1. Stanowisko Konsultanta

Transkrypt

1 1. Stanowisko Konsultanta krajowego ds. okulistyki w sprawie postępowania w przypadku schorzeń z zakresu chirurgii szklistkowo- -siatkówkowej wymagających interwencji w trybie pilnym Robert Rejdak, Marcin Stopa, Mariusz Kosatka, Marek Rękas 1.1. Wstęp W większości wskazań operacje szklistkowo-siatkówkowe należy wykonać w trybie pilnym. Dotyczy to przede wszystkim urazów, odwarstwienia siatkówki, powikłań cukrzycy czy zapalenia wnętrza gałki ocznej. W wielu sytuacjach czas odgrywa decydującą rolę, a szybka kwalifikowana pomoc medyczna daje często szansę na zachowanie wzroku i zapobiega nieodwracalnym zmianom. Uregulowanie wskazań według czasu, jaki upłynął od wystąpienia schorzenia do jego zaopatrzenia pozwoli na leczenie w pierwszej kolejności przypadków, dla których zwłoka ma bezpośredni wpływ na zdrowie pacjenta. Usystematyzowanie tego problemu ułatwi również przekierowanie chorych z ośrodków nieposiadających możliwości zaopatrzenia do oddziałów, które zajmują się ich leczeniem. 1

2 Biblioteka Okulisty Praktyka 1.2. Odwarstwienie siatkówki 1. Bez zajęcia plamki operacja bez zbędnej zwłoki, zapobieganie odwarstwieniu plamki. 2. Z zajęciem plamki, które nie trwa dłużej niż jeden tydzień operacja w ciągu 1 3 dni, szansa na powrót czynności siatkówki i dobrą ostrość wzroku. 3. Z zajęciem plamki, które trwa 1 2 tygodnie operacja w ciągu tygodnia, szansa na powrót czynności siatkówki i dość dobrą ostrość wzroku. 4. Z zajęciem plamki, które trwa 2 6 tygodni operacja w ciągu 1 2 tygodni, szansa na umiarkowaną ostrość wzroku. 5. Z zajęciem plamki, które trwa > 6 tygodni operacja w trybie planowym, mało prawdopodobny powrót do użytecznej ostrości wzroku. Baba T., Hirose A., Moriyama M., Mochizuki M. Tomographic image and visual recovery of acute macula-off rhegmatogenous retinal detachment. Graefes Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 2004; 242(7): Doyle E., Herbert E.N., Bunce C., Williamson T.H., Laidlaw D.A. How effective is macula- -off retinal detachment surgery. Might good outcome be predicted? Eye (Lond.) 2007; 21: Hassan T.S., Sarrafizadeh R., Ruby A.J., Garretson B.R., Kuczynski B., Williams G.A. The effect of duration of macular detachment on results after the scleral buckle repair of primary, macula-off retinal detachments. Ophthalmology 2002; 109(1): Park D.H., Choi K.S., Sun H.J., Lee S.J. Factors associated with visual outcome after macula-off rhegmatogenous retinal detachment surgery. Retina 2017; 37(3): 1.3. Krwotok do komory ciała szklistego 1. Nieresorbujący się krwotok w cukrzycy typu 1 i 2, po urazie, w zwyrodnieniu plamki żółtej (AMD, age-related macular degeneration), zespole Tersona witrektomia po 3 4 tygodniach. Wcześniej co tydzień USG gałki ocznej w celu wykluczenia odwarstwienia siatkówki (wtedy pilna witrektomia). 2. W retinopatii cukrzycowej 1 do 3 dni przed witrektomią, iniekcja anty- -VEGF do komory ciała szklistego. 2

3 Stanowisko Konsultanta krajowego ds. okulistyki Berdahl J.P., Mruthyunjaya P. Vitreous hemorrhage: diagnosis and treatment. American Academy of Ophthalmology Oshima Y., Shima C., Wakabayashi T. i wsp. Microincision vitrectomy surgery and intravitreal bevacizumab as a surgical adjunct to treat diabetic traction retinal detachment. Ophthalmology 2009; 116: Zwichnięcie mas soczewkowych do komory ciała szklistego 1. Po fakoemulsyfikacji wykonanie witrektomii w ciągu tygodnia (ryzyko odczynu zapalnego, wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego). 2. Po urazie planowy zabieg przy prawidłowym ciśnieniu wewnątrzgałkowym i braku objawów zapalenia. Murat U.O., Kapran Z., Akkan F. i wsp. Vitreoretinal surgery for retained lens fragments after phacoemulsification. Eur. J. Ophthalmol. 2003; 13: Vanner E.A., Stewart M.W. Vitrectomy timing for retained lens fragments after surgery for age-related cataracts: a systematic review and meta-analysis. Am. J. Ophthalmol. 2011; 152(3): Urazy otwarte Penetrujący i przenikający uraz gałki ocznej, pęknięcie gałki ocznej Należy zidentyfikować i zaopatrzyć rany ściany gałki ocznej w najkrótszym możliwym czasie od urazu, przy współistniejącym odwarstwieniu siatkówki, krwotoku nadnaczyniówkowym, zwichniętych masach soczewkowych witrektomię należy wykonać w ciągu 3 5 dni Ciało obce wewnątrzgałkowe Operację należy wykonać bez zbędnej zwłoki u pacjentów z ciałem obcym wewnątrzgałkowym i objawami zapalenia wnętrza gałki ocznej, jeśli nie koliduje to z towarzyszącymi urazami zagrażającymi zdrowiu i życiu chorego, które wymagają zaopatrzenia w pierwszej kolejności. Usunięcie ciała obcego 3

4 Biblioteka Okulisty Praktyka wewnątrzgałkowego w ciągu 24 godzin od urazu znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia zapalenia wewnątrzgałkowego. Chaudhry I.A., Shamsi F.A., Al-Harthi E. i wsp. Incidence and visual outcome of endophthalmitis associated with intraocular foreign bodies. Graefes Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 2008; 246(2): de Juan E. Jr, Sternberg P. Jr, Michels R.G. Timing of vitrectomy after penetrating ocular injuries. Ophthalmology 1984; 91(9): Jonas J.B., Knorr H.L., Budde W.M. Prognostic factors in ocular injuries caused by intraocular or retrobulbar foreign bodies. Ophthalmology 2000; 107(5): Kuhn F., Maisiak R., Mann L. i wsp. The ocular trauma score (OTS). Ophthalmol. Clin. North Am. 2002; 15(2): Zamknięty (tępy) uraz gałki ocznej 1. Leczenie zachowawcze. 2. Powikłania pod postacią krwotoku do komory ciała szklistego czy odwarstwienia siatkówki leczy się zgodnie ze wskazaniami dotyczącymi tych schorzeń Zapalenie wnętrza gałki ocznej Zapalenie wnętrza gałki ocznej jest w okulistyce stanem nagłym wymagającym pilnego leczenia. Wybór metody postępowania zależy od indywidualnych cech przypadku klinicznego, intensywności, rozległości, jak również przebiegu stanu zapalnego. Dwa główne schematy obejmują leczenie chirurgiczne i farmakologiczne. 1. W ciężkim zapaleniu wnętrza gałki ocznej (przy braku czerwonego refleksu z dna oka) lub w przypadkach pourazowych z ciałem obcym wewnątrzgałkowym zalecana jest witrektomia z tylnym odłączeniem ciała szklistego bez zbędnej zwłoki w czasie. Podczas witrektomii należy pobrać materiał na posiew z ciała szklistego i płynu z komory przedniej. 2. Przy obecnym czerwonym refleksie zalecana jest iniekcja antybiotyku do ciała szklistego oraz ścisła obserwacja z badaniem co godzinę; przy progresji objawów wskazana jest witrektomia. 4

5 Stanowisko Konsultanta krajowego ds. okulistyki Kuhn F., Gini G. Complete and Early Vitrectomy for Endophthalmitis (CEVE) as Today s Alternative to the Endophthalmitis Vitrectomy Study. W: Kirchhof B., Wong D. (red.). Vitreo-retinal Surgery. Springer Essentials of Ophthalmology series. Kuhn F., Gini G. Ten years after are findings of the Endophthalmitis Vitrectomy Study still relevant today? Graefes Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 2005; 243: Rejdak R., Choragiewicz T., Kalinowska A. i wsp. Vancomycin in infusion during vitrectomy in surgical treatment of acute postoperative and posttraumatic endophthalmitis. BMC Infect. Dis. 2016; 16: 496. doi: /s Spandau U., Heimann H. Practical handbook for small-gauge vitrectomy a step-by-step introduction to surgical techniques. Springer Zagórski Z. (red.). Basic and clinical science course. Część 9. Zapalenia wewnątrzgałkowe i błony naczyniowej. Wyd. I. Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2005: