Stanowisko Stowarzyszenia Autorów ZAiKS

Transkrypt

1 Stanowisko Stowarzyszenia Autorów ZAiKS Konsultacje społeczne w ramach prowadzonego przez Komisję Europejską przeglądu dyrektywy Rady Nr 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową (tzw. dyrektywa satelitarno-kablowa ) I. Ocena aktualnych przepisów dyrektywy satelitarno-kablowej 1. Zasada państwa pochodzenia na potrzeby publicznego przekazu satelitarnego W odniesieniu do nadań satelitarnych dyrektywa stanowi (w art. 1 ust. 2), że eksploatacja utworu ma miejsce wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane pod kontrolą organizacji radiowej i telewizyjnej i na jej odpowiedzialność, do zamkniętego łańcucha przekazu, prowadzącego do satelity i z powrotem na Ziemię (tzw. zasada państwa pochodzenia ). Oznacza to, że uprawnienie do korzystania z utworu musi być uzyskane wyłącznie w państwie pochodzenia nadania, ustalonym zgodnie z powyższą zasadą, a nie we wszystkich krajach, w których sygnał jest odbierany. W dyrektywie wskazano ponadto, aby strony przy uzgadnianiu wysokości wynagrodzenia za nabyte prawa uwzględniały wszystkie aspekty nadania, takie jak faktyczna i potencjalna liczba odbiorców oraz wersja językowa (motyw 17 preambuły). 1. Czy wprowadzona w dyrektywie zasada państwa pochodzenia ułatwia nabywanie praw na potrzeby ponadgranicznego nadawania satelitarnego utworów i przedmiotów praw pokrewnych? Jeśli występują problemy w tym zakresie to jakie, i jakiego rodzaju treści one dotyczą (np. audiowizualnych, muzycznych, sportowych, informacyjnych)? Pragniemy zauważyć, iż zasada państwa pochodzenia wprowadzona przez dyrektywę satelitarno-kablową tylko w ograniczonym zakresie ułatwiła nabywanie prawa na potrzeby nadań transgranicznych. W szczególności w przypadku wieloterytorialnego dostępu do utworów muzycznych, wraz z pojawieniem się takich możliwości technologicznych, organizacje zbiorowego zarządzania z państw UE - jeszcze przed przyjęciem przedmiotowej dyrektywy umówiły się co do udzielania licencji multiterytorialnych, które geograficznie pokrywały się z widmem sygnału satelitarnego. Wejście w życie dyrektywy satelitarno-kablowej nie rozwiązało m.in. następujących problemów: a) trudności z ustaleniem w licznych przypadkach, gdzie akt komunikowania publicznego nastąpił, w szczególności w przypadkach kilkuetapowego wprowadzania sygnału. Organizacje zbiorowego zarządzania polegają w tym zakresie na informacjach dostarczanych przez nadawców i mają niewielkie możliwości prawidłowej weryfikacji takich danych. b) określenie właściwej stawki opłaty licencyjnej, zwłaszcza, gdy niektórzy nadawcy ukrywają komercyjne aspekty ich transmisji, które celowane są w określone terytorium (m.in. równoległe kanały językowe, reklamy zróżnicowane co do Strona 1 z 11

2 terytorium odbioru, czy dodatkowe kanały lub usługi, które nie zostały ujęte w licencji); c) licencjonowanie niektórych nadawców spoza terytorium UE, w szczególności w związku z art. 1 ust. 2 lit. d) przedmiotowej dyrektywy. Pomimo wyżej wymienionych oraz innych problemów, uważamy, iż nie stanowi to podstawy do rewizji przepisów odnoszących się do nadań satelitarnych w dyrektywie nr 93/83/EWG. Komisja Europejska powinna ułatwić stosowanie przepisów dyrektywy w zmieniających się warunkach technologicznych i rynkowych poprzez publikację stosownych wskazówek i interpretacji, które zwłaszcza czyniłyby zadość zwiększeniu przejrzystości w zakresie działalności i obowiązków informacyjnych nadawców. Pragniemy zauważyć, iż dyrektywa w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (dyrektywa nr 2014/26/UE) w art. 16 i 17 przewiduje po stronie użytkowników komercyjnych obowiązek dostarczenia OZZ wszelkich informacji niezbędnych do przyznania licencji. Jednocześnie, w przypadku stosowania przepisów dyrektywy satelitarno-kablowej w Polsce, zwracamy uwagę na problemy związane z niewłaściwą transpozycją dyrektywy. Mianowicie, o ile dyrektywa posługuje się pojęciem publicznego przekazu satelitarnego, o tyle polski ustawodawca w art. 6 1 ustawy o prawie autorskim wprowadził pojęcie rozpowszechniania utworu prowadzonego w sposób satelitarny. Nasza krajowa implementacja art. 1 ust. 2 przedmiotowej dyrektywy również obarczona jest wadą pominięcia istotnych przesłanek publicznego przekazu satelitarnego, tj. obowiązku kontroli przez organizację radiową i telewizyjną, a także zamkniętego łańcucha przekazu. Dodatkowo, w systemie prawa polskiego sytuację komplikuje występująca poza prawem autorskim definicja nadawcy w art. 4 ust. 5 ustawy o radiofonii i telewizji, tj.: nadawcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub osobowa spółka handlowa, która tworzy i zestawia program oraz rozpowszechnia go lub przekazuje innym osobom w celu rozpowszechniania. Są to jednak zagadnienia wymagające rozwiązania w prawie krajowym. 2. Czy wprowadzona w dyrektywie zasada państwa pochodzenia wpłynęła na poprawę ponadgranicznego dostępu do programów nadawanych drogą satelitarną? Czy dysponują Państwo danymi statystycznymi w tym zakresie? Jeżeli w dalszym ciągu występują w tym zakresie problemy to jakie, i jakiego rodzaju treści (np. audiowizualnych, muzycznych, sportowych, informacyjnych) oraz jakiego rodzaju usług (np. nadawców publicznych lub prywatnych, programów finansowanych z subskrypcji lub reklam, programów wyspecjalizowanych) one dotyczą? Odpowiedź na to pytanie, poparta danymi empirycznymi, zostanie zapewne udzielona przez nadawców. Jednakże pragniemy zauważyć, iż działalność niektórych nadawców polega na tym, że program nadawany z terytorium jednego państwa członkowskiego UE może być dedykowany w całości audytorium w innym państwie. W takim przypadku, publiczność z terytorium innego niż państwo nadania wynosić będzie nawet 100%. Sytuacje takie wymagają szczególnej regulacji. Strona 2 z 11

3 3. Czy istnieją przeszkody niezwiązane z prawem autorskim, które ograniczają ponadgraniczne nadawanie programów za pomocą satelity? 4. Czy istnieją przeszkody niezwiązane z prawem autorskim, które ograniczają konsumentom ponadgraniczny dostęp do programów nadawanych drogą satelitarną? Stowarzyszenie Autorów ZAiKS pragnie zauważyć po raz kolejny, iż prawo autorskie nie ogranicza ani ponadgranicznego nadawania programów za pomocą satelity, ani nie utrudnia konsumentom dostępu do programów nadawanych drogą satelitarną. Wręcz przeciwnie, uważamy, iż prawo autorskie ułatwia, promuje i zapewnia legalny dostęp do utworów. System prawa autorskiego i stosunki umowne zapewniają niezbędne ramy prawne dla zrównoważonego rozwoju sektorów kulturalnego i kreatywnego, z poszanowaniem interesu uprawnionych, podmiotów biznesowych i konsumentów. 5. Czy pojawiają się problemy przy ustalaniu, gdzie ma miejsce nadawanie programów drogą satelitarną? Zauważamy pewne problemy przy ustalaniu, gdzie ma miejsce nadawanie programów drogą satelitarną. Źródeł tego stanu rzeczy można upatrywać w odmiennych interpretacjach art. 1 ust. 2 lit. a) przedmiotowej dyrektywy. Ustalenie właściwego państwa pochodzenia zależy od różnych okoliczności i działań (m.in. przygotowanie programu, czynności techniczne związane z nadaniem do właściwego transpondera), które mogą być podejmowane przez nadawcę na terytorium różnych państw. Z perspektywy zewnętrznej niezmiernie trudno jest ustalić, gdzie określone działania techniczne miały miejsce. Niezbędna jest tu jednoznaczność kryteriów faktycznych, eliminująca dowolność w ich określaniu. Organizacje zbiorowego zarządzania muszą polegać na danych przekazanych przez nadawców, będąc jednocześnie w niezmiernie trudnym położeniu, by właściwie zweryfikować takie informacje. Oznacza to, iż faktycznie pozostawia się nadawcom swobodny wybór zdeterminowania państwa nadania, co może prowadzić do niepewności w zakresie licencjonowania, poszukiwania najkorzystniejszej jurysdykcji (zjawisko forum shopping ), a w pewnych okolicznościach nawet pozostawania poza systemem licencji. 6. Czy pojawiają się problemy przy określaniu wysokości wynagrodzenia z tytułu ponadgranicznego nadawania utworów i przedmiotów praw pokrewnych drogą satelitarną? Brak odpowiednich informacji lub mylne dane przekazywane przez użytkowników czynią niekiedy określenie właściwej stawki opłaty licencyjnej utrudnionym. Na potrzeby stosowania zasady państwa pochodzenia dyrektywa dokonała harmonizacji praw autorskich do nadawania utworów (motyw 21, art. 2), a także wprowadziła minimalny poziom harmonizacji w zakresie dotyczącym autorstwa utworu filmowego lub audiowizualnego (art. 1 ust. 5) oraz praw artystów wykonawców, producentów fonogramów i organizacji nadawczych (motyw 21, art. 4-6). Strona 3 z 11

4 7. Czy poziom harmonizacji dokonanej dyrektywą (oraz innymi dyrektywami UE) w sposób wystarczający gwarantuje, że zasada państwa pochodzenia nie powoduje obniżenia poziomu ochrony twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych? Zgodnie z naszymi odpowiedziami na pytania 5-6, działalność niektórych nadawców może prowadzić do obniżenia poziomu ochrony twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych. 8. Czy stosowanie wprowadzonej dyrektywą zasady państwa pochodzenia wiąże się z koniecznością ponoszenia szczególnych kosztów? Nie. 9. Czy w powyższym zakresie istnienie regulacji UE jest w dalszym ciągu zasadne? Tak, aczkolwiek bez konieczności zmiany prawa UE. Zgodnie z naszą odpowiedzią na pytanie 1., wystarczającym narzędziem byłoby ogłoszenie przez Komisję Europejską stosownych wskazówek interpretacyjnych. 2. Zarządzanie prawami do retransmisji (reemisji) kablowej Dyrektywa wprowadziła dwie ścieżki nabywania praw do reemisji przez operatora sieci kablowej programów radiowych lub telewizyjnych nadawanych (drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym satelitarną) z innego państwa członkowskiego (art. 1 ust. 3). Nadawcy mogą udzielać licencji operatorom kablowym w odniesieniu do ich własnych transmisji, niezależnie od tego, czy dane prawa należą do tego nadawcy, czy też zostały na niego przeniesione przez innego uprawnionego z tytułu praw autorskich lub pokrewnych (art. 10). Jednak zgodnie z art. 9 wszystkie pozostałe prawa autorskie lub pokrewne niezbędne do dokonania reemisji kablowej określonego programu powinny być wykonywane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania. Dodatkowo art. 11 i 12 wprowadzają mechanizmy negocjacji i mediacji w zakresie rozstrzygania sporów dotyczących licencjonowania praw do reemisji kablowej. 10. Czy wprowadzony dyrektywą system zarządzania prawami ułatwił uzyskiwanie zgody uprawnionych z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych na reemisję kablową programów nadawanych z innych państw członkowskich? Czy w tym zakresie pojawiają się problemy (np. z interpretacją terminu kablowy, różnymi sposobami zarządzania prawami przez nadawców i innych uprawnionych lub brakiem jasności co do tego, czy prawa należą do nadawcy, czy organizacji zbiorowego zarządzania)? Przepisy przedmiotowej dyrektywy ułatwiły i wzmocniły mechanizm uzyskiwania zgody uprawnionych z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych na reemisję kablową programów nadawanych z innych państw członkowskich. Szczególne znaczenie ma tu obowiązkowe pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania w nabywaniu praw do reemisji. Strona 4 z 11

5 Pojawiające się problemy wynikają z tego, iż choć dyrektywa satelitarno-kablowa miała na celu potwierdzić i utrwalić pojęcie reemisji kablowej, to wobec historycznych i technicznych ograniczeń w definiowaniu rozwijających się środków przekazu (chociażby w przypadku terminów: kablowy i system mikrofalowy ), wciąż istnieją znaczne rozbieżności wątpliwości interpretacyjne, mające odzwierciedlenie w niejednolitej transpozycji w poszczególnych państwach członkowskich UE. Istotny problem występuje np. w przypadku odpowiedniej kwalifikacji takich typów reemisji, jak reemisja drogą bezprzewodową, czy przekaz treści over-the-top (OTT) w otwartym środowisku internetowym. Pożądanym rozwiązaniem tych problemów mogłoby być neutralne technologicznie podejście interpretacyjne, które nie wiąże się z koniecznością rewizji samej dyrektywy satelitarnokablowej. Z zasady proporcjonalności wynika potrzeba jednolitego traktowania statusu reemisji, bez względu na środki techniczne użyte do jej realizacji. Szczególnej regulacji wymaga reemisja internetowa, ze względu na nieprzydatność przyjętych zasad państwa pochodzenia. Jednak reemisja internetowa powinna być objęta obowiązkowym pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania. 11. Czy wprowadzony dyrektywą system zarządzania prawami do reemisji kablowej wpłynął na poprawę ponadgranicznego dostępu do programów? Jeżeli w dalszym ciągu występują w tym zakresie problemy to jakie, i jakiego rodzaju treści (np. audiowizualnych, muzycznych, sportowych, informacyjnych) oraz jakiego rodzaju usług (np. nadawców publicznych lub prywatnych, programów finansowanych z subskrypcji lub reklam, programów wyspecjalizowanych) one dotyczą? Wprowadzony dyrektywą nr 93/83/EWG system zarządzania prawami do reemisji kablowej w znacznym stopniu przyczynił się do poprawy ponadgranicznego dostępu do programów. Jednakże, wciąż występują problemy związane m.in. z wątpliwościami, czy programy zakodowane w państwie reemisji kablowej (kwalifikowane tutaj jako tzw. PayTV), które w państwie nadania są powszechnie dostępne (jako tzw. freetv), mogą w ogóle być traktowane jako reemisja kablowa. 12. Jak oceniają Państwo wprowadzone dyrektywą mechanizmy negocjacji i mediacji? Czy w tym zakresie pojawiają się problemy? Stowarzyszenie Autorów ZAiKS nie korzystało dotychczas z wprowadzonego przedmiotową dyrektywą mechanizmu negocjacji i mediacji. Zachowanie takiej możliwości wydaje się uzasadnione. 13. Czy stosowanie wprowadzonego dyrektywą mechanizmu zarządzania prawami do reemisji kablowej powoduje konieczność ponoszenia szczególnych kosztów? Nie. 14. Czy w powyższym zakresie istnienie regulacji UE jest w dalszym ciągu zasadne? Przepisy dyrektywy nr 93/83/EWG w zakresie odnoszącym się do reemisji kablowej pozostają zasadne i zapewniają odpowiedni poziom regulacji. Aczkolwiek, jak zauważyliśmy Strona 5 z 11

6 w odpowiedziach na powyższe pytania, wskazane byłoby wydanie przez Komisję Europejską wytycznych interpretacyjnych opartych na walorze neutralności technologicznej. Podobne wskazówki byłyby przydatne w odniesieniu do obcojęzycznych programów, które w państwie reemisji kablowej są zakodowane, podczas gdy w państwie nadania pozostaję powszechnie i darmowo dostępne. II. Ocena potrzeby rozszerzenia dyrektywy Zasady określone w dyrektywie mają zastosowanie wyłącznie do nadań satelitarnych i reemisji kablowej. Nie stosuje się ich w przypadku nadawania programów radiowych i telewizyjnych drogą inną niż satelitarną, ani do reemisji dokonywanej w inny sposób niż w sieciach kablowych. W szczególności zasady te nie mają zastosowania do nadawania i reemisji w internecie. Jeszcze dość niedawno działania nadawców obejmowały przede wszystkim nieinteraktywne transmisje naziemne, satelitarne lub kablowe, a nadawcy musieli uzyskać prawa w zakresie nadawania od twórców, wykonawców i producentów. Jednak obecnie coraz więcej programów jest dostępnych na żądanie po ich pierwotnym nadaniu (np. usługi catch-up TV). Świadcząc tego rodzaju usługi nadawcy muszą uzyskać zgodę uprawnionych na innych polach eksploatacji niż w przypadku pierwotnego nadania, tj. zwielokrotnianie oraz publiczne udostępnianie w miejscu i czasie wybranym przez odbiorcę (making available). Coraz częstsze są także formy emisji polegające na bezpośrednim udostępnieniu programu w sieci kablowej oraz emisje internetowe (webcasting). Platformy cyfrowe pozwalają ponadto na równoczesną reemisję programów za pomocą sieci innych niż kablowe (np. IPTV, DTT, simulcasting). 1. Rozszerzenie zasady państwa pochodzenia 15. Jaki Państwa zdaniem byłby skutek rozszerzenia zasady państwa pochodzenia na korzystanie z przedmiotów praw autorskich i praw pokrewnych obejmujące: - emisję programów radiowych i telewizyjnych za pomocą innych środków niż satelita (np. IPTV, webcasting); - usługi internetowe towarzyszące pierwotnym nadaniom (np. simulcasting, catch-up TV); - wszelkie usługi internetowe świadczone przez nadawców (np. usługi wideo na żądanie); - wszelkie usługi dostępu do treści online świadczone przez dowolnych usługodawców, w tym nadawców. Naszym zdaniem, to oraz kolejne pytania wskazują na nieprawidłowe założenie, które poczyniła Komisja Europejska. Mianowicie, otwierając konsultacje w sprawie przeglądu dyrektywy satelitarno-kablowej, celem Komisji było wypracowanie takich instrumentów, które ułatwiłyby lub zapewniłyby ponadgraniczny dostęp do programów, a w szczególności do usług on-line. Pragniemy zauważyć, iż ewentualne rozszerzenie zasady państwa pochodzenia nie przyczyni się do osiągniecia tego celu, gdyż zastosowana zasada ma pozwolić ustalić jedynie, gdzie nastąpiło nadanie, w następstwie czego jakiemu reżimowi prawnemu podlega. Zasada państwa pochodzenia nie ma związku z podstawowymi ograniczeniami w ponadgranicznej eksploatacji on-line, do których należą m.in. fragmentacja repertuarów, gospodarcze i kulturowe aspekty rynków właściwych, a przede wszystkim Strona 6 z 11

7 niezbędna swoboda uprawnionych do decydowania o geograficznym zakresie ich zgody na korzystanie z utworu. W zakresie odpowiedzi na powyższe pytanie, pragniemy zauważyć, iż w odniesieniu do serwisów IPTV, to świadczą one wbrew treści pytania reemisję programów, podczas gdy usługi webcasting-u w rzeczywistości opierają się na ich emisji. Zatem, przynajmniej w przypadku reemisji nie może być w ogóle mowy o zastosowaniu zasady państwa pochodzenia. Odnosząc się do usług internetowych towarzyszących pierwotnym nadaniom, to art. 32 dyrektywy w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi wprowadza odstępstwo w odniesieniu do praw do utworów muzycznych dla wykorzystania online w przypadku programów radiowych i telewizyjnych. Stanowi on, iż wymogi określone w przepisach tytułu III dyrektywy nr 2014/26/UE nie mają zastosowania do organizacji zbiorowego zarządzania, gdy udzielają one na zasadzie dobrowolnej agregacji wymaganych praw, zgodnie z zasadami konkurencji na podstawie art. 101 i 102 TFUE licencji wieloterytorialnej dotyczącej praw do utworów muzycznych dla wykorzystania online niezbędnej nadawcy celem publicznego komunikowania lub udostępnienia swoich programów radiowych lub telewizyjnych równocześnie z ich pierwotną emisją lub później oraz wszelkich innych treści online, w tym zapowiedzi, wyprodukowanych przez nadawcę lub dla niego, stanowiących uzupełnienie pierwotnej emisji jego programu radiowego lub telewizyjnego. Przytoczony przepis opiera się się na dobrowolnej reagregacji repertuarów i ograniczony jest do usług internetowych towarzyszących pierwotnym nadaniom, mając na celu zapobieżenie zdobycia przez nie przewagi rynkowej względem innych usługodawców on-line. Zatem, to uwarunkowania rynkowe i wola stron, bez związku z ustaleniem państwa pochodzenia, stanowią w tym przypadku determinanty na rzecz zapewnienia szerszego dostępu poprzez usługi simulcasting-u czy catch-up TV. W związku z tym, jakiekolwiek rozszerzenie zasady państwa pochodzenie będzie w tym przypadku irrelewantne. Pragniemy wyrazić zaniepokojenie ewentualną próbą rozszerzenia zasady państwa pochodzenia na usługi dostępu do treści on-line. Odbyłoby się to jak wykazał to już m.in. raport De Wolf dla Komisji Europejskiej - z pokrzywdzeniem uprawnionych. Sprzyjałoby to bowiem poszukiwaniu przez usługodawców najbardziej korzystnej dla nich kosztem uprawnionych i prawdopodobnie także konsumentów jurysdykcji. Wprowadzenie jakichkolwiek kryteriów ustalenia państwa pochodzenia w przypadku usług on-line nie zagwarantowałoby pewności co do prawa, ani efektywności jego stosowania. Miejsce położenia serwera, siedziba usługodawcy, siedziba podmiotu umieszczającego utwór on-line, to kryteria, które mogą być swobodnie zmieniane, szczególnie przez podmioty biznesowe o skomplikowanej strukturze organizacyjnej, które posiadają serwery na terytorium różnych państw. Zauważamy, iż przepisy przedmiotowej dyrektywy nie odpowiadają sposobom korzystania w sieciach interaktywnych, wobec czego nie powinny być przenoszone dalej. W przypadku internetu kryterium państwa pochodzenia nie może spełnić swojej roli, dlatego już w dyrektywie o handlu elektronicznym (dyrektywa nr 2000/31/WE) prawo autorskie zostało wyjęte spod ogólnej zasady państwa pochodzenia. Strona 7 z 11

8 16. Czy takie rozszerzenie zasady państwa pochodzenia skutkowałoby zwiększeniem ponadgranicznej dostępności usług online dla konsumentów? Jeśli nie jakie środki należałoby zastosować, aby osiągnąć ten cel? W związku z tym, iż samo wprowadzenie zasady państwa pochodzenia w przypadku nadań satelitarnych nie przyczyniło się naszym zdaniem do zwiększenia ponadgranicznej dostępności programów dla konsumentów, to również jej ewentualne rozszerzenie na usługi on-line nie przełoży się na zwiększoną dostępność transgraniczną. Doprowadzić może natomiast do wybierania przez usługodawców najbardziej korzystnej dla nich jurysdykcji, z pokrzywdzeniem praw konsumentów i interesu uprawnionych. 17. Jaki Państwa zdaniem byłby skutek rozszerzenia zasady państwa pochodzenia na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (w tym wszelkie funkcjonujące obecnie bądź wypracowywane mechanizmy wspierające wieloterytorialne licencjonowanie praw online)? Naszym zdaniem rozszerzenie zasady państwa pochodzenia nie rozwiąże podstawowego problemu, który utrudnia ponadgraniczne licencjonowanie, tj. fragmentacji repertuarów. Jakkolwiek, przedstawianie wiarygodnych ocen i ewentualnych rekomendacji w tym zakresie powinno być odwleczone w czasie, aż do pełnej transpozycji dyrektywy w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi we wszystkich państwach członkowskich UE i analizy jej funkcjonowania w perspektywie średniookresowej. 18. W jaki sposób państwo pochodzenia mogłoby być ustalane w przypadku emisji internetowych? Zgodnie z naszą odpowiedzią na pytanie 15., wprowadzenie kryteriów ustalenia państwa pochodzenia w przypadku emisji internetowych byłoby kontrproduktywne. Miejsce położenia serwera, siedziba usługodawcy, siedziba podmiotu umieszczającego utwór on-line, to kryteria, które mogą być swobodnie zmieniane, szczególnie przez podmioty biznesowe o skomplikowanej strukturze organizacyjnej, które posiadają serwery na terytorium różnych państw. W przypadku internetu kryterium państwa pochodzenia nie może spełnić swojej roli, dlatego już w dyrektywie o handlu elektronicznym (dyrektywa nr 2000/31/WE) prawo autorskie zostało wyjęte spod ogólnej zasady państwa pochodzenia. 19. Czy Państwa zdaniem rozszerzenie zasady państwa pochodzenia miałoby wpływ na obecny poziom ochrony praw autorskich w UE i czy wymagałoby dla jego zachowania dokonania dalej idącej harmonizacji tych praw? Jak wykazaliśmy w naszych odpowiedziach na pytania od 15 do 18, rozszerzenie zasady państwa pochodzenia miałoby negatywny wpływ na poziom ochrony praw autorskich w UE. 2. Rozszerzenie systemu zarządzania prawami do reemisji kablowej Strona 8 z 11

9 20. Zgodnie z Państwa wiedzą lub doświadczeniem, w jaki sposób prawa twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych są obecnie licencjonowane na potrzeby reemisji programów radiowych i telewizyjnych dokonywanej przez inne podmioty niż operatorzy sieci kablowych (np. simulcasting albo reemisja satelitarna)? Czy w tym obszarze pojawiają się problemy? Pragniemy zauważyć, iż podany w przykładach simulcasting nie jest reemisją w rozumieniu przepisów przedmiotowej dyrektywy. W odniesieniu do reemisji satelitarnej, w większości państw członkowskich UE, inaczej niż w Polsce, reemitenci satetelitarni pozyskują licencję na potrzeby reemisji bez obowiązkowego pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania, podczas gdy jednocześnie nadawcy satelitarni pozyskują licencję na potrzeby nadania. Trybunał Sprawiedliwości UE wypowiedział się na ten temat m.in. w orzeczeniu Airfield (C- 431/09): Wykładnia art. 2 dyrektywy Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową powinna być dokonywana w ten sposób, że dostawca pakietu satelitarnego jest zobowiązany uzyskać zezwolenie posiadacza odnośnych praw na publiczny przekaz utworów dokonywany w ramach bezpośredniej i pośredniej transmisji programów telewizyjnych. 21. W jaki sposób prawa twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych są obecnie licencjonowane na potrzeby programów emitowanych bezpośrednio poprzez sieci kablowe? Czy w tym obszarze pojawiają się problemy? Zgodnie z przytoczonym wcześniej orzeczeniem TSUE ws. Airfield, satelitarny przekaz publiczny ma charakter jednorodny, a zatem obowiązki licencyjne leżą zarówno po stronie nadawcy bezpośredniego wkładu programu, jak i operatorze kablowym, który go umieszcza w swojej ofercie. Niestety, w przypadku programów emitowanych bezpośrednio poprzez sieci kablowe, nadawcy programu coraz częściej kwestionują zasadę jednorodności satelitarnego przekazu publicznego, uważając, iż ich zakodowana transmisja bezpośrednio do dystrybutora nie jest aktem komunikowania publicznego, a zatem jedynie po stronie operatora kablowego występuje obowiązek licencyjny. 22. W jaki sposób prawa twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych są obecnie licencjonowane na potrzeby nieinteraktywnych usług internetowych świadczonych przez nadawców (simulcasting/liniowy webcasting)? Czy w tym obszarze pojawiają się problemy? Obie te formy korzystania licencjonujemy tak jak nadawanie. 23. W jaki sposób prawa twórców oraz uprawnionych z tytułu praw pokrewnych są obecnie licencjonowane na potrzeby interaktywnych usług internetowych świadczonych przez nadawców (np. catch-up TV, usługi wideo na żądanie)? Czy w tym obszarze pojawiają się problemy? 24. Jaki byłby skutek rozszerzenia systemu zarządzania prawami stosowanego w odniesieniu do reemisji kablowej (obowiązkowy zbiorowy zarząd) na: Strona 9 z 11

10 - reemisję programów radiowych i telewizyjnych, dokonywaną innym sposobem niż w sieciach kablowych (np. poprzez satelitę, IPTV, internet)? - równoległą emisję programów radiowych i telewizyjnych przez samego nadawcę, dokonywaną innym sposobem niż w sieciach kablowych (np. poprzez satelitę, IPTV, internet)? 25. W przypadku takiego rozszerzenia, czy odrębne traktowanie praw będących w posiadaniu nadawcy (art. 10 dyrektywy) powinno zostać utrzymane? 26. Czy takie rozszerzenie skutkowałoby poprawą ponadgranicznego dostępu do usług internetowych? 27. Biorąc pod uwagę geograficzny zasięg programów rozpowszechnianych przez internet w porównaniu do zasięgu programów rozpowszechnianych drogą kablową, czy takie rozszerzenie powinno być ograniczone do zamkniętych systemów (np. IPTV), czy też powinno obejmować także otwartą emisję/reemisję przez internet? W odpowiedzi łącznej na pytania od 24 do 27, chcemy przypomnieć, iż obowiązkowy zbiorowy zarząd w odniesieniu do reemisji kablowej ustanowiony został w celu umożliwienia operatorom kablowym legalnego reemitowania programów, gdyż poza ich zdolnościami operacyjnymi i wydolnością byłoby dochodzenie katalogu uprawnionych w odniesieniu do każdorazowo rozpowszechnianego programu. Przekonuje nas jednocześnie zasadność rozszerzenia systemu zarządzania prawami stosowanego w odniesieniu do reemisji kablowej na podobne serwisy reemisji on-line; z zastrzeżeniem, iż serwisy te funkcjonują w sposób zbliżony do operatorów kablowych, m.in. w oparciu o zasadę terytorialności. Naszym zdaniem, pozostawałoby wówczas bez znaczenia, czy takie rozpowszechnianie następuję w systemach zamkniętych (np. IPTV), czy w otwartym internecie (np. serwisy OTT). 28. Czy Państwa zdaniem rozszerzenie systemu obowiązkowego zbiorowego zarządzania rodziłoby wątpliwości co do zgodności prawa UE z traktatami międzynarodowymi (traktaty WIPO z 1996 r. oraz porozumienie TRIPS). Naszym zdaniem rozszerzenie systemu obowiązkowego zbiorowego zarządzania nie oznaczałoby niezgodności prawa UE z normami prawa międzynarodowego. Jak wykazała m.in. prof. Silke von Lewinski 1, system obowiązkowego zbiorowego zarządzania można zastosować nie tylko w przypadku przewidzianym w art. 11bis ust. 2 konwencji berneńskiej, a zatem, gdy państwo-strona może ustanowić wyjątki lub ograniczenia w zakresie nadań i reemisji; ale także w każdym innym przypadku, gdy obowiązkowy zbiorowy zarząd stanowi jedyne efektywne narzędzie wykonywania praw przez uprawnionych. 1 La gestion collective obligatoire des droits exclusifs et sa compatibilité avec le droit international et le droit communautaire du droit d auteur Etude de cas, Bulletin du droit d auteur, styczeń-marzec 2004 Strona 10 z 11

11 29. Jaki byłby skutek wprowadzenia systemu rozszerzonego zbiorowego licencjonowania na potrzeby równoległej emisji/reemisji programów radiowych i telewizyjnych dokonywanej innym sposobem niż w sieciach kablowych, który zastępowałby obowiązkowy zbiorowy zarząd? 30. Czy taki system rozszerzonego zbiorowego licencjonowania skutkowałoby poprawą ponadgranicznego dostępu do usług internetowych? Odpowiadając łącznie na dwa powyższe pytania, stoimy na stanowisku, iż system rozszerzonego zbiorowego licencjonowania, ze względu na jego immanentny walor w postaci opcji wyjścia (opt out), skutkuje po stronie użytkownika mniejszą pewnością prawną, a zatem jest mniej bezpieczny i efektywny niż system obowiązkowego zbiorowego zarządzania. 3. Rozszerzenie systemu mediacji i negocjacji 31. Czy obecne mechanizmy negocjacji i mediacji określone w art. 11 i 12 dyrektywy powinny być wykorzystane do poprawy ponadgranicznego dostępu do usług internetowych w przypadkach, w których nie została zawarta umowa dotycząca udzielenia przez podmioty uprawnione zezwolenia na dokonywanie emisji internetowej? 32. Czy są inne środki, które mogłyby wspierać rozwiązania umowne i zapewniać, aby wszystkie zainteresowane strony prowadziły negocjacje w dobrej wierze i bezzasadnie ich nie utrudniały? Odpowiadając łącznie na dwa powyższe pytania, chcielibyśmy zauważyć, iż mechanizmy negocjacji i mediacji określone w art. 11 i 12 dyrektywy satelitarno-kablowej posiadają niewielki walor praktyczny i są nieefektywne. Stosowne przepisy w tym zakresie wprowadza natomiast dyrektywa w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. W związku z powyższym, uważamy, iż należy dołożyć wszelkich starań, by odpowiednio implementować instrumenty prawne przewidziane w tytule IV dyrektywy nr 2014/26/UE, a dopiero z czasem ocenić ich efektywność. III. Inne kwestie 33. Czy są inne kwestie związane z funkcjonowaniem lub ewentualnym rozszerzeniem zakresu dyrektywy, na które chcieliby Państwo zwrócić uwagę? Strona 11 z 11