ÂÂÂÂÂÂÂ. Stan faktyczny

Transkrypt

1 Stan faktyczny Helsińska Fundacja Praw Człowieka skierowała w dniu 13 grudnia 2013 r. wystąpienie do Prezesa Związku Banków Polskich w sprawie dostępności usług bankowych dla osób niewidzących lub niedowidzących. W szczególności HFPC zwróciła się o udzielenie informacji czy bankomaty i terminale płatnicze, z których korzystają klienci banków w Polsce, wyposażone są w usprawnienia, które zapewniają swobodny dostęp dla osób niewidzących i niedowidzących. Związek Banków Polskich (ZBP) udzielił odpowiedzi na interwencję HFPC w sprawie niedostosowania bankomatów i terminali płatniczych do potrzeb osób z dysfunkcją narządu wzroku. ZBP poinformował, iż w maju 2013 roku zostały przygotowane Dobre praktyki obsługi osób z niepełnosprawnościami przez banki, które następnie zostały przekazane do banków z zaleceniem wdrożenia zaproponowanych standardów obsługi klientów z niepełnosprawnościami. W Dobrych praktykach znalazły się postulaty, by dostosować bankomaty do potrzeb osób niewidomych m.in. poprzez umieszczenie wejścia na słuchawki, przez które odtwarzane byłyby komunikaty wyświetlane na monitorze, odpowiednie oznaczenie klawiszy pismem Braille'a, odtwarzanie krótkich dźwięków sygnalizujących naciśnięcie przycisków bankomatu oraz udostępnienie wersji kontrastowej dla komunikatów wyświetlanych na ekranie. Z odpowiedzi wynika, iż coraz więcej bankomatów zostało już wyposażonych w powyższe usprawnienia, a część banków zmodernizowała już wszystkie bankomaty. Jednak ZBP nie jest w posiadaniu statystyk odzwierciedlających liczbę bankomatów dostosowanych do potrzeb osób niewidomych. ZBP podkreślił, iż banki nieustannie podnoszą standard obsługi osób z niepełnosprawnościami m.in. poprzez zapewnienie pierwszeństwa w obsłudze, umożliwienie obsługi w odrębnym pomieszczaniu, dostosowanie sposobu komunikacji do rodzaju niepełnosprawności klienta. Również zaznaczono, że banki ciągle starają się poprawiać dostępność swoich lokali, a także dostępność usług bankowości elektronicznej. Ponadto w ZBP powołany został specjalny zespół ds. obsługi osób z niepełnosprawnościami, który aktualnie pracuje nad przygotowaniem kolejnej edycji Dobrych praktyk. W prace zespołu mają być włączone również organizacje reprezentujące środowiska osób z niepełnosprawnościami. Następnie HFPC skierowała wystąpienie do Prezesa ING Banku Śląskiego S.A. w sprawie dostępności usług bankowych dla osób niewidomych i niedowidzących. Podstawą interwencji HFPC było zgłoszenie klienta, który zawarł z bankiem ING umowę o kartę przedpłaconą, jednak nie może z niej w pełni korzystać, ponieważ w jego mieście żaden bankomat i wpłatomat ING nie jest dostosowany do potrzeb osób niewidomych. W wystąpieniu HFPC zwróciła uwagę na wydaną w kwietniu 2013 r. opinię Komitetu Praw Osób z Niepełnosprawnościami. Wówczas Komitet stwierdził, iż brak dostępności usług bankowych świadczonych z wykorzystaniem bankomatów dla osób niewidzących lub niedowidzących stanowi naruszenie Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami. Ponadto, HFPC skierowała wystąpienie do Prezesa UOKIK w sprawie braku dostosowania bankomatów do potrzeb osób niewidomych i 1 / 5

2 niedowidzących. Podstawą interwencji było zgłoszenie klienta, który zawarł z ING Bankiem Śląskim umowę o kartę przedpłaconą, jednak może jej używać tylko w ograniczonym zakresie, ponieważ w jego mieście żaden bankomat i wpłatomat ING nie jest dostosowany do potrzeb osób niewidomych. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odpowiedział na pismo HFPC w sprawie udzielenia informacji o działaniach podjętych w celu dostosowania bankomatów należących do ING Banku Śląskiego S.A. do potrzeb osób niewidzących i słabowidzących. Prezes UOKiK wskazuje na działania podjęte przez Bank w zakresie powyższego problemu. Bank informuje, że podjął działania zmierzające do uruchomienia w bankomatach obsługi głosowej oraz zamierza udostępnić we wszystkich bankomatach z obsługą głosową możliwość wypłaty zbliżeniowej. Bank deklaruje, że wprowadził w swoich 400 oddziałach usługę MIGAM pomoc tłumacza języka migowego online przy obsłudze klientów z niepełnosprawnością wzroku. Dodatkowo przeprowadził szkolenie personelu w zakresie savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnościami. Bank zapewnia również, że systematycznie usuwa bariery architektoniczne w swoich oddziałach. Po interwencjach HFPC ING Bank Śląski stopniowo wprowadza udźwiękowienie swoich bankomatów. To efekt interwencji HFPC dotyczących potrzeby dostosowania bankomatów do potrzeb osób niewidomych i niedowidzących. Pod koniec 2015 r. Bank ING posiadał 56 bankomatów z obsługą głosową, natomiast w lipcu tego roku klient HFPC uzyskał informację o 125 udźwiękowionych bankomatach na terenie Polski. Â Wystąpienie HFPC do Prezesa Związku Banków Polskich można znaleźć tutaj. Odpowiedź ZBP można znaleźć tutaj. Dobre praktyki obsługi osób z niepełnosprawnościami można znaleźć tutaj. Wystąpienie HFPC do Prezesa ING dostępne jest tutaj. Wystąpienie HFPC do Prezesa UOKIK można znaleźć tutaj. 2 / 5

3 Pismo Prezesa UOKiK jest dostępne tutaj. Zagadnienie prawne W wystąpieniu do Prezesa Związku Banków Polskich HFPC zwróciła uwagę na wydaną w kwietniu 2013 r. opinię nr CRPD/C/9/1/2010 Komitetu Praw Osób z Niepełnosprawnościami (Komitetu) ustanowionego Konwencją Organizacji Narodów Zjednoczonych o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami (Konwencją). Komitet stwierdził, iż brak dostępności usług bankowych świadczonych z wykorzystaniem bankomatów dla osób niewidzących lub niedowidzących stanowi naruszenie art. 9 ust. 2 lit. b Konwencji. Naruszenie to polegało na tym, iż Węgry (państwo strona Konwencji) nie podjęło środków zmierzających do eliminowania dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami przez instytucje bankowe oraz nie zapewniły tym osobom pełnego i swobodnego dostępu do usług bankowych świadczonych przy użyciu bankomatów, ponieważ węgierskie bankomaty nie były wyposażone w klawiatury w alfabecie Braille'a lub głosową instrukcję obsługi. Mimo tego, że Polska, która ratyfikowała Konwencję w 2012 r., nie uznała jurysdykcji Komitetu w sprawach dotyczących naruszeń Konwencji, to przywołana powyżej opinia Komitetu wyznacza standard ochrony praw osób niewidomych lub słabowidzących, który powinien być przestrzegany przez wszystkie państwa strony Konwencji. Ponadto z opinii Komitetu wypływa wniosek, iż państwo strona Konwencji zobowiązane jest wprowadzić minimalny standard dostępności usług bankowych, w tym usług świadczonych z wykorzystaniem bankomatów, dla osób niewidomych lub niedowidzących, który pozwoli takim osobom na samodzielne korzystanie z usług instytucji finansowych. Jednocześnie należy podkreślić, iż państwa strony Konwencji zobowiązane są do przeciwdziałania dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami nie tylko w relacjach państwo obywatel, ale również w stosunkach prywatnoprawnych. Stan sprawy 3 / 5

4 13/12/2013 Pismo HFPC do Prezesa Związku Banków Polskich 11/02/2014 Odpowiedź ZBP na pismo HFPC 10/09/2014 Pismo HFPC do Prezesa ING 05/02/2015 Pismo HFPC do Prezesa UOKIK 28/12/2015 Odpowiedź Prezesa UOKIK 4 / 5

5 Informację o prawnikach pro bono - Media Artykuł red. Moniki Kosz - Koszewskiej poświęcony tej sprawie można znaleźć tutaj. Hasła kluczowe: niepełnosprawność, bankomat 5 / 5