Kiedy trudności z przełykaniem nabierają realnych kształtów czyli jak sobie radzić z dysfagią?

Transkrypt

1 PORADNIK DLA PACJENTA Kiedy trudności z przełykaniem nabierają realnych kształtów czyli jak sobie radzić z dysfagią?

2

3 Spis treści: I WPROWADZENIE II PORADY DOTYCZĄCE BEZPIECZNEGO PRZEŁYKANIA III JAK SOBIE RADZIĆ Z TRUDNOŚCIAMI Z PRZEŁYKANIEM? IV JAKA KONSYSTENCJA POSIŁKÓW BĘDZIE DLA CIEBIE ODPOWIEDNIA? V JAKA KONSYSTENCJA PŁYNÓW BĘDZIE DLA CIEBIE NAJLEPSZA? VI CZYM JEST NUTILIS CLEAR? VII JAK UZUPEŁNIĆ TWOJĄ DIETĘ W NIEZBĘDNE SKŁADNIKI ODŻYWCZE? VIII JAK PRZYGOTOWAĆ ROZTWÓR ZAGĘSZCZAJĄCY NA BAZIE NUTILIS CLEAR? IX JAK PRZYGOTOWYWAĆ POSIŁKI DLA CHOREGO Z DYSFAGIĄ? PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI X NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA

4 I WPROWADZENIE Poradnik jest przeznaczony dla osób ze zdiagnozowaną przez lekarza pierwszego kontaktu, dietetyka lub logopedę dysfagią, czyli zaburzeniami lub trudnościami w przełykaniu. Co to jest dysfagia? To stan, w którym mięśnie odpowiedzialne za żucie i połykanie (dotyczy to warg, ust, szczęki i żuchwy, języka, podniebienia i gardła) osłabiają się z wiekiem lub w wyniku choroby. Może to dotyczyć wielu osób i wielu jednostek chorobowych, takich jak: n udar n choroba Alzheimera n stwardnienie rozsiane n mózgowe porażenie dziecięce n rany i uszkodzenia głowy n choroba Parkinsona n choroba neuronu ruchowego n zabiegi chirurgiczne w obrębie głowy lub szyi. Chorymi, którzy mają trudności w przełykaniu, zajmują się lekarze prowadzący (z pomocą pielęgniarek), dietetycy i logopedzi. Co się ze mną dzieje? Osłabienie mięśni ust i gardła może spowodować, że płyny lub pokarmy nie trafią do przewodu pokarmowego, lecz do układu oddechowego. Oznacza to, że płyn lub pokarm przedostaje się do płuc zamiast do żołądka, co wywołać może zapalenie płuc. Objawy świadczące o tym, że u Ciebie lub Twojego bliskiego występują trudności z przełykaniem: n ksztuszenie i dławienie się podczas połykania płynów lub pokarmów, n kaszel utrzymujący się podczas posiłku lub po jego spożyciu, n zmiana głosu po posiłkach na charczący lub bulgoczący, n po jedzeniu w ustach pozostają resztki posiłku, n wolniejsze jedzenie posiłku, pozostawianie jedzenia na talerzu, n utrata masy ciała, n złe samopoczucie, zwłaszcza uczucie ucisku w klatce piersiowej. 4

5 Do kogo zwrócić się po pomoc? Do lekarza prowadzącego, który: n oceni stan napięcia mięśni ust i gardła oraz zdolność do bezpiecznego połykania, n zaleci napoje i pokarmy łatwiejsze do połykania oraz ustali, jaka konsystencja posiłków będzie dla Ciebie odpowiednia, n zaleci niezbędne badania oraz sposób postępowania w przypadku zdiagnozowania u Ciebie dysfagii. Do logopedy, który: n oceni stan napięcia mięśni ust i gardła oraz zdolność do bezpiecznego połykania, n zaleci napoje i pokarmy łatwiejsze do połykania oraz ustali jaka konsystencja posiłków będzie dla Ciebie odpowiednia, n jeśli potrzeba, pokaże Ci ćwiczenia i pozycje umożliwiające łatwiejsze i bezpieczniejsze połykanie. Do dietetyka, który: n będzie monitorował Twoją masę ciała, n zaleci odpowiednie pożywienie, które zapewni Ci właściwe odżywienie organizmu, n doradzi Ci, jak wzbogacić i urozmaicić Twoją dietę, n a w przypadku, gdy nie możesz zapewnić sobie właściwej ilości składników odżywczych, dietetyk doradzi Ci odpowiednie preparaty odżywcze, dostosowane do potrzeb Twojego organizmu. 5

6 II PORADY DOTYCZĄCE BEZPIECZNEGO PRZEŁYKANIA O czym należy pamiętać podczas przełykania? 1. Siedź w pozycji wyprostowanej, z ramionami i rękami wysuniętymi w przód. Staraj się nie opierać rąk i przedramion na stole. Pozostań w takiej pozycji ok. 30 minut po posiłku. 2. Unikaj picia lub jedzenia w pozycji leżącej. 3. Nie rozmawiaj podczas jedzenia. 4. Połykaj niewielkie ilości pokarmu lub napoju na raz. 5. Unikaj pokarmów o mieszanej konsystencji, np. zupy z grzankami lub kawałkami warzyw, owoców i warzyw ze skórką, takich jak groszek, czy łykowatych jak seler naciowy. Zapoznaj się na z listą pokarmów niezalecanych w razie trudności w przełykaniu znajdziesz ją w rozdziale IV tego poradnika. 6. Unikaj kubków (szklanek, kieliszków) z prostymi brzegami. Podczas picia z nich trzeba odchylić głowę do tyłu, a to może spowodować, że płyny przedostaną się do płuc zamiast do żołądka. 7. Nie pij przez słomkę, chyba że tak zaleci dietetyk lub logopeda. Uwaga dla opiekunów: Nie podawaj płynów lub pokarmów osobie z dysfagią, jeśli nie jest w pełni przytomna. 6

7 III JAK SOBIE RADZIĆ Z TRUDNOŚCIAMI Z PRZEŁYKANIEM? Jednym ze sposobów na bezpieczne połykanie jest zagęszczanie pokarmów i płynów zgodnie z zaleceniami lekarza, logopedy lub dietetyka. Zagęszczone pożywienie łatwiej kontrolować w ustach i tym samym bezpiecznie je połknąć. Napoje Aby bezpiecznie wypić napoje przy trudnościach z przełykaniem możliwe, że będziesz potrzebować zagęścić je przed podaniem. W tym celu lekarz, dietetyk lub logopeda mogą zalecić Ci preparat zagęszczający Nutilis Clear. Zagęszczony napój przesuwa się wolniej w ustach i gardle, a to daje Ci więcej czasu na bezpieczniejsze połknięcie. Pożywienie Może zdarzyć się tak, że będziesz miał również trudności z przełykaniem pokarmu w takim wypadku będziesz potrzebować rozdrobnionego pożywienia w formie puree (pokarmu rozdrobnionego lub zmiksowanego na gładką masę), które łatwiej jest połknąć. Można je również zagęścić preparatami zagęszczającymi takimi, jak Nutilis Clear. Być może będziesz musiał zrezygnować z razowego chleba, orzechów, kruchych ciasteczek, krakersów itp. Zapoznaj się na z listą pokarmów niezalecanych w razie trudności w przełykaniu znajdziesz ją w rozdziale IV tego poradnika. Ćwiczenia W przypadku trudności z przełykaniem możesz również potrzebować wzmocnienia mięśni ust i gardła, aby lepiej gryźć, przeżuwać i połykać. Taki zestaw ćwiczeń dobierze Ci, zależnie od potrzeb, Twój logopeda. 7

8 IV JAKA KONSYSTENCJA POSIŁKÓW BĘDZIE DLA CIEBIE ODPOWIEDNIA? Poniżej opisano typy konsystencji potraw zalecane dla osób z dysfagią, u których występuje ryzyko zadławienia się lub zakrztuszenia (jedzenie lub napoje mogą się dostać do dróg oddechowych). Twój lekarz, dietetyk lub logopeda ustali, jaki typ konsystencji pożywienia jest dla Ciebie najlepszy. Opisy konsystencji pokarmów innych niż zwykła, niezmodyfikowana dieta pacjenta: Produkty rozdrobnione widelcem Produkty rozdrobnione na papkę Produkty zmiksowane o gęstej konsystencji 8

9 Nazwa: Produkty rozdrobnione widelcem Opis: Pożywienie jest miękkie, gładkie i wilgotne, trzeba je żuć. Może być rozdrobnione widelcem. Konieczny jest w tym przypadku dodatek gęstego sosu lub polewy. Jednolite konsystencje (płynne o różnej gęstości), żadnych oddzielonych płynów. Zabronione jest spożywanie: twardych, gumowatych, włóknistych, łykowatych, suchych, kruchych fragmentów, nasion, skórek, skorupek, łupinek fragmentów ścięgien, kości okrągłych lub podłużnych produktów typu kiełbaski, winogrona, słodycze twardych kęsów, np. kawałków jabłka kleistych produktów kawałków sera, pianek, ptasiego mleczka itp. produktów wiotkich sałaty, świeżych liści szpinaku, plastrów świeżego ogórka wodnistych owoców, np. arbuza, w którym sok oddziela się od miąższu. Charakterystyka Co jest niezalecane? Pokarm powinien być gęsty plastikowa łyżka powinna w nim stać w pozycji pionowej. Może być jedzony widelcem, nie przecieka między zębami widelca. Zachowuje kształt na talerzu i na łyżce. Nie może być nalewany i nie tworzy rozlewających się plam po nałożeniu. Pokarm o rzadszej konsystencji może być spożywany, jeśli pozwoli na to lekarz lub logopeda. Nie mogą się w nim znajdować okruszki, twarde fragmenty czy skórki. Sos lub polewa do posiłku musi mieć taką samą gęstą konsystencję co danie główne i nie może się od niego oddzielać. Mięso: kawałki miękkiego mięsa nie powinny być większe niż 15 mm albo dokładnie zmielone bez żadnych twardych kęsów. Najlepiej podawać z gęstym sosem lub polewą. Ryba: pokrojona na tyle, żeby można ją było rozdrobnić widelcem, podawać z gęstym sosem. Należy uważać na ości i oddzielić je przed rozdrobnieniem. Owoce: starannie rozdrobnione, należy odcedzić sok. Można podawać duszone jabłka w polewie. Przykładowe posiłki: Gulasze, potrawki: muszą być gęste, miękkie mięso lub ryby podane w drobnych kawałkach. Chleb: niezalecany, chyba że logopeda zaleci inaczej. Płatki zbożowe: podawane w postaci gęstej owsianki o gładkiej konsystencji lub całkowicie namoczone w mleku. Desery: zaleca się podawać desery o konsystencji gęstych jogurtów z kawałkami miękkich owoców, budyniów. Dopuszczalne są lekkie ciasta biszkoptowe z miękkim nadzieniem, zagęszczone za pomocą roztworu zagęszcającego. Lody i galaretki nie są zalecane, ponieważ rozpuszczają się w ustach. 9

10 Nazwa: Produkty rozdrobnione na papkę Pożywienie jest miękkie, gładkie i wilgotne, trzeba je lekko żuć. Zostało rozdrobnione widelcem lub w blenderze (mikserze). Wymaga gęstego sosu lub polewy. Jednolite konsystencje (płynne o różnej gęstości), żadnych wydzielonych płynów. Opis: Zabronione jest spożywanie: twardych, gumowatych, włóknistych, łykowatych, suchych, kruchych fragmentów, nasion, skórek, skorupek, łupinek fragmentów ścięgien, kości okrągłych lub podłużnych produktów typu kiełbaski, winogrona, słodycze twardych kęsów, np. kawałków jabłka kleistych produktów kawałków sera, pianek, ptasiego mleczka itp. produktów wiotkich sałaty, świeżych liści szpinaku, plastrów świeżego ogórka wodnistych owoców, np. arbuza. Sos na pokarmie powinien być bardzo gęsty. Tak przygotowany pokarm może być jedzony widelcem, nie przecieka między zębami widelca. Charakterystyka Zachowuje kształt na talerzu i na łyżce. Taki pokarm nie może być nalewany i nie tworzy rozlewających się plam po nałożeniu. Pokarm o rzadszej konsystencji może być spożywany, jeśli pozwoli na to lekarz lub logopeda. Co jest niezalecane? Nie mogą się w nim znajdować okruszki, twarde fragmenty czy skórki. Sos lub polewa muszą mieć taką samą gęstą konsystencję, co danie główne i nie mogą się od niego oddzielać. Mięso: dokładnie zmielone (o średnicy ok. 2 mm), żadnych twardych kęsów. Najlepiej podawać z gęstym sosem lub polewą. Jeśli mięsa nie da się zmielić, należy je zmiksować do konsystencji puree. Ryba: podawać dokładnie rozdrobnioną z gęstym sosem. Usunąć ości przed rozdrobnieniem. Owoce: starannie rozdrobnione, należy odcedzić sok. Przykładowe posiłki: Gulasze, potrawki: muszą być bardzo gęste, mięso lub ryby w nich powinny być starannie rozdrobnione. Chleb: niezalecany, chyba że logopeda zaleci inaczej. Płatki zbożowe: podawane w postaci gęstej owsianki o gładkiej konsystencji lub całkowicie namoczone w mleku. Desery: o konsystencji gęstych jogurtów bez kawałków owoców. Dopuszczalne są lekkie ciasta biszkoptowe z miękkim nadzieniem, dokładnie rozdrobnione do konsystencji budyniu. Lody i galaretki nie są zalecane, ponieważ rozpuszczają się w ustach. 10

11 Nazwa: Produkty zmiksowane o gęstej konsystencji Pożywienie zostało zmiksowane lub ma konsystencję gęstego puree, nie trzeba żuć. Ma gładką konsystencję, bez grudek, włókien, fragmentów skórki lub skorupki, kości, ścięgien itp. Czasem, aby uzyskać taką bezpieczną konsystencję, należy przetrzeć puree przez sito. Można też użyć blendera lub miksera aby uzyskać taką konsystencję. Opis: Zachowuje swoją konsystencję w ustach. Tak przygotowane pożywienie jest wilgotne. Każdy płyn czy pokarm ma konsystencję puree. Pokarm nie może się rozdzielać na część gęstą i płynną. Pokarm nie klei się do ust, nie jest gumowaty. Nie zawiera żadnych elementów dekoracyjnych. Utrzymuje kształt na talerzu i na łyżce. Może być jedzony widelcem, nie przecieka między zębami widelca. Charakterystyka Jeśli przecieknie przez widelec, tworzy wyraźne wzory na talerzu. Układa się w warstwy, może być wyciskany. Nie rozlewa się i nie tworzy szerokich plam po rozlaniu. Co jest niezalecane? Nie mogą w niej znajdować się okruszki, twarde fragmenty czy skórki. Sos czy polewa musi mieć tę samą konsystencję, co danie główne i nie może się od niego oddzielać. Przykładowe posiłki: Śniadanie: jednolita, gęsta owsianka zrobiona z płatków zbożowych. Rozmiękczone całkowicie w mleku ciastka pszenne lub płatki zbożowe. Mięsa i ryby: zmiksowane do konsystencji puree. Deser: budynie, musy bez kawałków owoców. Niewskazane galaretki i lody, chyba że logopeda lub dietetyk pozwoli na ich spożywanie. Niektóre pokarmy są szczególnie trudne do połknięcia, niektórych należy w ogóle unikać, a inne odpowiednio przygotować. Lekarz, logopeda lub dietetyk pomogą Ci w wyborze najwłaściwszych potraw. 11

12 Jakie potrawy mogą sprawiać trudności w połykaniu? STOP n Produkty włókniste lub łykowate: ananas, szparagi, fasolka szparagowa, seler naciowy itp. n Rośliny strączkowe np. fasola, soczewica, soja, groch, ze względu na skórkę, która może się przykleić do podniebienia. n Niektóre owoce winogrona, agrest, porzeczki. n Potrawy o mieszanej konsystencji: np. zmiksowane zupy z kawałkami warzyw, duszone owoce, nierozmiękczone płatki śniadaniowe, mielone mięso w rzadkim sosie. n Chrupkie pokarmy: tosty, chipsy, ciasta francuskie. n Kruche pokarmy: kruche ciasta, ciasta z kruszonką, krakersy i ciasteczka kruche. n Pokarmy twarde, które trzeba dokładnie żuć, np. orzechy, rośliny strączkowe, słodycze typu toffie. n Pokarmy zawierające otręby: kukurydza, chleb pełnoziarnisty. Uwaga dla opiekunów: Lody i galaretki mogą być spożywane przez chorego, jeśli pozwoli na to lekarz lub logopeda. 12

13 V JAKA KONSYSTENCJA PŁYNÓW BĘDZIE DLA CIEBIE NAJLEPSZA? W przypadku trudności z przełykaniem nie tylko pokarmy powinny mieć zmienioną konsystencję pamiętaj, że napoje również powinny zostać zagęszczone. Zagęszczone napoje Aby zagęścić napój dodaj do płynu odpowiedni preparat zagęszczający. Preparaty zagęszczające można dodawać i do ciepłych i do chłodnych płynów. Dzięki temu zagęszczony napój będzie Ci łatwiej i bezpieczniej połknąć. Właściwy preparat zagęszczający zaleci Ci lekarz pierwszego kontaktu. Poniżej przedstawiamy konsystencję napojów, którą powinieneś uzyskać w zależności od stopnia Twoich trudności z przełykaniem: Napój zagęszczony do konsystencji syropu: może być pity przez słomkę może być pity z kubka, jeśli jest takie zalecenie lub możliwość pozostawia cienką warstwę na spodzie łyżki Napój zagęszczony do konsystencji kremu: (gęstego sosu) nie może być pity przez słomkę nie może być pity z kubka zostawia grubą warstwę na spodzie łyżki Napój zagęszczony do konsystencji budyniu: nie może być pity ani przez słomkę, ani z kubka musi być nakładany łyżką 13

14 Jak zagęścić napój? Jeśli lekarz lub logopeda zalecił Ci stosowanie preparatu Nutilis Clear do zagęszczania napojów poniżej znajdziesz ilość proszku, którą należy dodać do 200 ml płynu (wody, mleka, herbaty, kawy, soku lub innych). Aby zagęścić 200 ml płynu (woda, kawa, herbata, sok, mleko itp.) w zależności od stopnia dysfagii należy dodać do niego: napoje o konsystencji syropu 1 x napoje o konsystencji gęstego sosu 2 x napoje o konsystencji budyniu 3 x Bardzo ważne jest, aby wszystkie płyny były zagęszczone według wskazówek Twojego lekarza lub logopedy. Pamiętaj, aby stosując Nutilis Clear używać oryginalnej miarki dołączonej do opakowania. Pozwoli Ci to dodać do napoju właściwą ilość preparatu. 14

15 VI CZYM JEST NUTILIS CLEAR? Nutilis Clear: n to preparat zagęszczający w formie proszku, przeznaczony dla pacjentów, którzy mają trudności z przełykaniem płynów i pokarmów, n ułatwia bezpieczne przełykanie pokarmów i napojów, jest odporny na działanie amylazy zawartej w ślinie. Preparat nie zmienia smaku, zapachu i koloru napojów oraz potraw, n preparat opracowano tak, aby otrzymać właściwą konsystencję płynów i pokarmów, co ułatwia pacjentom z dysfagią bezpieczniejsze połykanie. Produkt dostępny jest w 175 gramowych puszkach z miarką, n nie zawiera laktozy ani glutenu i jest odpowiedni także dla wegetarian, n przeznaczony jest dla dorosłych oraz dzieci powyżej 3 roku życia. Przed otwarciem puszki Nutilis Clear przechowywać w chłodnym, suchym miejscu. Nie przechowywać w lodówce, n po otwarciu puszki Nutilis Clear przechowywać w szczelnie zamkniętej puszce, w chłodnym, suchym miejscu (nie w lodówce) i zużyć w ciągu dwóch miesięcy od pierwszego otwarcia puszki, n łatwo miesza się z płynami i pokarmami w formie puree, może być dodawany do gorących lub zimnych napojów. Produkty zagęszczone mogą być chłodzone, mrożone lub ponownie podgrzewane, n dostępny jest bez recepty w aptekach stacjonarnych i internetowych. Nutilis Clear jest odporny na działanie amylazy zawartej w ślinie co oznacza, że w trakcie jedzenia i picia posiłek zachowuje konsystencje odpowiednią dla Nutilis Clear jest dietetycznym środkiem spożywczym specjalnego przeznaczenia medycznego. Do postępowania dietetycznego w dysfagii. Stosować pod nadzorem lekarza. 15

16 Twoich trudności z przełykaniem. Jak stosować Nutilis Clear? Poniższa tabela pokazuje zalecane liczby miarek Nutilis Clear jakie należy dodać do 200 ml płynu, aby uzyskać pożądaną konsystencję napoju lub pokarmu. Należy pamiętać, że ilość preparatu Nutilis Clear, którą należy dodać do pokarmu lub płynu może się nieznacznie zmieniać zależnie od temperatury lub gęstości przygotowanego posiłku. Pokarmy i napoje o konsystencji syropu Pokarmy i napoje o konsystencji gęstego sosu Pokarmy i napoje o konsystencji budyniu Aby zagęścić 200 ml płynu (woda, kawa, herbata, sok, mleko itp.) lub 200 ml zmiksowanego pokarmu w zależności od stopnia dysfagii należy dodać do niego 1 x 2 x 3 x Twój lekarz lub logopeda może ustalić dawkowanie preparatu według swoich zaleceń. 16

17 Kiedy trudności z przełykaniem nabierają realnych kształtów czyli jak sobie radzić z dysfagią? Jak używać Nutilis Clear? Odmierzyć odpowiednią ilość płynu, a następnie dodać do niej odpowiednią ilość miarek preparatu Nutilis Clear przy użyciu załączonej do opakowania miarki. Jak przygotować napoje z użyciem Nutilis Clear? n Wlej napój, który chcesz zagęścić do szklanki lub miski. n Dodaj odpowiednią ilość preparatu Nutilis Clear. n Mieszaj energicznie widelcem lub trzepaczką (możesz też użyć miksera lub blendera) przez sekund. n Odstaw na minutę. n Delikatnie mieszaj przez 5 sekund. n Tak zagęszczony napój możesz podać choremu. Przydatne wskazówki dot. zagęszczania płynów: n Gorące płyny i pokarmy ostudź przed dodaniem preparatu Nutilis Clear. n Jeśli zagęszczasz kawę z mlekiem lub herbatę z cukrem przed wsypaniem proszku dodaj mleko i (lub) cukier. n Do zagęszczania ciepłych napojów mikser nie jest zalecany. n Pamiętaj jeśli chcesz zagęścić napoje gazowane najpierw zamieszaj prze lany do szklanki napój, aby ulotnił się z niego gaz. Następnie dodaj preparat Nutilis Clear. n Jeśli zagęszczasz wodę użyj wody butelkowanej. n Przejrzystość wody po zagęszczeniu może się różnić zależnie od jej regio nalnej twardości. 17

18 Jak przygotować pokarmy z użyciem Nutilis Clear? n Przełóż zmiksowany pokarm do miski. n Dodaj odpowiednią ilość preparatu Nutilis Clear. n Mieszaj energicznie widelcem lub trzepaczką (możesz też użyć miksera lub blendera) przez sekund. n Odstaw na minutę. n Delikatnie mieszaj przez 5 sekund. n Tak zagęszczony pokarm przełóż na talerz i podaj choremu. Zaleca się, aby zagęszczony posiłek lub napój (jeśli nie jest on przeznaczony do mrożenia) spożyć w ciągu 2 godzin od zagęszczenia. Zagęszczone preparatem Nutilis Clear pokarmy możesz również zamrozić: 1. Dodaj odpowiednią ilość proszku Nutilis Clear do zmiksowanej potrawy, wymieszaj energicznie (aż do otrzymania pożądanej gęstości potrawy) i odstaw na 60 sekund. 2. Nałóż przetartą potrawę do foremek i usuń nadmiar przy pomocy noża. 3. Przykryj każdą foremkę osobno folią spożywczą. 4. Jeśli potrawa w foremce jest gorąca schłódź ją przed włożeniem do zamrażarki. 5. Oznacz każdą foremkę osobno, opisując: Zawartość foremki Datę przygotowania Datę przydatności do spożycia (pamiętaj, że nie powinna być ona dłuższa, niż trzy miesiące). 6. Tak przygotowane i opisane potrawy możesz teraz bezpiecznie zamrozić. Odgrzewanie zamrożonych potraw: Zamrożoną potrawę połóż na talerzu, przykryj i rozmrażaj w lodówce przez 2 3 godziny. Po wstępnym rozmrożeniu w lodówce możesz ją odgrzać w piecu lub kuchence mikrofalowej (650W przez 1 1,5 minuty). 18

19 Kiedy trudności z przełykaniem nabierają realnych kształtów czyli jak sobie radzić z dysfagią? Ogólne wskazówki do stosowania Nutilis Clear: Używaj tylko miarki z oryginalnego opakowania. Pozwoli Ci to dodawać do potraw lub napojów odpowiednią ilość preparatu. 200 ml Zawsze dodawaj Nutilis Clear do odpowiedniej ilości płynu lub pokarmu 200 ml. Zagęszczoną potrawę lub napój podawaj choremu od razu po jego przyrządzeniu. Po dodaniu odpowiedniej ilości Nutilis Clear zacznij mieszać lub miksować od razu aby uniknąć pojawienia się grudek. Staraj się mieszać lub miksować w szybkim tempie. Aby uniknąć pęcherzyków powietrza, zaprzestań mieszać lub miksować, jak tylko połączysz proszek z płynem. Dodawaj tę samą ilość proszku zarówno do ciepłych, jak i zimnych napojów. Gorące płyny lub pokarmy ostudź przed dodaniem Nutilis Clear. Do zagęszczenia ciepłych płynów lub pokarmów nie poleca się używania miksera. Pamiętaj podczas przygotowywania potraw z użyciem preparatu Nutilis Clear nie należy używać innych preparatów zagęszczających, ponieważ ich właściwości mogą się różnić od właściwości proszku Nutilis Clear. Używając wyłącznie proszku Nutilis Clear masz pewność, że za każdym razem osiągniesz zalecaną konsystencję. 19

20 VII JAK UZUPEŁNIĆ TWOJĄ DIETĘ W NIEZBĘDNE SKŁADNIKI ODŻYWCZE? Trudno jest zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na substancje odżywcze, kiedy się ma trudności przy przełykaniu. W przypadku dysfagii bardzo często jesz produkty rozdrobnione, nierzadko w mniejszych ilościach i mogą one nie zaspokajać Twoich potrzeb żywieniowych. Jeśli jesteś lub byłeś chory, niezwykle ważne jest odpowiednie odżywianie się i przyjmowanie właściwej ilość płynów i pokarmów w ciągu dnia. To pomoże Ci utrzymać właściwą wagę oraz dobre samopoczucie. Pamiętaj o płynach! Bardzo ważne jest, abyś pił wystarczająco dużo zagęszczonych napojów: minimum 8 szklanek dziennie dzięki temu zmniejszysz ryzyko odwodnienia swojego organizmu, które bywa problemem u pacjentów z dysfagią. Jeśli masz trudności z przyjmowaniem takich ilości płynów, skontaktuj się z dietetykiem lub lekarzem, który zaleci Ci właściwe postępowanie w tej sytuacji. Wskazówka: Pij zarówno ciepłe, jak i zimne napoje. Możesz wprowadzać różne warianty smakowe. Skonsultuj się ze swoim lekarzem prowadzącym lub dietetykiem pomogą Ci oni dobrać odpowiednią dietę, dopasowaną do Twoich trudności z przełykaniem. 20

21 Przydatne wskazówki, które pozwolą Ci uzupełnić Twoją dietę w niezbędne składniki odżywcze: n Jedz często, lecz mniejsze porcje, a między posiłkami spożywaj lekkie przekąski. n Dodaj do swoich posiłków więcej produktów wysokokalorycznych, żeby zwiększyć ich wartość odżywczą np. majonez czy śmietanę. n Może się okazać, że Twój lekarz lub dietetyk zaleci Ci stosowanie specjalistycznych preparatów odżywczych. Są to wysokokaloryczne i wysokobiałkowe preparaty przeznaczone do picia, które pozwolą uzupełnić Twoje pożywienie w potrzebne składniki odżywcze. n Rozdrabniaj i mieszaj produkty z mlekiem, śmietaną lub kremowym serem, próbuj dodawać trochę tartego sera. n Owsianka jest bardzo pożywnym śniadaniem rób ją na mleku zamiast na wodzie i dodawaj miód lub cukier. n Dodawaj ser i śmietanę do omletów. n Kawę rozpuszczalną albo gorącą czekoladę mieszaj z mlekiem i wzbogacaj je łyżką śmietany. n Rób koktajle z lodami, jogurtem i świeżymi owocami. Upewnij się, że nie ma w nich grudek i dużych kawałków i że mają odpowiednią konsystencję. n Upewnij się, że używasz pełnego mleka do przygotowywania pokarmów. Możesz wzbogacić świeże mleko łyżką mleka w proszku (1 łyżka na pół litra). Używaj pełnego mleka do przygotowywania napojów i pokarmów. n Jeśli zachodzi taka potrzeba, do wszystkich przygotowywanych potraw i napojów (także koktajli) dodawaj Nutilis Clear. Uwaga: jeśli masz trudności z jedzeniem lub piciem, chudniesz, jesteś osłabiony skontaktuj się z lekarzem, aby doradził Ci najlepsze rozwiązania żywieniowe. 21

22 VIII JAK PRZYGOTOWAĆ ROZTWÓR ZAGĘSZCZAJĄCY NA BAZIE NUTILIS CLEAR? Chleb i inne potrawy zbożowe, takie jak ciasteczka czy ciasto stanowią szczególny problem dla pacjentów cierpiących na problemy z przełykaniem. Z powodu ziarnistej tekstury potrawy są szczególnie ciężkie do przełknięcia. Gładszą konsystencję można osiągnąć dzięki roztworom zagęszczającym przygotowanym na bazie proszku Nutilis Clear. Jak przygotować roztwór zagęszczający na bazie Nutilis Clear? Potrzebne będą do tego: 200 ml płynu (np. mleka, soku owocowego, wywaru warzywnego) pół miarki Nutilis Clear Jak stosować roztwór zagęszczający? 1. Wlej przygotowany płyn (mleko, sok, wywar warzywny) do miski, dodaj pół miarki Nutilis Clear i wymieszaj. 2. Użyj roztworu natychmiast po przyrządzeniu aby roztwór nie zgęstniał przed dodaniem danego produktu, który chcemy przygotować. 3. Zanurz produkt, który chcesz zagęścić w roztworze i pozostaw go w nim przez ok. jedną minutę. Po minucie wyjmij i odłóż na talerzyk. 4. Tak zagęszczony produkt np. chleb lub ciastko przykryj i schowaj do lodówki na ok. półtorej godziny przed podaniem go choremu. Propozycje podawania n Ciastka można rozmiękczyć w roztworze zagęszczającym sporządzonym z soku owocowego. n Miękkie biszkopty można rozmiękczyć w roztworze na bazie mleka lub soku. n Chleb można rozmiękczyć w wywarze warzywnym. 22

23 IX JAK PRZYGOTOWYWAĆ POSIŁKI DLA CHOREGO Z DYSFAGIĄ? PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI Przydatne wskazówki n Codzienne pożywienie może być rozdrobnione poprzez siekanie, zmielenie lub zmiksowanie w zależności od stopnia trudności z przełykaniem i zaleceń lekarza. n Miękkie pokarmy można przygotować bez rozmiękczania w roztworze zagęszczającym, ale muszą być miękkie na tyle, żeby można je było rozdrobnić widelcem. n Praska do ziemniaków umożliwia pozbycie się grudek i większych kawałków pożywienia. n Możesz rozdrobnić widelcem miękkie pokarmy, np. banany. n Użyj robota kuchennego (lub miksera) do zmielenia mięsa i do rozdrobnienia pokarmów do konsystencji puree. n Zmień smak potraw, dodając sosu sojowego, ketchupu, curry, ziół i przypraw lub dżemu, aby je dosłodzić. Jak podawać potrawy? n Podawaj każdą potrawę oddzielnie. n Nie mieszaj różnych potraw. n Jeśli dodajesz sos lub polewę, zmieszaj je dokładnie z potrawą. n Unikaj niskokalorycznych płynów do rozmiękczania potraw, dodaj raczej śmietanę lub pełne mleko zamiast wody. n Przed podaniem odcedź wytrącony z potrawy płyn. n Podawaj potrawy na ciepło lub zimno, zamiast w temperaturze pokojowej. 23

24 Przydatny sprzęt kuchenny Poniższe drobne sprzęty kuchenne pomogą Ci przygotować potrawy o odpowiedniej konsystencji. Shaker przydatny do połączenia preparatu zagęszczającego Nutilis Clear z zimnymi napojami. Sitko do przecierania potraw, aby usunąć grudki. Tarka do starcia warzyw przed gotowaniem. Mikser i trzepaczka do miksowania suchych składników na sos lub polewę. Przydatne są przy mieszaniu zagęszczacza z zupami, różnymi rodzajami puree czy bitą śmietaną. Nie nadają się do przygotowania puree z gotowanego mięsa. Robot kuchenny idealne narzędzie do siekania, tarcia, mielenia, szatkowania i ubijania ułatwia i skraca czas przygotowania posiłków. Używając go, uzyskujemy gładką i gęstą konsystencję przygotowywanych posiłków. Blender nieodzowny do przygotowywania większości gęstych i gładkich posiłków, przydaje się też do zmiksowania zagęszczonych napojów, zwłaszcza koktajli owocowych. Foremki do nadawania ładnego kształtu serwowanym posiłkom. X NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA 24

25 X NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA Jak sobie radzić z suchością w jamie ustnej? n Zawsze popijaj posiłki płynami i napojami bezalkoholowymi (zagęszczonymi do odpowiedniej konsystencji). n Unikaj produktów, które wysuszają usta i gardło kawy, alkoholu, nie pal papierosów. Staraj się oddychać przez nos. n Popijaj płyny podczas dnia. Miej przy łóżku szklankę z napojem. n Uzupełniaj niedobory śliny preparatami poleconymi przez Twojego lekarza prowadzącego. n Unikaj pikantnych, suchych albo kruchych pokarmów, np. krakersów. n Zmniejsz spożywanie słonych potraw, gdyż mogą spowodować podrażnienia i wysuszanie jamy ustnej. n Jedz miękkie, kremowe pokarmy, np. potrawki lub zupy. n Polewaj potrawy sosami, polewami, oliwą, masłem, margaryną, majonezem lub jogurtem. n Unikaj kleistych produktów typu toffi. n Myj regularnie zęby i dziąsła, aby uniknąć próchnicy i zapaleń dziąseł. n Używaj fluoryzowanej pasty do zębów. n Regularnie sprawdzaj stan uzębienia u stomatologa. n Jeśli masz za suche powietrze w mieszkaniu, używaj nawilżacza powietrza lub ustaw butelkę z wodą niedaleko źródła ciepła, aby nawilżyć powietrze w pomieszczeniach. Jak sobie radzić w przypadku zmiany smaku w ustach? n Zadbaj o regularną higienę jamy ustnej. n Pij dużo płynów. n Ostre smaki soków lub napojów owocowych pomogą przezwyciężyć niesmak w ustach. n Aromatycznie przyprawione sosy także mogą pomóc wypróbuj sosy curry, chilli, słodkie lub kwaśne smaki, ale pamiętaj, że tego typu sosy nie są wskazane przy suchości w ustach. n Stosuj przyprawy i zioła np. oregano, bazylię, tymianek, estragon, czosnek. 25

26 Jak sobie radzić w przypadku zatwardzeń? Zapewnienie należytej pracy jelit jest bardzo ważne. Jeśli masz kłopoty z regularnym wypróżnianiem, spróbuj zastosować jedną z poniższych rad: n Pij co najmniej 8 szklanek płynów dziennie. Jelita nie pracują prawidłowo, jeśli organizm jest odwodniony. n Spożywaj błonnik pokarmowy ale tylko po konsultacji z lekarzem i w odpowiednich dawkach. n Zwiększ spożycie owoców: bananów czy duszonych jabłek pamiętaj o zagęszczeniu posiłku. n Ćwicz regularnie, zgodnie ze swoimi możliwościami. Pamiętaj aby skonsultować ćwiczenia ze swoim lekarzem prowadzącym. Uwaga: zanim zastosujesz się do powyższych wskazówek, skonsultuj się z lekarzem lub logopedą. 26

27 27

28 Kiedy trudności z przełykaniem nabierają realnych kształtów. NTLS/4/10/2015 Nutilis Clear to preparat zagęszczający w formie proszku, przeznaczony dla pacjentów, którzy mają trudności z przełykaniem płynów i pokarmów. Nutilis Clear: n ułatwia bezpieczne przełykanie pokarmów i napojów, n jest odporny na działanie amylazy zawartej w ślinie, n nie zmienia smaku, zapachu i koloru napojów oraz potraw, n dostępny jest w puszkach z dołączoną miarką oraz wieczkiem do zamykania puszki. Nutilis Clear jest odporny na działanie amylazy zawartej w ślinie co oznacza, że w trakcie jedzenia i picia posiłek zachowuje konsystencje odpowiednią dla Twoich trudności z przełykaniem. Wejdź na znajdziesz tam wskazówki jak radzić sobie w przypadku trudności z przełykaniem oraz przepisy (także w formie wideo) na dania z wykorzystaniem preparatu Nutilis Clear! Nutilis Clear to dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego do stosowania w dysfagii. Stosować pod nadzorem lekarza.