i nazwiska, a którzy przyczynili się do tego, Ŝe pomaszerowałam właśnie tą drogą i stałam się właśnie tą osobą, pragnę serdecznie podziękować za obecność. Dziękuję teŝ autorom ksiąŝek, jakie przeczytałam w tym okresie, a które rozszerzyły perspektywy mojego rozumienia roli matki i pozwoliły mi przygotować się do jej pełnienia

6 Od Autora CóŜ moŝna napisać we wstępie ksiąŝki, która, z załoŝenia autora, ma być zbiorem rzeczywistych faktów, dotyczących tak emocjonalnego tematu, jakim bez wątpienia jest adopcja. Pomyślałam, Ŝe przybliŝę czytelnikom swoją postać, aby prezentowane w niniejszej ksiąŝce podejście do tematu adopcji mogło być odbierane bardzo osobiście. Postaram się równieŝ wytłumaczyć, dlaczego pozwoliłam sobie na tę publikację, która pokazuje moje przemyślenia, emocje, wraŝenia ułoŝone w schemacie procesu adopcyjnego. Pragnę nadać jak najwięcej czułości temu niesłychanie sformalizowanemu rodzeniu się dzieci z serduszka a nie z brzuszka. Jestem osobą pełną optymizmu i energii wyzwalanej w kaŝdej sekundzie i wysyłanej w świat m.in. w celu ulepszania tego świata. Spotykam się często z określaniem mnie jako osoby ciekawej, która ma duŝo interesujących doświadczeń Ŝyciowych. Chętnie przekazuję innym swoje doświadczenia w róŝnych formach, ale przede wszystkim szczerze i z głębi serca. Czuję się osobą spełnioną jako kobieta pracująca (wysokie stanowiska, dobra praca, poŝądany styl Ŝycia), jako Ŝona (od 15 lat w szczęśliwym małŝeństwie), jako matka dwóch wspaniałych córek (8 i 4 lata), jako przyjaciółka tych, z którymi sprawdziliśmy się w biedzie, jako atrakcyjna kobieta, jako po prostu jestem i czuję się szczęśliwa. śyję intensywnie, pełnią Ŝycia, odnajdując wielkie radości, które za kaŝdym razem przenoszą mnie jak najdalej od trosk i zmartwień leŝących na półce codzienności lub przynoszonych z prądem rozpędzonego Ŝycia. Moje spełnienie to równieŝ moje marzenia - te zrealizowane i te, które się rodzą, podsycając moją pasję Ŝycia. Stoję przed kolejnym wielkim Ŝyciowym wyzwaniem - zmianą stylu Ŝycia i przejściem z wielkomiejskiego pędu za karierą, w spokojny wiejsko-sielski Ŝywot współistnienia w zgodzie z przyrodą i swoją własną naturą. Ten zakręt pokonuję razem z moimi dziećmi, aby nie umknęło mi ich Ŝycie pomiędzy pracą a troską o byt rodziny

7 Jako matka nie rodziłam. Moje córki odnalazłam w innych rodzinach, w których zaplątały się niejako przez przypadek. UwaŜam, Ŝe odnajdywaniu swoich dzieci potrzeba poświęcić więcej czasu, uwagi, zastanowienia, poniewaŝ adopcja wciąŝ jest tematem tabu, spychanym poza ogólnie rozumianą normalność. Ci, którzy adoptowali, skrywają swoje tajemnice, w poczuciu osamotnienia, w poczuciu odmienności. Ci, którzy zajmują się adopcją, muszą w pewnym sensie skrywać tajemnicę z uwagi na prawo, ukrywając przy tym pewne informacje dotyczące tego tematu. I tak narasta skorupa tajemniczości, wokół tego dość juŝ powszechnego zjawiska społecznego. Kiedyś in-vitro było takim zamkniętym tematem, a jednak udało się go wyzwolić. Jest to zagadnienie kontrowersyjne, trudne, ale juŝ nie tajemnicze. Adopcja jest mniej kontrowersyjna, ale wciąŝ tajemnicza, a tym samym łatwo zabarwiana pejoratywnie lub choćby niedopowiedziana. O adopcji się nie mówi albo mówi się półgębkiem. W mediach o adopcji mówi się mało, co jakiś czas wywołując chwilowe zainteresowanie tematem, najczęściej w kontekście bohaterskich czynów i cudownych historii o dzieciach adoptowanych lub w kontekście wzbudzania współczucia wobec dzieci, które wciąŝ nie zostały adoptowane. To medialne traktowanie adopcji dalekie jest od przedstawiania jej rzeczywistego obrazu. Wywołują natomiast mieszane uczucia u osób doświadczonych w adopcji, którzy łatwo dostrzegają pobieŝne, a nawet błędne podawanie faktów. Zebrałam duŝo doświadczeń tych pozytywnych i tych negatywnych w róŝnych sytuacjach związanych z adopcją (róŝne ośrodki adopcyjne, róŝna dojrzałość naszej rodziny w momencie pojawienia się dziecka, róŝny wiek córek w chwili ich odnalezienia). W trakcie zdobywania tych doświadczeń wciąŝ umacniało się we mnie jedno spostrzeŝenie, Ŝe adopcję trzeba odczarować, trzeba o niej mówić z wielu perspektyw nadając jej wymiar naturalności, by nie odczuwać w Ŝołądku skurczu, takiego jak ten, który czuję, gdy po raz kolejny głośno wypowiadam: ja nie rodziłam moich córek, a w odpowiedzi zbyt często jeszcze słyszę krępujące milczenie. Chcę odczarować adopcję zarówno w rozumieniu zdjęcia woalu tajemniczości z przebiegu samego procesu, jak i sprowadzenia aktu adopcji na ziemię z jej stereotypowych szczytów altruizmu

8 i heroiczności. ZaleŜy mi na tym, Ŝeby upowszechnić adopcję i pokazać jej normalność jako drogi dojścia do macierzyństwa. PrzecieŜ nie jest ona niczym innym, jak zaspokojeniem pragnienia bycia rodzicem. Liczę, Ŝe pomogę dzieciom w domach dziecka, które nie są adoptowane przez ludzi, którzy mogliby, w głębi duszy chcieliby, ale uznają, Ŝe tak bohaterski czyn jest poza ich moŝliwościami. Liczę równieŝ, Ŝe pomogę rodzicom adopcyjnym, którzy są przed, w trakcie i po narodzinach ich adopcyjnych dzieci. I wreszcie liczę, Ŝe tym samym pomogę takŝe moim córkom, skazanym na nierozerwalne Ŝycie z pojęciem adopcji, z przymiotnikiem adoptowana, aby nie czuły się inne w tak znaczącym stopniu, w jakim ja czułam się jako matka adopcyjna. Postaram się zwrócić uwagę czytelnika na pozytywne skutki przejścia przez adopcję. Zaryzykuję stwierdzenie, Ŝe rodzice adopcyjni rzadziej się rozwodzą, poniewaŝ mają doskonale przepracowany swój związek w trakcie zdobywania kwalifikacji na rodziców. Mają wysoki poziom dojrzałości do rodzicielstwa i są gotowi przechodzić trudy tego rodzicielstwa zawsze razem. A gdy popatrzymy na in-vitro, zauwaŝymy, Ŝe często poszukiwanie rodzicielstwa staje się przyczyną rozstań. Nikt nie pomaga takim parom dojść do swoich głębokich motywacji posiadania dziecka, a ta motywacja jest niezbędna, gdy zostają sam na sam z bardzo trudnym emocjonalnie i fizycznie tematem walki o rodzicielstwo. Podobnych trudności doświadczają rodzice, których biologiczne rodzicielstwo często napotyka na trudności przerastające siłę związku. Jako praktyk procesu adopcyjnego chcę dać poczucie bezpieczeństwa i rzetelną wiedzę o adopcji tym, którzy rozwaŝają adopcję, ale jeszcze się wahają i poszukują odpowiedzi na waŝne pytania, ślęcząc nocami na forach internetowych, znajdują wątpliwej jakości informacje. Proces adopcyjny ma ogólne ramy ustalone przez prawo, jednak trudno znaleźć wiarygodne i zebrane w całość informacje o pełnej procedurze, systematycznie ułoŝonej, z jednoczesnym pokazaniem towarzyszących temu procesowi emocji rodziców. Niniejsza ksiąŝka jest pierwszym krokiem globalnych działań programu Adoptować po ludzku, który zmierza do upowszechnienia piękna adopcji

9 Wyobraź sobie świat, w którym rodzinna opieka zastępcza jest w całości realizowana w rodzinach adopcyjnych. Dzięki ułatwionemu procesowi, duŝemu wsparciu i zrozumieniu społecznemu rodziny adopcyjne rosną jak grzyby po deszczu, minimalizując tym samym liczbę dzieci wychowywanych w placówkach, w aurze urzędniczego obowiązku. A teraz pomyśl, Ŝe ten świat moŝe być równieŝ twoim udziałem. JeŜeli po przeczytaniu ksiąŝki dostrzeŝesz, Ŝe warto polecić ją komuś, przekaŝ mu informację o moŝliwości zakupu, ale nie samą ksiąŝkę. DołoŜyłam wszelkich starań, Ŝeby z jednej strony koszty wydania tej ksiąŝki były jak najniŝsze, zwiększając tym samym jej dostępność, a z drugiej strony, Ŝeby honorarium za włoŝoną pracę dawało mi moŝliwości, motywację i środki do kontynuowania prac wdraŝających w Ŝycie program Adoptować po ludzku. Dziękuję za zrozumienie, uszanowanie moich praw autorskich i dołoŝenie swojej cegiełki do budowania szczęścia wokół adopcyjnego rodzicielstwa. Magdalena Modlibowska październik

10 Czym jest adopcja Sam termin adopcja pochodzi z łacińskiego słowa adoptio, czyli usynowienie. W ustawodawstwie na określenie adopcji stosowany jest termin przysposobienie rozumiany jako powstanie stosunku prawnego pomiędzy przysposabiającymi (rodzicami adopcyjnymi) a przysposabianym (dzieckiem adopcyjnym) takiego, jaki istnieje pomiędzy rodzicami a biologicznym dzieckiem. W ramach tego stosunku rodzicielskiego powstają wszelkie obowiązki i prawa dla naturalnego stosunku między rodzicami a dziećmi. Adopcja (przysposobienie) jest więc związaniem prawnym rodziców i dziecka, którzy nie mieli przed nastąpieniem adopcji więzów biologicznych. Prawo pozwala na adopcję tylko osoby małoletniej dla jej dobra (art Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego). Przesłanka dobro dziecka stanowi nadrzędne kryterium oceny czy przysposobienie jest dopuszczalne, dlatego najistotniejszym motywem adopcji powinno być zawsze dobro przysposabianego dziecka a nie interes rodziców przysposabiających. To dla dziecka wybiera się rodziców a nie odwrotnie. Adopcja moŝe być dokonana tylko na mocy orzeczenia przez Sąd Rodzinny, na wniosek przysposabiających, czyli przyszłych rodziców. Prawo przewiduje trzy formy przysposobienia (adopcji). Przysposobienie pełne wówczas między przysposabiającym a przysposobionym powstaje taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Adoptowany nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego. Tym samym ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak równieŝ prawa i obowiązki tych krewnych względem niego. Utrata władzy rodzicielskiej rodziców naturalnych jest definitywna i nie moŝe ulec przywróceniu. Skutki adopcji rozciągają się na zstępnych (dzieci, wnuki) przysposobionego. Adoptowany otrzymuje nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małŝeństwa. Sąd moŝe orzec równieŝ o zmianie imienia bądź imion przysposabianego dziecka na wniosek

11 przysposabiającego. Nowy akt urodzenia moŝe być sporządzony, ale tylko wtedy, gdy tak orzeknie sąd na wniosek przysposabiającego. Przysposobienie niepełne wywołuje natomiast ograniczone skutki prawne (nie takie jak przysposobienie pełne), które polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między adoptującym a adoptowanym, bez rozciągania ich na krewnych przysposabiającego. JednakŜe i w tym wypadku skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. W pozostałym zaś zakresie następuje utrzymanie dotychczasowych więzi pokrewieństwa (np. z dziadkami biologicznymi). Przysposobienie niepełne ma równieŝ wpływ na formę sporządzonego zupełnego aktu urodzenia, w którym nazwisko i rodzinne pochodzenie nie ulega utajnieniu. Nie sporządza się nowego aktu urodzenia dziecka przysposobionego w sposób niepełny, gdyŝ takie dziecko zachowuje zawsze podwójny stan cywilny jest członkiem swojej rodziny oraz dzieckiem osób, które dokonały przysposobienia. W praktyce formę przysposobienia niepełnego stosuje się bardzo rzadko i tylko w sytuacji, gdy jest to rozwiązanie najbardziej korzystne dla dziecka. Przysposobienie całkowite (anonimowe) występuje w sytuacji, gdy rodzice biologiczni wyrazili zgodę przed Sądem Rodzinnym na przysposobienie dziecka bez wskazania osoby przysposabiającej. WiąŜe ono dziecko z nową rodziną w sposób zupełny i nierozerwalny, włącznie z nadaniem mu nowej toŝsamości i zupełnym zerwaniem wszelkich więzów z jego rodzicami biologicznymi. Dziecko adoptowane traktuje się pod kaŝdym względem tak, jakby było naturalnym dzieckiem przysposabiających. Przysposobienie całkowite jest nieodwracalne, dla dziecka sporządza się nowy akt urodzenie, w którym przysposabiających wpisuje się jako rodziców dziecka. Kto moŝe być adoptowany? Zgodnie z literą prawa przysposabianym moŝe być tylko osoba małoletnia, która w sensie prawnym nie ma rodziców. Oznacza to, Ŝe jego

12 rodzice są pozbawieni praw rodzicielskich, zrzekli się praw rodzicielskich, nie Ŝyją lub teŝ zostali ubezwłasnowolnieni. W najtrudniejszej sytuacji są dzieci porzucone przez nieznanych rodziców oraz dzieci rodziców, którzy nie chcą zrezygnować ze swoich praw rodzicielskich, mimo Ŝe nie interesują się swoim dzieckiem (pozostawione od opieką placówek domów dziecka). W takim wypadku proces adopcji nie moŝe zostać uruchomiony, dopóki matka i ojciec nie zrzekną się swoich praw. Dziecko moŝe być przysposobione niezaleŝnie od stanu jego zdrowia i stopnia rozwoju. Ani kalectwo, ani nawet głęboki niedorozwój psychiczny nie są przeszkodą do orzeczenia przysposobienia. W ramach procedury adopcyjnej pracownicy ośrodków opiekuńczych biorą jednak te wszystkie cechy pod uwagę, próbując dobrać dla dziecka najlepszych opiekunów. Dziecko, które przekroczyło wiek 13 lat, wyraŝa zgodę na adopcję, a w przypadku odmowy sąd jest taką odmową związany. Niezbędna jest równieŝ zgoda opiekuna prawnego, który reprezentuje interesy dziecka, bądź zgoda kuratora, ustanowionego przez sąd na wniosek ośrodka adopcyjnego. Kto moŝe adoptować? Tak naprawdę adoptować moŝe kaŝdy, kto chce zostać rodzicem. MoŜe to być małŝeństwo, zarówno bezdzietne jak i posiadające dzieci, samotna kobieta, wdowiec czy rozwódka, z dzieckiem lub bez. Prawo nie podaje sztywnych reguł określających stan cywilny adoptującego ani jego sytuacji rodzinnej. Kwalifikacje rodzicielskie pod kątem zdolności kandydata do naleŝytego wywiązywania się z roli rodzica podlegają natomiast subiektywnej ocenie ośrodka adopcyjnego i sądu. Jeśli chodzi o adopcję wspólną, naleŝy pamiętać, Ŝe mogą jej dokonać tylko i wyłączenie osoby pozostające w formalnym związku małŝeńskim. Partnerzy pozostający w związku nieformalnym nie mogą wystąpić z wnioskiem o adopcję wspólną. Jeśli chodzi o sytuację materialną, sprawa wygląda podobnie. Nie jest określona szczegółowa kwota dochodów, jaką

13 powinni osiągać adoptujący. Kwestię tę ocenia ośrodek adopcyjny oraz sąd, kierując się zdroworozsądkowym szacowaniem moŝliwości stworzenia dziecku odpowiednich warunków w rodzinie i utrzymania powiększonej rodziny. Warunki determinowane przez prawo to przede wszystkim pełna zdolność do czynności prawnych, przez co naleŝy rozumieć, Ŝe adoptującym moŝe być osoba pełnoletnia, która nie jest ubezwłasnowolniona. Minimalny wiek takiej osoby to właściwie 18 lat, górna granica nie została określona. WaŜna jest jednak róŝnica wieku między adoptowanym a adoptującym. Zgodnie z art.114¹ 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, powinna istnieć odpowiednia róŝnica wieku. O konkretnej róŝnicy rozstrzyga zawsze Sąd Rodzinny, jednak zwyczajowo w praktyce przyjmuje się, Ŝe powinno to być maksymalnie 40 lat. Ośrodek adopcyjny oraz sąd oceniają, czy kandydat na rodzica adopcyjnego będzie naleŝycie wywiązywał się z obowiązków wobec przysposobionego dziecka, sprawdzając jego predyspozycje moralne, osobiste i psychologiczne. Kwalifikacje sprawdzane są w trakcie spotkań, poprzez bezpośrednie rozmowy psychologów z kandydatem oraz po zapoznaniu się z jego Ŝyciorysem i prowadzonym trybem Ŝycia. MoŜna śmiało powiedzieć, Ŝe prawo nie określa zbyt wielu rygorystycznych warunków dla kandydatów na rodzica adopcyjnego. Przykładowe kwalifikacje przyszłych rodziców adopcyjnych są wymienione w artykule 9. Europejskiej konwencji o przysposobieniu dzieci, której stroną jest Polska. Jest w nim mowa o tym, na co naleŝy zwracać szczególną uwagę, a mianowicie o: osobowości stanie zdrowia psychicznego i fizycznego, zdolności do wychowania dziecka, sytuacji rodzinnej, motywach wystąpienia o przysposobienie, przyczynach, dla których o przysposobienie ubiega się tylko jedno z małŝonków, a nie oboje wspólnie (o ile taka sytuacja ma miejsce) przekonaniach religijnych zarówno kandydata jak i dziecka

14 Definiowanie adopcji najczęściej jest prowadzone w oparciu o przesłanki prawa mówiące o tym, jaką sytuację nazywamy adopcją oraz kto i na jakich warunkach jest uczestnikiem tego zdarzenia. Adopcja jest jednak czymś więcej niŝ tylko instytucją prawną, umoŝliwiającą przyjęcie do rodziny dziecka biologicznie z nią niezwiązanego. Pojęcie adopcji w mojej rodzinie Postrzeganie adopcji w mojej rodzinie ma swoje korzenie znacznie dłuŝsze niŝ praktyczne jej doświadczanie. Początkowo, gdy plany rodzicielskie traktowałam jeszcze jako odległą przyszłość, wyobraŝałam sobie moją wielodzietną rodzinę, w której poza pierworodnie i biologicznie rodzonymi dziećmi będą równieŝ dzieci z domów dziecka. Adopcja była dla mnie wielkim aktem altruistycznej miłości i chęci pomagania dzieciom dotkliwie skrzywdzonym przez los. Czułam, Ŝe mam w sobie wystarczająco duŝo miłości, aby po obdarowaniu nią moich własnych dzieci wystarczyło jej równieŝ dla adoptowanych. JakŜe zmieniła się moja perspektywa po latach, gdy adopcja okazała się metodą na macierzyństwo. Teraz, po dwukrotnym przeŝyciu procedury i pełnym poznaniu tematu, widzę adopcję jako element naturalnego budowania pełnej rodziny. Widzę ją jako wypełnianie moich dni śmiechem i płaczem dzieci, doprawianie codzienności troskami i radościami rodzicielstwa, poszerzanie horyzontów o obszary, których nie odkryłabym nigdy bez udziału moich dzieci. Adopcja pozwoliła mi zweryfikować pojęcie bycia prawdziwą matką, zrozumieć głęboki sens zwrotu własne dzieci, poczuć siłę bezkresnej matczynej miłości. Adopcja w moim małŝeństwie to cudowne przeŝycie narodzin dzieci. Stała się cudem narodzin dziecka z serca. Po latach doświadczeń matki adopcyjnej jeszcze raz przechodzę transformację mojego rozumienia adopcji. Jest ona nie tylko metodą na

15 macierzyństwo, ale takŝe dopełnieniem mojego związku z męŝem, wzmocnieniem więzi nas łączących, a nawet, powiem wprost, osiągnięciem niesłychanie wysokiego stopnia rozwoju partnerskiego małŝeństwa. Adopcja, którą dzisiaj znam, jest daleka od pierwotnego altruizmu i bohaterstwa, jaki w niej widziałam. Jest czymś niemal naturalnym, jak wejście w związek małŝeński, który przecieŝ połączył w rodzinę dwoje sobie obcych ludzi. Liczyły się motywy, chęci, wzajemne zaufanie i dawanie miłości. Naturalność adopcji w naszej rodzinie wynika teŝ z jej powszechności, bo przecieŝ wszystkie nasze dzieci są adoptowane. A czym adopcja jest dla moich dzieci? Pięknie to określiła moja starsza córka, gdy miała około 6 lat: Adopcja jest urodzeniem przez pomyłkę. Wspieraliśmy się w rozmowach z malutką córeczką bajką Katarzyny Kotowskiej JeŜ, w której autorka opowiada historię adopcji swojego synka. Przedstawia tam adopcję jako urodzenie się dziecka w innej rodzinie, przez pomyłkę i dlatego później te dzieci trafiają do specjalnych domów dla takich dzieci, Ŝeby była szansa na odnalezienie ich przez prawdziwych rodziców. Piękna historia opowiedziana w lekkiej formie dziecięcego języka łatwo zapada w pamięć dziecka i rozjaśnia mu ten problem, a właściwie stawia temat adopcji na równi z wszystkimi codziennymi tematami. Nasza córka bardzo chętnie przyjęła taką wersję i zapamiętała sobie skrót myślowy, który w naszej rodzinie przyzwyczajonej do treści bajki, funkcjonował bez zarzutu. Jednak, gdy w rozmowie z obcą kobietą na temat narodzin córka wypaliła: Ja się urodziłam rodzicom przez pomyłkę, zakłopotanie tej pani było ogromne. Zapamiętam je na długo. Sama dopiero po chwili zdałam sobie sprawę, Ŝe kobieta zapewne zastanawiała się, jak moŝemy dziecku opowiadać takie historie, jak byśmy jej nie chcieli. A przecieŝ jest dokładnie odwrotnie, właśnie ją najbardziej na świecie chcieliśmy, więc tylko krotko wyjaśniłam: Moja córka jest adoptowana. Z doświadczenia matki juŝ 8-letniej córki wiem, Ŝe powinnam wówczas dodać: I jestem z tego bardzo dumna!, poniewaŝ teraz nadszedł okres, w którym córka potrzebuje wielu zapewnień, Ŝe dodany do jej toŝsamości przymiotnik adoptowana, ma w sobie pozytywne zabarwienia, szczególnie, Ŝe coraz częściej

16 wokół padają od rówieśników przycinki: jesteś adoptowana, a przy słabo jeszcze rozwiniętym poczuciu pewności siebie i równocześnie silnej potrzebie akceptacji przez grupę rówieśników kaŝda odmienność budzi zaniepokojenie. Dlatego, gdy sytuacja na to pozwala, podkreślamy, jak bardzo jesteśmy szczęśliwi, Ŝe udało nam się odnaleźć właśnie naszą córkę, Ŝe chcieliśmy jej szukać i dumni jesteśmy, Ŝe ją znaleźliśmy. Dla młodszej córki adopcja nie stanowi jeszcze odrębnego zagadnienia. Ma dopiero cztery lata i bardziej interesują ją sukienki dla lalek niŝ to, skąd się wzięła. Jednak starsza córka postanowiła wziąć na siebie uświadamianie młodszej siostry i juŝ mają przegadane rodzenie przez pomyłkę i w innym brzuchu. Czasem tylko w ustach młodszej córki pojawia się pytanie: Czy ja urodziłam się w innym brzuchu, mamo?. Takie pytania za drugim razem wydają nam się juŝ tak powszechne, Ŝe aŝ naturalne. Wystarczy reagować na pytania, dopowiadać za kaŝdym razem odrobinę więcej szczegółów i być wyczulonym na wewnętrzną potrzebę dziecka do zadawania takich pytań. Młodsza córka, z uwagi na ostry przypadek choroby sierocej, ma więcej zakodowanego w sobie lęku odrzucenia przez matkę i często pozornie błahe pytania o inny brzuch wymagają zapewnienia, Ŝe bez względu na wszystko, moje serce naleŝy do niej, na zawsze, niezmiennie i w kaŝdej sytuacji

17 Pojawienie się myśli o rodzicielstwie Do kogo naleŝą dzieci: do społeczeństwa czy do rodziców? Oczywiście do nikogo są one same dla siebie, a rodzice otrzymują je na pewien czas niejako w depozyt. Nikt nie moŝe być właścicielem drugiego człowieka. Karen Zimsen, Jak kochać dzieci, aby nas kochały Budowanie rodziny jest jak budowanie domu. MęŜczyzna i kobieta spotykają się i, zaczynając od projektowania, budują swój dom swoją rodzinę. KaŜde z nich ma swoją rolę w tym budowaniu ustawia i wzmacnia swoje filary, będące waŝną częścią rodziny. KaŜde z nich ma teŝ wizję. Często są nią plany dotyczące pojawienia się dzieci w budowanej rodzinie. Czy to będzie później, czy wcześniej, nie ma znaczenia. MoŜe kobieta myślała o tym juŝ jako dojrzewająca dziewczyna, moŝe męŝczyzna jeszcze nie zastanawiał się w pełni nad tym, a moŝe było zupełnie odwrotnie. Ale przychodzi taki dzień, w którym obydwoje dochodzą do tego tematu i rozpoczyna się nowy etap ich wspólnej budowy. Pojawia się pragnienie rodzicielstwa, opiekowania się słabszą, malutką, bezbronną istotką, która będzie dopełniała rodzinę i dzięki której wejdą w nowe role. Być moŝe u Ciebie myśl o dzieciach zrodziła się jeszcze inaczej. W moim Ŝyciu rozmowy o dzieciach pojawiały się co jakiś czas jeszcze zanim zostaliśmy małŝeństwem. Dla obojga nas waŝnym elementem przyszłego szczęścia było posiadanie dzieci. Zdarzało się, Ŝe konkretyzowaliśmy marzenia: To ile? Dwójka? MoŜe trójka? A dlaczego nie czwórka, jak myślisz? Przez długi czas jednak rodzicielstwo nie było naszym priorytetem. Studia, początki kariery, poszukiwanie własnego miejsca na ziemi. Częste przeprowadzki, kolejne awanse, aŝ nadszedł czas. Ten czas, w którym dyskusje na temat rodzicielstwa zaczęły nabierać kolorów i towarzyszyć naszym małŝeńskim rozmowom coraz częściej. Zaczęło się zaglądanie do mijanych na chodniku wózków, refleksja nad

18 gronem znajomych, w którym coraz więcej było rodziców. I tak po 6 latach małŝeństwa dojrzeliśmy do decyzji, Ŝe juŝ czas, Ŝe dojrzeliśmy, Ŝe potrzebujemy dopełnić naszą rodzinę. Być moŝe wpływ na decyzję, Ŝe chcemy zostać rodzicami, miał teŝ tykający zegar biologiczny obydwoje zbliŝaliśmy się do trzydziestki. Zaczęliśmy standardowo: wizyta u ginekologa, podstawowe badania, odstawienie pigułek. Potem comiesięczna nadzieja, Ŝe tym razem nie pojawi się okres, coraz dokładniejsze poznawanie swojego organizmu, coraz częściej szukanie wyjaśnień w gabinetach lekarskich. To nie miejsce na opisywanie naszej ścieŝki poznawania się z naturą, która wciąŝ nie doprowadziła do upragnionego poczęcia. Jednak medycyna, poza potwierdzeniem naszych stuprocentowych predyspozycji do płodności biologicznej, nie dała odpowiedzi na pytanie, dlaczego nie mogę zajść w ciąŝę, a myśli o rodzicielstwie nie dawały spokoju. Zaczęliśmy rozwaŝać nie przyczyny, ale moŝliwości rozwiązania problemu. Co moŝe dać początek naszemu rodzicielstwu? Natura być moŝe potrzebuje więcej czasu, jednak czy my ten czas chcemy spędzać bezczynnie? Medycyna nie znajduje uzasadnień wydłuŝającego się czekania i skłania do rozpatrywania metody in-vitro, jednak czy my chcemy przechodzić przez trudy tego rozwiązania? Serce podpowiada, Ŝe nasze dzieci juŝ w nim są i bardzo pragniemy je zobaczyć; czy istnieje sposób, Ŝeby je odnaleźć? Odpowiedzieliśmy sobie na powyŝsze pytania i pomyśleliśmy o adopcji, choć nie był to czas otwartego mówienia w społeczeństwie na ten temat. W rodzinie miałam rodzeństwo z róŝnych biologicznie korzeni, więc byłam oswojona z funkcjonowaniem rodziny, w której biologia nie była najwaŝniejsza. Razem z męŝem przypomnieliśmy sobie o naszych planach, w których mówiliśmy, Ŝe gdy juŝ odchowamy swoje dzieci, pomoŝemy innym dzieciom, tym, które nie mają rodziców i które nie mają swojego domu. Jestem osobą czynu. Komfort psychiczny zapewnia mi działanie, bezczynność osłabia i pozwala wygrać beznadziejności. Dlatego, gdy na popołudniowej herbatko

19 kawce u przyjaciółki zaczęliśmy opowiadać o swoich najnowszych przemyśleniach o adopcji, pod ręką znalazła się ksiąŝka telefoniczna i nawet nie wiem kiedy na kartce wypisałam adresy i telefony ośrodków adopcyjnoopiekuńczych i domów dziecka w naszym mieście (wtedy był to Kraków). Potem akcja potoczyła się błyskawicznie, jak na kobietę czynu przystało. Następnego dnia juŝ dzwoniłam do domów dziecka i ośrodków z pytaniem, od czego zacząć. Wszystkie odpowiedzi były takie same: Od spotkania w ośrodku adopcyjnym. Trochę inaczej wykiełkowała myśl o drugim dziecku. Historycznie patrząc na kwestię naszego stosunku do rodzicielstwa, zawsze mówiliśmy o dzieciach w liczbie mnogiej. Jednak pochłonięci opieką nad pierwszą córką, której stan zdrowia wymagał kilku lat medycznych bitew, zapomnieliśmy trochę o chęci powiększania rodziny. Z inicjatywą wyszła tym razem właśnie nasza pierworodna córka. Mając około 4 lat, zaczęła coraz częściej wspominać o rodzeństwie. Nie zapomnę jej słów: Mamo, czuję się taka samotna. A na moje niebywałe zdziwienie dodała: Bo wy jesteście tylko rodzicami, a ja chciałabym mieć rodzeństwo. Ta wymiana zdań szybko przywróciła wspomnienia naszych planów. RównieŜ w tym przypadku nie czekaliśmy długo od narodzenia się myśli: Chcemy kolejne dziecko, do przekucia jej w czyny. Właściwie działania ułoŝyły się błyskawicznie, bo przecieŝ wszystko przemawiało za rozbudowaniem rodziny. Stan zdrowotny córki jest stabilny, nie wymaga juŝ wykwalifikowanej opieki, sytuacja zawodowa jest więcej niŝ dobra, posady intratne i stabilne, własny dom juŝ nie wynajmowane mieszkanie. Marzenie o wielodzietnej rodzinie stało się celem w iście błyskawicznym tempie, a rozsądek podpowiadał, Ŝe teraz moŝemy jeszcze śmielej mówić o trójce czy nawet czwórce dzieci. Po kilkudniowej naradzie rodzinnej (teraz w rozmowach brała udział równieŝ nasza pierwsza córka) rozpoczęliśmy działania - wybór Ośrodka Adopcyjnego, który pomoŝe nam odnaleźć nasze kolejne dziecko

20 Czy chcesz mieć dziecko? OKIEM DOŚWIADCZONEJ MATKI. Nie analizuj, nie doktoryzuj się, nie filozofuj. Odpowiedz sobie na krótkie pytanie: Czy chcesz mieć dziecko? W sercu i umyśle pojawia się taka ulotna myśl, Ŝe dobrze byłoby sprawdzić się w nowej dla siebie roli, w roli rodzica. Wystarczy, Ŝe tę myśl usłyszysz, a poczujesz odrobinę mocniejsze bicie serca. Być moŝe ktoś Ci podsunie taką myśl, moŝe partner pierwszy uchwycił tę subtelną mgiełkę pragnienia rodzicielstwa, a moŝe dziecko, które juŝ masz, zasiało maleńkie ziarenko myśli o powiększeniu rodziny. Potem umysł wykorzystaj tylko do pomocy rozwinięcia tej pierwotnej myśli: Chcę mieć dziecko. Pamiętaj, Ŝe natura sama skonstruowała nasz organizm tak a nie inaczej, Ŝeby instynkt macierzyński pojawiał się w sercu, a rozum umacniał jego pojawienie się. Pozostawienie tego tematu tylko w gestii umysłu spowoduje, Ŝe zaczniesz w nieskończoność poddawać analizie niesłychane ilości za i przeciw, które nie mają nic wspólnego ani z Twoją chęcią posiadania dziecka, ani z adopcją jako taką. WaŜne jest tylko to, czy naprawdę w głębi serca chcesz mieć dziecko. To wyjątkowy moment Ŝycia związany z największą zmianą, jaka zaczyna w nim zachodzić. Warto poświęcić tej myśli jak najwięcej uwagi, skoncentrować się na odczuciach z nią związanych, rozmowach z partnerem na ten temat, osobistych ale i wspólnych wyobraŝeniach tego momentu. Nadchodzą narodziny Twojego dziecka, których nie da się przeŝyć jeszcze raz, dlatego wykorzystaj ten czas na przeŝycie jedynych w swoim rodzaju narodzin tak, jak potrafisz najpełniej. Później docenisz wszystkie zapamiętane wraŝenia, emocje, gesty, wypowiedziane i niewypowiedziane słowa, ludzi, którzy byli wokół Ciebie w tym momencie Ŝycia od chwili pierwszej myśli: Chcę mieć dziecko

21 Wybór ośrodka i spotkanie uruchamiające proces Pierwszym etapem na drodze do uruchomienia formalnej procedury adopcyjnej jest wybór ośrodka, w którym zostanie ona przeprowadzona i umówienie się na wstępną rozmowę. Ta pierwsza rozmowa ma charakter informacyjny umoŝliwia zapoznanie się z formalnymi wymaganiami wobec kandydatów na rodziców adopcyjnych, zapoznanie z przebiegiem procedury adopcyjnej, zebranie wstępnych informacji o rodzinie i oczekiwaniach wobec dziecka, spisanie danych biograficznych kandydatów. Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy jest placówką, która w realizacji swoich zadań koncentruje się na dziecku, a w swoich działaniach kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka oraz poszanowaniem jego praw. Z tej przesłanki wynika idea pracy ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, poniewaŝ zadania przekraczają obszar adopcji i obejmują: prowadzenie poradnictwa dla dzieci i rodziców oraz terapii rodzinnej dla rodziców dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych i w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wspieranie pomocą psychologiczno-pedagogiczną rodziny naturalne w wypełnianiu ich funkcji opiekuńczowychowawczych poprzez prowadzenie poradnictwa rodzinnego i terapii rodzinnej, prowadzenie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych na podstawie programów szkolenia rodzin zastępczych, i oczywiście, przeprowadzanie procesu adopcji dzieci, w tym przygotowanie i weryfikacja kandydatów na rodziców adopcyjnych, pośredniczenie w kontaktach pomiędzy kandydatami na rodziców przysposabiających a dziećmi zakwalifikowanymi do adopcji,

22 prowadzenie poradnictwa i udzielanie pomocy specjalistycznej rodzicom adopcyjnym w przezwycięŝaniu trudności wychowawczych. Działalność ośrodka adopcyjno-opiekuńczego opiera się przy tym na zasadzie współpracy ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, zakładami opieki zdrowotnej, a takŝe kościołami i związkami wyznaniowymi oraz z organizacjami społecznymi. Zadaniem ośrodków adopcyjno-opiekuńczych jest równieŝ prowadzenie dokumentacji, zarówno dotyczącej dzieci kierowanych do przysposobienia, jak równieŝ kandydatów do prowadzenia rodzinnej opieki zastępczej, bądź to w formie adopcji, rodziny zastępczej czy placówki rodzinnej. Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze dzielą się na placówki publiczne prowadzone przez gminę, powiat lub samorząd województwa oraz placówki niepubliczne prowadzone na zlecenie powiatu przez inne uprawnione instytucje, np.: stowarzyszenia, fundacje, kościoły. Warto wiedzieć, Ŝe zwykle proces adopcyjny jest bezpłatny, w ośrodkach państwowych nie pobiera się opłat. Jednak niektóre niepubliczne ośrodki adopcyjne pobierają opłaty w wysokości kilkuset złotych. Przepisy prawa dokładnie określają strukturę ośrodków adopcyjnoopiekuńczych, wymagania w kwestii wykształcenia i doświadczenia osób w nich zatrudnionych, szczegóły dotyczące gromadzonych informacji i dokumentów, a takŝe niezbędne warunki lokalowe, jakie musi spełnić placówka. Jednak najistotniejsze dla zrozumienia roli ośrodków adopcyjno-opiekuńczych jest uświadomienie sobie, Ŝe cel nadrzędny kaŝdego działania tych placówek to dobro dziecka i zapewnienie mu rozwoju w rodzinie biologicznej, a w razie braku takiej moŝliwości dobór rodziny przysposabiającej właściwej z uwagi na potrzeby danego dziecka. Dlatego tak istotne jest, aby współpracować z ośrodkiem adopcyjno-opiekuńczym w kontekście pełnego przedstawienia swojej rodziny i jej sytuacji. Wówczas trafi do nas dziecko, które najlepiej odnajdzie się właśnie w naszej rodzinie

23 Gdy ruszyliśmy do działań w kierunku adoptowania dziecka, wypisaliśmy wszystkie domy dziecka oraz ośrodki adopcyjno-opiekuńcze w naszym mieście. Byłam zaskoczona duŝą dysproporcją między liczbą domów dziecka i ośrodków adopcyjnych, na korzyść tych pierwszych. Był to czas, kiedy moja wiedza o funkcjonowaniu procedury adopcyjnej była znikoma. Nawet wiedza o własnych motywacjach, moŝliwościach czy pragnieniach teŝ, jak się okazało, była niewielka, a moŝe raczej w niewielkim stopniu uświadomiona. Jak wspomniałam w poprzednim rozdziale, wszystkie rozmowy telefoniczne z ośrodkami kończyły się taką samą odpowiedzią, Ŝe naleŝy przyjść do ośrodka osobiście, najlepiej razem z męŝem. Domy dziecka z kolei kierowały mnie za kaŝdym razem do ośrodków adopcyjnych. W jednym z takich ośrodków rozmówca okazał się bardzo sympatyczny i od razu zasugerował umówienie terminu spotkania. Tak teŝ się stało. Klamka zapadła i spotkanie zostało umówione. W wyznaczonym dniu i godzinie stawiliśmy się w Ośrodku Adopcyjno- Opiekuńczym. Był to publiczny Ośrodek, którego warunki lokalowe pozostawiały wiele do Ŝyczenia z racji wieku budynku, w którym mieściła się jego siedziba. Jednak od samego początku dało się wyczuć spokój, jaki w tym miejscu panował i przyjazną atmosferę, jaką wyzwalały sympatyczne uśmiechy pracowników. Przywitał nas jeden z pracowników i wskazał pokój spotkań, do którego po chwili przyszła pani psycholog i przeprowadziła z nami wstępną rozmowę. Pojawiły się pierwsze pytania o motywy decyzji, o naszą sytuację rodzinno-zdrowotną, o oczekiwania. To, co najlepiej pamiętam z tego spotkania, to pełną koncentrację Pani psycholog na nas i naszej rozmowie. To było wyjątkowo miłe doznanie, dające poczucie bezpieczeństwa. Czuliśmy, Ŝe w tym miejscu nie jesteśmy petentami urzędnika, ale rodziną, która szuka pomocnych rozwiązań. Rozmowa toczyła się przy zamkniętych drzwiach, bez dzwoniących telefonów, bez osób wchodzących po jakiś drobiazg. Dodatkowo nie czuło się presji, Ŝe oto nasz czas dobiega końca i musimy juŝ opuścić Ośrodek. Czułam spokój, nawet zadając setne pytanie, a pojawiające się od czasu do czasu milczenie nie było krępujące, a raczej dające chwilę na złapanie myśli, która

24 w danym momencie pojawiała się w umyśle zagubionego człowieka. Patrząc przez pryzmat zdobytych doświadczeń, widzę, Ŝe to, co w tej rozmowie powiedzieliśmy o naszych powodach adopcji, miało mało związku z prawdziwymi motywacjami. Wskazywaliśmy bardziej na altruizm niŝ na zwyczajną potrzebę rodzicielstwa, ale do wydobycia tych głębokich, prawdziwych motywacji potrzebna była dalsza współpraca z Ośrodkiem. Ich odkrywanie nie było przecieŝ istotą tego pierwszego spotkania. WaŜne, Ŝe wstępnie oszacowano nas jako potencjalnie kwalifikujących się kandydatów na rodziców przysposabiających, a tym samym mogliśmy otrzymać propozycję cyklu spotkań uruchamiających procedurę adopcyjną. Do takiej wstępnej oceny wystarczy sprawdzenie czy spełniamy ogólne wymagania formalne, jakie są określone przez prawo (np. status materialny, mieszkaniowy, ogólny stan zdrowia). Jeśli zaś chodzi o sprawy motywacji, jest to temat do głębszej analizy. Specjalista z ośrodka wie, Ŝe szuka tego specyficznego błysku w oku, ale jego braku moŝemy się nie obawiać. PrzecieŜ w sercu niesiemy szczerą chęć zostania rodzicami. Taka szczera chęć samoistnie maluje na twarzy prawdziwe powody i rozumienie sensu tego, co właśnie zaczyna się dziać. Podczas tego spotkania, dostaliśmy teŝ informacje o dalszym przebiegu całej procedury, o konkretnych dokumentach jakie będą od nas wymagane w trakcie procedury, o tym, Ŝe ośrodek ma swojego prawnika, który poprowadzi nas równieŝ przez formalności sądowe i w odpowiednim momencie przygotuje stosowne wnioski o preadopcję i adopcję. Dokumenty, jakie musieliśmy dostarczyć na spotkanie otwierające procedurę adopcji, to przede wszystkim: nasze odręcznie napisane Ŝyciorysy, podanie o objęcie nas procedurą adopcyjną. W dalszej kolejności w trakcie procedury dostarczaliśmy: odpis aktu małŝeństwa, zaświadczenia lekarskie o ogólnym stanie zdrowia pozwalającym na sprawowanie opieki nad dzieckiem (dla kaŝdego partnera odrębne),

25 zaświadczenie z Poradni Zdrowia Psychicznego i Poradni UzaleŜnień, Ŝe nie jesteśmy pacjentami tych placówek, zaświadczenia z zakładów pracy o zatrudnieniu i dochodach, zaświadczenie o niekaralności, które Ośrodek pozyskiwał na własną rękę. Te dokumenty mają określoną waŝność urzędową, dlatego jeśli czas oczekiwania na dziecko będzie bardzo długi, moŝe się okazać, Ŝe niektóre z nich trzeba będzie uzyskać ponownie. Nasz Ośrodek, nie wymagał od nas wszystkich dokumentów od razu. Dostarczyliśmy je dopiero w momencie, gdy pracownicy Ośrodka przygotowywali nasz wniosek o przysposobienie. Jeśli chodzi o pierwsze kroki, podobnie było w przypadku drugiego dziecka. Kierowani doświadczeniem, najpierw sporządziliśmy listę ośrodków w Warszawie (to było ówczesne miejsce naszego pobytu). ŚcieŜka dojścia do danych o ośrodkach była nieco inna, bo związana z popularnością Internetu. Poza adresami, których tam szukaliśmy, poszliśmy o krok dalej i sprawdziliśmy opinie o konkretnych ośrodkach. Z perspektywy czasu widzę, jak mało wartościowe było to posunięcie, poniewaŝ większość opinii na forach wyraŝają ludzie nie mający doświadczeń z innych ośrodków, ludzie, którzy są dopiero w trakcie swojej pierwszej procedury i odczucia ich są bardzo subiektywne, fragmentaryczne i nie dające pełnego obrazu sytuacji. Dodatkowo opinie te są pisane w trakcie największych emocji, gdy właśnie trwa procedura i Ŝyje się adopcją, a w takiej chwili trudno jest zobaczyć pełny obraz rzeczywistej współpracy z ośrodkiem. Jako matka adopcyjna miałam teŝ łatwiejsze dojście do źródeł pantoflowych, z których m.in. dowiedziałam się, Ŝe w jednym ośrodku to jest szansa na malutkiego dzidziusia, w innym procedura jest ogromnie długa, a w jeszcze innym mają centralny bank danych dzieci z całej Polski, dla których nie znaleziono właściwych rodzin adopcyjnych w lokalnych instytucjach, np. z uwagi na stan zdrowia dziecka. To zwiększało nasze szanse na krótszy okres oczekiwania, poniewaŝ my nie stawialiśmy Ŝadnych warunków związanych ze stanem zdrowia dziecka. Zadzwoniłam więc do tych ośrodków i umówiłam spotkania. Tym razem zdecydowaliśmy się odwiedzić osobiście kilka ośrodków

26 i dopiero później podjąć decyzję, z którym będziemy współpracować do końca procedury. Wstępnie mówiłam, Ŝe jesteśmy juŝ rodzicami adopcyjnymi i pragniemy drugiego dziecka, które moŝe być równieŝ z rodzeństwem. W konsekwencji odwiedziliśmy cztery ośrodki, a ostateczną decyzję uzaleŝniliśmy od moŝliwości skrócenia procedury o szkolenie dla rodziców adopcyjnych. Takie szkolenia w kaŝdym wypadku prowadzili ludzie nie mający doświadczenia w byciu rodzicem adopcyjnym i nie mogłam pogodzić się z pewnego rodzaju hipokryzją. O ile wyjątkowo doceniam wartość takich szkoleń, w przypadku, gdy nie miało się wcześniej do czynienia z adopcją, o tyle przechodzenie ich w sytuacji, gdy juŝ od kilku lat doświadczam wszystkich aspektów adopcji osobiście, nie znajdywało u mnie uzasadnienia. Znaczącym argumentem było równieŝ to, Ŝe nie mieliśmy ochoty zostawiać naszej stęsknionej córki pod opieką niani na cały dzień, a byłoby to konieczne, gdyŝ spotkania odbywały się dwa razy w tygodniu, popołudniami w dni robocze, czyli dla nas po pracy, podczas której córka była z nianią. UwaŜałam równieŝ, Ŝe z uwagi na innych uczestników szkolenia byłoby nietaktowne zabierać ze sobą córkę na te spotkania, poniewaŝ w grupie były tylko osoby bezdzietne, poszukujące swojego pierwszego dziecka. Ostatecznie nasz wybór padł na niepubliczny Ośrodek z siedzibą przy jednym z Domów Dziecka, w którym wyraŝono zgodę na zwolnienie nas z ponownego odbywania szkolenia. Pan na spotkaniu postępował trochę urzędowo, oddzielając się od nas biurkiem tonącym w papierach i głównie mówił o sobie, w niewielkim stopni wyraŝając zainteresowanie nami. Jednak szybko ustaliliśmy nasze wstępne kwalifikacje i terminy najbliŝszych spotkań w Ośrodku. Uruchomienie procedury, czyli ustalenie terminów pierwszych spotkań i wolnych miejsc na kursie dla rodziców adopcyjnych wymaga uzbrojenia się w cierpliwość. To pierwsza lekcja pokory, których w adopcji jest wiele. Terminy wyznaczane są w zaleŝności od aktualnego zainteresowania sprawami adopcji i liczbą kandydatów. Jeśli jest ich duŝo, a wydajność ośrodka się nie zwiększa, bywa, Ŝe trzeba czekać na rozpoczęcie wywiadów i szkoleń kilka miesięcy, w skrajnych przypadkach nawet rok

27 Wybierz miejsce narodzin Twojego dziecka OKIEM DOŚWIADCZONEJ MATKI. Internetowe wpisy na temat Ośrodków Adopcyjno-Opiekuńczych sprawdzaj z umiarem, czyli nie za duŝo i nie za mało. Nie istnieje ogólna dla wszystkich optymalna ilość takich informacji, ale z całą pewnością czytanie wszystkich wpisów na forach i poświęcanie nocy na czytanie opinii, zamiast koncentrowanie się na faktach i własnych odczuciach, mija się z celem i jest zwykłym marnowaniem czasu. DuŜo lepiej przeznaczyć ten czas na czytanie ksiąŝek, nawet z pozoru nie mających nic wspólnego z adopcją. Dla mnie taką dobrą lekturą była przy pierwszej adopcji ksiąŝka Karen Zimsen Jak kochać dzieci, aby nas kochały. JuŜ na pierwszych stronach znalazłam wskazówkę dotyczącą tego, Ŝe nie warto jest chaotycznie szukać informacji, bo nikt nie jest w stanie wyobrazić sobie przewrotu, jaki następuje w Ŝyciu człowieka, gdy traci swoją wolność i przyjmuje na siebie odpowiedzialność, z jaką wiąŝe się pojawienie małego, bezbronnego stworzenia. Proponuję bardziej skupić się na swoim rozwoju i przeŝywaniu swoich odczuć, a temu moŝe pomóc między innymi ksiąŝka Jon Kabat-Zinn Gdziekolwiek jesteś Bądź, która uczy, jak Ŝyć uwaŝniej. Praktyka uwaŝności oznacza, Ŝe w kaŝdej chwili jesteśmy całkowicie obecni. [ ] Nie próbujemy niczego polepszyć ani gdzieś dotrzeć. Nie dąŝymy nawet do szczególnych wglądów i wizji. [ ] Zamiast tego jedynie zachęcamy siebie do w pełni świadomego spotkania z obecną chwilą, by najlepiej, jak potrafimy, zrealizować stan ciszy, uwaŝności i spokoju, właśnie tutaj i właśnie teraz. NajwaŜniejsze, co powinno się wiedzieć przed wyborem ośrodka to to, jakie są wymagania, jakie terminy, na ile wsparcia moŝna liczyć w prowadzeniu całego procesu adopcji. Warto teŝ zapytać, jak długo funkcjonuje ośrodek, jakie ma wyniki w łączeniu dzieci i rodziców. Polecam osobiste wizyty w ośrodkach na pierwszych rozmowach, które są niezobowiązujące, a pozwalają lepiej poznać miejsce i pracowników. WaŜna jest atmosfera, jaka panuje w ośrodku, wystrój a takŝe wyczuwalny komfort bycia waŝnym gościem, oczywiście w kategorii

28 poświęcania temu gościowi uwagi, troski o niego, a nie w kategorii jego hołubienia. Pamiętaj teŝ o takich przyziemnych rzeczach, jak organizacja przyszłych wizyt w ośrodku. Jeśli wybór padnie na dany ośrodek, w ciągu najbliŝszych miesięcy, latem czy zimą będziesz systematycznie tam się pojawiać, więc uwzględnij czas i ewentualne koszty takich wizyt, Ŝeby później nie obarczały umysłu poczuciem zmęczenia i piętrzących się trudności. Wystarczy dobrze zaplanować te wizyty, aby jak najlepiej wykorzystać czas na nie przeznaczony, a dojazdy, takŝe te długie do innego miasta przeznaczyć, na rozmowę z partnerem albo czytanie ksiąŝek. Pamiętaj o intuicji, odczytuj jej sygnały! Jeśli coś Ci podpowiada, Ŝe to nie jest dobre miejsce, Ŝe nie czujesz się w nim bezpiecznie, posłuchaj tego głosu. PrzecieŜ w tym miejscu będzie się rodzić Twoja rodzicielskość, będziesz stawać się matką, ojcem. To wyjątkowy moment, więc warto zapewnić sobie optymalny komfort. W rozmowie wstępnej nie udawaj, nie wybielaj swojego obrazu. Nie jesteś idealnym rodzicem, bo nikt nie jest. Powiedz wprost, co Cię tutaj sprowadza i jak się przedstawia twoja aktualna sytuacja. PrzecieŜ chcesz, Ŝeby odnalazło się Twoje dziecko, więc musisz dać się poznać najlepiej, jak to moŝliwe, musisz dać poznać, jakim będziesz rodzicem, a dzięki temu nikt później się nie rozczaruje. Zaufaj pracownikom ośrodka, który wybrałeś. Zwróć uwagę na fakt, Ŝe w temacie adopcji oni są profesjonalistami a Ty, nawet jeśli to Twoja kolejna adopcja, jesteś wobec ich doświadczenia amatorem. Poddaj się temu co ma nastąpić i po prostu w tym bądź

29 Droga przez procedurę i otrzymanie kwalifikacji Omówione w poprzednim rozdziale zadania ośrodków adopcyjnoopiekuńczych, które zajmują się przeprowadzaniem procesu adopcji, teraz przedstawię szerzej w zakresie przygotowywania kandydatów na rodziców adopcyjnych do pełnienia ich nowych ról. Przygotowując rodziców do adopcji pracownicy ośrodków dbają przede wszystkim o to, by kandydaci na rodziców posiadali odpowiednie predyspozycje psychologiczne. W tym celu odbywa się szereg rozmów z psychologami. W naszym przypadku były to rozmowy z parą psychologów w trakcie pierwszej adopcji oraz psychologiem i pedagogiem w trakcie drugiej adopcji. W obydwu przypadkach byli to kobieta i męŝczyzna, co gwarantowało idealną równowagę płci w podejściu do omawianych tematów. Rozmowy miały głównie formę dyskusji, wspólnych rozwaŝań nad naszymi postawami jako małŝonków, jako odrębnych ludzi, jako przyszłych rodziców, a ich uzupełnienie stanowiły testy. Spotkania zawsze odbywały się w tym samym czteroosobowym składzie, poza jedną rozmową, gdzie poproszono mnie i męŝa o oddzielne uczestnictwo. MoŜna powiedzieć, Ŝe ta indywidualna rozmowa dotyczyła stosunków z rodziną partnera, więc rozdzielenie małŝonków mogło zagwarantować większy komfort szczerej rozmowy. Spotykaliśmy się raz na dwa tygodnie. Spotkania trwały około godziny, choć zdarzało się, z naszej inicjatywy, znacznie je przedłuŝać, gdy prowadzona dyskusja nabierała rumieńców, a do osiągnięcia pułapu klarownej konkluzji potrzebna była dalsza wymiana argumentów i spostrzeŝeń. Często tematy kolejnych rozmów były inicjowane na wcześniejszym spotkaniu. Dawało nam to czas na zebranie przemyśleń i przedyskutowanie zagadnienia tylko we dwójkę, a to z kolei przygotowywało nas do bardziej świadomego i głębokiego omawiania tematu. Obszary tych rozmów były niesłychanie szerokie i jednocześnie ogromnie inspirujące, kształcące. Obejmowały takie zagadnienia jak: