ZNAKI I SYGNAŁY DROGOWE

Transkrypt

1 Biblioteka Policjanta Prewencji Jarosław Tuliszka ZNAKI I SYGNAŁY DROGOWE (materiał dydaktyczny) Według stanu prawnego na kwiecień 2011 roku SŁUPSK 2011

2 Materiał opracowany w Zakładzie Prewencji i Ruchu Drogowego Szkoły Policji w Słupsku Korekta i redakcja językowa: GraŜyna Szot Redakcja techniczna: Zenon Trzciński Projekt okładki: Marcin Jedynak Fotografie: zbiory własne autora Ryciny: opracowanie własne autora Druk: Andrzej Block Zatwierdzam i wprowadzam do uŝytku jako materiał dydaktyczny Wydawnictwo Szkoły Policji w Słupsku Wydanie III Słupsk

3 Spis treści Wstęp Zasady umieszczania znaków drogowych Znaki zakazu Znaki nakazu Wybrane znaki informacyjne Wybrane sygnały świetlne Wybrane znaki ostrzegawcze Wybrane znaki poziome Inne znaki MoŜliwości niestosowania się do znaków zakazu Pytania kontrolne Wykaz tabel Wykaz fotografii Wykaz rycin Bibliografia

4 Ta strona jest pusta 4

5 Wstęp Znaki drogowe są najbardziej zauwaŝalnym elementem wyposaŝenia drogi. W Polsce stawia się ich bardzo duŝo. Wśród kierowców, a takŝe pozostałych uczestników ruchu, panuje nieuzasadnione przekonanie, Ŝe znaki drogowe są im doskonale znane. Tymczasem przepisy ulegają zmianie, wprowadzane są nowe znaki drogowe. Wszystko to powoduje, Ŝe znaczenie wielu znaków staje się bardziej skomplikowane, rozległe, a przez to coraz mniej znane przez kierowców. Policjanci rozpoczynający naukę na kursach podstawowych Policji to w większości kierowcy, osoby posiadające uprawnienia do kierowania co najmniej kategorii B. Oni teŝ są przekonani, Ŝe posiedli juŝ wiedzę z zakresu znaków drogowych, a wielu sądzi, Ŝe i pozostałych przepisów ruchu drogowego. Rzeczywistość jest jednak inna. Kursy na prawo jazdy dają pewne podstawy znajomości przepisów ruchu drogowego, wystarczające do prowadzenia pojazdu silnikowego po drodze publicznej. Ta wiedza jest jednak bardzo pobieŝna. W dodatku policjant występuje w roli stróŝa prawa i jest zobowiązany do dokładniejszego zapoznania się z obowiązującymi, aktualnymi przepisami, w tym równieŝ dotyczącymi przepisów ruchu drogowego. Istnieje potrzeba przekazania im takiej wiedzy, która będzie niezbędna do właściwego wykonywania zawodu. Niniejsze opracowanie powstało przede wszystkim z myślą o policjantach rozpoczynających naukę na policyjnych kursach podstawowych. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby z jego treścią zapoznali się inni policjanci czy osoby niezwiązane z tą profesją. Opracowany materiał ma trochę inną budowę niŝ klasyczne podręczniki o znakach drogowych. Systematyka tylko w ogólnych zarysach oparta jest tu na tradycyjnym przedstawianiu kolejnych znaków drogowych z poszczególnych rodzajów znaków i sygnałów drogowych. RównieŜ układ rozdziałów róŝni się od przyjętego w innych podręcznikach, co podyktowane jest policyjnym charakterem podręcznika. Zamysłem autora jest bowiem przekazanie czytelnikom wiedzy ukierunkowanej na potrzeby policyjne. Stąd teŝ po początkowym rozdziale traktującym o zasadach umieszczania znaków drogowych drugi rozdział obejmuje znaki zakazu. Dla policjanta szczególnie istotne są znaki lub sygnały drogowe, w związku z którymi mogą być popełniane wykroczenia, tzn. takie, które czegoś zabraniają lub coś nakazują. Pozostałe znaki są elementem infrastruktury drogowej, której celem jest ułatwienie, przede wszystkim kierującym, korzystania z drogi. Treść opracowania zawiera tylko te znaki i sygnały, do egzekwowania których zobowiązany jest policjant pełniący słuŝbę na drodze. Publikacja składa się z dziewięciu rozdziałów. Ostatni traktuje o wyjątkowych sytuacjach, gdy uczestnicy ruchu określonych kategorii są zwolnieni z obowiązku stosowania się do niektórych znaków zakazu. 5

6 W przygotowaniu się do sprawdzianów wiedzy pomocne będą pytania kontrolne znajdujące się przy końcu opracowania. Całość uzupełniają rysunki i zdjęcia, które są niezbędne dla zilustrowania przedstawianych treści. Mam nadzieję, Ŝe juŝ pierwsza, pobieŝna lektura potwierdzi słuszność tezy stawianej na początku tego wstępu, a dokładniejsza do pogłębienia posiadanej wiedzy. 6

7 1. Zasady umieszczania znaków drogowych Uczestnicy ruchu drogowego są zobowiązani stosować się do przepisów ruchu drogowego. Ich uzupełnieniem są dość powszechnie występujące w Polsce znaki i sygnały drogowe. Są wśród nich: 1) znaki pionowe (tarcze, tablice z napisami lub symbolami, znaki świetlne), 2) znaki poziome (linie, symbole, napisy), 3) sygnały świetlne (sygnalizatory świetlne), 4) sygnały dźwiękowe lub wibracyjne (specjalne urządzenia do tworzenia tych sygnałów). NiezaleŜnie od znaków i sygnałów umieszczonych na drodze polecenia i sygnały mogą podawać uczestnikom ruchu osoby uprawnione (np. policjant). Znaki pionowe są tablicami (lub znakami świetlnymi), na których, poprzez umieszczenie odpowiedniego symbolu, przedstawiona jest informacja. Uczestnik ruchu (najczęściej kierujący) musi się zastosować do niej lub musi (albo moŝe) ją wziąć pod uwagę. WyraŜają one zakazy, nakazy, ostrzeŝenia, informacje. Znaki pionowe umieszczane są po prawej stronie jezdni i dotyczą kierujących znajdujących się na wszystkich pasach ruchu tej jezdni. Mogą one być umieszczone nad jezdnią i wówczas dotyczą równieŝ kierujących znajdujących się na wszystkich pasach ruchu tej jezdni. JeŜeli jednak znaki są umieszczone nad poszczególnymi pasami ruchu, wówczas dotyczą tylko kierujących poruszających się na pasie, nad którym znak jest umieszczony. Fot. 1. i 2. Znak drogowy umieszczony po prawej stronie jezdni oraz znak świetlny Zdarzają się znaki drogowe umieszczone po lewej stronie jezdni. Są one jednak jedynie powtórzeniem znaku znajdującego się po prawej stronie. W niektórych przypadkach, jeŝeli jest to wyraźnie określone w przepisach, mogą być samodzielnymi znakami, które wyznaczają sposób zachowania się kierującego 7

8 po lewej stronie jezdni (np. znak Zakaz postoju ustawiony po lewej stronie jezdni oznacza, Ŝe zakaz obowiązuje po lewej stronie drogi) 1. Fot. 3. i 4. Znak Zakaz zatrzymywania się (B-36) umieszczony po lewej stronie jezdni Sygnalizator świetlny umieszczony po prawej stronie jezdni lub nad jezdnią podaje sygnał dla kierujących znajdujących się na wszystkich pasach ruchu. Fot. 5. Sygnalizator świetlny umieszczony po prawej stronie jezdni JeŜeli jednak sygnalizatory świetlne są umieszczone nad poszczególnymi pasami ruchu, to nadawane przez nie sygnały świetlne dotyczą tylko kierujących znajdujących się na pasie, nad którym dany sygnalizator jest zawieszony. o tych znakach. 1 Szczegóły dotyczące zakresu obowiązywania poszczególnych znaków zakazu znajdują się w rozdziale 8

9 Fot. 6. Sygnalizatory świetlne umieszczone nad pasami ruchu Pod niektórymi znakami umieszczane są dodatkowe tabliczki z napisem lub symbolem. Stanowią one jedną całość ze znakiem, pod którym są umieszczone. JeŜeli na znaku lub tabliczce jest podany układ dróg na skrzyŝowaniu (schemat skrzyŝowania) liniami o róŝnej szerokości, to szersza linia oznacza drogę z pierwszeństwem. Ryc Znaki drogowe z tabliczkami umieszczonymi pod nimi Na jezdni malowane są białą farbą znaki poziome odzwierciedlające pionowe znaki ostrzegawcze lub znaki zakazu. Są one jedynie powtórzeniem umiejscowionych opodal znaków pionowych. 9

10 Fot. 7. i 8. Znak poziomy jako powtórzenie znaku pionowego Na jednej tarczy znaku mogą być umieszczane dwa lub trzy symbole znaków. Mają one takie samo znaczenie jak znaki pojedyncze (najczęściej stosuje się je w przypadku znaków zakazu). Fot. 9. Symbole trzech znaków zakazu umieszczone na jednej tarczy 10

11 2. Znaki zakazu Ogólne zasady obowiązywania znaków zakazu Znaki zakazu wyraŝają bezwzględnie obowiązujące zarządzenia. Obowiązują od miejsca ich ustawienia na drodze, gdzie są umieszczone. Są jednak wyjątki, o których będzie mowa w dalszej części tego rozdziału. JeŜeli znak zakazu jest umieszczony pod znakiem Obszar zabudowany (D-42), oznacza on, Ŝe zakaz obowiązuje na całym obszarze zabudowanym aŝ do znaku Koniec obszaru zabudowanego (D-43) lub znaku Koniec miejscowości (E-18a). Wyjątek stanowią te odcinki drogi na obszarze zabudowanym, na których znak zakazu został zmieniony lub odwołany innym znakiem zakazu. Podobnie jest ze znakiem zakazu umieszczonym pod znakiem Miejscowość (E-17a). Obowiązuje on na całym obszarze miejscowości z wyjątkiem odcinka drogi, na którym został zmieniony lub odwołany innym znakiem. Ryc. 4. i 5. Znak ograniczenia prędkości pod znakiem Obszar zabudowany (D-42) i pod znakiem Miejscowość (E-17a). Pod znakiem zakazu mogą być umieszczane tabliczki o białym tle. Mogą one wyraŝać jakąś treść lub wskazywać, Ŝe znak dotyczy określonego rodzaju pojazdów. JeŜeli na tabliczce jest umieszczony napis wskazujący dni lub okres doby, oznacza to, Ŝe zakaz obowiązuje w tym czasie. Ryc Tabliczki umieszczane pod znakami zakazu i napis na znaku zakazu 11

12 Pod znakami zakazu mogą być umieszczane takŝe tabliczki wskazujące odległości: T-20 długość odcinka jezdni, na którym zakaz obowiązuje, T-21 odległość znaku od miejsca, od którego lub w którym zakaz obowiązuje. Ryc. 9. i 10. Tabliczka T-20 i T-21 do znaków zakazu Pozostałe zasady obowiązywania znaków zakazu dotyczą indywidualnych znaków i zostaną omówione wraz z nimi. Podział znaków zakazu Znaki zakazu nieformalnie moŝemy podzielić na kilka grup: 1) zakazy ruchu (wyłączają z ruchu całą drogę lub jej część), 2) zakazy wjazdu (zabraniają wjazdu od strony ustawienia znaku określonym pojazdom lub w jednym przypadku wszystkim pojazdom), 3) zakazy postoju lub zatrzymywania się, 4) znaki zabraniające wykonania określonej czynności, 5) znaki zakazu obejmujące wyznaczoną strefę, 6) znaki odwoławcze. Znaki zakazu ruchu Są tylko dwa znaki zakazu ruchu: 1) Zakaz ruchu w obu kierunkach (B-1), 2) Zakaz ruchu pieszych (B-41). Znak Zakaz ruchu w obu kierunkach oznacza absolutny zakaz wjazdu wszelkich pojazdów na tę drogę. Jest ona całkowicie wyłączona z ruchu pojazdów (w praktyce umieszczając tabliczkę pod znakiem, dopuszcza się ruch określonych pojazdów). Na drogę oznaczoną tym znakiem nie mogą równieŝ wchodzić kolumny pieszych, poganiacze ze zwierzętami oraz nie mogą wjeŝdŝać jeźdźcy. 12

13 Ryc. 11. i 12. Znak Zakaz ruchu w obu kierunkach (B-1) i znak Zakaz ruchu pieszych (B-41) Znak Zakaz ruchu pieszych zabrania wchodzenia pieszych na drogę na tę jej stronę, na której ustawiony jest znak. Zakazy wjazdu Znaki zakazu wjazdu zabraniają wjazdu na drogę określonym lub wszystkim pojazdom. Wszystkim pojazdom zabrania wjazdu znak Zakaz wjazdu (B-2). Powszechnie jest błędnie utoŝsamiany ze znakiem, który oznacza zakaz wjazdu w drogę jednokierunkową. W praktyce tak najczęściej jest, chociaŝ znaczenie znaku jest inne, takie jak w nazwie zabrania on wjazdu od strony ustawienia znaku. Zdjęcie 10. przedstawia z pozoru nielogiczne ustawienie znaków. W rzeczywistości, na podstawie przepisów dotyczących znaków i sygnałów drogowych wiadomo, Ŝe jest to właściwe oznakowanie. Znaki te zabraniają wjazdu wszelkich pojazdów oprócz pojazdów właściciela posesji. Kierujący pojazdami właściciela posesji są poinformowani, Ŝe wjeŝdŝają na drogę jednokierunkową. Ryc. 13. Znak Zakaz wjazdu (B-2) Fot. 10. Znak Zakaz wjazdu (B-2) zabraniający wjazdu od strony ustawienia znaku Oprócz wjazdu pojazdów znak B-2 zabrania teŝ wchodzenia kolumn pieszych, poganiaczy ze zwierzętami oraz wjazdu jeźdźców. Pod znakiem Zakaz wjazdu moŝe być umieszczana tabliczka T-22, oznaczająca, Ŝe znak ten nie dotyczy rowerów jednośladowych. MoŜe się wydawać dziwne takie zestawienie znaku i tabliczki w sytuacji, gdy znak zabrania 13

14 akurat wjazdu w drogę jednokierunkową. Wyjaśnienie jednak jest stosunkowo proste: na części jezdni jest wydzielona droga dla rowerów, na której rowerzyści mogą poruszać się w obu kierunkach. Ryc. 14. Znak Zakaz wjazdu (B-2) z tabliczką T-22 Ryc. 15. Umiejscowienie znaku Zakaz wjazdu (B-2) z tabliczką T-22 Pozostałe zakazy wjazdu zabraniają wjazdu na drogę tylko niektórym pojazdom. Określenie tych pojazdów znajduje się na oznaczeniu umieszczonym na znaku. Jest to znak graficzny, zrozumiały dla kierującego. NaleŜy pamiętać, Ŝe niektóre z tych znaków zabraniają wjazdu na drogę jeszcze innym pojazdom: 1) znak Zakaz wjazdu autobusów (B-3a) oznacza zakaz wjeŝdŝania autobusów, 2) znak Zakaz wjazdu motocykli (B-4) oznacza zakaz wjeŝdŝania motocykli, 3) znak Zakaz wjazdu ciągników rolniczych (B-6) oznacza zakaz wjeŝdŝania ciągników rolniczych oraz pojazdów wolnobieŝnych, 4) znak Zakaz wjazdu pojazdów zaprzęgowych (B-8) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów zaprzęgowych oraz jeźdźców i poganiaczy, 5) znak Zakaz wjazdu rowerów (B-9) oznacza zakaz wjeŝdŝania rowerów. Uwaga! Znak ten dotyczy nie tylko jezdni, ale równieŝ pobocza, 6) znak Zakaz wjazdu motorowerów (B-10) oznacza zakaz wjeŝdŝania motorowerów, 7) znak Zakaz wjazdu wózków rowerowych (B-11) oznacza zakaz wjeŝdŝania rowerów wielośladowych, 14

15 Fot. 11. Wózek rowerowy, tzw. riksza 8) znak Zakaz wjazdu wózków ręcznych (B-12) oznacza zakaz wjeŝdŝania wszelkich wózków ręcznych. Uwaga! Znak ten dotyczy nie tylko jezdni, ale równieŝ pobocza, 9) znak Zakaz wjazdu pojazdów z materiałami wybuchowymi lub łatwo zapalnymi (B-13) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów oznaczonych tablicami pomarańczowymi ostrzegawczymi i słuŝących do przewoŝenia towarów niebezpiecznych, które mogą eksplodować lub się zapalić (np. benzyny, gazy), Fot. 12. Samochód cięŝarowy z oznaczeniami przystosowania do przewozu materiałów łatwopalnych 10) znak Zakaz wjazdu pojazdów z towarami niebezpiecznymi (B-13a) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów oznaczonych tablicami pomarańczowymi ostrzegawczymi i słuŝących do przewoŝenia towarów niebezpiecznych, 11) znak Zakaz wjazdu pojazdów z towarami, które mogą skazić wodę (B-14) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów oznaczonych tablicami pomarańczowymi ostrzegawczymi i słuŝących do przewoŝenia towarów niebezpiecznych, które mogą zagrozić środowisku naturalnemu, 12) znak Zakaz wjazdu pojazdów o szerokości ponad... m (B-15) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów, których szerokość, łącznie z ładunkiem wystającym poza pojazd, jest większa niŝ wartość wskazana na znaku, 15

16 13) znak Zakaz wjazdu pojazdów o wysokości ponad... m (B-16) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów, których wysokość, łącznie z ładunkiem wystającym ponad pojazd, jest większa niŝ wartość wskazana na znaku, 14) znak Zakaz wjazdu pojazdów o długości ponad... m (B-17) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów oraz pojazdów z przyczepami lub naczepami, których długość, łącznie z ładunkiem wystającym poza pojazd, jest większa niŝ wartość wskazana na znaku, 15) znak Zakaz wjazdu pojazdów o rzeczywistej masie całkowitej ponad... t (B-18) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów, których rzeczywista masa całkowita jest większa niŝ wartość podana na znaku; naleŝy zwrócić uwagę, Ŝe w przypadku tego znaku chodzi o rzeczywistą, a nie dopuszczalną masę całkowitą, czyli tyle, ile faktycznie pojazd waŝy, a nie tyle, ile powinien maksymalnie waŝyć (niektórzy kierowcy przeładowują swoje pojazdy); dla ujawnienia tego wykroczenia konieczne jest zwaŝenie pojazdu, 16) znak Zakaz wjazdu pojazdów o nacisku osi większym niŝ... t (B-19) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów, których nacisk osi jest większy od nacisku osi podanej na znaku; maksymalny nacisk osi dla danego pojazdu odczytuje się z dowodu rejestracyjnego; do zmierzenia takiego nacisku osi pojazdu na drodze wymagane jest specjalistyczne urządzenie, tzw. waga najazdowa. JeŜeli znana jest masa (cięŝar) przewoŝonego ładunku (np. z dokumentów przewozowych), rzeczywistą masę całkowitą moŝna określić poprzez dodanie do masy przewoŝonego ładunku masy własnej pojazdu odczytanej z dowodu rejestracyjnego. Wśród znaków zakazu wjazdu naleŝy zwrócić uwagę na trzy znaki, których symbole graficzne nie odzwierciedlają ściśle znaczenia tych znaków: 1) znak Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych (B-3) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów silnikowych (niektórzy mylnie myślą, Ŝe jest to zakaz wjazdu samochodów osobowych; są one pojazdami silnikowymi, ale pojazdy silnikowe to nie tylko samochody osobowe); znak ten nie zabrania wjazdu na drogę motocykli jednośladowych, Fot. 13. Ciągnik siodłowy Fot. 14. Ciągnik balastowy 16

17 2) znak Zakaz wjazdu samochodów cięŝarowych (B-5) oznacza zakaz wjeŝdŝania większej grupy pojazdów. Są to: a) samochody cięŝarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyŝej 3,5 t, b) ciągniki samochodowe (ciągniki siodłowe i ciągniki balastowe, które z wyglądu przypominają cięŝarówki patrz fot. 13. i 14.), c) ciągniki rolnicze, d) pojazdy wolnobieŝne, e) pojazdy specjalne o dopuszczalnej masie całkowitej powyŝej 3,5 t, f) pojazdy uŝywane do celów specjalnych o dopuszczalnej masie całkowitej powyŝej 3,5 t, 3) znak Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z przyczepą (B-7) oznacza zakaz wjeŝdŝania pojazdów silnikowych (najczęstszym błędem jest pomijanie słowa silnikowych, co zmienia sens znaczenia znaku) z przyczepą lub dwiema przyczepami (ciągnik rolniczy); zakaz ten nie obejmuje przyczep jednoosiowych oraz naczep. Zakazy postoju lub zatrzymywania się Zakaz zatrzymywania się (B-36) i Zakaz postoju (B-35) są znakami specyficznymi, gdyŝ obowiązują wszerz tylko po tej stronie drogi, po której są ustawione. Chcąc rozszerzyć zakres obowiązywania znaku na drugą część drogi, naleŝy ustawić tam dodatkowy znak tej samej treści. Ryc. 16. Zakres obowiązywania znaku Zakaz zatrzymywania się ( Zakaz postoju ) wszerz drogi (znaki ustawione po obu stronach drogi) NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe znak obowiązuje nie tylko na jezdni. Skoro zakres jego obowiązywania jest rozciągnięty na drogę po tej stronie, po której został ustawiony, to obowiązuje od środka jezdni do granicy drogi, czyli takŝe na poboczu lub chodniku. Znaki powyŝsze dotyczą równieŝ kolumn pieszych, jeźdźców i poganiaczy, natomiast nie dotyczą pojazdów, które zostały zatrzymane w związku z przepisami ruchu (np. w celu ustąpienia pierwszeństwa przejazdu na skrzyŝo- 17

18 waniu) lub warunkami ruchu (np. oczekiwanie na przejazd na przejeździe kolejowym, gdy zapory są opuszczone). Ryc. 17. Zakres obowiązywania znaku Zakaz zatrzymywania się ( Zakaz postoju ) wszerz drogi (znak ustawiony po jednej stronie drogi) Znak Zakaz zatrzymywania się zabrania zatrzymania pojazdu i jednocześnie zakazuje postoju. Jest on odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-36 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c) 2, Ryc Znaki zakazujące postoju i zatrzymywania się z tabliczką wskazującą koniec obowiązywania zakazu wzdłuŝ drogi (T-25c) 2) najbliŝsze skrzyŝowanie, 3) znak Zakaz postoju (B-35). Znak Zakaz postoju zabrania jedynie postoju. Nie zabrania zatrzymywania się. Jest odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-35 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c), 2) najbliŝsze skrzyŝowanie. 2 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze. 18

19 Dwa znaki zakazu postoju zabraniają postoju pojazdu w określone dni miesiąca parzyste (2, 4, 6, 8 itd.) lub nieparzyste (1, 3, 5, 7 itd.). Nie obowiązują w godzinach od do Znak Zakaz postoju w dni nieparzyste jest odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-37 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c), 2) najbliŝsze skrzyŝowanie, 3) dzień parzysty. Natomiast znak Zakaz postoju w dni parzyste jest odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-38 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c), 2) najbliŝsze skrzyŝowanie, 3) dzień nieparzysty. NajbliŜsze skrzyŝowanie na drodze dwujezdniowej nie odwołuje zakazu zatrzymywania lub postoju, jeŝeli wlot drogi poprzecznej znajduje się tylko z lewej strony i nie ma połączenia z prawą jezdnią. Ryc. 22. SkrzyŜowanie nie odwołujące znaków zakazu Pod znakiem zakazu zatrzymywania się lub znakami postoju mogą być umieszczane inne tabliczki. Na przykład tabliczka T-25a oznacza początek ich obowiązywania, a tabliczka T-25b ich kontynuację za skrzyŝowaniem. Ryc. 23. Tabliczka do znaku zakazu zatrzymywania się i znaków zakazu postoju oznaczająca początek obowiązywania tych znaków oraz tabliczka oznaczająca ich kontynuację W sytuacji, kiedy pojazd pozostawiony w miejscu oznaczonym znakiem zakazu zatrzymywania się lub postoju będzie powodował utrudnienia w ruchu lub jego zagroŝenie, pod znakiem umieszcza się tabliczkę T-24. Oznacza ona, Ŝe 19

20 tak pozostawiony pojazd zostanie odholowany na parking strzeŝony na koszt właściciela. Ryc. 24. Tabliczka T-24 Z kolei tabliczka T-26 umieszczona pod znakiem zakazu zatrzymywania się lub postoju, ustawionym na placu równolegle do krawędzi jezdni, oznacza, Ŝe zakaz obowiązuje po tej stronie placu, po której został ustawiony znak. Ryc. 25. Tabliczka T-26 Ryc. 26. Znak Zakaz zatrzymywania się (B-36) z tabliczką T-26 i zakres jego obowiązywania na placu Pod znakami zakazu postoju lub na samych znakach mogą być umieszczone informacje o dopuszczalnym postoju ponad jedną minutę. Znaki zabraniające wykonania określonej czynności Znak STOP (B-20) jest specyficznym znakiem. Od razu zwraca uwagę kształtem (ośmiokąt foremny) innym niŝ pozostałe znaki. Dzięki temu kierujący widząc go, nawet zasłonięty przez przyklejony śnieg, będzie wiedział, Ŝe jest to właśnie ten znak. Ustawiany jest w miejscach o widoczności bardzo ograniczonej jakimiś zasłonami (np. budynek, ogrodzenie) lub pobliskim zakrętem, który ogranicza widoczność. Zakazuje wjazdu na skrzyŝowanie bez uprzedniego zatrzymania się przed drogą z pierwszeństwem. Ze znaku tego wynika równieŝ obowiązek ustąpienia pierwszeństwa przejazdu kierującym jadącym drogą z pierwszeństwem. Zatrzymanie pojazdu w związku ze znakiem STOP musi nastąpić przed linią bezwzględnego zatrzymania (P-12). 20

21 Ryc. 27. Znak Linia bezwzględnego zatrzymania stop (P-12) W braku tej linii na jezdni pojazd naleŝy zatrzymać bezpośrednio przed skrzyŝowaniem, w takim miejscu, w którym kierujący nie utrudni ruchu na drodze z pierwszeństwem, a jednocześnie sam będzie miał zapewnioną odpowiednią widoczność, aby obserwować ruch na drodze z pierwszeństwem. Decyzję o kontynuowaniu jazdy podejmuje kierujący po ustąpieniu pierwszeństwa pojazdom znajdującym się na drodze z pierwszeństwem. Fot. 15. Miejsce zatrzymania pojazdu w związku ze znakiem STOP (B-20) Ryc. 28. Umiejscowienie znaku STOP (B-20) Pod znakiem STOP mogą być umieszczane tabliczki, które wskazują rzeczywisty układ drogi z pierwszeństwem i dróg podporządkowanych. 21

22 Ryc. 29. i 30. Tabliczka T-6c i tabliczka T-6d wskazujące układ dróg podporządkowanych w stosunku do drogi z pierwszeństwem JeŜeli znak STOP został ustawiony w obrębie skrzyŝowania, to dotyczy on tylko najbliŝszej jezdni. Ryc. 31. Znak STOP (B-20) ustawiony w obrębie skrzyŝowania dotyczy tylko najbliŝszej jezdni Ze względu na małą widoczność torów z przecinającej je drogi lub przecięcie się torowiska z drogą pod ostrym kątem znak STOP moŝe być równieŝ ustawiany przed przejazdem kolejowym bez zapór. Wówczas zatrzymanie musi nastąpić przed linią bezwzględnego zatrzymania (znak P-12) lub gdy linii nie ma przed znakiem KrzyŜ św. Andrzeja (G-3 lub G-4 3 ). Niejednokrotnie oba te znaki na przejeździe kolejowym występują jednocześnie. 3 Znak KrzyŜ św. Andrzeja informuje takŝe o tym, Ŝe kierujący będzie przejeŝdŝał przez przejazd jednotorowy (znak G-3) lub wielotorowy (znak G-4). 22

23 Ryc. 32. i 33. Miejsce zatrzymania pojazdu przed przejazdem kolejowym w związku ze znakiem STOP (B-20) i znakiem KrzyŜ św. Andrzeja przed przejazdem kolejowym jednotorowym Specyficzne są znaki zakazu skrętu. Ich odrębność polega na miejscu ich obowiązywania, obowiązują one bowiem wyłącznie na najbliŝszym skrzyŝowaniu. Uwaga! Znaki zakazu skrętu nie obowiązują od miejsca ustawienia do skrzyŝowania. JeŜeli są ustawione w obrębie skrzyŝowania z drogą dwujezdniową, dotyczą tylko najbliŝszej jezdni. Znak Zakaz skrętu w lewo (B-21) zabrania równieŝ zawracania (czyli podwójnego skrętu w lewo), a znak Zakaz skrętu w prawo (B-22) jedynie wykonania tego manewru. Ryc. 34. Zakres obowiązywania znaku Zakaz skrętu w lewo (B-21) Znak Zakaz zawracania (B-23) zabrania zawracania od miejsca ustawienia znaku do: 1) najbliŝszego skrzyŝowania, 2) znaku odwoławczego (B-24) 4 ; znak ten nie zabrania skrętu w lewo. 4 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze. 23

24 Ryc. 35. i 36. Zasady odwołania obowiązywania znaku Zakaz zawracania (B-23) Znak Zakaz wyprzedzania (B-25) zabrania kierującym pojazdami silnikowymi wyprzedzania pojazdów silnikowych wielośladowych. Oznacza to, Ŝe zakaz ten obowiązuje tylko wtedy, kiedy pojazdem wyprzedzającym jest pojazd silnikowy, a pojazdem wyprzedzanym pojazd silnikowy wielośladowy. Nie zabrania w ogóle wyprzedzania pojazdów niesilnikowych (np. motorower, rower, pojazd zaprzęgowy). Pojazd silnikowy Pojazd silnikowy wielośladowy Ryc. 37. Pojazd wyprzedzający i pojazd wyprzedzany na znaku Zakaz wyprzedzania (B-25) JeŜeli pod znakiem umieszczona jest tabliczka określająca rodzaj pojazdu, oznacza to, Ŝe zabronione jest wyprzedzanie pojazdem określonym na tabliczce (np. znak Zakaz wyprzedzania z tabliczką T-23a zabrania wyprzedzania motocyklem pojazdów silnikowych wielośladowych). 24

25 Ryc Znak Zakaz wyprzedzania (B-25) z tabliczkami Znak Zakaz wyprzedzania obowiązuje od miejsca ustawienia znaku do: 1) najbliŝszego skrzyŝowania, 2) znaku odwoławczego (B-27) 5. Podobny do niego jest znak Zakaz wyprzedzania przez samochody cię- Ŝarowe, który zabrania kierującym: 1) samochodami cięŝarowymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyŝej 3,5 t, 2) pojazdami specjalnymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyŝej 3,5 t, 3) pojazdami uŝywanymi do celów specjalnych o dopuszczalnej masie całkowitej powyŝej 3,5 t, 4) wszystkimi ciągnikami samochodowymi (ciągnikami siodłowymi lub balastowymi) wyprzedzania pojazdów silnikowych wielośladowych. Oznacza to, Ŝe zakaz ten obowiązuje tylko wtedy, kiedy pojazdem wyprzedzającym jest de facto samochód cięŝarowy, a pojazdem wyprzedzanym pojazd silnikowy wielośladowy. Tak samo jak w przypadku znaku Zakaz wyprzedzania ten znak nie zabrania w ogóle wyprzedzania pojazdów niesilnikowych. Znak Zakaz wyprzedzania przez samochody cięŝarowe obowiązuje od miejsca ustawienia znaku do: 1) najbliŝszego skrzyŝowania, 2) znaku odwoławczego (B-28) 6. Znak Zakaz uŝywania sygnałów dźwiękowych (B-29) zabrania uŝywania sygnałów dźwiękowych, chyba Ŝe jest to niezbędne do ostrzeŝenia innych uczestników ruchu o zagroŝeniu bezpieczeństwa. PoniewaŜ przepisy ogólne zabraniają uŝywania tych sygnałów na obszarze zabudowanym, znak ten jest ustawiony poza 5 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze. 6 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze. 25

26 obszarem zabudowanym w miejscach, gdzie uŝywanie sygnałów dźwiękowych mogłoby zakłócać ciszę (np. rezerwaty, ośrodki wypoczynkowe). Ryc. 48. i 49. Znak Zakaz uŝywania sygnałów dźwiękowych (B-29) i znak Koniec zakazu uŝywania sygnałów dźwiękowych (B-30) Znak Zakaz uŝywania sygnałów dźwiękowych obowiązuje od miejsca ustawienia znaku do: 1) najbliŝszego skrzyŝowania, 2) znaku odwoławczego (B-30) 7. Znak Pierwszeństwo dla nadjeŝdŝających z przeciwka (B-31) zabrania kierującym wjazdu na zwęŝony odcinek jezdni przed pojazdami nadjeŝdŝającymi z przeciwka, jeŝeli zmusiłoby to kierujących tymi pojazdami do zatrzymania się. Ze strony przeciwnej tego zwęŝenia jezdni ustawiany jest znak Pierwszeństwo na zwęŝonym odcinku jezdni (D-5), który informuje jadących z tamtej strony o pierwszeństwie na przewęŝeniu jezdni. Ryc. 50. i 51. Znak Pierwszeństwo dla nadjeŝdŝających z przeciwka (B-31) i znak Pierwszeństwo na zwęŝonym odcinku drogi (D-5) Znak Pierwszeństwo dla nadjeŝdŝających z przeciwka nie zabrania wjazdu na zwęŝony odcinek jezdni, jeŝeli pojazdy jadące naprzeciw siebie wyminą się i nie zmusi to nadjeŝdŝającego z przeciwka do zatrzymania się (np. dwóch rowerzystów jadących z przeciwnych stron na zwęŝonym odcinku). Znak Stój kontrola celna (B-32) jest specyficznym znakiem STOP. Zabrania kontynuowania jazdy bez uprzedniego zatrzymania się. Dalsza jazda moŝe nastąpić wyłącznie za zgodą osoby uprawnionej (w tym przypadku celnika) lub po nadaniu za pomocą zielonego sygnału świetlnego zezwalającego na ruch. Pojazd musi być zatrzymany przed linią bezwzględnego zatrzymania, a jeŝeli jej nie ma, to przed samym znakiem. 7 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze. 26

27 Ryc RóŜne wersje znaku B-32 Znak ten umieszczany jest równieŝ ze zmienionym napisem i w związku z róŝnymi sytuacjami w miejscach: 1) Rogatka uszkodzona na przejazdach kolejowych z niesprawnymi zaporami lub półzaporami; dalsza jazda jest moŝliwa za zezwoleniem dróŝnika lub innej osoby uprawnionej albo po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym, 2) Kontrola graniczna na przejściach granicznych; dalsza jazda jest moŝliwa za zezwoleniem straŝnika granicznego lub po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym, 3) Kontrola drogowa w miejscach, w których uprawniony organ (np. Policja) prowadzi kontrolę drogową pojazdów; dalsza jazda jest moŝliwa za zezwoleniem osoby wykonującej kontrolę (np. policjanta) lub po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym, 4) Pobór opłat na drogach płatnych (najczęściej autostradach); dalsza jazda jest moŝliwa za zezwoleniem osoby pobierającej opłatę lub po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym, 5) Wjazd na prom w miejscach przepraw promowych; dalsza jazda jest moŝliwa za zezwoleniem osoby kierującej wjazdem na prom lub po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym, 6) Sygnalizacja uszkodzona w miejscach, gdzie zepsuła się sygnalizacja świetlna; dalsza jazda jest moŝliwa za zezwoleniem osoby uprawnionej (np. policjanta). Najbardziej nielubiany przez większość kierujących jest znak Ograniczenie prędkości (B-33), zabraniający przekraczania podanej na nim prędkości. Obowiązuje od miejsca ustawienia do: 1) najbliŝszego skrzyŝowania, 2) znaku odwoławczego (B-34) 8, 3) początku strefy zamieszkania oznaczonej znakiem Strefa zamieszkania, 4) początku obszaru zabudowanego oznaczonego znakiem Obszar zabudowany, 5) innego znaku, np. Ograniczenie prędkości lub Strefa ograniczonej prędkości z inną wartością (mniejszą lub większą). 8 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze. 27

28 Ryc. 57. i 58. Znak Ograniczenie prędkości (B-33) i znak Koniec ograniczenia prędkości (B-34) JeŜeli znak ograniczenia prędkości podwyŝsza na obszarze zabudowanym maksymalną prędkość ponad 60 km/h, to dotyczy on: 1) samochodu osobowego, 2) motocykla, 3) samochodu cięŝarowego o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t, z wyjątkiem pojazdów, dla których prędkość została ograniczona ustawowo (np. podczas holowania innego pojazdu silnikowego). Ryc. 59. Odwołanie znaku ograniczenia prędkości innym znakiem ograniczenia prędkości Znak Ograniczenie prędkości z umieszczoną pod nim tabliczką wskazującą rodzaj pojazdu oznacza, Ŝe zakaz przekraczania prędkości wyraŝonej na znaku dotyczy kierującego pojazdem określonym na tabliczce. Ryc Tabliczki pod znakami ograniczenia prędkości wskazujące, jakich pojazdów dotyczy to ograniczenie 28

29 Znaki zakazu obejmujące wyznaczoną strefę Dwa znaki dotyczą nie tylko drogi, na której są ustawione, ale całego obszaru aŝ do znaku odwoławczego. Znak Strefa ograniczonego postoju (B-39) zabrania postoju pojazdu na wszystkich drogach na danym obszarze od miejsca ustawienia tego znaku aŝ do jego znaku odwoławczego Koniec strefy ograniczonego postoju (B-40). Czasowy zakres obowiązywania tego znaku jest opisany na jego tablicy (np. W dni powszednie w godz ). Podobnie jak w przypadku znaków zakazu postoju, na samym znaku moŝe być umieszczona informacja o dopuszczalnym postoju ponad jedną minutę. Ryc. 63. i 64. Znak Strefa ograniczonego postoju (B-39) i znak Koniec strefy ograniczonego postoju (B-40) Znak Strefa ograniczonego postoju nie dotyczy: 1) pojazdów, które zostały zatrzymane w związku z przepisami ruchu lub warunkami ruchu, 2) pojazdów komunikacji publicznej zatrzymujących się na wyznaczonych przystankach, 3) autobusów szkolnych, 4) pojazdów zatrzymanych w miejscach oznaczonych znakami postoju: Parking (D-18), Parking miejsce zastrzeŝone (D-18a), Parking zadaszony (D-18b), Strefa parkowania (D-44). Wyjazd ze strefy ograniczonego postoju jest oznakowany znakiem Koniec strefy ograniczonego postoju (B-40). Drugim znakiem strefowym jest Strefa ograniczonej prędkości (D-43). Znak ten wyznacza obszar, na którym obowiązuje ograniczenie prędkości do wartości podanej na znaku. Wyjazd z tego obszaru jest oznaczony znakiem odwoławczym Koniec strefy ograniczonej prędkości (B-44). 29

30 Ryc. 65. i 66. Znak Strefa ograniczonej prędkości (B-43) i znak Koniec strefy ograniczonej prędkości (B-44) Znaki odwoławcze Niektóre znaki zakazu mają własne indywidualne znaki odwoławcze. Są one uniewaŝnieniem znaku. Ustawiane są w sytuacji, kiedy zarządca drogi pragnie odwołać dany znak jeszcze przed najbliŝszym skrzyŝowaniem. Tabela 1. Zasady odwoływania znaków zakazu znakami odwoławczymi Znak zakazu Indywidualny znak odwoławczy Koniec zakazów Źródło: opracowanie własne. Znak Koniec zakazów (B-42) uchyla obowiązywanie dowolnej liczby tych znaków zakazu, które mają swój indywidualny znak odwoławczy. Zastępuje on znaki odwoławcze znaków zakazu, które obowiązują na drogach. Nie odwołuje znaków zakazu obowiązujących w strefie (na pewnym obszarze). Na przykład dla odwołania ustawionego wcześniej znaku zakazu wyprzedzania i znaku ograniczenia prędkości wystarczy ustawić w jednym miejscu znak Koniec zakazów. Nie ma potrzeby umieszczania w tym miejscu dwóch indywidualnych znaków odwoławczych. 30

31 Ryc. 67. Odwołanie kilku znaków zakazu jednym znakiem Koniec zakazów (B-42) Tabela 2. Zasady odwoływania strefowych znaków zakazu znakami odwoławczymi Znak zakazu dla strefy Indywidualny znak odwoławczy Źródło: opracowanie własne. Znaki zakazu dla danej strefy odwoływane są jedynie przez znaki odwoławcze umiejscowione w tej strefie. Ryc. 68. Zasady odwołania strefowych znaków zakazu 31

32 3. Znaki nakazu Znaki nakazu są drugą grupą wyraŝającą bezwzględne zarządzenia co do postępowania kierującego. Większość z nich dotyczy nakazanego kierunku ruchu: 1) Nakaz jazdy w prawo przed znakiem (C-1), 2) Nakaz jazdy w prawo za znakiem (C-2), 3) Nakaz jazdy w lewo przed znakiem (C-3), 4) Nakaz jazdy w lewo za znakiem (C-4), 5) Nakaz jazdy prosto (C-5), 6) Nakaz jazdy prosto lub w prawo (C-6), 7) Nakaz jazdy prosto lub w lewo (C-7), 8) Nakaz jazdy w prawo lub w lewo (C-8), 9) Nakaz jazdy z prawej strony znaku (C-9), 10) Nakaz jazdy z lewej strony znaku (C-10), 11) Nakaz jazdy z prawej lub lewej strony znaku (C-11), 12) Ruch okręŝny (C-12). Ryc Znaki nakazu wyznaczające kierunek jazdy Jazda w innych kierunkach niŝ wskazane na znaku jest zabroniona. PowyŜsze znaki (C-1 C-12) obowiązują na najbliŝszym skrzyŝowaniu lub w miejscu, gdzie moŝna skręcić. Znak Droga dla rowerów (C-13) obliguje jadących rowerami jednośladowymi do wjechania na tę drogę i dalszego poruszania się nią. Nie wolno wjeŝdŝać na drogę dla rowerów rowerami wielośladowymi. Po minięciu znaku Koniec drogi dla rowerów (C-13a) rowerzyści korzystają z drogi na ogólnych zasadach. 32

33 Ryc. 81. i 82. Znak Droga dla rowerów (C-13) i znak Koniec drogi dla rowerów (C-13a) Podobne znaczenie, ale w odniesieniu do pieszych ma znak Droga dla pieszych (C-16) zobowiązujący pieszych do korzystania z oznaczonej w ten sposób drogi lub jej części aŝ do minięcia znaku Koniec drogi dla pieszych (C-16a). Ryc. 83. i 84. Znak Droga dla pieszych (C-16) i znak Koniec drogi dla pieszych (C-16a) Znak Droga dla rowerów moŝe być łączony na jednej tarczy ze znakiem Droga dla pieszych. JeŜeli oba symbole na tym znaku oddzielone są kreską poziomą, ruch pieszych i rowerzystów odbywa się na całej szerokości drogi. W przypadku oddzielenia symboli kreską pionową ruch pieszych i rowerzystów odbywa się po odpowiedniej stronie drogi w sposób wskazany na znaku. Ryc MoŜliwości łączenia znaku Droga dla rowerów (C-13) i znaku Droga dla pieszych (C-16) Znak Nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami niebezpiecznymi (C-17) oznacza obowiązujący, wskazany na tarczy znaku, kierunek jazdy na skrzyŝowaniu pojazdów przewoŝących materiały niebezpieczne. 33

34 Ryc. 88. Znak Nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami niebezpiecznymi (C-17) W rejonach górskich (zazwyczaj) moŝe być ustawiony znak Nakaz uŝywania łańcuchów przeciwpoślizgowych (C-18), nakazujący kierującym pojazdami silnikowymi nałoŝyć łańcuchy przeciwpoślizgowe co najmniej na dwa koła napędowe. JeŜeli kierujący nie ma takich łańcuchów (nie jest to obowiązkowe wyposaŝenie pojazdów), nie moŝe wjechać na drogę za znakiem. JeŜeli pod znakiem umieszczona jest tabliczka wskazująca na rodzaj pojazdu, oznacza to, Ŝe nakaz ten dotyczy pojazdu określonego na tabliczce. Nakaz uŝywania łańcuchów przestaje obowiązywać po minięciu znaku odwoławczego Koniec nakazu uŝywania łańcuchów przeciwpoślizgowych (C-19). Ryc Znak Nakaz uŝywania łańcuchów przeciwpoślizgowych (C-18) i znak Koniec nakazu uŝywania łańcuchów przeciwpoślizgowych (C-19) oraz tabliczka pod znakiem wskazująca, jakich pojazdów ten znak nakazu dotyczy 4. Wybrane znaki informacyjne Znaki informacyjne moŝemy podzielić na dwie grupy: 1) znaki dotyczące prowadzenia pojazdu, 2) znaki informujące o obiektach znajdujących się na drodze lub w jej pobliŝu. 34

35 Ta druga grupa nie ma większego znaczenia dla policjanta, gdyŝ stanowi jedynie źródło informacji. Wykroczenia moŝna popełnić jedynie w związku ze znakami informacyjnymi dotyczącymi prowadzenia pojazdu. Ryc. 92. i 93. Znak Droga z pierwszeństwem (D-1) i znak Koniec drogi z pierwszeństwem (D-2) Znak Droga z pierwszeństwem (D-1) oznacza początek drogi z pierwszeństwem. Jej koniec wyznacza znak Koniec drogi z pierwszeństwem (D-2). Droga z pierwszeństwem będzie biegła od momentu ustawienia znaku aŝ do jego minięcia. Mijane w międzyczasie skrzyŝowania nie odwołują tego pierwszeństwa. Na kaŝdym z tych skrzyŝowań będzie umieszczony znak Droga z pierwszeństwem jako kontynuacja. To właśnie róŝni ten znak od znaków ostrzegawczych o skrzyŝowaniu z drogą podporządkowaną. Tam pierwszeństwo występuje tylko na najbliŝszym skrzyŝowaniu. Ryc. 94. Oznakowanie drogi z pierwszeństwem Pod znakiem Droga z pierwszeństwem mogą być umieszczane tabliczki wskazujące rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem. 35

36 Ryc. 95. i 96. Tabliczki pod znakiem Droga z pierwszeństwem (D-1) wskazujące jej przebieg Początek drogi jednokierunkowej wyznacza znak Droga jednokierunkowa (D-3). Za kaŝdym skrzyŝowaniem, jeŝeli droga jednokierunkowa jest kontynuowana, musi być powtórzony. Ruch na drodze jednokierunkowej moŝe odbywać się jedynie w kierunku wskazanym przez ten znak. Zabronione jest na tej drodze zawracanie. Nie zabrania się natomiast cofania. Pod znakiem Droga jednokierunkowa moŝe być umieszczona tabliczka T-22, która wskazuje, Ŝe na jezdni jest wyznaczony specjalny pas ruchu przeznaczony do jazdy rowerów jednośladowych. Na tym pasie ruch rowerów odbywa się w kierunku przeciwnym niŝ wskazany przez znak. Ryc. 97. Znak Droga jednokierunkowa (D-3) z tabliczką T-22 Ryc. 98. Umiejscowienie znaku Droga jednokierunkowa (D-3) z tabliczką T-22 na drodze Miejsce, w którym znajduje się przejście dla pieszych, wskazuje znak Przejście dla pieszych (D-6). Musi on być uzupełniony znakiem poziomym o tej samej nazwie (P-10). JeŜeli pod znakiem pionowym przejścia dla pieszych 36

37 umieszczona jest tabliczka T-27c, oznacza, Ŝe przejście jest szczególnie uczęszczane przez dzieci. Ryc Znak pionowy Przejście dla pieszych (D-6), ten sam znak z tabliczką T-27 i znak poziomy Przejście dla pieszych (P-10) Fot. 16. Oznakowanie przejścia dla pieszych Przejazdy dla rowerzystów są traktowane podobnie jak przejścia dla pieszych. Są to miejsca na jezdni przeznaczone specjalnie do przekraczania ich przez pieszych lub rowerzystów. Znak Przejazd dla rowerzystów (D-6a) wyznacza miejsce na jezdni przeznaczone do przejeŝdŝania przez rowerzystów. Uzupełniony jest znakiem poziomym Przejazd dla rowerzystów (P-11). 37

38 Ryc i 103. Znak Przejazd dla rowerzystów (D-6a) i znak Przejazd dla rowerzystów (P-11) Znak Przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów (D-6b) jest połączeniem dwóch powyŝszych znaków. Oznacza, Ŝe na jezdni obok siebie występuje przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów. Pod tym znakiem mo- Ŝe teŝ być umieszczona tabliczka T-27, oznaczająca, Ŝe na przejściu dla pieszych moŝe występować wzmoŝony ruch dzieci. Ryc i 105. Znak Przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów (D-6b) oraz ten sam znak z tabliczką T-27 Kierujący, który zbliŝa się do przejścia lub przejazdu oznaczonego tymi znakami, jest zobowiązany zmniejszyć prędkość i uwaŝać na pieszych lub rowerzystów, aby nie narazić ich na niebezpieczeństwo zderzenia z pojazdem. W związku z tymi znakami obowiązują teŝ inne przepisy ogólne dotyczące tych przejść lub przejazdów (np. zakaz zatrzymywania się na nich i w odległości mniejszej niŝ 10 m przed nimi, a na drogach dwupasmowych o pasach ruchu przeznaczonych do jazdy w przeciwnych kierunkach równieŝ za tymi przejściami lub przejazdami). 38

39 Miejsce zatrzymania pojazdu przed przejściem dla pieszych lub przejazdem dla rowerzystów w związku z przepisami ruchu lub warunkami na drodze wyznacza znak poziomy Linia warunkowego zatrzymania złoŝona z prostokątów (P-14). Ryc Znak Linia warunkowego zatrzymania złoŝona z prostokątów (P-14) Znak Droga ekspresowa (D-7) i znak Autostrada (D-9) oznaczają początek lub kontynuację drogi przeznaczonej do ruchu określonej grupy pojazdów. Na drogę ekspresową mogą wjeŝdŝać tylko pojazdy samochodowe, a na autostradę pojazdy samochodowe, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość co najmniej 40 km/h, równieŝ wtedy, kiedy ciągną przyczepy. Na drogach tych obowiązują teŝ większe niŝ na pozostałych drogach dopuszczalne prędkości. Ich koniec oznaczony jest znakiem Koniec drogi ekspresowej (D-8) i znakiem Koniec autostrady (D-10). Ryc Znaki: Droga ekspresowa (D-7), Koniec drogi ekspresowej (D-8), Autostrada (D-9), Koniec autostrady (D-10) Do jazdy określonych pojazdów przeznaczone są takŝe pasy ruchu wyznaczone przez znaki: Początek pasa ruchu dla autobusów (D-11), Pas ruchu dla autobusów (D-12) i Początek pasa ruchu powolnego (D-13). Pas ruchu dla autobusów jest przeznaczony do poruszania się po nim tylko autobusów lub trolejbusów albo innych pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. Na znakach tych moŝe być dodatkowo 39

40 umieszczony napis TAXI, który oznacza, Ŝe po tym pasie ruchu mogą poruszać się taksówki. Pas ruchu dla autobusów jest uzupełniony znakiem poziomym malowanym na jezdni BUS (P-22). Ryc Znaki: Początek pasa ruchu autobusów (D-11), Pas ruchu dla autobusów (D-12), BUS (P-22), Początek pasa ruchu powolnego (D-13) Znak Początek pasa ruchu powolnego wyznacza pas ruchu, z którego obowiązani są korzystać kierujący prowadzący pojazd nie będący w stanie osiągnąć na wzniesieniu prędkości minimalnej wskazanej na znaku. Ryc Zasada organizacji pasa ruchu powolnego Miejsca przystanków na drodze wyznacza grupa trzech znaków: 1) Przystanek autobusowy (D-15) wyznacza miejsce zatrzymania się autobusów oraz innych pojazdów samochodowych wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. Na tym przystanku mogą zatrzymywać się równieŝ pojazdy przeznaczone do przewozu dzieci do szkół i przedszkoli, 2) Przystanek trolejbusowy (D-16), 3) Przystanek tramwajowy (D-17), które wskazują miejsca zatrzymania dla pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. 40

41 Ryc Znaki wyznaczające przystanki oraz znak Linia przystankowa (P-17) wskazująca obszar przystanku na jezdni Znaki wyznaczające przystanki mają znaczenie dla egzekwowania przepisów ogólnych dotyczących tych miejsc: ułatwienia włączenia się do ruchu i zakazu zatrzymywania się na przystankach (na całej długości zatoki przystankowej i na przystankach bez zatok w odległości mniejszej niŝ 15 m od miejsca ustawienia znaku oznaczającego przystanek). Długość przystanku na jezdni wyznacza znak poziomy Linia przystankowa (P-17). Oprócz tego, Ŝe wyznacza on na jezdni miejsce zatrzymywania się pojazdów, dla których przystanek został utworzony, to dodatkowo zabrania zatrzymywania się innych pojazdów na miejscu wyznaczonym tą linią. Miejsca przeznaczone do postoju pojazdów wyznaczają znaki: 1) Parking (D-18), 2) Parking miejsce zastrzeŝone (D-18a), 3) Parking zadaszony (D-18b). Znaki te mogą być umieszczane w innym miejscu niŝ po prawej stronie jezdni. Ponadto miejsca postoju oznaczone są znakami poziomymi Stanowisko postojowe (P-18) lub Linia wyznaczająca pas postojowy (P-19). Ryc Znaki pionowe informujące o parkingu: Parking (D-18), Parking miejsce zastrzeŝone (D-18a), Parking zadaszony (D-18b) 41

42 Ryc Znaki poziome: Stanowisko postojowe (P-18), Linia wyznaczająca pas postojowy (P-19), Koperta (P-20) Na parkingach oznaczonych znakiem Parking nie wolno urządzać postoju przyczep kempingowych (niezłączonych z pojazdem), chyba Ŝe pod znakiem umieszczona jest tabliczka T-23e wskazująca, Ŝe znak dotyczy pojazdów z przyczepą kampingową. Z kolei tabliczka T-30 wskazuje sposób ustawienia pojazdu (względem krawędzi jezdni) na postoju oraz informuje, Ŝe jest to miejsce postojowe tylko dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 2,5 t. Ustawienie pojazdu inne niŝ w sposób wskazany na tabliczce oraz zaparkowanie w tym miejscu pojazdu cięŝszego niŝ 2,5 t jest wykroczeniem. Koniec miejsca przeznaczonego na postój oznaczony jest znakiem Parking uzupełnionym tabliczką T-3a. Ryc Tabliczki pod znakiem Parking (D-18) wskazujące: parking dla pojazdów z przyczepą kempingową (T-23e), sposób ustawienia pojazdu na parkingu (T-30), koniec miejsca przeznaczonego na postój (T-3a) Miejsca przeznaczone do parkowania pojazdów osób uprawnionych wyznaczają znaki: 1) Parking miejsce zastrzeŝone (D-18a) miejsce przeznaczone dla pojazdu osoby uprawnionej. Inne osoby nie mogą w tym miejscu parkować. Nie stanowi to jednak zakazu zatrzymywania się w tym miejscu. Znak pionowy jest uzupełniony znakiem poziomym Koperta (P-20), 42

43 2) Parking (D-18) lub Parking zadaszony (D-18b) z tabliczką T-29 miejsce przeznaczone do postoju pojazdów samochodowych inwalidów oraz osób przewoŝących inwalidów, posiadających kartę parkingową. Inne osoby nie mogą w tym miejscu parkować. Nie stanowi to jednak zakazu zatrzymywania się w tym miejscu. Znak pionowy jest uzupełniony znakiem poziomym Miejsce dla pojazdu osoby niepełnosprawnej (P-24). Ryc Sposoby oznakowania miejsc parkingowych przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych Kierujący mogą popełnić wykroczenia równieŝ w związku ze znakiem informacyjnym Postój taksówek (D-19). Miejsce oznaczone tym znakiem przeznaczone jest tylko do postoju taksówek osobowych oczekujących na pasa- Ŝerów. Postój w tym miejscu innych pojazdów oraz taksówek zajętych jest wykroczeniem. Nie stanowi to jednak zakazu zatrzymywania się w tym miejscu. Koniec postoju taksówek osobowych wyznacza znak Koniec postoju taksówek (D-20). JeŜeli takiego znaku nie ustawiono, wówczas koniec postoju znajduje się 20 m za znakiem Postój taksówek. Ryc i 133. Znak wskazujący początek postoju taksówek (D-19) i znak wskazujący jego koniec (D-20) Postój dla taksówek bagaŝowych oznacza się tymi samymi znakami z dodaniem napisu BagaŜowe. Zasady postoju w tym miejscu takie same jak w przypadku postoju taksówek osobowych. 43

44 Ryc i 135. Znak wskazujący początek postoju taksówek bagaŝowych i znak wskazujący jego koniec Znaki związane z postojami taksówek mogą być umieszczane w innym miejscu niŝ po prawej stronie jezdni. Sprawiający wraŝenie zwyczajnego znak informacyjny Tunel (D-37) jest bardzo istotny z policyjnego punktu widzenia. Oznacza wjazd, czyli początek tunelu. Po minięciu go kierujący jest zobowiązany stosować się do wielu przepisów dotyczących tego miejsca (np. zakazu zatrzymywania się, zakazu cofania, zakazu zawracania, nakazu włączenia w pojeździe świateł mijania). O końcu tunelu informuje znak Koniec tunelu (D-38). Ryc i 137. Znak oznaczający początek tunelu (D-37) i znak oznaczający jego koniec (D-38) Dwa znaki wyznaczają obszary, na których obowiązują określone przepisy ruchu drogowego. Pierwszy z nich to Strefa zamieszkania (D-40), oznaczający wjazd na ten obszar. Obowiązują na nim szczególne przepisy ruchu drogowego: 1) pieszy ma pierwszeństwo przed pojazdami, 2) prędkość jest ograniczona do 20 km/h, 3) parkowanie jest dozwolone jedynie w miejscach oznaczonych znakiem Parking. Wyjazd z tego obszaru, a jednocześnie koniec obowiązywania tych szczególnych przepisów wyznacza znak Koniec strefy zamieszkania (D-41). 44

45 Ryc i 139. Znak Strefa zamieszkania (D-40) i znak Koniec strefy zamieszkania (D-41) Znak Obszar zabudowany (D-42) oznacza początek obszaru zabudowanego. Wraz z minięciem tego znaku kierującego obowiązuje znacznie więcej nakazów i zakazów ogólnych niŝ na drogach poza tym obszarem (np. ograniczenie prędkości, zakaz uŝywania sygnału dźwiękowego, obowiązek ułatwienia włączenia się do ruchu autobusom wyjeŝdŝającym z przystanków). Znak Koniec obszaru zabudowanego (D-43) oznacza wyjazd z obszaru zabudowanego. Ryc i 141. Znak Obszar zabudowany (D-42) i znak Koniec obszaru zabudowanego (D-43) Znak Droga wewnętrzna (D-46) wskazuje na początek drogi niepublicznej, ale udostępnionej do ruchu publicznego. Na tarczy znaku umieszcza się napis wskazujący zarządcę tej drogi. Wyjazd z drogi wewnętrznej oznaczony jest znakiem Koniec drogi wewnętrznej (D-47). Ryc i 143. Znak Droga wewnętrzna (D-46) i znak Koniec drogi wewnętrznej (D-47) Pozostałe znaki informacyjne słuŝą jedynie do informowania kierującego. NiemoŜliwe jest w związku z ich ustawieniem na drodze popełnić Ŝadnego wykroczenia. 45

46 5. Wybrane sygnały świetlne Sygnalizatory świetlne są stałymi urządzeniami słuŝącymi do automatycznego kierowania ruchem. W niektórych przypadkach (np. remonty dróg) mogą to być urządzenia przenośne, słuŝące do tymczasowego wykorzystania na drodze. Stała sygnalizacja świetlna jest wykorzystywana na skrzyŝowaniach, przejściach dla pieszych oraz przejazdach kolejowych. Sygnalizatory na skrzyŝowaniach i przejściach dla pieszych sterują ruchem za pomocą czterech sygnałów świetlnych: 1) sygnału zielonego, 2) sygnału Ŝółtego, 3) sygnału czerwonego, 4) sygnału czerwonego z Ŝółtym (jednocześnie). Ryc Sygnały sygnalizatora S-1 do kierowania ruchem Sygnał zielony oznacza zezwolenie na wjazd za sygnalizator. NaleŜy zwrócić uwagę na to, Ŝe jest to zezwolenie na wjazd za miejsce ustawienia sygnalizatora. Nie rozstrzyga o pierwszeństwie przejazdu na skrzyŝowaniu pomiędzy pojazdami, które wjechały na nie na zielonym sygnale, gdy ich kierunki jazdy są kolizyjne. Ponadto zielony sygnał sygnalizacji świetlnej nie moŝe być uwaŝany za bezwzględne zezwolenie na wjazd bez brania pod uwagę sytuacji panującej na drodze. Wjazd na skrzyŝowanie, pomimo święcącego się zielonego sygnału, jest zabroniony, jeŝeli ze względu na warunki ruchu na skrzyŝowaniu lub za nim opuszczenie skrzyŝowania nie byłoby moŝliwe przed zakończeniem nadawania sygnału zielonego. Nie moŝna teŝ wjechać na skrzyŝowanie lub przejście dla pieszych albo przejazd dla rowerzystów, pomimo święcącego się zielonego sygnału, jeŝeli ruch pojazdów uniemoŝliwiłby lub utrudniłby pieszym lub rowerzystom opuszczenie jezdni. Sygnał Ŝółty zabrania wjazdu za sygnalizator, ale jednocześnie wyjątkowo, jeŝeli pojazd w chwili zapalenia się tego światła znajduje się zbyt blisko sygnalizatora, aby go zatrzymać bez konieczności gwałtownego hamowania 46

47 zezwala na wjazd za sygnalizator. Wymaga to od kierującego podjęcia bardzo szybkiej decyzji, uwzględniającej aktualną sytuację. Sygnał Ŝółty nie jest przedłuŝeniem sygnału zielonego (nie zezwala na wjazd), nie jest teŝ sygnałem bezwzględnie zabraniającym wjazdu za sygnalizator. Jest ostrzeŝeniem o zmianie sygnału i jednocześnie oznacza konieczność podjęcia decyzji, o której była mowa wyŝej, rozsądkowi kierującego. Sygnał czerwony absolutnie zabrania wjazdu za sygnalizator. Sygnał złoŝony ze świecących się jednocześnie świateł czerwonego i Ŝółtego takŝe zabrania wjazdu za sygnalizator, a zarazem informuje, Ŝe za chwilę nastąpi zmiana sygnału na zielony, zezwalający na wjazd. Kierujący tramwajem, który wjedzie na skrzyŝowanie kierowane sygnałami świetlnymi, moŝe je opuścić pod warunkiem ustąpienia pierwszeństwa pojazdom jadącym na wprost. Ryc Tramwaj opuszczający skrzyŝowanie o ruchu kierowanym musi ustąpić pierwszeństwa pojazdom jadącym na wprost Inaczej jest na skrzyŝowaniu o ruchu okręŝnym. Kierujący tramwajem, który wjechał na skrzyŝowanie, gdzie ruch jest okręŝny i dodatkowo kierowany sygnałami świetlnymi, moŝe je opuścić przed pojazdami znajdującymi się w ruchu okręŝnym ma pierwszeństwo. 47

48 Ryc Tramwaj opuszczający skrzyŝowanie o ruchu okręŝnym kierowane sygnałami świetlnymi ma pierwszeństwo przed innymi pojazdami Sygnalizator na przejeździe kolejowym steruje ruchem za pomocą tylko jednego sygnału (pojedynczego lub podwójnego światła). Jest to sygnał czerwony świecący pulsacyjnie (w sygnale o podwójnym świetle naprzemiennie). Ma takie samo znaczenie jak sygnał czerwony na sygnalizatorze umieszczonym na skrzyŝowaniu lub przejściu dla pieszych. Fot. 17. i 18. Sygnalizator świetlny na przejeździe kolejowym Z czterema podstawowymi sygnałami świetlnymi współpracuje umieszczany na niektórych sygnalizatorach sygnał w kształcie zielonej strzałki. Sygnał zielonej strzałki nadawany jest wraz z sygnałem czerwonym. Oznacza warunkowe zezwolenie na skręt w kierunku wskazanym przez strzałkę w najbliŝszą jezdnię na skrzyŝowaniu. Decyzję pozostawia się kierującemu, który jest zobowiązany uwzględnić aktualną sytuację oraz spełnić dwa warunki: 1) zatrzymać się przed sygnalizatorem (tak samo jak w przypadku znaku STOP ), 2) nie powodować utrudnienia innym uczestnikom ruchu, co naleŝy tłumaczyć przede wszystkim jako ustąpienie pierwszeństwa pieszym i kierującym, dla których ruch jest otwarty. 48

49 Bardzo częstym błędem (wykroczeniem!) popełnianym przez kierujących jest ignorowanie nakazu zatrzymania się przed sygnalizatorem. Jest to dość powaŝne wykroczenie, gdyŝ moŝe zagraŝać przede wszystkim pieszym wchodzącym na przejście dla pieszych. Ryc i 151. Sygnalizator świetlny z sygnałem dopuszczającym skręcanie w kierunku wskazanym strzałką Sygnał w kształcie zielonej strzałki w lewo zezwala równieŝ na zawracanie ze skrajnego lewego pasa, pod warunkiem Ŝe w tym miejscu nie obowiązuje znak Zakaz zawracania. Sygnalizator kierunkowy nadaje sygnały świetlne tylko dla kierujących jadących w kierunkach wskazanych przez strzałki na wyświetlanym sygnale. Kierujący pojazdem stosuje się tylko do tego sygnalizatora, który podaje sygnał dla jego kierunku ruchu. Otwarcie ruchu oznacza, Ŝe pojazd nie wpadnie w kolizję z pojazdami i pieszymi ruchu poprzecznego. Ryc Sygnały sygnalizatora kierunkowego Uwaga! Sygnalizator kierunkowy zezwalający na skręt w lewo nie zezwala na zawracanie. 49

50 Sygnały nadawane przez sygnalizatory kierujące ruchem pojazdów (z wyjątkiem sygnalizatora dla rowerzystów) dotyczą takŝe: 1) kolumn pieszych, 2) jeźdźców, 3) poganiaczy. Ryc Schemat przedstawiający bezkolizyjność przejazdu na skrzyŝowaniu kierowanym sygnałami sygnalizatorów kierunkowych Zatrzymanie pojazdu wynikające z sygnału nadawanego przez sygnalizator świetlny musi nastąpić przed linią warunkowego zatrzymania złoŝoną z prostokątów, a w jej braku przed sygnalizatorem. JeŜeli sygnalizator jest umieszczony nad jezdnią, to zatrzymanie pojazdu wynikające z nadawanego sygnału powinno nastąpić przed linią zatrzymania, a w jej braku przed jezdnią, nad którą sygnalizator został umieszczony. Na przejazdach kolejowych, na których ruch został wstrzymany czerwonym sygnałem świetlnym (pulsacyjnym), zatrzymanie powinno nastąpić: 1) na przejazdach z zaporami lub półzaporami przed tymi zaporami lub półzaporami, 2) na przejazdach bez zapór na linii bezwarunkowego zatrzymania, a w jej braku przed krzyŝem św. Andrzeja. Sygnalizator kierujący ruchem pieszych ma dwa sygnały świetlne, które świecą na trzy sposoby: 1) sygnał zielony zezwala pieszym na wejście na przejście dla pieszych ruch pojazdów został wstrzymany, 2) sygnał zielony pulsacyjny obliguje pieszego znajdującego się na przejściu dla pieszych do jak najszybszego opuszczenia tego przejścia, gdyŝ za chwilę zapali się sygnał czerwony. Pieszy znajdujący się przed przejściem dla pieszych nie moŝe na nie wejść, 3) sygnał czerwony zabrania wejścia na przejście. 50

51 Ryc i 158. Sygnały sygnalizatora świetlnego dla pieszych i dla rowerzystów Sygnały dla kierujących rowerami są analogiczne. Osobnym sygnałem jest Ŝółty sygnał w kształcie strzałki skierowanej w dół. Nadawany stale lub pulsacyjnie nakazuje opuszczenie pasa ruchu (w kierunku wskazanym przez strzałkę), nad którym został umieszczony. Ryc Sygnalizator z sygnałem nakazującym opuszczenie pasa ruchu Migający lub stały sygnał Ŝółty umieszczony na przeszkodzie albo migający sygnał Ŝółty nadawany przez sygnalizator ostrzegają o występującym niebezpieczeństwie lub utrudnieniu ruchu. Te sygnały Ŝółte nakazują jedynie zachowanie szczególnej ostroŝności Wybrane znaki ostrzegawcze Znaki ostrzegawcze, jak sama nazwa sugeruje, ostrzegają o niebezpieczeństwie występującym na drodze. Zobowiązują uczestników ruchu do zachowania szczególnej ostroŝności. PoniewaŜ uczestnik ruchu musi się przygotować odpowiednio wcześniej na niebezpieczną sytuację na drodze, znaki ostrzegawcze ustawione są w pewnej odległości od takiego niebezpiecznego miejsca. Odległość zaleŝy od dopusz- 9 Przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym zobowiązują wszystkie osoby uczestniczące w ruchu drogowym do zachowania ostroŝności, którą moŝna nazwać zwykłą ostroŝnością. W sytuacjach szczególnych, ale ściśle określonych przez tę ustawę, uczestnicy ruchu są zobligowani do zachowania podwyŝszonej, szczególnej ostroŝności. Polega to na jeszcze większym napięciu uwagi i dostosowaniu się do zmieniających się sytuacji i warunków drogowych, tak aby móc odpowiednio zareagować we właściwym momencie. 51

52 czalnej prędkości na danej drodze, przy czym wyjątkowym znakiem jest Ustąp pierwszeństwa (patrz tabela 3.). Tabela 3. Odległość ustawienia znaków ostrzegawczych od miejsca niebezpiecznego Dopuszczalna prędkość Odległość ustawienia znaków ostrzegawczych do 60 km/h do 100 m do 25 m powyŝej 60 km/h od 150 do 300 m do 50 m Źródło: opracowanie własne. Odległość ustawienia znaku Ustąp pierwszeństwa Dokładną odległość miejsca niebezpiecznego od znaku ostrzegawczego, jeŝeli jest ona inna niŝ podana w powyŝszej tabeli, wskazuje umieszczona pod tym znakiem tabliczka T-1. Znaki ostrzegawcze ostrzegają o niebezpieczeństwie występującym na odcinku 500 m. JeŜeli długość występowania niebezpieczeństwa jest większa niŝ ta wielkość, pod znakiem umieszcza się tabliczkę T-2 wskazującą długość odcinka drogi, na którym występuje niebezpieczeństwo lub się ono powtarza. O miejscu, w którym kończy się niebezpieczeństwo na drodze, informuje umieszczona pod tym samym znakiem ostrzegawczym, który wskazywał na niebezpieczeństwo, tabliczka T-3. Ryc Tabliczki do znaków ostrzegawczych wskazujące: odległość znaku ostrzegawczego od miejsca niebezpiecznego (T-1), odcinek drogi, na którym występuje niebezpieczeństwo (T-2), koniec niebezpieczeństwa wskazanego na znaku (T-3) Znaki ostrzegawcze mogą występować w postaci znaków świetlnych (białe symbole na czarnym tle). Wśród znaków ostrzegawczych na szczególną uwagę zasługuje Ustąp pierwszeństwa (A-7). Po jego ustawieniu zmienia się ogólna zasada pierwszeństwa przejazdu na skrzyŝowaniu (dla nadjeŝdŝającego z prawej strony lub w przypadku pojazdów nadjeŝdŝających z przeciwka dla jadącego na wprost lub skręcającego w prawo). Znak ten obliguje kierującego do ustąpienia pierwszeństwa wszystkim, którzy jadą drogą oznaczoną znakiem Droga z pierwszeństwem (D-1) lub znakami ostrzegawczymi o skrzyŝowaniu z drogą podporządkowaną (od A-6a do A-6e). 52

53 Ryc Znaki drogowe wskazujące pierwszeństwo przejazdu: Ustąp pierwszeństwa (A-7), Droga z pierwszeństwem (D-1), SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po obu stronach (A-6a), SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po prawej stronie (A-6b), SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po lewej stronie (A-6c), Wlot drogi jednokierunkowej z prawej strony (A-6d), Wlot drogi jednokierunkowej z lewej strony (A-6e) Pod znakiem Ustąp pierwszeństwa mogą być umieszczane tabliczki wskazujące rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem i jej układ względem dróg podporządkowanych. Ryc i 171. Tabliczki pod znakiem Ustąp pierwszeństwa wskazujące układ dróg podporządkowanych względem drogi z pierwszeństwem Miejsce zatrzymania się w związku ze znakiem Ustąp pierwszeństwa wskazuje znak poziomy Linia warunkowego zatrzymania złoŝona z trójkątów (P-13). 53

54 Ryc Znak Linia warunkowego zatrzymania złoŝona z trójkątów (P-13) Na niebezpiecznych zakrętach oznaczonych znakami ostrzegawczymi ustawa Prawo o ruchu drogowym zabrania wyprzedzania 10. Ryc Znaki ostrzegające o niebezpiecznych zakrętach: Niebezpieczny zakręt w prawo (A-1), Niebezpieczny zakręt w lewo (A-2), Niebezpieczne zakręty pierwszy w prawo (A-3), Niebezpieczne zakręty pierwszy w lewo (A-4) JeŜeli niebezpiecznych zakrętów jest więcej niŝ dwa, ich liczbę wskazuje tabliczka T-4 umieszczona pod znakiem ostrzegającym o niebezpiecznych zakrętach. Z kolei tabliczka T-5 umieszczona pod nim wskazuje początek drogi krętej, na której w nocy, przy normalnej przejrzystości powietrza, kierujący pojazdem moŝe uŝywać świateł przeciwmgłowych przednich. 10 Z wyjątkiem drogi jednokierunkowej oraz drogi dwukierunkowej na odcinku, na którym wymalowane są znaki poziome wyznaczające pasy ruchu, pod warunkiem Ŝe kierujący nie przejeŝdŝa przez linię ciągłą w miejscu zabronionym. 54

55 Ryc Tabliczki pod znakami ostrzegającymi o niebezpiecznych zakrętach wskazujące liczbę zakrętów lub drogę krętą Spośród znaków ostrzegawczych, patrząc na nie z policyjnego punktu widzenia, warto wskazać jeszcze znak Odcinek drogi o ruchu dwukierunkowym (A-20). Umieszczany jest on przy końcu drogi jednokierunkowej lub, najczęściej w trakcie remontów dróg na drogach dwujezdniowych, na odcinku, na którym ruch jest skierowany na jezdnię normalnie jednokierunkową (druga jezdnia jest remontowana). Ostrzega o konieczności zajmowania tylko prawej połowy jezdni. Ryc Znak Odcinek drogi o ruchu dwukierunkowym (A-20) 7. Wybrane znaki poziome Znaki poziome są specyficzne, gdyŝ malowane są farbą na jezdni. Są jednak pełnoprawnymi znakami drogowymi, do których muszą stosować się wszyscy uczestnicy ruchu. Znaki poziome malowane są białą farbą. Wyjątkowo, w związku z prowadzonymi na drodze pracami, malowane są tymczasowe Ŝółte znaki poziome. W sytuacji, gdy występują na jezdni znaki białe i Ŝółte, kierujący pojazdem jest zobowiązany stosować się do Ŝółtych. 55

56 Ryc śółte znaki poziome wskazujące tymczasową organizację ruchu Linie ciągłe i przerywane, wyznaczające pasy ruchu, określają wyraźnie i dokładnie szerokość pasów ruchu. Kierującemu pojazdem zabrania się zajmowania więcej niŝ jednego pasa ruchu. Przy zmianie pasa ruchu jest zobowiązany, z zachowaniem szczególnej ostroŝności, odpowiednio wcześniej zasygnalizować wykonywany manewr oraz ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeŝdŝającemu na ten pas z prawej strony. Na zmianę pasa ruchu zezwalają znaki: Linia pojedyncza przerywana (P-1), Linia jednostronnie przekraczalna (P-3) tylko od strony linii przerywanej w celu wykonania manewru wyprzedzania, Linia podwójna przerywana (P-5). Ryc Znaki poziome: Linia pojedyncza przerywana (P-1), Linia jednostronnie przekraczalna (P-3), Linia podwójna przerywana (P-5) Znak Linia pojedyncza ciągła (P-2), oddzielająca pasy ruchu na drodze jednokierunkowej, oraz Linia podwójna ciągła (P-4), oddzielająca pasy ruchu o kierunkach przeciwnych, zabraniają przekraczania tych linii oraz wjeŝdŝania na nie. 56

57 Ryc i 187. Znaki poziome: Linia pojedyncza ciągła (P-2), Linia podwójna ciągła (P-4) Dwie linie wyznaczają granicę pomiędzy jezdnią i poboczem: Linia krawędziowa przerywana (P-7a) i Linia krawędziowa ciągła (P-7b). Znak Linia krawędziowa przerywana, oprócz wskazania na drodze pobocza, wyznacza równieŝ miejsce, w którym zabronione jest zatrzymywanie lub postój na jezdni. Natomiast Linia krawędziowa ciągła, przy której zabronione jest zatrzymywanie lub postój na jezdni, zabrania takŝe wjazdu na pobocze kierującemu pojazdem samochodowym. Ryc i 189. Znaki poziome: Linia krawędziowa przerywana (P-7a), Linia krawędziowa ciągła (P-7b) Znaki strzałek kierunkowych: Strzałka kierunkowa na wprost (P-8a), Strzałka kierunkowa do skręcania (P-8b), Strzałka kierunkowa do zawracania (P-8c) nakazują jazdę z danego pasa ruchu tylko w kierunku wskazanym przez odpowiednią strzałkę. Symbole tych strzałek mogą być łączone. Strzałka kierunkowa w lewo, umieszczona na skrajnym lewym pasie ruchu, zezwala równieŝ na za- 57