AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

Transkrypt

1 URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Informacje i opracowania statystyczne AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM Wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności przeprowadzonego w IV kwartale 2004 r. Rok XI 4 kwartalnik Katowice, kwiecień 2005 r.

2 2 OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kreska ( ) zjawisko nie występuje Zero (0) zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5 (0,0) zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05 W tym oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy Znak oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązujących klasyfikacji Znak x wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe SKRÓTY PKD Polska Klasyfikacja Działalności tys. tysiąc zł złoty cd. ciąg dalszy pkt punkt dok. dokończenie tj. to jest np. na przykład tzn. to znaczy br. bieżący rok ub. r. ubiegły rok nr numer Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła

3 3 SPIS TREŚCI Strona WYJAŚNIENIA METODYCZNE... 5 UWAGI ANALITYCZNE... 9 Ludność aktywna i bierna zawodowo... 9 Pracujący Bezrobotni Bierni zawodowo Aktywność zawodowa członków gospodarstw domowych Podsumowanie SPIS TABLIC Tablica Strona Ludność aktywna i bierna zawodowo w wieku 15 lat i więcej (IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.) Pracujący według BAEL (IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.) Struktura pracujących według płci i wieku (IV kwartał 2003 r., IV kwartał 2004 r.) Struktura pracujących według miejsca zamieszkania i poziomu wykształcenia (IV kwartał 2003 r., IV kwartał 2004 r.) Bezrobotni według BAEL (IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.) Struktura bezrobotnych według płci i wieku (IV kwartał 2003 r., IV kwartał 2004 r.) Bezrobotni według płci i metod poszukiwania pracy w IV kwartale 2004 r Bezrobotni poprzednio pracujący według przyczyn zaprzestania pracy (IV kwartał 2003 r., IV kwartał 2004 r.) Bierni zawodowo według BAEL (IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.) Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej (I, II, III, IV kwartał 2002 r., I, II, III, IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.)... 1 (10) 22 Wskaźniki aktywności zawodowej ludności (I, II, III, IV kwartał 2002 r., I, II, III, IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.)... 2 (11) 23 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r (12) 24 Aktywność ekonomiczna ludności według wieku w IV kwartale 2004 r (13) 25 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia w IV kwartale 2004 r (14) 27 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według stanu cywilnego w IV kwartale 2004 r (15) 28 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według stopnia pokrewieństwa z głową gospodarstwa domowego w IV kwartale 2004 r (16) 29 Pracujący według statusu zatrudnienia i wieku w IV kwartale 2004 r (17) 30 Pracujący według statusu zatrudnienia i poziomu wykształcenia w IV kwartale 2004 r (18) 32 Pracujący według statusu zatrudnienia i sekcji w IV kwartale 2004 r (19) 33 Pracujący według płci i wybranych sekcji w IV kwartale 2004 r (20) 35 Pracujący według poziomu wykształcenia i wybranych sekcji w IV kwartale 2004 r (21) 36 Pracujący według płci i zawodów w IV kwartale 2004 r (22) 36 Pracujący w więcej niż jednym miejscu pracy według statusu zatrudnienia w głównym miejscu pracy, wieku i poziomu wykształcenia w IV kwartale 2004 r (23) 37 Pracujący poszukujący innej pracy według przyczyn poszukiwania pracy, wieku, poziomu wykształcenia i wybranych sekcji w IV kwartale 2004 r (24) 37 Bezrobotni według miejsca zamieszkania i przyczyn zaprzestania pracy w IV kwartale 2004 r (25) 38 Bezrobotni według miejsca zamieszkania i kategorii bezrobotnych w IV kwartale 2004 r. 17 (26) 38 Bezrobotni według miejsca zamieszkania i okresu poszukiwania pracy w IV kwartale 2004 r (27) 39 Bezrobotni według miejsca zamieszkania, płci i rodzaju poszukiwanej pracy w IV kwartale 2004 r (28) 39

4 4 SPIS TABLIC (dok.) Tablica Strona Bezrobotni według metod poszukiwania pracy i kategorii bezrobotnych w IV kwartale 2004 r (29) 40 Bezrobotni według kategorii, wieku i miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r (30) 41 Bezrobotni według kategorii i poziomu wykształcenia w IV kwartale 2004 r (31) 42 Bezrobotni uprzednio pracujący według kategorii i wybranych sekcji ostatniego miejsca pracy w IV kwartale 2004 r (32) 42 Bezrobotni uprzednio pracujący według płci, miejsca zamieszkania i sekcji ostatniego miejsca pracy w IV kwartale 2004 r (33) 43 Bezrobotni uprzednio pracujący według okresu poszukiwania pracy i stażu w ostatnim miejscu pracy w IV kwartale 2004 r (34) 44 Bezrobotni uprzednio pracujący według statusu zatrudnienia i sekcji ostatniego miejsca pracy w IV kwartale 2004 r (35) 44 Bezrobotni według poziomu wykształcenia i wieku w IV kwartale 2004 r (36) 45 Bierni zawodowo według przyczyn bierności i wieku w IV kwartale 2004 r (37) 46 Bierni zawodowo według przyczyn bierności i poziomu wykształcenia w IV kwartale 2004 r (38) 48 Bierni zawodowo uprzednio pracujący według przyczyn bierności i przyczyn zaprzestania pracy w IV kwartale 2004 r (39) 49 Struktura gospodarstw domowych według aktywności zawodowej członków gospodarstw w IV kwartale 2004 r (40) 50 Struktura gospodarstw domowych według liczby osób pracujących i bezrobotnych w IV kwartale 2004 r (41) 51 SPIS WYKRESÓW Współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r Wskaźnik zatrudnienia (I, II, III, IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.) Struktura pracujących według poziomu wykształcenia i płci (IV kwartał 2003 r., IV kwartał 2004 r.) Struktura pracujących według statusu zatrudnienia i płci w IV kwartale 2004 r Pracujący według grup zawodów (IV kwartał 2003 r., IV kwartał 2004 r.) Stopa bezrobocia według BAEL (I, II, III, IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.) Struktura bezrobotnych według poziomu wykształcenia i płci w IV kwartale 2004 r Struktura bezrobotnych według okresu poszukiwania pracy, płci i miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r Bezrobotni uprzednio pracujący według płci i sekcji ostatniego miejsca pracy w IV kwartale 2004 r Współczynnik obciążenia ekonomicznego (I, II, III, IV kwartał 2003 r., I, II, III, IV kwartał 2004 r.) Struktura ludności biernej zawodowo według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r Struktura ludności biernej zawodowo nie poszukującej pracy według płci, miejsca zamieszkania i przyczyn bierności w IV kwartale 2004 r Struktura gospodarstw domowych według liczby osób oraz miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r Gospodarstwa domowe według liczby osób oraz aktywności ekonomicznej w IV kwartale 2004 r Strona

5 5 WYJAŚNIENIA METODYCZNE Publikacja przedstawia wyniki reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) i przygotowana została na podstawie uogólnionych wyników badania przeprowadzonego w IV kwartale 2004 r. Od II kwartału 2003 r. do uogólniania wyników badania zastosowano dane o ludności (ludność w wieku 15 lat i więcej) pochodzące z bilansów opracowanych na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 r. W związku z powyższym wyniki BAEL od 2003 r. nie są w pełni porównywalne z wynikami badań z lat poprzednich. Dane opublikowane w publikacji za I kwartał 2003 r. zostały ponownie przeliczone, zgodnie z nową podstawą uogólniania wyników. Od IV kwartału 1999 r. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności jest prowadzone metodą obserwacji ciągłej, co oznacza, że w każdym z 13 tygodni kwartału badana jest jedna trzynasta część kwartalnej próby mieszkań. Nowa metoda pozwala na zilustrowanie sytuacji na rynku pracy w okresie całego kwartału, a wprowadzona została w związku z koniecznością dostosowania metod obserwacji do zaleceń Unii Europejskiej. Badanie to stanowi podstawowe źródło informacji o sytuacji na rynku pracy. Przedmiotem badania jest ocena sytuacji w zakresie aktywności ekonomicznej ludności, tzn. fakt wykonywania pracy, pozostawania bezrobotnym lub biernym zawodowo w badanym tygodniu. Badaniem objęte są wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, będące członkami wylosowanych gospodarstw domowych (z zakresu badania wyłączone są osoby przebywające w gospodarstwach zbiorowych, tzn. w hotelach pracowniczych, domach opieki, koszarach wojskowych, domach studenckich itp.). Podstawowym kryterium podziału ludności z punktu widzenia aktywności ekonomicznej na pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo jest praca, tzn. fakt wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy. Przyjęta kolejność wyodrębniania poszczególnych kategorii ludności gwarantuje zaklasyfikowanie każdej osoby tylko do jednej kategorii. Gospodarstwo domowe oznacza zespół osób spokrewnionych lub spowinowaconych, mieszkających i utrzymujących się wspólnie. Do członków gospodarstwa domowego zaliczono osoby: obecne w gospodarstwie domowym (zameldowane na pobyt stały lub czasowy, przebywające bez zameldowania przez okres powyżej 2 miesięcy), nieobecne przez okres do 2 miesięcy (np. przebywające w sanatoriach, w delegacji służbowej), nieobecne przez okres dłuższy niż 2 miesiące, jeżeli nieobecność wynikała z charakteru wykonywanej przez nich pracy (np. geodeci). Od I kwartału 2004 r. badaniem objęci są również cudzoziemcy będący członkami gospodarstw domowych w wylosowanych mieszkaniach, jeżeli spełniają powyższe kryteria. Ludność aktywna zawodowo obejmuje wszystkie osoby uznane za pracujące lub bezrobotne zgodnie z definicjami podanymi poniżej.

6 6 Do pracujących zaliczono wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w okresie badanego tygodnia: wykonywały przez co najmniej 1 godzinę pracę przynoszącą zarobek lub dochód tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we własnym (lub dzierżawionym) gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną działalność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem, nie wykonywały pracy (np. z powodu choroby, urlopu, przerwy w działalności zakładu, trudnych warunków atmosferycznych, strajku), ale formalnie miały pracę. Do pracujących zgodnie z międzynarodowymi standardami zaliczani byli również uczniowie, z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę zawodu lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymywali wynagrodzenie. Ze względu na przyjęte założenia metodologiczne badania, liczba pracujących uzyskana w wyniku BAEL nie obejmuje niektórych kategorii osób, które są wliczane do pracujących w sprawozdawczości z zakresu zatrudnienia, m. in.: pracujących, mieszkających w hotelach pracowniczych, pracujących za granicą na rzecz polskich pracodawców. Klasyfikacja statusu zatrudnienia wyróżnia następujące kategorie pracujących: pracodawca osoba, która prowadzi własną działalność gospodarczą i zatrudnia co najmniej jednego pracownika najemnego, pracujący na własny rachunek osoba, która prowadzi własną działalność gospodarczą i nie zatrudnia pracowników, pracownik najemny osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy w przedsiębiorstwie publicznym lub u pracodawcy prywatnego, pomagający bezpłatnie członek rodziny osoba, która bez umownego wynagrodzenia pomaga w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej. Do pracowników najemnych zaliczono również osoby wykonujące pracę nakładczą oraz uczniów, z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę zawodu lub przyuczenia do określonej pracy (jeżeli otrzymują wynagrodzenie). Informacje o zawodach wykonywanych przez pracujących w głównym miejscu pracy (oraz o zawodach wykonywanych przez bezrobotnych w ostatnim miejscu pracy) prezentowane są od I kwartału 2003 r. w układzie Klasyfikacji Zawodów i Specjalności wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10.XII.2002 r. Klasyfikacja ta oparta jest na Międzynarodowej Klasyfikacji Zawodów ISCO-1988 ( International Standard Classification of Occupations ISCO-1988 ), zalecanej do stosowania przez Międzynarodową Organizację Pracy. Dane o miejscu pracy osób pracujących (oraz o ostatnim miejscu pracy osób bezrobotnych) prezentowane są w układzie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). PKD została opracowana na podstawie wydawnictwa Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich EUROSTAT Nomenclature des Activites de Communate Europeenne NACE rev. 1. Główne miejsce pracy ustalane jest na podstawie subiektywnej oceny respondenta. W przypadku wątpliwości za pracę główną uznaje się tę, która zajmuje więcej czasu. Jeżeli prace respondenta zajmują taką samą ilość czasu, pracą główną jest ta, która przynosi wyższy dochód.

7 7 W kategorii pracujących wyróżniono osoby pracujące w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy. Zgodnie z zaleceniami EUROSTATu od I kwartału 2001 r. zmianie uległa definicja powyższych kategorii pracujących. Obecnie populacja osób pracujących w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy wyznaczana jest na podstawie deklaracji respondenta w odniesieniu do głównego miejsca pracy. Do kategorii bezrobotnych zgodnie z zaleceniami EUROSTATu od I kwartału 2001 r. zostały zaliczone osoby w wieku lata, które spełniły jednocześnie trzy warunki: w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi (według powyższych kryteriów), aktywnie poszukiwały pracy tzn. podjęły konkretne działania w ciągu 4 tygodni (wliczając jako ostatni tydzień badany), aby znaleźć pracę, były gotowe (zdolne) podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym. Do bezrobotnych zostały zaliczone także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz były gotowe tę pracę podjąć (do 2003 r. włącznie definicja nie uwzględniała ich gotowości do podjęcia pracy). Osoby bezrobotne zostały zaklasyfikowane do jednej z czterech kategorii: bezrobotni, którzy stracili pracę, tzn. osoby, które odeszły z ostatniego miejsca pracy nie z własnej inicjatywy i natychmiast (tzn. w ciągu trzech miesięcy) rozpoczęły poszukiwanie pracy, bezrobotni, którzy zrezygnowali z pracy, tzn. osoby, które odeszły z pracy z własnej inicjatywy i natychmiast rozpoczęły poszukiwanie pracy, bezrobotni, którzy powracają do pracy po przerwie, w czasie której nie poszukiwali pracy przez minimum 3 miesiące, bezrobotni, którzy nigdy nie pracowali i poszukują pierwszej w życiu pracy. Od I kwartału 2004 r. dane dotyczące liczby bezrobotnych według metod poszukiwania pracy są nieporównywalne z wcześniejszymi okresami, ponieważ do końca 2003 r. jedna osoba mogła wymienić maksymalnie trzy metody poszukiwania pracy, a od I kwartału 2004 r. rejestrowane są wszystkie metody, niezależnie od ich liczby. Ludność bierna zawodowo są to osoby w wieku 15 lat i więcej, które nie zostały zaklasyfikowane jako pracujące lub bezrobotne, czyli: osoby, które nie pracowały w badanym tygodniu, nie miały pracy i nie poszukiwały pracy, osoby, które w badanym tygodniu nie pracowały, poszukiwały pracy, ale nie były zdolne (gotowe) do jej podjęcia w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym, osoby, które nie pracowały i nie poszukiwały pracy w badanym tygodniu, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie w okresie: - dłuższym niż trzy miesiące, - do 3 miesięcy, ale nie były gotowe tej pracy podjąć (od 2004 r.). Od I kwartału 2004 r. dane dotyczące biernych zawodowo uprzednio pracujących obejmują całą zbiorowość, tj. łącznie z osobami, których przerwa w pracy wynosiła 8 lat i dłużej. Współczynnik aktywności zawodowej jest to procentowy udział czynnych zawodowo w ogólnej liczbie ludności danej kategorii. Wskaźnik zatrudnienia jest to procentowy udział pracujących w ogólnej liczbie ludności danej kategorii.

8 8 Stopa bezrobocia jest to procentowy udział bezrobotnych w liczbie aktywnych zawodowo dane kategorii. Podział ludności na ekonomiczne grupy wieku obejmuje ludność w wieku: przedprodukcyjnym mężczyźni i kobiety w wieku lat, produkcyjnym mężczyźni w wieku lata i kobiety w wieku lat; grupa ta została podzielona na wiek zawodowo: mobilny (18 44 lata mężczyźni i kobiety), niemobilny (45 64 lata mężczyźni i lat kobiety), poprodukcyjnym mężczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej. Informacje o wykształceniu ilustrują poziom wykształcenia ukończonego. Uczniowie szkół ponadpodstawowych podawali poziom szkoły ukończonej np. w przypadku studentów była to szkoła średnia ogólnokształcąca lub zawodowa. Do absolwentów zaliczono osoby w wieku lat, które ukończyły szkołę w okresie ostatnich 12 miesięcy i nie kontynuują nauki. Pracownicy najemni w sektorze publicznym obejmują osoby zatrudnione w jednostkach stanowiących własność państwową i samorządu terytorialnego. Do pracujących w sektorze prywatnym zaliczono pracodawców i pracujących na własny rachunek, pomagających członków rodzin i pracowników najemnych zatrudnionych u osób fizycznych oraz w pozostałych jednostkach sektora prywatnego. Przemysł dotyczy sekcji PKD Górnictwo i kopalnictwo, Przetwórstwo przemysłowe oraz Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę. W niektórych tablicach sumy danych mogą być różne od wielkości podanych w pozycjach "OGÓŁEM". Wynika to z zaokrągleń dokonywanych przy uogólnianiu wyników badania. W stosunku do obowiązującej Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) zastosowano skróty skrócone nazwy oznaczone zostały w tablicach znakiem. Zestawienie zastosowanych skrótów i pełnych nazw podaje się poniżej: skrót sekcje PKD pełna nazwa handel i naprawy obsługa nieruchomości i firm; nauka administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne

9 9 UWAGI ANALITYCZNE LUDNOŚĆ AKTYWNA I BIERNA ZAWODOWO W IV kwartale 2004 r. odnotowano 2006 tys. aktywnych zawodowo i 1877 tys. biernych zawodowo, którzy stanowili odpowiednio 11,7% i 13,4% tych populacji w kraju (przed rokiem 11,6% i 13,2%). W porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. zwiększyła się zarówno zbiorowość aktywnych zawodowo (o 1,5%), jak i biernych zawodowo (o 1,1%), natomiast w stosunku do III kwartału 2004 r. liczba tych zbiorowości zmniejszyła się (aktywni zawodowo o 3,7%, bierni zawodowo o 6,1%). Spośród aktywnych zawodowo 81,1% to pracujący, a 18,9% bezrobotni. Na przestrzeni roku wystąpił wzrost liczby pracujących i spadek liczby bezrobotnych. Natomiast w porównaniu do poprzedniego kwartału liczba pracujących zmniejszyła się, a bezrobotnych nieznacznie wzrosła. Tabl. 1. Ludność aktywna i bierna zawodowo w wieku 15 lat i więcej LATA KWARTAŁY Aktywni zawodowo pracujący bezrobotni W TYSIĄCACH Bierni zawodowo 2003 IV I II III IV W ODSETKACH 2003 IV ,0 51,6 40,9 10,7 48, I ,0 51,0 39,9 11,1 49,0 II ,0 51,2 41,7 9,5 48,8 III ,0 51,0 41,8 9,3 49,0 IV ,0 51,7 41,9 9,8 48,3 W województwie śląskim w skali roku, jak i w stosunku do III kwartału 2004 r. zmniejszyło się obciążenie pracujących osobami niepracującymi. W IV kwartale 2004 r. na 1000 pracujących przypadało 1387 niepracujących (w kraju 1219), podczas gdy w analogicznym okresie 2003 r (w kraju 1260), a w III kwartale 2004 r ( w kraju 1229). W IV kwartale 2004 r. ludność aktywna zawodowo stanowiła 51,7% (w kraju 54,9%) ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. W porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. procentowy udział aktywnych zawodowo zwiększył się zaledwie o 0,1 pkt procentowego, natomiast w stosunku do poprzedniego kwartału o 0,7 pkt. Na niewielki wzrost współczynnika aktywności zawodowej w skali roku wpłynęło zwiększenie poziomu aktywności zawodowej zarówno wśród mężczyzn (o 0,3 pkt), jak i kobiet (o 0,2 pkt). Tendencja taka wystąpiła także w porównaniu z poprzednim kwartałem (dla mężczyzn wzrost o 1,4 pkt, dla kobiet o 0,3 pkt). Współczynnik aktywności zawodowej wzrósł również dla mieszkańców miast po 0,8 pkt w porównaniu do IV kwartału 2003 r. i III kwartału 2004 r., natomiast obniżył się dla mieszkańców wsi odpowiednio o: 2,5 pkt i 0,1 pkt.

10 10 Współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r. WEDŁUG PŁCI WEDŁUG MIEJSCA ZAMIESZKANIA 80,6% 79,6% wyższe 80,2% 77,2% 70,6% 71,0% policealne 42,9% 73,6% 69,1% 60,9% średnie zawodowe 64,3% 69,4% 43,4% 40,5% średnie ogólnokształcące 41,8% 39,3% mężczyźni kobiety 67,7% 52,9% 29,7% 13,7% 2,1% 2,1% zasadnicze zawodowe gimnazjalne podstawowe i niepełne podstawowe 1,4% 4,7% 19,4% 19,6% 60,8% 64,0% miasta wieś W IV kwartale 2004 r. podobnie jak było to w analogicznym okresie 2003 r. i w III kwartale 2004 r., najwyższym współczynnikiem aktywności zawodowej według poziomu wykształcenia charakteryzowały się osoby z wykształceniem wyższym (79,8%), a także policealnym i średnim zawodowym (65,5%). Najniższy poziom aktywności zawodowej odnotowano wśród osób z wykształceniem podstawowym (łącznie z gimnazjalnym) i niepełnym podstawowym (16,0%). PRACUJĄCY W IV kwartale 2004 r. populacja pracujących według BAEL liczyła 1627 tys. osób (11,6% pracujących w kraju) i zwiększyła się w stosunku do IV kwartału 2003 r. o 62 tys., tj. o 4,0%. Wzrost liczby pracujących odnotowano zarówno w populacji mężczyzn (o 3,4%), jak i kobiet (o 4,5%). W skali roku zwiększyła się liczba pracujących mieszkańców miast (o 6,0%), natomiast wśród mieszkańców wsi wystąpił jej spadek (o 3,6%). Tabl. 2. Pracujący według BAEL LATA KWARTAŁY Mężczyźni Kobiety Miasta Wieś W TYSIĄCACH 2003 IV I II III IV W ODSETKACH 2003 IV ,0 55,1 45,0 78,5 21, I ,0 55,2 44,8 81,2 18,8 II ,0 54,5 45,5 81,6 18,4 III ,0 54,5 45,5 79,7 20,3 IV ,0 54,8 45,2 80,1 19,9 W porównaniu z poprzednim kwartałem w IV kwartale 2004 r. liczba pracujących zmniejszyła się o 77 tys., tj. o 4,5%, na co wpłynął zarówno spadek liczby pracujących kobiet (o 5,2%), jak i mężczyzn (o 4,0%). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania zmniejszyła się populacja pracujących mieszkańców miast i wsi odpowiednio o: 4,1% i 6,4%.

11 11 Miernikiem poziomu zatrudnienia jest wskaźnik zatrudnienia. Dla ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej w IV kwartale 2004 r. wyniósł on 41,9% i był wyższy w stosunku do danych sprzed roku (o 1,0 pkt procentowego). Wskaźnik zatrudnienia był znacznie wyższy dla mężczyzn (49,4%), niż kobiet (35,4%) oraz nieznacznie wyższy dla mieszkańców miast (42,1%), niż wsi (41,3%). W porównaniu z IV kwartałem 2003 r. wzrósł wskaźnik zatrudnienia zarówno dla mężczyzn (o 1,5 pkt), jak i kobiet (o 0,7 pkt). W skali roku odnotowano także wzrost wskaźnika zatrudnienia dla mieszkańców miast (o 1,7 pkt), natomiast spadek dla mieszkańców wsi (o 1,2 pkt). Wskaźnik zatrudnienia 43,3% 44,1% 44,4% 44,2% 43,4% 44,0% 44,9% 45,1% 40,4% 40,4% 40,9% 41,7% 41,8% 41,9% 39,7% 39,9% województwo kraj I II III IV I II III IV kwartały W porównaniu z poprzednim kwartałem w IV kwartale 2004 r. wskaźnik zatrudnienia dla mieszkańców miast był wyższy (o 0,3 pkt procentowego), natomiast dla mieszkańców wsi ukształtował się na niższym poziomie (o 0,5 pkt). Na przestrzeni kwartału wzrósł udział pracujących mężczyzn w ogólnej liczbie mężczyzn w wieku 15 lat i więcej (o 1,4 pkt), podczas gdy wskaźnik zatrudnienia dla kobiet zmniejszył się (o 0,8 pkt). W porównaniu z danymi sprzed roku w IV kwartale 2004 r. nie zmienił się wskaźnik zatrudnienia dla osób w wieku lata, który wyniósł 69,1%. W pozostałych 10 letnich grupach wieku oraz w grupie 55 lat i więcej odnotowano wzrost wskaźnika zatrudnienia, największy dla osób w wieku lata (o 3,0 pkt procentowego), jednocześnie w tej grupie wieku pracowało najwięcej osób (73,4% ogółu ludności w tym przedziale wieku). Tabl. 3. Struktura pracujących według płci i wieku Wiek IV kwartał mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety OGÓŁEM ,0 100,0 100,0 100, lata... 9,3 10,1 10,0 9, ,9 26,3 28,6 28, ,0 31,7 27,5 29, ,2 27,4 25,9 28,1 55 lat i więcej... 6,6 4,4 8,1 4,3 W IV kwartale 2004 r. najwięcej pracujących posiadało wykształcenie zasadnicze zawodowe (32,9%). Najmniej pracujących legitymowało się wykształceniem podstawowym (łącznie z gimnazjalnym) i niepełnym podstawowym (6,5%). W skali roku w największym stopniu wzrosła liczba osób pracujących z wykształceniem wyższym (o 11,3%), natomiast spadek liczby pracujących odnotowano wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (o 1,7%). Podobnie jak w roku poprzednim najwyższy wskaźnik zatrudnienia dotyczył osób z wykształceniem wyższym, który wyniósł 75,5%.

12 12 Tabl. 4. Struktura pracujących według miejsca zamieszkania i poziomu wykształcenia Wykształcenie IV kwartał miasta wieś miasta wieś OGÓŁEM ,0 100,0 100,0 100,0 Wyższe... 23,2 12,5 24,6 13,0 Policealne i średnie zawodowe... 31,7 27,1 32,8 25,0 Średnie ogólnokształcące 7,5 6,5 7,5 5,2 Zasadnicze zawodowe... 32,3 44,0 29,9 45,1 Podstawowe i niepełne podstawowe (łącznie z gimnazjalnym)... 5,5 10,1 5,1 11,4 Z analizy zbiorowości pracujących pod względem płci i wykształcenia wynika, iż pracujące kobiety były lepiej wykształcone niż pracujący mężczyźni. Struktura pracujących według poziomu wykształcenia i płci IV KWARTAŁ 2003 IV KWARTAŁ ,9% 16,8% wyższe 18,3% 27,2% 30,3% 31,1% 3,8% 11,6% policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące 30,0% 32,9% 3,9% 11,0% 42,3% 25,4% zasadnicze zawodowe 23,2% 40,9% 6,7% 6,0% podstawowe i niepełne podstawowe (łącznie z gimnazjalnym) 7,0% 5,8% mężczyźni kobiety W IV kwartale 2004 r. w niepełnym wymiarze czasu pracowało 131 tys. osób, tj. 8,1% ogółu pracujących. W krótszym wymiarze czasu częściej pracowały kobiety niż mężczyźni (11,7% wobec 5,1%). Pracę w niepełnym wymiarze czasu częściej wykonywali mieszkańcy miast (8,4%) niż wsi (6,8%). Biorąc pod uwagę status zatrudnienia w IV kwartale 2004 r. w sektorze prywatnym pracowało 962 tys. osób (59,1% ogółu pracujących), przed rokiem 893 tys. (57,1%). Populacja pracowników najemnych liczyła 1422 tys. i zwiększyła się w porównaniu do danych sprzed roku (o 3,2%), natomiast zmniejszyła w stosunku do poprzedniego kwartału (o 2,1%). Podobną tendencję odnotowano w zbiorowości pracodawców i pracujących na własny rachunek. W skali roku ich liczba zwiększyła się (o 11,0%), natomiast w okresie kwartału spadła (o 17,7%). Utrzymała się znacząca przewaga mężczyzn wśród pracodawców i pracujących na rachunek własny. Stanowili oni 64,1% tej grupy pracujących (w IV kwartale 2003 r. 62,0%, a w III kwartale 2004 r. 63,2%). Pomagający członkowie rodzin stanowili w IV kwartale 2004 r. niewielki odsetek pracujących ogółem (1,5%) i w porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. ich liczba pozostała na tym samym poziomie, natomiast zmniejszyła się w stosunku do poprzedniego kwartału (o 22,6%).

13 13 Struktura pracujących według statusu zatrudnienia i płci w IV kwartale 2004 r. MĘŻCZYŹNI KOBIETY 1,0% 13,0% 86,0% 37,1% 48,9% 1,9% 9,0% 89,1% 45,3% 43,8% pracownicy najemni sektor publiczny sektor prywatny pracodawcy pracujący na własny rachunek pomagający członkowie rodzin W IV kwartale 2004 r. najwięcej pracujących posiadało miejsca pracy w przemyśle (33,2%), a ich populacja zwiększyła się w porównaniu z IV kwartałem 2003 r. o 3,1%. Wysoki był również odsetek pracujących w handlu i naprawach (16,8%). Liczba pracujących w tej sekcji wzrosła na przestrzeni roku o 11,4%. Najmniej osób było zatrudnionych w hotelach i restauracjach (1,8%), przy czym ich liczba była większa niż przed rokiem o 20,0%. Mężczyźni stanowili większość m. in. w budownictwie (93,2%), przemyśle (73,9%) oraz w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności (69,7%). Kobiety natomiast przeważały w największym stopniu w edukacji (80,9%), ochronie zdrowia i opiece społecznej (78,3%) oraz w pośrednictwie finansowym (76,1%). W IV kwartale 2004 r. najwięcej osób pracowało w zawodach robotnika przemysłowego i rzemieślnika (20,6%). Znaczną grupę stanowili specjaliści (14,8%), technicy i średni personel (13,8%), pracownicy usług osobistych i sprzedawcy (13,0%). Najmniej osób wykonywało zawody: rolnika, ogrodnika, leśnika i rybaka (3,6%). Wśród kobiet najwięcej było pracowników usług osobistych i sprzedawców (19,4%) oraz techników i średniego personelu (19,3%), natomiast wśród mężczyzn robotników przemysłowych i rzemieślników (33,2%). Pracujący według grup zawodów parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy specjaliści technicy i średni personel pracownicy biurowi pracownicy usług osobistych i sprzedawcy rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń IV kwartał 2003 IV kwartał 2004 pracownicy przy pracach prostych tys. W więcej niż w jednym miejscu pracy w IV kwartale 2004 r. pracowało 99 tys. osób (6,1% ogółu pracujących). Liczba osób posiadających pracę dodatkową zwiększyła się w porównaniu do danych sprzed roku (o 22,2%), natomiast zmniejszyła się w stosunku do poprzedniego kwartału

14 14 (o 2,9%). Praca dodatkowa była najczęściej podejmowana przez osoby w wieku lata (37,4% ogółu pracujących w więcej niż jednym miejscu pracy) oraz posiadające wykształcenie wyższe (55,6%). W IV kwartale 2004 r. 108 tys. osób poszukiwało innej pracy niż wykonywana, co stanowiło 6,6% ogółu pracujących (przed rokiem 97 tys., tj. 6,2%). Podobnie jak przed rokiem najczęstszą przyczyną poszukiwania nowej pracy była poprawa warunków finansowych, którą wskazało 44,4% ogółu poszukujących innej pracy. Poszukującymi nowej pracy były w większości osoby w wieku lata (39,8% ogółu poszukujących innej pracy), z wykształceniem wyższym (34,3%) oraz pracujący w sekcji handel i naprawy (27,8%). BEZROBOTNI W IV kwartale 2004 r. zbiorowość bezrobotnych liczyła 379 tys. osób i stanowiła 12,3% omawianej populacji w kraju. Liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 32 tys. (tj. o 7,8%) w porównaniu z IV kwartałem 2003 r. Spadek bezrobocia w większym stopniu dotyczył mężczyzn (o 25 tys., tj. o 12,5%) niż kobiet (o 7 tys., tj. o 3,3%). W skali roku zmniejszyła się również liczba bezrobotnych mieszkańców miast (o 21 tys., tj. o 6,2%) i wsi (o 11 tys., tj. o 15,7%). Tabl. 5. Bezrobotni według BAEL LATA KWARTAŁY Mężczyźni Kobiety Miasta Wieś W TYSIĄCACH 2003 IV I II III IV W ODSETKACH 2003 IV ,0 48,7 51,3 83,0 17, I ,0 48,3 51,7 82,9 17,1 I ,0 48,9 50,8 83,5 16,5 III ,0 50,3 49,5 84,4 15,3 IV ,0 46,2 53,8 84,4 15,6 W porównaniu z poprzednim kwartałem w IV kwartale 2004 r. odnotowano wzrost poziomu bezrobocia (o 1 tys., tj. o 0,3%), w tym kobiet (o 17 tys., tj. o 9,1%). Na przestrzeni kwartału liczba bezrobotnych mężczyzn zmniejszyła się (o 15 tys., tj. o 7,9%). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania bezrobocie wzrosło zarówno wśród mieszkańców miast (o 1 tys., tj. o 0,3%), jak i wsi (o 1 tys., tj. o 1,7%). Z ogólnej liczby bezrobotnych według BAEL w IV kwartale 2004 r. 277 tys., tj. 73,1% było zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy, w tym 10,1% pobierało zasiłek dla bezrobotnych. Przed rokiem odsetek zarejestrowanych bezrobotnych wyniósł 72,3%, a pobierających zasiłek 13,1%. Miernikiem natężenia bezrobocia jest stopa bezrobocia. W IV kwartale 2004 r. wyniosła ona 18,9% i ukształtowała się na niższym poziomie niż w IV kwartale 2003 r. o 1,9 pkt procentowego, ale wyższym o 0,7 pkt w stosunku do III kwartału 2004 r. Nadal w omawianym okresie czasu stopa bezrobocia była wyższa dla kobiet (21,7%) niż mężczyzn (16,4%) oraz wyższa dla mieszkańców miast (19,7%) niż wsi (15,4%).

15 15 Stopa bezrobocia według BAEL 20,6% 20,9% 20,8% 21,8% województwo kraj 19,4% 20,7% 20,0% 19,4% 19,4% 19,3% 19,1% 18,5% 18,2% 18,2% 18,9% 18,0% I II III IV I II III IV kwartały W skali roku w IV kwartale 2004 r. odnotowano zmniejszenie liczby bezrobotnych mężczyzn i kobiet, co miało wpływ na spadek natężenia bezrobocia w obu tych populacjach (odpowiednio o: 2,5 i 1,4 pkt procentowego). Zmniejszenie stopy bezrobocia w omawianym okresie czasu wystąpiło także w miastach (o 2,0 pkt) i na wsi (o 1,8 pkt). Na przestrzeni kwartału wystąpiło pogorszenie sytuacji kobiet na rynku pracy. W porównaniu do III kwartału 2004 r. stopa bezrobocia wśród kobiet wzrosła o 2,3 pkt, natomiast wśród mężczyzn nieznacznie obniżyła się o 0,6 pkt. Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania wzrost natężenia bezrobocia odnotowano wśród mieszkańców wsi (o 1,0 pkt) i miast (o 0,7 pkt). W IV kwartale 2004 r. w dalszym ciągu sytuacja ludzi młodych była bardzo niekorzystna, chociaż na przestrzeni roku, jak i kwartału wystąpiła jej poprawa. W porównaniu do IV kwartału 2003 r. poziom natężenia bezrobocia dla osób w wieku lata zmniejszył się z 46,4% do 36,9%, jednak był on prawie dwukrotnie wyższy niż dla całej populacji. Najniższą stopę bezrobocia podobnie, jak w IV kwartale 2003 r. odnotowano dla osób w wieku 55 lat i więcej, która wyniosła 12,0%. Tabl. 6. Struktura bezrobotnych według płci i wieku WIEK IV kwartał mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety OGÓŁEM ,0 100,0 100,0 100, lata... 35,0 28,4 25,7 23, ,0 20,4 29,7 27, ,5 31,3 17,7 28, ,5 19,0 22,3 17,6 55 lat i więcej... 3,5 1,4 5,1 2,5 Obok ludzi młodych w dalszym ciągu w najmniej korzystnej sytuacji na rynku pracy były osoby o niskim poziomie wykształcenia. W zbiorowości osób z wykształceniem podstawowym (łącznie z gimnazjalnym) i niepełnym podstawowym stopa bezrobocia była ponad 5 krotnie wyższa niż wśród zbiorowości z wykształceniem wyższym (30,9% wobec 5,5%). Wysoką stopę bezrobocia odnotowano także wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (25,1%) i średnim ogólnokształcącym (23,7%). W skali roku spadek natężenia bezrobocia wystąpił wśród osób na wszystkich poziomach wykształcenia, z wyjątkiem tych którzy ukończyli szkołę zasadniczą zawodową (wzrost o 0,8 pkt procentowego). W największym stopniu zmniejszyła się stopa bezrobocia w grupie osób z wykształceniem podstawowym (łącznie z gimnazjalnym) i niepełnym podstawowym o 7,9 pkt.

16 16 Struktura bezrobotnych według poziomu wykształcenia i płci w IV kwartale 2004 r. 54,3% 41,2% 24,0% 26,5% 5,7% 5,4% 4,6% 13,7% 10,9% 13,7% mężczyźni kobiety wyższe policealne i średnie średnie zasadnicze zawodowe podstawowe zawodowe ogólnokształcące i niepełne podstawowe W IV kwartale 2004 r. najwięcej osób bezrobotnych poszukiwało pracy poprzez krewnych i znajomych (83,6%), bezpośredni kontakt z zakładem pracy oraz powiatowe urzędy pracy (po 70,4%), natomiast najmniej podjęło starania o zorganizowanie własnego miejsca pracy (5,3%). Należy przy tym zaznaczyć, że każda osoba bezrobotna mogła podać dowolną liczbę odpowiedzi. Tabl. 7. Bezrobotni według płci i metod poszukiwania pracy w IV kwartale 2004 r. METODY POSZUKIWANIA PRACY Mężczyźni w % ogółu bezrobotnych danej płci Kobiety Powiatowe urzędy pracy... 69,1 71,1 Prywatne biura pośrednictwa pracy... 6,9 10,8 Zamieszczanie lub odpowiadanie na ogłoszenia... 45,7 47,5 Bezpośredni kontakt z zakładem pracy... 73,7 67,6 Krewni i znajomi... 84,0 83,3 Podjęcie starań o zorganizowanie własnego miejsca pracy... 6,9 3,9 Uczestniczenie w testach, rozmowach kwalifikacyjnych... 17,1 16,7 W IV kwartale 2004 r. 374 tys. osób poszukiwało pracy, tj. 98,7% ogółu bezrobotnych. Zbiorowość ta zmniejszyła się w skali roku o 7,7%, ale wzrosła na przestrzeni kwartału o 1,9%. Struktura bezrobotnych według okresu poszukiwania pracy, płci i miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r. WEDŁUG PŁCI WEDŁUG MIEJSCA ZAMIESZKANIA mężczyźni kobiety 15,4% 9,8% 14,3% 12,7% do 3 miesięcy ,5% 11,9% 13,8% 11,9% miasta wieś 14,9% 20,1% ,1% 15,3% 56,0% 56,9% powyżej 12 miesięcy 55,6% 61,0% Zbiorowość bezrobotnych długotrwale poszukujących pracy (przez okres dłuższy niż 1 rok) liczyła w IV kwartale 2004 r. 214 tys. osób. Liczba długotrwale bezrobotnych wzrosła w stosunku do IV kwartału 2003 r. (o 10,9%), ale zmniejszyła się w porównaniu do III kwartału 2004 r. (o 8,9%). Udział osób długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych wyniósł 56,5% (przed rokiem 47,0%). Długotrwałe bezrobocie nadal częściej zagrażało mieszkańcom wsi niż miast.

17 17 Bezrobotni, którzy poprzednio pracowali (299 tys. osób) w IV kwartale 2004 r. stanowili 78,9% ogółu bezrobotnych. Ich odsetek zwiększył się zarówno w skali roku (o 4,4 pkt procentowego), jak na przestrzeni kwartału (o 4,6 pkt). Głównymi przyczynami zaprzestania pracy były podobnie, jak w IV kwartale 2003 r. likwidacja zakładu pracy lub stanowiska pracy oraz zakończenie pracy na czas określony, dorywczej. Dotyczyło to odpowiednio 122 tys. i 67 tys. osób poprzednio pracujących. Na rentę lub emeryturę w IV kwartale 2004 r. odeszło 14 tys. osób. W podziale bezrobotnych według przyczyn zaprzestania pracy nie ujęto osób, które mają przerwę w pracy 8 lat i dłużej. Tabl. 8. Bezrobotni poprzednio pracujący według przyczyn zaprzestania pracy PRZYCZYNY ZAPRZESTANIA PRACY IV kwartał w % ogółu poprzednio pracujących Likwidacja zakładu pracy lub stanowiska pracy... 43,8 40,8 Zakończenie pracy na czas określony, dorywczej... 11,1 22,4 Względy rodzinne, osobiste... 4,2 10,4 Zwolnienie z innych przyczyn... 10,5 12,0 Renta, emerytura... 2,6 4,7 Niezadowalające warunki finansowe... 4,9 4,0 Niezadowalające warunki pracy inne niż finansowe... 2,3 1,0 Pierwszej w życiu pracy w IV kwartale 2004 r. poszukiwało 80 tys. osób (tj. 21,1% ogółu bezrobotnych). Zbiorowość ta zmniejszyła się zarówno w stosunku do IV kwartału 2003 r., jak i III kwartału 2004 r. odpowiednio o: 23,8% i 16,7%. Wśród osób, które nigdy nie pracowały absolwenci stanowili 15,0%. Liczba osób uprzednio pracujących (bez osób, które miały przerwę w pracy 8 lat i dłużej) wyniosła 234 tys. i ukształtowała się na poziomie niższym niż przed rokiem (o 8,6%), ale wyższym niż w poprzednim kwartale (o 7,3%). Większość osób uprzednio pracujących posiadała miejsca pracy w sektorze prywatnym (76,5%). Bezrobotni uprzednio pracujący według płci i sekcji ostatniego miejsca pracy w IV kwartale 2004 r. 2,4% 2,4% 4,0% 7,1% MĘŻCZYŹNI 11,0% 5,6% 24,6% KOBIETY 4,6% 14,8% 20,4% 2,8% 8,3% 5,6% 13,5% 29,4% 4,6% 35,2% 3,7% górnictwo i kopalnictwo przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel i naprawy transport, gospodarka magazynowa i łączność pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości i firm; nauka administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne ochrona zdrowia i opieka społeczna pozostałe Przeciętny czas poszukiwania pracy przez bezrobotnych uprzednio pracujących w IV kwartale 2004 r. wyniósł 19,2 miesiąca i wydłużył się on o 2,5 miesiąca w porównaniu z IV kwartałem 2003 r., ale skrócił w porównaniu z III kwartałem 2004 r. o 0,9 miesiąca. Przeciętnie dłużej trwało poszukiwanie pracy przez mężczyzn uprzednio pracujących niż kobiety (20,4 wobec 17,8 miesiąca).

18 18 BIERNI ZAWODOWO Zbiorowość biernych zawodowo w IV kwartale 2004 r. liczyła 1877 tys. osób, tj. prawie połowę (48,3%) ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. W stosunku do analogicznego okresu 2003 r. wystąpił wzrost liczby biernych zawodowo kobiet (o 2,1%) i spadek biernych zawodowo mężczyzn (o 0,4%). W skali roku odnotowano również wzrost liczby biernych zawodowo w miastach o 4 tys. (o 0,3%), jak i na wsi o 18 tys. (o 4,7%). Tabl. 9. Bierni zawodowo według BAEL LATA KWARTAŁY Mężczyźni Kobiety Miasta Wieś W TYSIĄCACH 2003 IV I II III IV W ODSETKACH 2003 IV ,0 39,8 60,2 79,3 20, I ,0 39,9 60,1 79,2 20,8 II ,0 40,9 59,1 80,5 19,5 III ,0 40,8 59,2 78,8 21,2 IV ,0 39,2 60,8 78,6 21,4 W IV kwartale 2004 r. w porównaniu z poprzednim kwartałem liczba biernych zawodowo gwałtownie spadła (o 121 tys.), przy czym spadek ten wystąpił zarówno w miastach o 100 tys. (o 6,3%), jak i na wsi o 21 tys. (o 5,0%). W okresie kwartału spadek liczby biernych zawodowo w większym stopniu dotyczył mężczyzn o 79 tys. (o 9,7%) niż kobiet, wśród których liczba biernych zawodowo zmniejszyła się o 42 tys. (o 3,6%). Miernikiem obciążenia pracujących biernymi zawodowo jest współczynnik obciążenia ekonomicznego, który przedstawia liczbę biernych zawodowo przypadających na 1000 pracujących w wieku 15 lat i więcej. W IV kwartale 2004 r. współczynnik obciążenia ekonomicznego wyniósł 1154 (przed rokiem 1186). Był on prawie dwukrotnie wyższy dla kobiet (1550), niż dla mężczyzn (826). Większe obciążenie ludności pracującej biernymi zawodowo wystąpiło na wsi, gdzie współczynnik obciążenia ekonomicznego wyniósł 1241, podczas gdy w miastach Współczynnik obciążenia ekonomicznego (bierni zawodowo na 1000 pracujących) województwo kraj 1000 I II III IV I II III IV kwartały W IV kwartale 2004 r. nadal w grupie biernych zawodowo przeważały osoby w wieku produkcyjnym, liczba ich jednak w porównaniu z IV kwartałem 2003 r. spadła o 0,6%. W grupie tej większy odsetek stanowiły kobiety (55,7%), niż mężczyźni (44,3%). W skali roku zmniejszyła się również liczba osób w wieku przedprodukcyjnym o 6,3%, natomiast wzrosła o 6,0% w wieku poprodukcyjnym.

19 19 W IV kwartale 2004 r. według badania BAEL najliczniejszą grupą wśród biernych zawodowo były osoby, które posiadały wykształcenie poniżej średniego. Udział osób z takim wykształceniem w ogólnej liczbie biernych zawodowo wyniósł 66,3% (przed rokiem 68,5%, w III kwartale 2004 r. 67,4%). Najwięcej bo 32,7% było osób z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym. Kolejną co do wielkości grupę stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym 23,8%. Najmniej liczną grupą wśród biernych zawodowo były osoby z wykształceniem wyższym, których odsetek w ogólnej liczbie wyniósł 5,2% (przed rokiem 5,5%, w III kwartale 2004 r. 5,0%). W skali roku odnotowano największy wzrost liczby biernych zawodowo z wykształceniem gimnazjalnym (o 60,3%), średnim ogólnokształcącym (o 14,9%) oraz policealnym i średnim zawodowym (o 8,5%). Struktura ludności biernej zawodowo według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r. WEDŁUG PŁCI WEDŁUG MIEJSCA ZAMIESZKANIA 5,8% 4,7% wyższe 5,7% 3,2% 18,9% 15,8% policealne i średnie zawodowe 18,6% 11,2% 14,0% 7,5% średnie ogólnokształcące 12,3% 8,5% 29,8% 19,9% zasadnicze zawodowe 23,5% 25,1% mężczyźni kobiety 37,3% 25,3% 12,6% 8,2% gimnazjalne podstawowe i niepełne podstawowe 9,8% 10,2% 30,2% 41,8% miasta wieś W IV kwartale 2004 r. w stosunku do analogicznego okresu 2003 r. wzrosła liczba biernych zawodowo o 1,3%, którzy nie poszukiwali pracy, natomiast w porównaniu z poprzednim kwartałem liczba ta zmniejszyła się o 5,3%. Najczęstszymi przyczynami nie poszukiwania pracy były: emerytura (36,3% osób nie poszukujących pracy), nauka, uzupełnianie kwalifikacji (24,1%), choroba, niesprawność (18,1%) oraz obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu (11,8%). Struktura ludności biernej zawodowo nie poszukującej pracy według płci, miejsca zamieszkania i przyczyn bierności w IV kwartale 2004 r. WEDŁUG PŁCI WEDŁUG MIEJSCA ZAMIESZKANIA 6,0% 3,1% 6,5% 3,8% 20,1% 6,6% 3,8% 16,7% 20,2% 30,1% 17,9% 5,1% 2,8% 18,6% 24,9% 23,9% 33,5% 19,2% 34,5% 14,1% 0,3% kobiety 11,2% wieś 40,4% mężczyźni 36,7% miasta przyczyny bierności: zniechęcenie bezskutecznością poszukiwania pracy nauka, uzupełnianie kwalifikacji obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu emerytura choroba, niesprawność pozostałe

20 20 Bierni zawodowo uprzednio pracujący (łącznie z osobami, które miały przerwę w pracy 8 lat i dłużej) w IV kwartale 2004 r. liczyli 1312 tys. osób i stanowili 69,9% ogółu biernych zawodowo. W porównaniu z III kwartałem 2004 r. liczba ich zmniejszyła się o 85 tys. (o 6,1%). Najczęstszym powodem zaprzestania pracy było przejście na emeryturę 67,1%, względy rodzinne, osobiste 11,4%, a także likwidacja zakładu pracy lub stanowiska pracy 8,7%. AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA CZŁONKÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH W IV kwartale 2004 r. nadal wśród ogółu gospodarstw domowych przeważały gospodarstwa dwuosobowe, a ich odsetek wzrósł zarówno w porównaniu z IV kwartałem 2003 r. o 0,6 pkt procentowego, jak i w stosunku do III kwartału 2004 r. o 1,3 pkt. Przeciętna liczba osób w gospodarstwach domowych ukształtowała się na takim samym poziomie jak w poprzednim kwartale i wyniosła 2,8 (IV kwartał 2003 r. 2,9), przy czym w gospodarstwach wiejskich była wyższa (3,4) niż w miejskich (2,6). Struktura gospodarstw domowych według liczby osób oraz miejsca zamieszkania w IV kwartale 2004 r. gospodarstwa: 1 osobowe i więcej osobowe 5,6% 1,5% 1,1% 2,9% 10,1% 15,2% 13,5% 22,1% 19,3% 18,2% 17,5% 22,9% 21,6% 28,7% miasta wieś W IV kwartale 2004 r. wśród gospodarstw domowych z osobami pracującymi nadal przeważały gospodarstwa z jedną osobą pracującą (46,5%), ale było to jednak mniej o 2,1 pkt procentowego zarówno w skali roku, jak i w porównaniu do III kwartału 2004 r. Gospodarstwa domowe z dwoma osobami pracującymi stanowiły 45,4%, a gospodarstwa z trzema i więcej pracującymi 8,1% ogółu gospodarstw domowych. W skali roku wzrosła liczba gospodarstw domowych obciążonych jedną osobą bezrobotną o 1,2 pkt i w takim samym stopniu obniżyła się liczba gospodarstw z dwoma i więcej bezrobotnymi. Gospodarstwa domowe z przynajmniej 1 osobą pracującą (bez bezrobotnych) w IV kwartale 2004 r. nadal stanowiły prawie połowę wszystkich gospodarstw 46,5% (przed rokiem 46,9%), przy czym odsetek gospodarstw przynajmniej z jedną osobą bezrobotną bez osób pracujących w skali roku obniżył się z 7,6% do 6,5%. Wzrósł natomiast udział gospodarstw domowych bez osób czynnych zawodowo z 31,9% w IV kwartale 2003 r. do 35,0% w IV kwartale 2004 r. Gospodarstwa domowe według liczby osób oraz aktywności ekonomicznej w IV kwartale 2004 r. liczba osób: i więcej gospodarstwa domowe: z przynajmniej 1 osobą pracującą (bez bezrobotnych) z przynajmniej 1 osobą bezrobotną bez osób aktywnych zawodowo %

21 21 PODSUMOWANIE Według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności w IV kwartale 2004 r. wystąpiła poprawa sytuacji na rynku pracy. W porównaniu do analogicznego okresu 2003 r. odnotowano zmniejszenie liczby bezrobotnych i stopy bezrobocia, przy jednoczesnym wzroście liczby osób pracujących oraz wskaźnika zatrudnienia. W IV kwartale 2004 r. w skali roku w większym stopniu spadła liczba bezrobotnych mężczyzn niż kobiet, jednak bezrobotne kobiety nadal stanowiły ponad połowę ogółu bezrobotnych. Podobnie jak przed rokiem stopa bezrobocia dla kobiet była wyższa od stopy bezrobocia dla mężczyzn. W dalszym ciągu niekorzystna była sytuacja ludzi młodych na rynku pracy. Mimo że stopa bezrobocia osób w wieku lata na przestrzeni roku zmniejszyła się, to jednak jej poziom w IV kwartale 2004 r. był znacznie wyższy niż dla całej populacji bezrobotnych. Zagrożone bezrobociem były również osoby o niskim poziomie wykształcenia i bez przygotowania zawodowego. Najwyższą stopę bezrobocia zanotowano wśród osób z wykształceniem podstawowym (łącznie z gimnazjalnym) i niepełnym podstawowym. Wysoka stopa bezrobocia wystąpiła także wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i średnim ogólnokształcącym. Nadal najniższe natężenie bezrobocia dotyczyło osób z wykształceniem wyższym. Podobnie jak przed rokiem znaczna liczba bezrobotnych długotrwale poszukiwała pracy. W IV kwartale 2004 r. stanowili oni ponad połowę liczby bezrobotnych. Długotrwałe bezrobocie w podobnym stopniu zagrażało mężczyznom, jak i kobietom oraz w większym stopniu dotyczyło mieszkańców wsi niż miast. W IV kwartale 2004 r. w stosunku do analogicznego okresu 2003 r. odnotowano wzrost liczby pracujących i spadek liczby bezrobotnych wśród mieszkańców miast. W skali roku zmniejszyła się zarówno liczba pracujących, jak i bezrobotnych mieszkańców wsi. Nadal stopa bezrobocia dla mieszkańców miast była wyższa niż dla mieszkańców wsi. W porównaniu z III kwartałem 2004 r. spadła liczba osób pracujących, zarówno wśród mieszkańców miast, jak i wsi, natomiast wśród bezrobotnych wystąpiło zjawisko odwrotne. Wśród mężczyzn zmniejszyła się liczba pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo. Podobne tendencje wystąpiły wśród kobiet z wyjątkiem bezrobotnych, których liczba wzrosła.

22 22 Tabl. 1 (10). AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ Aktywni zawodowo o ogółem m mężczyźni k kobiety pracujący w pełnym w niepełnym wymiarze czasu pracy bezrobotni Bierni zawodowo w tysiącach 2002 I kwartał... o m k II kwartał... o m k III kwartał... o m k IV kwartał... o m k I kwartał 1... o x x m x x k x x II kwartał... o m k III kwartał... o m k IV kwartał... o m k I kwartał... o m k II kwartał... o m k III kwartał... o m k IV kwartał... o m k Od I kwartału 2003 r. wyniki BAEL uogólniane są na podstawie bilansów ludności opracowanych przy wykorzystaniu wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 r., w związku z czym nie są w pełni porównywalne z danymi z lat poprzednich.