POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE W POWIECIE KONECKIM na lata

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr XXIII/12/2009 Rady Powiatu w Końskich z dnia 25 lutego 2009 r. POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE W POWIECIE KONECKIM na lata Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, a co za tym idzie działania podejmowane przez jednostki powiatowego szczebla samorządowego realizowane są w oparciu o następujące akty prawne: - ustawę z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.); - ustawę z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002r. Nr 147, poz. 1231, z późn. zm.); - ustawę z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe ( Dz. U. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.); - ustawę z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.); - ustawę z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji (Dz. U. z 2002r. Nr 7, poz. 58, z późn. zm.); - ustawę z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.); - ustawę z dnia 6 czerwca 1997r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.); - ustawę z dnia 6 czerwca 1997r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.); - ustawę z dnia 5 czerwca 1998r. o administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2001r. Nr 80, poz. 872, z późn. zm.); - ustawę z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1590, z późn. zm.); - ustawę z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1592, z późn. zm.); - ustawę z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego ( Dz. U. z 2005r. Nr 31, poz. 266 z późn. zm.); 1

2 - ustawę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.); - ustawę z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.); - ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii ( Dz. U. Nr 179, poz z późn. zm.); - ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493); - Powiatową Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata I. Cel główny Programu : Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem przemocy wobec dzieci. II. Cele szczegółowe Programu: 1. Zapobieganie występowania przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń Ŝycia społecznego związanych z występowaniem przemocy. 2. Zmniejszenie negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie. 3. Zapobieganie stosowania przemocy w rodzinie. 4. Poprawa skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy oraz monitorowanie występowania przemocy w rodzinie, jej rozmiarów i skutków społecznych oraz efektywności podejmowanych działań. III. ZałoŜenia Programu: Szerokie ujęcie zapobiegania przemocy w rodzinie wyznacza cztery podstawowe nurty działań kierowanych do róŝnych grup odbiorców: działania uprzedzające: diagnozujące, informacyjne, edukacyjne, kierowane do ogółu społeczeństwa, a takŝe do osób pracujących z ofiarami i sprawcami przemocy w rodzinie; 2

3 działania interwencyjne: opiekuńcze i terapeutyczne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie oraz pouczające i izolujące, kierowane do sprawców przemocy w rodzinie; działania wspierające: psychologiczne, pedagogiczne, terapeutyczne i inne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie; działania korekcyjno edukacyjne kierowane do sprawców przemocy w rodzinie. Przemoc w rodzinie jest problemem trudnym do zdiagnozowania. Rozmiary i szkodliwość zjawisk związanych z przemocą w rodzinie wskazują, Ŝe jest to jeden ze szczególnie waŝnych problemów społecznych w Polsce. Wymaga on podjęcia szerokiego, dobrze zorganizowanego i zaplanowanego na wiele lat programu przeciwdziałania. Nakreślone do realizacji zadania to: 1) w zakresie zapobiegania występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń Ŝycia społecznego związanego z występowaniem przemocy: edukacja dzieci i młodzieŝy w zakresie psychologii konfliktów, sposobów radzenia sobie ze stresem i agresją swoją oraz rówieśników, zajęcia pozaszkolne; edukacja przedmałŝeńska i rodzinna (dla rodziców i dzieci oraz innych członków rodziny); promowanie programu korekcyjno-edukacyjnego dla sprawców przemocy, oraz moŝliwości otrzymania pomocy przez ofiary. 2) w zakresie zmniejszania negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie : udzielanie pomoc i wsparcia osobom dotkniętym przemocą i pozostającym w rodzinie, w dotychczasowym miejscu zamieszkania lub pobytu; ochrona przed dalszym krzywdzeniem przez sprawcę; udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą i zmuszonym do opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania, pobytu lub rodziny. w zakresie zapobiegania stosowania przemocy w rodzinie: działania korekcyjno - edukacyjne. 3) w zakresie poprawy skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy oraz monitorowania 3

4 występowania przemocy w rodzinie, jej rozmiarów i skutków społecznych oraz efektywności podejmowanych działań: oddziaływania na osoby zajmujące się zawodowo lub społecznie, pośrednio lub bezpośrednio, przemocą w rodzinie, w tym organizacje pozarządowe; oddziaływanie na społeczności lokalne w celu włączenia jej w system monitorowania zjawisk związanych z monitorowaniem przemocy; zbieranie i analiza informacji dotyczących zjawisk sprzyjających występowaniu przemocy oraz rejestracja faktów przemocy. Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie nakreśla jedynie ramy i kierunki działań, które podejmowane będą w obrębie kompetencji jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych. Realizatorami Programu będą jednostki samorządu terytorialnego, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Ośrodki Pomocy Społecznej, Wydział Polityki Społecznej, Oświaty i Zdrowia Starostwa Powiatowego, SłuŜba Zdrowia, Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, Powiatowa Komenda Policji, Sąd Rejonowy, Prokuratura Rejonowa, organizacje pozarządowe i Kościoły. Realizacja Programu powinna przyczynić się do poprawy stanu bezpieczeństwa Ŝycia codziennego. Zadania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie to: - działania interwencyjne: opiekuńcze i terapeutyczne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie oraz pouczające i izolujące, kierowane do sprawców przemocy w rodzinie; - działania wspierające: psychologiczne, pedagogiczne, terapeutyczne i inne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie; - działania korekcyjno edukacyjne kierowane do sprawców przemocy w rodzinie. W ramach działań wspierających ofiary przemocy w rodzinie będzie realizowany program edukacyjno motywacyjny dla osób doznających przemocy w rodzinie. Program ten realizowany będzie początkowo w trakcie kontaktu indywidualnego z ofiarami przemocy, a w późniejszym terminie planowana jest grupowa praca z osobami doznającymi przemocy. 4

5 Celem zajęć w kontakcie indywidualnym i grupowym jest : - zwiększenie świadomości praw osobistych; - zdobycie umiejętności w celu zatrzymania przemocy i wyjścia z sytuacji przemocy; - podniesienie poczucia własnej wartości uczestniczek/ków programu; - nauczenie rozpoznawania własnych potrzeb uczestniczek/ków; - otwarcie nadziei. Tematyka zajęć w pracy indywidualnej i grupowej z osobami doznającymi przemocy w rodzinie: 1. Mity i stereotypy utrzymujące w sytuacji przemocy. Cel: nauczenie się rozpoznawania sztywnych i szkodliwych schematów myślenia dotyczących rodziny, roli kobiety i męŝczyzny w domu. Nauka przeformułowania treści mitów w sposób umoŝliwiający wyjście z sytuacji przemocy. 2. Czym są uczucia. Kołowa zaleŝność między myślami, uczuciami i zachowaniem człowieka. Cel: zdobycie umiejętności rozpoznawania i nazywania uczuć, uświadomienie osobom doznającym przemocy w jaki sposób myśli, uczucia mogą wpływać na zachowanie człowieka. 3. Definicja i rodzaje przemocy. Cel: nauka rozpoznawania zachowań przemocowych (co jest przemocą, a co nie jest). 4. Cykl przemocy omówienie zachowań w fazach cyklu. Cel: uświadomienie osobom doznającym przemocy cykliczności zjawiska i wynikających z niej skutków. 5. Przemoc emocjonalna. Cel: uświadomienie skutków zachowań w poszczególnych kategoriach przemocy emocjonalnej. 6. Procedura prawna w sprawach karnych dotyczących art. 207 k.k. Cel: edukacja w zakresie praw osoby pokrzywdzonej, praw oskarŝyciela posiłkowego, praw oskarŝonego. 7. Dowody materialne i osobowe w sprawach o znęcanie. Cel: przekazanie informacji nt. Co moŝe być dowodem dla sądu? 5

6 8. Lista umiejętności pomagających w zatrzymaniu przemocy i uwolnieniu się z niej. Cel: uświadomienie sobie przez osoby doznające przemocy, jakie umiejętności mogą im pomóc zatrzymać przemoc ( wzywanie pomocy, plan bezpieczeństwa). 9. Prawa człowieka w oparciu o Deklarację Praw Człowieka, Konstytucję i Kodeksy prawne. Cel: zaznajomienie z podstawowymi prawami człowieka, odbudowywanie własnego terytorium. 10. Potrzeby i ich hierarchia wg Maslowa. Cel: nauczenie się nazywania i rozpoznawania własnych potrzeb, ustalenie własnej hierarchii potrzeb. 11. Sposoby radzenia sobie ze stresem. Cel: zapoznanie z konstruktywnymi sposobami radzenia sobie ze stresem. 12. Dzieci w sytuacji przemocy uczucia ofiary, uczucia świadka. Cel: uświadomienie dorosłym osobom doznającym przemocy, iŝ dzieci jako świadkowie przemocy doznają tych samych uczuć co ofiara. 13. Prawa dziecka wg Międzynarodowej Konwencji Praw Dziecka i filozofii Janusza Korczaka. Cel: zaznajomienie z podstawowymi prawami dziecka, uświadomienie odpowiedzialności matki za bezpieczeństwo dziecka. 14. Potrzeby dziecka tworzenie listy. Cel: nauka określania i zaspakajania potrzeb dzieci. 15. Lista typowych zachowań wyzwalających i utrzymujących w sytuacji przemocy. Cel: nauka rozpoznawania własnych zachowań wyzwalających i utrzymujących w przemocy. 16. Wewnętrzne i zewnętrzne czynniki utrzymujące i wyzwalające w sytuacji przemocy. Cel: nauka rozpoznawania czynników utrzymujących i wyzwalających z przemocy Nauka korzystania z pomocy instytucjonalnej. 17. Lecznictwo odwykowe omówienie procedury; Procedura Niebieskiej Karty omówienie. Cel: przekazanie wiedzy celem zwiększenia świadomości prawnej. 18. Dlaczego warto podjąć decyzję o szukaniu pomocy? pisanie listu przez uczestniczki/ków zajęć. 6

7 Cel: uświadomienie korzyści płynących z faktu ujawnienia swojej sytuacji rodzinnej. W celu realizacji wytycznych Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie PCPR w Końskich będzie realizował program korekcyjno edukacyjny dla sprawców przemocy w rodzinie. Uczestnicy programu będą rekrutowani w porozumieniu z innymi instytucjami przeciwdziałającymi zjawisku przemocy domowej na terenie powiatu koneckiego : Policja, Prokuratura i Sąd Rejonowy, Miejsko Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej, Poradnia Terapii UzaleŜnień. Program będzie realizowany w formie indywidualnego kontaktu oraz pracy grupowej. W trakcie indywidualnego kontaktu będzie prowadzona diagnoza oraz oddziaływania edukacyjne mające na celu akceptację faktu stosowania przemocy oraz działania motywujące do zmiany i udziału w zajęciach grupowych. Podstawowe treści edukacyjne: Do szczególnie istotnych tematów wokół których będzie koncentrować się większość oddziaływań edukacyjnych to ( zgodnie z wytycznymi Krajowego Programu) : 1. Społeczno-kulturowe źródła i okoliczności towarzyszące przemocy domowej- powiązania między przemocą a stereotypami dotyczącymi płci i relacji między kobietami i męŝczyznami oraz rodzicami i dziećmi, realne i wyobraŝane róŝnice między męŝczyznami i kobietami, 2. Problemy władzy i kontroli w relacjach międzyludzkich potrzeby sprawców dotyczące władzy i kontroli, zaprzeczanie odpowiedzialności za przemoc i obwinianie ofiar, proces wiktymizacji, rozróŝnianie zachowań agresywnych i asertywnych, rozpoznawanie osobistych postaw związanych z przemocą, uczenie się odpowiedzialności za własne decyzje, 3. Planowanie i rozwijanie samokontroli mechanizmy agresywnych zachowań, zaprzeczanie aktom przemocy i zniekształcanie obrazu minionych wydarzeń, zniekształcenie myślenia i unikanie świadomego wyboru oraz decyzji, rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych, ćwiczenie przerwy na ochłonięcie jako doraźnej techniki powstrzymywania 7

8 agresywnych reakcji, przygotowywanie indywidualnego planu zapobiegania agresywnym zachowaniom, 4. Alkohol i patologia Ŝycia rodzinnego rozpoznawanie uzaleŝnienia od alkoholu i narkotyków, specyfika związku między naduŝywaniem substancji chemicznych, a stosowaniem przemocy (uświadomienie, Ŝe nie zawsze alkohol nie jest przyczyną przemocy), zaburzenia Ŝycia rodzinnego spowodowane patologicznym zachowaniem rodziców, rozpoznawanie jak ślady bycia krzywdzonym przekształcają się we wrogość wobec innych, 5. Komunikacja interpersonalna zdolność do rozpoznawania i konstruktywnego wyraŝania uczuć, intymność i umiejętność empatycznego słuchania innych i reagowania z szacunkiem, umiejętności rozwiązywania konfliktów oparte na negocjacjach i kompromisach, rozpoznawanie róŝnych form wyraŝania wrogości i braku szacunku oraz uczenie się konstruktywnych postaw wobec innych, 6. Promocja pozytywnych standardów i wartości wzmacnianie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo w związkach i w rodzinie, szczerość i solidność, akceptowanie osobistej odpowiedzialności za czyny, rozwijanie zdolności do szacunku i wsparcia oraz akceptacji dla uczuć, opinii, postępowania i przyjaciół partnerki/partnera, sprawiedliwość i równość w podziale praw i obowiązków w rodzinie, partnerstwo ekonomiczne i gotowość do materialnego wspierania dzieci niezaleŝnie od formalnego statusu małŝeństwa, 7. Przemoc seksualna rozpoznawanie poniŝających i nieakceptowanych przez partnerkę/partnera zachowań i sytuacji związanych z seksem jako waŝnej formy przemocy, 8. Dzieci, przemoc i wychowanie wpływ przemocy domowej na psychikę i zachowanie dzieci, uświadomienie, Ŝe agresywne metody wychowawcze krzywdzą dzieci i uczą je stosowania przemocy, modelowanie pozytywnych form i umiejętności rodzicielskich, formy dyscypliny bez przemocy jako alternatywa dla agresywnego karania, 9. Tolerancja i szacunek wobec osób starszych i niepełnosprawnych będących często ofiarami przemocy sprawcy przemocy powinni uczyć się pozytywnych zachowań 8

9 wobec ludzi starszych i niepełnosprawnych (członków ich rodzin) i radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi, o wiele częściej pojawiającymi się w rodzinach gdzie są osoby starsze i niepełnosprawne, w sposób inny niŝ stosowanie wobec nich przemocy. Treści edukacyjne powinny przekazywać informacje o trudnościach w kontaktach interpersonalnych osób zdrowych w sile wieku z osobami starszymi lub niepełnosprawnymi. W ramach realizacji Programu zapewnione teŝ będą konsultacje prawne dla osób doznających przemocy w rodzinie i dla sprawców przemocy. Mając na uwadze fakt, iŝ w rodzinach w których wystąpiło zjawisko przemocy, istnieją realne szanse na zmianę zachowań zarówno ofiar (wcześniejsze uczestnictwo w programie edukacyjno - motywacyjnym), jak i sprawców (po programie korekcyjno - edukacyjnym), zasadne jest prowadzenie terapii małŝeńskiej i rodzinnej. W ramach programu tego typu terapia będzie prowadzona przez odpowiednich specjalistów. Rekrutacja rodzin do terapii prowadzona będzie w porozumieniu ze specjalistami realizującymi programy motywacyjno - edukacyjne dla ofiar i korekcyjno - edukacyjne dla sprawców. IV. Przewidywane efekty realizacji Programu 1. Zmiana postaw społeczeństwa wobec przemocy w rodzinie; 2. Wzrost liczby osób profesjonalnie pomagających ofiarom i sprawcom przemocy w rodzinie; 3. Wzrost liczby placówek udzielających pomocy; 4. Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie; 5. Spadek liczby rodzin, w których interwencje Policji i innych słuŝb zajmujących się przemocą w rodzinie podejmowane są wielokrotnie. V. Sposób monitorowania i sprawozdawczości Wskaźnikami osiągnięcia zamierzonego celu będzie : liczba zrealizowanych godzin edukacyjnych, liczba dzieci objętych edukacją, liczba rodzin objętych działaniami wspierającymi i edukacyjnymi, 9

10 liczba osób dorosłych objętych poradnictwem (liczba porad), wskaźnik z badań ankietowych lub innych badań o charakterze socjologicznym pozwalającym na ocenę stopnia świadomości społecznej. liczba porad udzielonych osobom dotkniętym przemocą, liczba osób objętych poradnictwem oraz pomocą i wsparciem, liczba interwencji kryzysowych. liczba sprawców objętych działaniami, liczba ponownych incydentów stosowania przemocy wśród sprawców objętych działaniami. KaŜdy z podmiotów biorący udział w realizacji Programu, raz na rok będzie dokonywał cząstkowych analiz jakościowych i ilościowych realizacji Programu w zakresie zadań wynikających z ich działalności, co przyczyni się do opracowania rocznego raportu na temat występowania zjawiska przemocy w rodzinie oraz podejmowanych działań. 10