w i e l k i c h jutra

Transkrypt

1 wspieramy w i e l k i c h jutra Prawo restrukturyzacyjne a pomoc publiczna Mirosław Marek Wiceprezes Zarządu DGA SA

2 Wprowadzenie Restrukturyzacja zadłużenia przedsiębiorstwa może wiązać się z udzieleniem pomocy publicznej. Ma to istotny wpływ na prawną dopuszczalność przeprowadzenia restrukturyzacji oraz na przebieg procesu restrukturyzacji. Zagadnienie to regulują przepisy art Prawa restrukturyzacyjnego. W dotychczasowym stanie prawnym takich przepisów nie było w prawie krajowym, jednak konieczność uwzględnienia kwestii związanych z pomocą publiczną wynikała bezpośrednio z prawa wspólnotowego.

3 Cel przepisów o pomocy publicznej Naczelną ideą Unii Europejskiej jest stworzenie jednolitego rynku, na którym przedsiębiorstwa ze wszystkich państw członkowskich mają takie same warunki funkcjonowania i konkurowania. Jeżeli dane państwo członkowskie faworyzuje określone przedsiębiorstwa, np. udzielając im dotacji lub zmniejszając ich obciążenia publiczno-prawne, to takie działania zagrażają realizacji tej idei. Dlatego prawo wspólnotowe silnie reglamentuje możliwość udzielania pomocy publicznej.

4 Dopuszczalność pomocy publicznej Udzielanie pomocy publicznej jest w Unii Europejskiej co do zasady zakazane (art. 107 ust. 1 TFUE). Istnieją jednak wyjątki od tej zasady (np. art. 106, art. 107 ust. 2 i 3 TFUE), co umożliwia państwom członkowskim udzielanie pomocy publicznej w pewnych okolicznościach i po spełnieniu określonych warunków. Dotyczy to m.in. udzielania pomocy przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej.

5 Definicja pomocy publicznej Zgodnie z art. 107 ust. 1 TFUE pomocą publiczną jest pomoc: 1) przyznawana przez Państwo lub przy użyciu zasobów państwowych, 2) która skutkuje przysporzeniem korzyści na rzecz określonego podmiotu (prowadzącego działalność gospodarczą), na warunkach korzystniejszych niż rynkowe, 3) która ponadto jest selektywna uprzywilejowuje określone podmioty lub wytwarzanie określonych dóbr, 4) a także powoduje lub może powodować zakłócenie konkurencji, 5) oraz wpływa na wymianę gospodarczą między państwami członkowskimi UE.

6 Test pomocy publicznej Ustalenie, czy w danym przypadku występuje pomoc publiczna, polega na zbadaniu, czy zachodzą równocześnie wszystkie powyższe przesłanki. Taka metodologia postępowania nosi nazwę test pomocy publicznej.

7 Test pomocy publicznej w odniesieniu do restrukturyzacji przedsiębiorstw (przesłanka 1 - pomoc przyznawana przez Państwo lub przy użyciu zasobów państwowych) Ustawa Prawo restrukturyzacyjne dopuszcza możliwość redukcji oraz odroczenia terminów płatności zobowiązań przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Pomoc publiczna może wystąpić wówczas, gdy są to zobowiązania: wobec organów państwowych (w tym samorządowych) w szczególności zobowiązania publiczno-prawne, wobec przedsiębiorstw państwowych/samorządowych.

8 Test pomocy publicznej w odniesieniu do restrukturyzacji przedsiębiorstw (przesłanka 3 - pomoc selektywna) Restrukturyzacja zobowiązań przedsiębiorstwa prowadzona w oparciu o Prawo restrukturyzacyjne ma zawsze charakter indywidualny (dotyczy konkretnego przedsiębiorcy). Przesłanka selektywności jest zatem spełniona.

9 Test pomocy publicznej w odniesieniu do restrukturyzacji przedsiębiorstw (przesłanka 4 zakłócenie konkurencji) Przedsiębiorca, który wskutek restrukturyzacji zobowiązań ponosi np. niższe (zredukowane) obciążenia podatkowe w oczywisty sposób ma korzystniejsze warunki prowadzenia działalności gospodarczej, niż jego konkurenci. Przesłanka zakłócenia konkurencji jest zatem spełniona.

10 Test pomocy publicznej w odniesieniu do restrukturyzacji przedsiębiorstw (przesłanka 5 wpływ na wymianę handlową między krajami członkowskimi) Jednolity rynek europejski polega m.in. na tym, że przedsiębiorca działający w danym kraju członkowskim może oferować swe produkty we wszystkich krajach członkowskich (zasada swobodnego przepływu towarów i usług). Przyjmuje się zatem domniemanie, że jeśli jest spełniona przesłanka zakłócenia konkurencji, to automatycznie jest również spełniona przesłanka wpływu na wymianę handlową (chociaż w pewnych szczególnych sytuacjach domniemanie to można obalić).

11 Test pomocy publicznej w odniesieniu do restrukturyzacji przedsiębiorstw (przesłanka 2 korzyść na warunkach lepszych, niż rynkowe) Redukcja zobowiązań przedsiębiorcy wobec podmiotów publicznych w oczywisty sposób przynosi mu korzyść ekonomiczną. Nie zawsze jednak jest to korzyść udzielana na warunkach lepszych, niż rynkowe. Oceny, czy warunki restrukturyzacji są warunkami rynkowymi, czy też nie, dokonuje się poprzez przeprowadzenie tzw. testu prywatnego inwestora (TPI), którego szczególnym przypadkiem jest test prywatnego wierzyciela (TPW).

12 Test pomocy publicznej w odniesieniu do restrukturyzacji przedsiębiorstw - konkluzja W każdym postępowaniu objętym ustawą Prawo restrukturyzacyjne należy dokonać oceny występowania pomocy publicznej. Zgodnie z art. 140 ustawy, jeśli wstępna ocena wskazuje na możliwość wystąpienia pomocy publicznej, to wówczas obowiązkowe jest przeprowadzenie oceny pełnej. Ocena pełna polega na sporządzeniu TPI/TPW i włączeniu tego testu do planu restrukturyzacyjnego.

13 Test prywatnego inwestora TPI dotyczy dokonywania ze środków publicznych inwestycji kapitałowych w przedsiębiorstwa (np. konwersja wierzytelności na udziały). TPI sprowadza się do znalezienia odpowiedzi na pytanie: Czy w podobnych okolicznościach inwestor prywatny, opierający się na przewidywanej możliwości zysku i niebiorący pod uwagę żadnych względów społecznych, ani związanych z polityką regionalną bądź sektorową, objąłby przedmiotowy udział kapitałowy? (wyrok ETS ws. C-40/85 Belgia przeciwko Komisji)

14 Test prywatnego wierzyciela TPW dotyczy restrukturyzacji wierzytelności publicznych. Czy w podobnych okolicznościach wierzyciel prywatny, działający w normalnych warunkach rynkowych, opierający się na swoim interesie gospodarczym i niebiorący pod uwagę żadnych względów społecznych, ani związanych z polityką regionalną bądź sektorową, zaakceptowałby zaproponowane warunki spłaty zobowiązań?

15 TPI i TPW analiza finansowa Ocena, czy TPI lub TPW jest spełniony, nie może być intuicyjna. W każdym przypadku należy sporządzić ex ante rzetelną analizę finansową. W przypadku TPI analiza finansowa powinna określać oczekiwaną stopę zwrotu z inwestycji i ryzyko inwestycyjne oraz porównać te parametry z inwestycjami kapitałowymi normalnie dokonywanymi na rynku. W przypadku TPW analiza finansowa powinna określić, czy racjonalne jest oczekiwanie, że zaakceptowanie propozycji układowych pozwoli wierzycielowi na odzyskanie większych kwot, niż w przypadku upadłości dłużnika. Nie istnieją żadne przepisy prawa wspólnotowego ani żadne wytyczne Komisji Europejskiej co do szczegółowego sposobu prowadzenia takiej analizy. copyright (c) 2010 DGA S.A. All rights reserved

16 A co w razie negatywnego wyniku TPI/TPW? Negatywny wynik TPI/TPW oznacza, że planowana restrukturyzacja zobowiązań przedsiębiorcy wobec podmiotów publicznych będzie stanowiła pomoc publiczną. W tej sytuacji należy zapewnić, że będzie to pomoc dopuszczalna. Pomocy niespełniającej warunków dopuszczalności nie wolno udzielać, a jeśli została udzielona, to podlega ona zwrotowi. Muszą zostać spełnione warunki: materialne, proceduralne.

17 Warunki materialne dopuszczalności pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw Warunki dopuszczalności pomocy zostały określone w komunikacie Komisji Europejskiej Wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (2014/C 249/01). Prawo restrukturyzacyjne zawiera streszczenie tych warunków (art ).

18 Warunki materialne dopuszczalności pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw Przykładowe warunki dopuszczalności pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw: odpowiednio wysoki udział środków własnych przedsiębiorcy w planie restrukturyzacji, zastosowanie tzw. środków wyrównawczych, ograniczających udział restrukturyzowanego przedsiębiorstwa w rynku (nie dotyczy małych przedsiębiorstw), zasada pierwszy i ostatni raz.

19 Warunki proceduralne udzielania pomocy publicznej Co do zasady, pomoc publiczna może zostać udzielona danemu przedsiębiorcy po spełnieniu następujących warunków: państwo członkowskie powiadomi Komisję Europejską o zamiarze udzielenia pomocy (tzw. notyfikacja pomocy publicznej), KE wyda decyzję stwierdzającą, że planowana pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem. Przed notyfikacją pomocy należy przeprowadzić procedurę wewnątrzkrajową, zgodnie z ustawą z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

20 Programy pomocowe Państwo członkowskie może ustanowić tzw. program pomocowy, przewidujący, że pomoc na określony cel będzie udzielana na określonych warunkach określonej grupie przedsiębiorstw. Program pomocowy podlega notyfikacji w KE. Po wydaniu przez KE decyzji zatwierdzającej program pomocowy nie jest już konieczne indywidualne notyfikowanie poszczególnych przypadków udzielania pomocy na podstawie tego programu. Prawo restrukturyzacyjne (art. 148 ust. 1) przewiduje ustanowienie programu pomocowego. Program ten obejmie restrukturyzację zobowiązań małych i średnich przedsiębiorstw realizowaną w oparciu o przepisy Prawa restrukturyzacyjnego. Program ten został notyfikowany w listopadzie 2015 r. i oczekuje na decyzję KE.

21 Pomoc de minimis Pomoc publiczna w ramach działań restrukturyzacyjnych może także być udzielana jako tzw. pomoc de minimis. Udzielanie pomocy de minimis nie wymaga notyfikacji. Podstawowe ograniczenie pomocy de minimis polega na tym, że wartość takiej pomocy, otrzymanej przez dane przedsiębiorstwo ze wszystkich źródeł i na wszystkie cele, nie może przekroczyć 200 tys. euro w okresie 3-letnim.

22 Mirosław Marek Wiceprezes Zarządu DGA SA tel