Czwartek, 30 września 2010 r. U góry: Obie ulice położone są na Molo Rybackim,

Transkrypt

1 NAKŁAD EGZ. Czwartek, 30 września 2010 r. Nr 20 (57) Ulice pamięci Wyjątkowymi gośćmi 46 Sesji Rady Miasta Gdyni były rodziny tragicznie zmarłych w katastrofie pod Smoleńskiem Macieja Płażyńskiego i Arkadiusza Rybickiego. Obecność Elżbiety Płażyńskiej i Małgorzaty Rybickiej miała z projektem uchwał o nadaniu dwóm gdyńskim ulicom imion tych zasłużonych dla Pomorza i nie tylko osób. Uchwały zostały przyjęte jednogłośnie. Ulice, którym nadano imiona tragicznie zmarłym polityków położone wzdłuż Mola Rybackiego na terenie obecnego Dalmoru w miejscu, gdzie w niedalekiej U góry: Obie ulice położone są na Molo Rybackim, na terenie obecnego Dalmoru Po lewej: Prezydent Wojciech Szczurek przekazuje Małgorzacie Rybickiej miniaturę tabliczki przyszłości powstanie nowy kwartał prestiżowej dzielnicy miasta. Obu kobietom trudno było ukryć wzruszenie, kiedy dziękowały za jak to określiły bardzo miły gest władz miasta, który upamiętni ich mężów. Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek przekazał też na ręce obu wdów, miniaturowe repliki tabliczek z nazwami ulic i kwiaty. (ANGO) Fot. Andrzej J. Gojke Międzynarodowe Forum Gospodarcze już za tydzień Jubileuszowe X Forum Gospodarcze odbędzie się w dniach 7-8 października w Gdyni. Wezmą w nim udział eksperci z całego świata, którzy dyskutować będą tym, jak jeszcze lepiej wykorzystać potencjał drzemiący w polskich miastach nadbałtyckich. Gościem Specjalnym Forum będzie będzie Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Jerzy Buzek, który w 2001 roku jako patronował I edycji imprezy jako ówczesny premier. Organizatorem jest Agencja Rozwoju Gdyni. Uczestnicy tej największej tego typu imprezy w północnej Polsce rozmawiać będą o promocji międzynarodowej, designie, gospodarce morskiej i turystyce i zagospodarowaniu terenów leżących nad wodą. str. 3 Segreguj odpady ulżysz naszej ziemi Wiele polskich miast boryka się z problemem nadmiaru śmieci. Gospodarka odpadami wymaga nowych, bardziej wydajnych i bezpiecznych dla środowiska rozwiązań. Przy obecnym stanie prawnym, poziomie rozwoju technologicznego, a także aktualnych uwarunkowaniach kulturowych, społecznych i ekonomicznych w Polsce, nie ma możliwości prowadzenia takiej gospodarki odpadami, która pozwoliłaby na wyeliminowanie ich składowania. str. 13 Porażka arkowców w Krakowie W 8. kolejce ekstraklasy Arka Gdynia w wyjazdowym pojedynku zmierzyła się z Cracovią Kraków. Na zmodernizowanym stadionie Cracovia nie okazała się gościnna pokonując swoich rywali 2:0. Zespół z Krakowa przed tym spotkaniem na swoim koncie nie posiadał ani jednego punktu i plasował się na ostatnim miejscu w tabeli. Patrząc na postawę krakowskich piłkarzy należało przewidzieć, że w końcu Cracovia wygra w którymś pojedynku, by liczyć się jeszcze w walce o utrzymanie w ekstraklasie. str. 16

2 30 września 2010 r. 2

3 WYDARZENIA 30 września 2010 r. 3 Międzynarodowe Forum Gospodarcze już za tydzień Jubileuszowe X Forum Gospodarcze odbędzie się w dniach 7-8 października w Gdyni. Wezmą w nim udział eksperci z całego świata, którzy dyskutować będą tym, jak jeszcze lepiej wykorzystać potencjał drzemiący w polskich miastach nadbałtyckich. paneli dyskusyjnych. Swój udział potwierdzili najwyższej klasy eksperci, tacy jak Jason Prior, architekt, który odpowiadał za projekt terenów olimpijskich w Londynie.Będzie on uczestnikiem panelu poświęconego zagospodarowaniu przestrzeni miejskiej, a szczególnie terenów leżących nad wodą tzw. waterfront. Ponieważ Forum odbywa się Gdyni, nie może zabraknąć tematów związanych z gospodarką morską. W panelu z nią związanym wezmą m. in. Reinhard Lueken, Sekretarz Generalny związku stoczni europejskich CESA oraz eksperci z Polski i Rosji. W panelu Przemysły kreatywne prelegenci podzielą się doświadczeniami w zakresie kreowania warunków dla rozwoju branż, których siła opiera się na designie, czyli projektowaniu. Dzięki gościom ze Skandynawii uczestnicy Forum dowiedzą się, że turystów z całego świata można przyciągnąć nad Morze Bałtyckie, nie tylko dla plaż i słońca. Grzegorz Kiszluk - redaktor naczelny tygodnika Brief poprowadzi panel Promocja Międzynarodowa, z którego dowiedzieć się będzie można jak wymienione dziedziny wykorzystać do promocji takich miejsc jak Gdynia na całym świecie i jak Fot. arch. ARG Gościem Specjalnym Forum będzie będzie Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Jerzy Buzek, który w 2001 roku jako patronował I edycji imprezy jako ówczesny premier. Organizatorem jest Agencja Rozwoju Gdyni. Uczestnicy tej największej tego typu imprezy w północnej Polsce rozmawiać będą o promocji międzynarodowej, designie, gospodarce morskiej i turystyce i zagospodarowaniu terenów leżących nad wodą. Ekspertów z najwyższej półki nie zabraknie wśród prelegentów. Głos podczas X MFG zabiorą m. in. prof. Witold Orłowski, Mirosław Gronicki (minister finansów w rządzie Marka Belki), a także Janusz Lewandowski, unijny Komisarz ds Budżetu, Wielu tematów do dyskusji z pewnością dostarczą zaproszeni goście wśród których są architekci, urbaniści, eksperci od gospodarki morskiej oraz specjaliści od promocji. Przedstawiciele lokalnego biznesu dzielić się będą swymi doświadczeniami z wykorzystaniem potencjału przestrzeni miast, o podobnych doświadczeniach opowiedzą ludzie, którzy realizowali projekty rozwojowe na całym świecie. Tego wszystkiego będzie można doświadczyć biorąc udział w jednym z pięciu to robić, by skorzystali na tym mieszkańcy miasta i całego regionu. Organizatorzy przewidują, że w tym roku imprezę odwiedzi rekordowa liczba uczestników. Przewidują, że we wszystkich panelach dyskusyjnych weźmie udział ponad 1500 osób. Magnesem, który ma przyciągać jest z jednej strony tematyka paneli, a z drugiej zaproszeni goście. (ANGO) Anna Somorowska prezes Agencji Rozwoju Gdyni -Po raz pierwszy zdecydowaliśmy się dać uczestnikom Forum również możliwość zdobycia praktycznych umiejętności przydatnych w prowadzeniu biznesu. Temu będą służyły organizowane w ramach Forum warsztaty, których tematyka będzie dotyczyła takich obszarów jak kreatywność, strategia biznesowa, czy wykorzystanie potencjału klastrów biznesowych. Każdy zainteresowany może bezpłatnie wziąć udział w wybranych przez siebie panelach dyskusyjnych. Wystarczy się zarejestrować wypełniając formularze na stronie

4 30 września 2010 r. 4 WYDARZENIA

5 YMCA GDYNIA 30 września 2010 r. 5 Nr 10 (53) wrzesień 2010 Gaudeamus igitur Radujmy się więc Gabriela Kurpisz -Kasprzak wykładowca Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w gdyńskiej YMCA Za kilka dni gdyńska starsza młodzież (tak sympatycznie mówi o studentach dyrektor Radosław Daruk) rozpocznie zajęcia na Gdyńskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku w gdyńskiej YMCA. Podczas uroczystości inauguracji nowego, siódmego już, roku akademickiego zabrzmi zapewne najstarsza zachowana pieśń hymniczna żaków Gaudeamus igitur: Radujmy się więc. Średniowieczna wersja hymnu prawdopodobnie wykorzystuje motyw pieśni pokutnej z XIII wieku, a dwa wersy do złudzenia przypominają zakończenie wiersza Scribere proposui z 1287 roku. Oryginalny tekst hymnu po łacinie napisał w 1781 roku Christian Wilhelm Kindleben, wędrowny poeta niemiecki, student uniwersytetu w Halle. Posłużył się odbitką manuskryptu właśnie pieśni pokutnej z XIII wieku. Muzycznie hymn nawiązuje do pieśni J.G. Günthera - Brüder, lasst uns lustig sein (Bracia, weselmy się). Kindleben, znany z hulaszczego trybu życia, początkowo nadał swemu dziełu tytuł De brevitate vitae (O krótkości życia), ale już w Studentlieder ( Śpiewniku studenckim ) pojawił się opatrzony tytułem Gaudeamus igitur. Tytułem stały się więc początkowe wyrazy (tzw. incipit) pierwszej strofy. Kompozycja pieśni jest zaskakująca. Pierwsza strofa: Radujmy się więc, dopókiśmy młodzi. Po przyjemnej młodości, po uciążliwej starości posiędzie nas ziemia nawiązuje do smutnej refleksji nad upływem czasu i przemijania w strofie drugiej... Życie nasze krótko trwa,/szybko się skończy,/śmierć nadchodzi szybko/i porywa nas okrutnie,/ nikomu to nie będzie oszczędzone...i w trzeciej: Gdzież są ci, którzy byli/na świecie przed nami?/kroczcie ku niebu,/przejdźcie ku piekłu./ Gdzież są? Już byli! Kompozycyjnie na pewno pierwsza strofa winna być... trzecią ale wybaczmy poecie studentowi. W polskim tłumaczeniu początkowej frazy pierwszej strofy hymnu pojawia się spójnik więc: Radujmy się więc (igitur) w znaczeniu: krótko mówiąc, zatem, jednym słowem. W polszczyźnie posługujemy się tym niewinnym spójnikiem, gdy próbujemy nawiązać do głównego wątku wypowiedzi, a także gdy dokonujemy pewnego jej podsumowania. Z patetycznym rozmachem, uroczyście, z toastem w tle, jawi się czwarta strofa hymnu: Niech żyje akademia,/niech żyją profesorowie,/niech żyje każdy,/niech żyją wszyscy z osobna,/niechaj kwitną zawsze! Jest też patriotycznie w strofie piątej... Niechaj żyje i rzecz pospolita,/i ten, kto nią rządzi,/niech żyje Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek wręcza indeksy studentom pierwszego roku Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku nasze miasto,/mecenasów łaskawość,/która nas tu chroni!...i sympatycznie o pannach i mężatkach w strofie szóstej: Niechaj żyją wszystkie panny,/ przystępne, piękne,/niechaj żyją i mężatki,/delikatne, miłe,/dobre, pracowite! Jeszcze słów kilka o etymologii słowa uniwersytet. Nazwa uniwersytet przeszła do polszczyzny z języka niemieckiego. Wywodzi się z łaciny: universitas ogół. Uniwersytet to uczelnia ogólna, uczelnia, która ma różne kierunki, a nie specjalizuje się w jednej dziedzinie. Rodzimym odpowiednikiem uniwersytetu była kiedyś wszechnica. Oba te słowa wskazują na tę samą cechę uczelni to wszech- ma właśnie związek z powszechnością, tak jak łaciński uniwersitas. Niekiedy uniwersytety (wszechnice) nazywano też szkołami głównymi, tak było w Polsce przedrozbiorowej. Akademia Krakowska dzisiejszy Uniwersytet Jagielloński to dawna Krakowska Szkoła Główna. I jeszcze słowo o...studencie. Otóż przyjęliśmy je również z języka niemieckiego (Student), a wywodzi się z języka łacińskiego student, studentis pałający żądzą wiedzy ; od studere starać się, przykładać się do czegoś Dzisiejszy student to dawny... uczeń szkoły gimnazjalnej, młodzieniec poświęcający się nauce. Jak więc nazywano słuchacza szkoły wyższej? Otóż akademikiem z łac.: academicus akademicki, związany z akademią. Akademikami nazywano także kadrę nauczającą: profesorów, adiunktów, doktorów i magistrów. Magistrów tytułowano również...uczeń uniwersytetu, uczeń akademii. Z czasem nastąpiła modyfikacja wspomnianych definicji: słowo uczeń pojawiło się w nazewnictwie związanym wyłącznie ze szkołą podstawową, gimnazjum, liceum średnim i technikum. Student zaczął określać słuchacza szkoły wyższej, a słowo akademik pozostało w polszczyźnie potocznej jako nazwa domu studenckiego. I na zakończenie będzie uroczyście. U progu nowego roku akademickiego dedykuję naszym miłym Studentom, a także Dyrekcji i Wykładowcom Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku piękne i mądre przesłanie: quod felix, faustum fortunatumque sit: oby to, czyli nowy rok akademicki, było szczęśliwe, sprzyjające i pomyślne. Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus. Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus! Post iucundam iuventutem, post molestam senectutem, nos habebit humus, Vita nostra brevis est, brevi finietur. Vita nostra brevis est, brevi finietur. Venit mors velociter, rapit nos atrociter, nemini parcetur, Ubi sunt, qui ante nos in mundo fuere? Ubi sunt, qui ante nos in mundo fuere? Vadite ad superos, transite ad inferos, ubi? iam fuere. Vivat Academia, vivant professores. Vivat Academia, vivant professores! Vivat membrum quodlibet, vivant membra quælibet, semper sint in flore, Vivat et res publica, et qui illam regit, vivat et res publica, et qui illam regit, vivat nostra civitas, mæcenatum caritas, quæ nos hic protegit, Vivant omnes virgines, faciles, formosæ, (lub graciles, formosæ) vivant omnes virgines, faciles, formosæ, (ibid.) vivant et mulieres, teneræ, amabiles, bonæ, laboriosæ, O naszym uniwersytecie powiedzieli nam: Elżbieta Wierszko: O idei uniwersytetów trzeciego wieku usłyszałam na długo przed emeryturą od koleżanki podróżującej po świecie. Poruszyło mnie zwłaszcza to, że ktoś dostrzegł, jak wielki potencjał możliwości wynikających z wiedzy, doświadczenia i zainteresowań tkwi w tej grupie wiekowej. Gdyńskiemu Uniwersytetowi Trzeciego Wieku towarzyszę od początku. Uczęszczam z zapałem na wykłady z historii sztuki, filozofii i poezji, ale cieszą mnie także spotkania towarzyskie po zajęciach. Poznałam ludzi z pasją, a z niektórymi zaprzyjaźniłam się. Mogę z pełną odpowiedzialnością powiedzieć, że wykorzystuję czas, by korzystać z życia! Sylwester Górowski: Uczyć się czy nie uczyć?/oto jest pytanie./ Hamlet miał wątpliwości. Ja ich nie mam./warto, naprawdę warto. Iwa Wójcik: Moją przyjaciółką jest Karolina Zaborowska pani od plażołazów, wodołazów, górołazów Wszyscy, którzy znają Karolinę wiedzą nie da posiedzieć w fotelu. Zanim więc zdążyłam pomyśleć o spychaniu emerytów na boczny tor życia społecznego, zostałam studentką Gdyńskiego uniwersytetu Trzeciego Wieku. Kompetentni i niesłychanie tolerancyjni wykładowcy zainspirowali mnie do powrotu w sferę własnych zamiłowań i sentymentów. Dziękuję Ci Karolino! LucjaĆwiok-Górczak: Gdy zawisło nade mną, jak gradowa chmura,/ złowieszcze słowo,,emerytura,/postanowiłam, że w odwecie/ poszukam szczęścia na uniwersytecie./uznałam wręcz, że to/będzie lekiem na całe zło./a kryptonim GUTW, starszy człowieku,/znaczy; GIMNASTYKĘ UMYSŁU TRENUJ W (każdym wieku) Barbara Zielińska: Gdyński uniwersytet jest placówką popularyzującą i wspierającą wartościowy sposób życia wśród ludzi w wieku późnej dorosłości. Swoją działalnością stwarza warunki do: rozwoju intelektualnego (poznawania i twórczej samorealizacji); realizacji procesów integracyjnych ludzi starszych; koordynacji działań zdrowotno-rehabilitacyjnych. Wszystko to jest nam bardzo potrzebne. Anna Tomaszewska: Od kilku lat uczęszczam na gimnastykę kręgosłupa, chodzę na basen, uprawiam nordic walking. Profesjonalna kadra gdyńskiego uniwersytetu zapewnia mi poczucie bezpieczeństwa, a ćwiczenia bardzo dobrze wpływają na moje samopoczucie. Krystyna Kowalewska: Zanim stworzono gdyńskim seniorom szansę na aktywne uczestnictwo w zajęciach uniwersytetu trzeciego wieku, jeździłam na wykłady do Sopotu albo do Gdańska. Ucieszyła mnie informacja o Gdyńskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku, ponieważ mam teraz naprawdę blisko i częściej spotykam się z przyjaciółmi. Poza tym stałam się kobietą nowoczesną z umiejętnością obsługi komputera. Profesjonalna kadra gdyńskiego uniwersytetu zapewnia mi poczucie bezpieczeństwa

6 30 września 2010 r. 6 YMCA GDYNIA DLACZEGO WARTO Herbata stygnie, zapada mrok, a pod piórem ciągle nic.* Jesienna nostalgia Elżbieta Wierszko Letni mrok lśni blaskiem promieni zachodzącego słońca. Mrok nad Stawami Milickimi uczyni poetę z każdego zjadacza chleba. Pozornie nieruchome, choć drgające niewidzialnym tchnieniem powietrze, dźwięcząca delikatnym pluskiem wody i muśnięciami liści cisza, prawie niedostrzegalne ruchy skrzydeł powracających do gniazd ptaków albo wyruszających na nocne łowy drapieżników nie zakłócają nam spokoju. Przysiedliśmy na grobli, chłoniemy dumne piękno natury, czując, że jesteśmy jej częścią. Herbata stygnie w termosie, który został w samochodzie, gdzieś w świecie, do którego na razie nie chcemy wracać. Jesienny mrok mieni się dojrzałymi barwami astrów i pachnie soczystością gruszek. W ogrodzie nie słychać brzęczenia pszczół, grządki zatraciły geometryczny porządek, ustępując wybujałej dojrzałości jesiennych kwiatów i warzyw. Z wiklinowych koszy wysypują się owoce. Niebo niepostrzeżenie, ale nieuchronnie ciemnieje, wydłużając kształty i zamazując kontury wszystkiego wokół. Przysiedliśmy w altanie oddzieleni zapadającym mrokiem, pozostawieni sami sobie, zatraceni we wspomnieniach ilu to już wrześniowych wieczorów? Herbata stygnie, mimo że próbujemy zatrzymać jej ciepło i aromat, mocno obejmując kubki. Za oknem zmierzch i deszcz, a u Gabrysi ciepło i przytulnie. Pachną maliny podgrzewane w garnuszku. W pękatym dzbanku zaparza się mieszanka czarnych herbat. Kiedy nalewam ją do filiżanki w kwiatki, snuje się jej aromatyczny zapach. Rozmawiamy nieśpiesznie. Wspominamy smaki dzieciństwa: rytuał smażenia konfitur, marynowania grzybów, wyciskania soków, kiszenia ogórków. Zatracamy się w czasie, popijając gorącą herbatę. Delikatność nieoczekiwanych uczuć, subtelność zjawiskowych doznań, zespolenie i porozumienie w najdoskonalszej formie, a także rzadkie chwile symbiozy: radości ze smutkiem, wzruszenia ze wzburzeniem, pamięci z niepamięcią rozpływają się w strugach jesiennego deszczu jak marność ludzkich wysiłków i starań wśród piękna doczesności.** Czy wszystko przemija, kiedy na żółto drzewa maluje czas, a kolory razem z liśćmi porywa wiatr? Mimo że monotonnie płyną dni, że wraz z jesienią smutny nastrój między nas się wdarł, to przecież nie zdmuchnęła mnie ta jesień całkiem. W książce pozostał przecież zasuszony jakiś liść, w spiżarni pachną jabłka i suszone zioła, Teresa, jak co roku, wpadła w kołowrót jesiennych zapraw (grzyby, pomidory, oczywiście ogórki i nalewki!), komputer puchnie od wakacyjnych zdjęć, a kłujące, nieprzyjazne berberysy zaczęły właśnie pięknie przebarwiać się na naszej skarpie. Jak dobrze, że pewne rzeczy pozostają niezmienne! Znowu możemy spotkać się 1 września pod fontanną na Skwerze, wypić herbatę z rumem w Kontraście, pośmiać się, powspominać i do starych dopowiedzieć nowe anegdoty o wnukach. Bo w nas jeszcze tyle wciąż radości jest, tyle słońca z lata jeszcze w nas. Trzeba więc powiedzieć zdecydowanie: z nadzieją jest bardziej do twarzy! Warto przypomnieć, rozpoczynając siódmy rok Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, co naprawdę sprawia radość i nie odmawiać sobie tej przyjemności. Dlatego moim zdaniem warto pamiętać, że herbata najlepiej smakuje w filiżankach Rosenthal, ale pomaga na wszystkie duchowe rozterki nawet wtedy, gdy podaje się ją w dużych, bezkształtnych kubkach. Bo picie herbaty to rytuał, czyli magia! A ja chciałam napisać o magii, ale zapachniało jesienią i z wiatrem zimnym uleciał słów sens. *Z piosenki Kasi Nosowskiej; ** A. Sikoń na temat ekranizacji Buddenbrooków Kino 7/8/ 2010; wykorzystałam fragmenty piosenek E. Adamiak, M. Umer, P. Poprawy, S. Krajewskiego, W. Koconia i innych. Moje spełnione marzenia Marzysz i masz tak skwitowałyby moje wnuczki. Jakoś inaczej niż w odległych latach mojej młodości. Najkrócej, najszybciej. Ognisko ZMCh Polska YMCA w Gdyni z wielką satysfakcją informuje, że projekt Studium Artystyczne dla Seniorów, dofinansowany z budżetu miasta Gdyni, został uhonorowany prestiżowym tytułem Produkt Przyjazny Seniorom podczas Sopockich Targów Seniora. Targi odbyły się w sobotę 25 września w hali 100-lecia Sopotu. W imprezie uczestniczyło ponad 50 wystawców oferujących produkty i usługi dla młodzieży starszej. Nasze stoisko cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem odwiedzających. Zaprezentowaliśmy prace wykonane przez Seniorów podczas zajęć Czas przyśpiesza nieustępliwie. W tzw. dorosłym życiu jego rwący nurt niepostrzeżenie a systematycznie gasi niedosyt wiadomości, niezaspokojony apetyt poznawania życia, świata, ludzi, siebie zatapia resztki naszych nieroztropnych marzeń. Nie chcąc się z nimi definitywnie rozstać, wstydliwie zamykamy je w tajemnych szufladkach. W innych układamy wyciszone zainteresowania. Też poczekają na stosowną chwilę z adresem niezdefiniowanej przyszłości. Przecież zawsze można do nich zajrzeć. Tyle, że stopniowo dowiadujemy się, jak trudno znaleźć miejsce i czas na spotkanie wyciszonego wczoraj z pełnym temperamentu dziś, zwłaszcza gdy przełom wieków oszałamia wręcz nowymi pomysłami, wynalazkami, rozwiązaniami w każdej dziedzinie życia. Wiele wysiłku i czasu kosztuje chęć nadążania za bombardującą zewsząd nowoczesnością, próbą jej rozumienia. Coraz rzadsze otwieranie szufladek, częściej pojawiająca się niepewność, czy nie za późno na jakieś tam fantazje. Czy warto trzymać się swoich marzeń? Pewnie w osiemdziesiątych latach minionego wieku po raz pierwszy usłyszałam o uniwersytetach trzeciego wieku powstających w Anglii, Holandii Niemczech. Myśl o podobnych umieszczonych w naszej ówczesnej rzeczywistości wydawała się niemal równie ekscytująca jak egzotyczna. Jednakże po kilku, może kilkunastu, latach z mieszanymi uczuciami: radości, zazdrości i nadziei notowałam fakty otwierania podobnych placówek w Warszawie, Krakowie Czekałam. Aż wreszcie Gdynia! Nie miałam cienia wątpliwości, że to właśnie TO: czas i miejsce szansa dla moich szufladek! Pełna emocji wypełniałam kartę personalną przyszłej studentki GUTW. Dopiero potem odezwały się przyczajone niepewności, obawa, jak będzie. Ukradkiem popatrywałam na twarze licznie zgromadzonych seniorów. Wydawali mi się w jakiś sposób bliscy: na pewno mieli swoje szufladki i ciche marzenia. Teraz trudno uwierzyć, że minęło już sześć lat! Nie minęły moje fascynacje. Grono wspaniałych Wykładowców i Organizatorów w GUTW nie szczędzi sił i czasu, żeby zaspokoić rozliczne zainteresowania i upodobania swoich studentów. Ułatwia bezbolesne odnalezienie się w zawiłym świecie elektroniki, automatyki, pośród nowego, informatycznego pokolenia. W klimacie życzliwego zrozumienia nawet spłowiałe marzenia przybierają dziś żywe kolory! Marzysz i masz! Maria Rymarz słuchaczka Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w gdyńskiej YMCA Coraz rzadsze otwieranie szufladek, częściej pojawiająca się niepewność, czy nie za późno na jakieś tam fantazje. Czy warto trzymać się swoich marzeń? Studium Artystyczne dla seniorów nagrodzone malarstwa, batiku, rysunku artystycznego, witrażu i tkactwa. Składamy serdeczne podziękowania firmie wystawienniczej LITTERA Iwona Pecko za pomoc w przygotowaniu stoiska. Seniorzy z Gdańska i Sopotu chcieliby także mieć takie zajęcia w swoich miastach. Radosław Daruk Redaktor naczelna: Dorota Kitowska Redaktor prowadzący: Radosław Daruk Kolegium redakcyjne: Dorota Kitowska, Radosław Daruk, Gabriela Kurpisz-Kasprzak, Elżbieta Wierszko Opracowanie tekstów i korekta: Gabriela Kurpisz-Kasprzak, Elżbieta Wierszko Redakcja techniczna, skład i łamanie: Łukasz Bieszke Zespół redakcyjny: Gabriela Kurpisz-Kasprzak, Kazimierz Krzyżak, Halina Młyńczak, Ewa Przybyłowska, Elżbieta Wierszko Adres redakcji: Ognisko ZMCh POL- SKA YMCA w Gdyni, Gdynia, ul. Żeromskiego 26 Kontakt: tel , e mail: gdynia@seniorzy.ymca.pl Redakcja zastrzega się sobie prawo do skrótów i opracowań tekstów.

7 YMCA GDYNIA 30 września 2010 r. 7 GOŚĆ MIESIĄCA Małgorzata Wojtkiewicz Twórczość jest procesem szczęśliwych efektów De Novo w kolumnach pod hasłem Nasz Gość lub Gość miesiąca przedstawia ludzi związanych z gdyńską YMCA. Tak się składa, że wszyscy moi rozmówcy z pasją wykonują swój zawód, potrafią dzielić się wiedzą i umiejętnościami, zarażają entuzjazmem i aktywnością. Są pewni siebie, profesjonalni, otwarci i bezkompromisowi. Pani Małgorzata Wojtkiewicz pochodzi z Sopotu i jak najbardziej wyobraża sobie życie gdzie indziej, ale... wyjątkowo zaczarowane są te uliczki i ta plaża, dlatego najlepiej tylko w Sopocie! Jako dziecko trafiła do Sopockiej ósemki, podstawówki której charyzmatycznym dyrektorem był Józef Golec oraz do pracowni plastycznej Adolfa Popławskiego. Wszystko było tam prawdziwe: szkoła, nauka, konkursy, malarz, farby, sztalugi, emocje i otoczenie. Piękny i kolorowy kraj lat dziecinnych w siermiężnym i szarobetonowym PRL-u. Bardzo ceni sobie to doświadczanie kontrastów, bowiem doznania i przeżycia budują potencjał, z którego człowiek może dużo czerpać, niekiedy nawet przez całe życie, o ile autorytety i zdarzenia pozostają wiarygodnymi i soczystymi obrazami. Człowiek intuicyjnie szuka miejsca, w którym będzie się dobrze czuł, dlatego każdy wybór nawiązujący do początków poznawania i odkrywania piękna bywa ważny. Studia na Politechnice Gdańskiej to konsekwencja rozwoju wewnętrznego i twórczego: w sztuce poszukiwałam faktów ponadczasowych, dialogu rzeczy minionych z abstrakcją przyszłości, konkretu i naturalnej logiki, a architektura to sztuka kształtowania przestrzeni, która łączy tyle różnych zagadnień w sprawny system. Dlatego właśnie dyplom, w Katedrze Urbanistyki, dotyczył historii i rozwoju. Pani Małgorzata jest architektem kształtującym wnętrza dla indywidualnego i konkretnego mieszkańca układy ścian, barwy, detale opowiadają o człowieku, który przebywa w zagospodarowanej przestrzeni zamiast narzekać na niewygody warto zmieniać zastaną rzeczywistość i cieszyć się codziennością. Z gdyńską YMCA Pani Małgorzata związała się w latach dziewięćdziesiątych. Ówczesny członek zarządu, pan Jerzy de Cordé zaproponował Jej zorganizowanie pracowni plastycznej. Autorski program zakładał rozwijanie wyobraźni dzieci i młodzieży poprzez działanie metody artystycznej: dzieci muszą dotknąć i doznawać prawdziwych kwiatów i owoców, ambitnych sytuacji i wyczynów, by do własnego wnętrza wnieść doświadczenie koloru, kształtu, odległości i pokazać światu osobistą paletę radości! Spotkania ze sztuką cieszyły się zainteresowaniem i stały się na tyle popularne, że konieczne stały się też wspólne plenery i obozy. Naturalna prawda wychowawcza, że dzieciom i młodzieży potrzeba zdrowych przygód, nieszablonowych zajęć uzupełniających nauczanie szkolne i zaangażowanych animatorów znalazła możliwości realizacji w reaktywowanej YMCA, która była lokalowo atrakcyjną placówką i wyśmienitym poligonem metodycznym. Do współpracy, bądź pomocy w prowadzeniu konkretnych zajęć zaproszeni zostali studenci różnych uczelni Trójmiasta m.in. anglistyki, architektury, pedagogiki, psychologii oraz znajomi z... harcerstwa, na przykład p. Michał Guć, obecnie wiceprezydent Gdyni, w był wtedy studentem i tym człowiekiem, któremu powierzono koordynację wszystkich programów. To zintegrowane działanie doprowadziło - w pionie plastycznym - do powstania różnych grup: przedszkolnych i szkolnych ( Plastusie ), oraz licealnych. Z tych ostatnich wyodrębniła się Amatorska Pracownia Architektury, do której pod skrzydła pani Małgosi trafiają jeszcze niepewni dalszych swoich losów plastycy oraz zdecydowani i zdeterminowani maturzyści przygotowujący się do egzaminów na architekturę. Program i zadania są dostosowane do wymagań egzaminacyjnych: studium postaci, martwa natura, historia sztuki i teoria architektury, perspektywa, aksonometria, rzuty i cienie, rozwój waloru i grafiki, układy kompozycyjne, faktura wszystko wymaga czasu i systematycznych ćwiczeń. Trzeba nauczyć się obserwować i rozumieć, na co się patrzy. Tutaj nie wystarczy wyobraźnia na dowolny temat, bo wyobraźnia przestrzenna jest akurat na... zadany temat. Mniej istotne czy dzbanek ma uszko we wzorek z meandrem czy dzióbek z finezyjnym wylotem; najpierw należy skupić się nad obszarem, który budują różne przedmioty i wspólnie tworzą układ kompozycyjny. To żmudny proces wchodzenia i rozszerzania świata wyobraźni patrzenie kadrem, przez okienko proporcji, szukanie relacji i odrębności fakturowej, bo inaczej błyszczy szkło a inaczej żółta draperia. W każdym człowieku drzemie twórca, lub odtwórca, bywa jednak z różnych przyczyn losowych: niedobudzony, ukryty i niedostępny. Warto pomagać w otwieraniu oczu - od szpary, poprzez drzwi i wrota, aż do wolnego oddechu i bezkresnej przestrzeni fantazji. Dopiero wtedy można uśmiechnąć się: udało się zastukać do czyjejś wyobraźni o ile raz na ileś przypadków zdarza się talent ów pofrunie dalej i na pewno o własnych siłach! Bezpośrednią okazją do piątkowego spotkania z Panią Małgorzatą Wojtkiewicz była zorganizowana w gdyńskiej YMCA wystawa 40 prac uczestników zajęć w Pracowni Architektury. Już wcześniej obejrzałam prezentowane kompozycje postaci i martwych natur wykonane różnymi technikami (tusz, ołówek, węgiel, pastele, tempera, collage). Czy zrozumiałam, na co patrzę?!! No cóż, zacytuję Chińczyków: Podróż na tysiąc mil zaczyna się od pierwszego kroku. Natomiast autorzy prac jeden z trudniejszych etapów zawodowej podróży mają za sobą: już zdali egzaminy wstępne na politechnikę! Zresztą, na studia architektoniczne dostają się wszyscy podopieczni pani Wojtkiewicz (niektórzy spośród nich są nawet już doktorantami!). Pani Małgorzata lubi pracę z młodzieżą, a swoje umiejętności pedagogiczne wykorzystuje również, prowadząc wykłady z historii sztuki na Sopockim i Gdyńskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Podoba mi się, kiedy mówi o swoim zaangażowaniu, o szacunku, z jakim traktuje uczniów seniorów, nie pobłażając im jednak w niczym. Jest konsekwentna i zdecydowana, pewna swoich racji, logiczna w argumentowaniu. Uważa, że na iskrę wyjątkowego pomysłu, o której mówią mity olśniło i oto stało się dzieło sztuki, często trzeba długo i ciężko pracować, ale warto. Warto wytrwale i cierpliwie oczekiwać twórczość jest procesem szczęśliwych efektów. Potrafi stworzyć przyjazną atmosferę wykładów sprzyjającą twórczemu rozwojowi słuchaczy, ponieważ jako architekt wie jak zbudowane jest miejsce z duszą konieczny fundament i konstrukcja, czytelny kształt i finezja detalu. Jeżeli zaistnieje zrozumienie choć odrobiny abstrakcji czy surrealizmu to realne i wymiernie przeciętne miejsce zawsze wypełni się poezją. Rodzina, dom, praca zawodowa, zajęcia z młodzieżą starszą i młodszą czy jest czas na wypoczynek? Moi poprzedni rozmówcy przyzwyczaili mnie do tego, że żyją z pasją. Pani Małgorzata lubi chodzić po Tatrach, a z rodziną często podróżuje, zwiedza świat. Jeździ także na nartach i pływa kajakiem. I marzy, marzy o tym, by pojawiło się jeszcze w Jej życiu ciekawe i ambitne wyzwanie. Jakie jeszcze nie wie, ale na pewno każde podejmie. Elżbieta Wieraszko Gdyńska przystań dla seniorów Gdyńska Przystań dla Seniorów to projekt, którego celem jest wyróżnienie miejsc otwartych na potrzeby starszej części gdyńskiej społeczności. Inicjatorem akcji jest Ognisko ZMCh Polska YMCA w Gdyni, które od sześciu lat prowadzi bogatą ofertę zajęć dla seniorów. - Wychodząc naprzeciw potrzebie aktywizacji młodzieży starszej, postawiliśmy sobie cel znalezienia i wyróżniania miejsc przyjaznych seniorom, aby zachęcić do stwarzania przyjaznych warunków oraz ofert skierowanych specjalnie do gdyńskich seniorów mówi Radosław Daruk, dyrektor programowy gdyńskiej YMCA. Tytuł i certyfikat Gdyńskiej Przystani dla Seniorów przyznaje Kapituła, w skład której wchodzą przedstawiciele Seniorów, gdyńskiej YMCA oraz innych gdyńskich organizacji zajmujących się problematyką osób starszych. 1 października o godz w Międzynarodowy Dzień Osób Starszych (ONZ) oraz Europejski Dzień Seniora, podczas uroczystej gali w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, zostaną wręczone pierwsze certyfikaty. Są one szczególnym dowodem uznania dla miejsca przyjaznego seniorom, ponieważ jednym z warunków ich przyznania jest rekomendacja minimum 20 seniorów. Wśród nominowanych do tytułu znalazły się Urząd Miasta Gdyni, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni, Miejska Biblioteka Publiczna, Centrum Nauki Experyment w Gdyni, Wydział Oceanografii i Geografii UG, Muzeum Miasta Gdyni, Akwarium Gdyńskie, Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni. Projekt ma specjalną stronę na której znajduje się Mapa Przystani. Kandydatów do przyznania tytułu można zgłaszać wypełniając wniosek dostępny na stronie projektu i składając go do Ogniska ZMCh Polska YMCA w Gdyni, ul. Żeromskiego 26. (DK)

8 30 września 2010 r. 8 YMCA GDYNIA OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj... Październik! Snopy zboża w stodole, wieniec dożynkowy pięknie wypleciony znak dziękczynienia Bogu za płody ziemi, ogrodu i sadu. Za uwieńczony plonami znojny rok pracy rolnika, sadownika, pszczelarza. Znak podzięki za chleb i kołacze z tegorocznego przemiału! Któżby nie pragnął posmakować pajdy z żytniego bochna, rozczynionego na zakwasie w dzieży, a upieczonego na liściu kapusty, czy chrzanu w tradycyjnym piecu, opalonym drewnem z lasu. Znam adres takiej tradycyjnej piekarni. Chlebki, jak jesienne kasztany wychodzą z pieca, a ich zapach rozchodzący się po rynku budzi u wielu wspomnienia domu rodzinnego. Babci i mamy znakiem krzyża znaczącej każdy bochenek. Łakomej kromki ze smalcem z komory! Kruszyny chleba ze czcią całowanej, gdy została uroniona na podłogę I tej rodzinnej, codziennej modlitwy: Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. Na polskich stołach chleb to sacrum, zaś jego proces wytwarzania od rzucenia ziarna w czarną skibę po wypiek był zawsze omadlany. Marianna Bocian w Antologii polskiej liryki z motywem chleba pt. Okruchy chleba pisze: z-boże to coś więcej niż tylko nazwa nasienia żyta, pszenicy, jęczmienia czy owsa. Staropolskim zwyczajem chlebem błogosławiono nowożeńców, witano gości chlebem i solą na progu domu. Kromką chleba dzielono się z żebrakami i wędrowcami.. Do nowo wzniesionego domu najpierw wnoszono chleb i wodę, wypowiadając: Gdy jest chleb i woda, to nie ma głoda. Ręki z chlebem wyciągniętej ku zgodzie nie odtrącano. Wyrzucanie chleba na śmietnik traktowano jako największe wykroczenie przeciwko Niebiosom, Ziemi oraz ciężkiej pracy ludzi. Kruszyna chleba, wyświęcona ręką kapłana w obozach jenieckich, sowieckich i niemieckich łagrach była Komunią świętą I dziś chleb na naszych stołach zawdzięczamy często żmudnej i niestrudzonej, i jakże niejednokrotnie, mało docenianej pracy oraczy i siewców, młynarzy i piekarzy Oby zawsze piekli nam dobry, zdrowy chleb z polskich łanów. W kronikarskich notatkach mojej Matki na Sybirze jest zapis z 8 czerwca 1943 roku o mnie polskim dziesięcioletnim dziecku, na wpół głodnym, lecz rodzinnie solidarnym w dzieleniu się chlebem. Dziś moja Haluśka zapracowała 50dkg chleba, chodziła na step pielić pszenicę, przyszli po nią, jeszcze spała, jak ciężko, moja malutka, i to troszczy się o chleb. Ze stepu przysłała cały swój pajok (przydział). Myśli, że dla mamusi. Bóg pozwoli, zapracuję jeszcze na nią, a to maleństwo rączki zabolały. Więc, gdy widzę zadeptywaną na chodniku kromkę chleba, bułkę ogarnia mnie przeświadczenie o brakach w wychowaniu społeczeństwa, od małego po starego! Pretensje mam też do nauczycieli i katechetów, że w procesie edukacyjnym nie uczą poszanowania chleba polskiego chleba! Uczyłam moich wnuków, by sponiewierane dobra ziemi, powstałe pracy rąk ludzkich, z chodników przenosili na trawnik dla ptaków. *** Badania archeologiczne dowodzą, że piekarstwo od zarania towarzyszyło człowiekowi i znane było już ludom pierwotnym. Chleb z ciasta fermentacyjnego pieczono już 500 lat przed Chrystusem, zaś cechy piekarskie w Polsce szczycą się ponad 700-letnią tradycją. Na ziemiach polskich najstarszy był cech piekarzy krakowskich. Założony został w 1260 Chlebie polski! Odwieczny, nieodłączny przyjacielu, Towarzyszu od kolebki po grób! Kołaczu przaśny krzepiący wojów Polan, Chlebie nasz! Czarny, razowy na chrzanowym liściu, I ty jaśniejący pszenną bielą, Chlebie wyzwolony z kłosa ramieniem naszych ojców! Chlebie pozłacany miodem z puszczańskich barci! Chlebie stroskanych matek, posypany cukrem, Cudzie w ustach kwilącego niemowlęcia! Chlebie codziennej modlitwy, powszechny, potrzebny jak woda, jak ogień! Więzienny trociniaku z kazamat Cytadeli! Chlebie dzieci Powiśla, Woli, Mokotowa! Sucharze roku trzydziestego dziewiątego! Okruszyno z kieszeni frontowego munduru! Partyzancka kromko zwilżona leśną rosą! Okupacyjny listku z buraczaną marmoladą! ( ) Chlebie warszawskich gołębi, Dożynkowy bochnie, rozdzielony równo każdemu Polakowi! Chlebie rolnika, robotnika, lekarza poety, Chlebie powszechnej sytości! Bądź z nami! Stanisław Dobiasz, Do chleba roku na podstawie przywileju księcia Bolesława Wstydliwego. Równolegle powstały cechy w innych wielkich miastach, m.in. Gdańsku i Toruniu. Tak więc, pod różną postacią, już od piastowskich czasów, a nawet we wcześniejszych dziejach chleb miał swe poczesne miejsce na stołach kmieci, królów, w izbie czeladnej, w klasztorach i sakwach rycerskich. W miejscowości Radzionkowo koło Bytomia znajduje się Muzeum Chleba. We wspomnianej już Antologii polskiej liryki z motywem chleba, autorstwa Stefana Placka i Marianny Bocian, można zadumać się nad wierszami Kornela Ujejskiego, Marii Konopnickiej, Stanisława Wyspiańskiego, a także Cypriana Kamila Norwida ze znaną strofą: Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba/ podnoszą z ziemi przez uszanowane/ dla darów Nieba. Tęskno mi, Panie i Michała Bałuckiego nad tkliwym wspomnieniem o Góralu, który dla Chleba porzucił góry, świerkowe lasy i chatę Ojców Halina Młyńczak Zaproszenie do krainy poezji Już po wakacjach Pogoda tego lata dla mieszkańców Wybrzeża była na ogół łaskawa, ale nigdy dość ciepła, słońca i wiatru we włosach. Jednak nie pomogą zaklęcia, ani supliki, lata złote nogi już się szykują do drogi, trzeba więc znowu wrócić do systematycznego trenowania mózgu, ćwiczenia pamięci, ustawicznej pracy nad sobą. Może przynieść to wiele przyjemności, zwłaszcza gdy dzieje się przy okazji obcowania z mądrą myślą i piękną polszczyzną zapisaną w strofach wierszy. Zapraszam do wspólnego czytania i komentowania poezji. W tym roku na zajęciach Obraz poezji XX wieku w I semestrze przypomnimy sobie m.in. wiersze poetów dwudziestolecia międzywojennego Staffa, Leśmiana, Tuwima, Słonimskiego, Jasnorzewskiej Pawlikowskiej, Broniewskiego, Gałczyńskiego, Iłłakowiczówny. Każdy z uczestników zajęć otrzyma ich pełny tekst, by mógł posłużyć się cytatem w dyskusji, czy w domu ponownie do nich wrócić. Niektóre z nich są znane ze szkoły, inne - zapomniane - urzekają ponadczasowym przesłaniem, celną pointą, maestrią języka. I są źródłem wzruszeń Przez lata byłam nauczycielką języka polskiego w liceum, uczniowie z góry zakładali, że poezja jest nie dla ludzi, a ja uparcie usiłowałam ich do niej przekonać. Czy z powodzeniem? Nie mnie o tym sądzić, Ale myślę, że kilka razy udało mi się w kompletnej ciszy przeczytać poezje Mickiewicza, Słowackiego, Norwida. Miłosza. Herberta. Szlachetny patos ich utworów, wysokie ideały trafiały do uczniów, głównie dzięki tematyce skupionej wokół sprawy wolności. Ileż szkolnych akademii we wrześniu zaczynały płomienne słowa z wiersza Broniewskiego Bagnet na broń Kiedy przyjdą podpalić dom, ten, w którym mieszkasz, Polskę Moje doświadczenie w pracy z seniorami jest zupełnie inne. Zmieniła się sytuacja polityczna w Polsce i na świecie, wiersze patriotyczne, o zniewolonym umyśle straciły aktualność. Na zajęciach czasem wracamy do nich, bo to są często świetne utwory, ale sednem zajęć są wiersze skupione wokół spraw najważniejszych sensu życia, systemu wartości, postawy wobec śmierci. W wieku dojrzałym istnieje bowiem w człowieku potrzeba porządkowania swojego wnętrza, a poeci wszystkie nasze rozterki ujmują w sposób nadzwyczaj trafny. Czytaniu poezji towarzyszy zawsze zdumienie i podziw, że można tak to ująć w słowach, odgadnąć myśli innych i je zapisać w tak genialny sposób. Na zajęciach, które dotąd prowadziłam, spotykają się słuchacze różnych profesji: ekonomiści, lekarze, pielęgniarki, nauczyciele, poloniści, krawcowe i bibliotekarki. Zauważyłam, że za sprawą poezji rodzi się między nami nić przyjaźni i zrozumienia. Lubimy się, wymieniamy poglądy na temat obejrzanych filmów, spektakli teatralnych, żartobliwie konstatujemy, że pora umierać, gdy znowu coś nam się nie podoba na tym najlepszym ze światów. Wszystko budzi nowe skojarzenia, bo moje wierne słuchaczki (słuchaczy było tylko dwóch, ale mnie i poezję porzucili) mają umysł żywy i szerokie zainteresowania. Czekam z niecierpliwością na spotkanie z nimi, ale mam nadzieję, że grono miłośników poezji poszerzy się o nowych wyznawców. Zapraszam do krainy poezji, zawsze we wtorek o 9.30 w s. 18 w gdyńskiej YMCA. Ewa Przybyłowska, wykładowca Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w gdyńskiej YMCA

9 YMCA GDYNIA Chinatown w centrum Manchesteru 30 września 2010 r. 9 Budynek ratusza i biblioteki Manchester miasto sławne i wyjątkowe Manchester to drugie po Londynie najbardziej znane miasto w Anglii. Prawie każdy słyszał o słynnej drużynie piłkarskiej Manchester United i jej sławnych graczach. Stąd, kiedy nazwa Manchester obija się o nasze uszy, coś zaczyna świtać nam w głowach. Ale zacznę od początku. Początki Manchesteru sięgają I wieku naszej ery, wtedy to Rzymianie wybudowali fort Mamucium. Ruiny tego obiektu do dziś można oglądać w Castlfield w centrum Manchesteru. Około XIV wieku do miasta przybyli Flemiszowie, którzy zbudowali tu podstawy przemysłu włókienniczego. Podczas rewolucji przemysłowej w XIX wieku Manchester stał się głównym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, nazywany był nawet Cottonopolis lub Warehouse City Miasto Magazyn. Wraz z rozwojem włókiennictwa zaczęto produkować maszyny dla wszelkiego rodzaju przemysłu oraz różnego rodzaju substancje chemiczne. Zaczęto otwierać firmy ubezpieczeniowe i banki aby wesprzeć rozwijający się tu handel i przepływ gotówki. Zbudowano pierwszą kolej międzymiastową łączącą Manchester z Liverpoolem, a także rozbudowano system kanałów aby umożliwić firmom transportowym dostawy do wciąż rozrastającego się miasta. Do 1835 roku Manchester stał się pierwszym i największym na świecie miastem przemysłowym. Stał się również ośrodkiem nowej myśli, nowych grup i klas społecznych, nowych rozwiązań przemysłowych, grup religijnych i form organizacji pracy. Powstało wtedy powiedzenie: Co Manchester robi dziś, reszta świata robi jutro. Jednak wojny światowe bardzo spowolniły proces rozwoju miasta, a w 1968 roku zamknięto handel wymienny bawełną, na której opierał się funkcjonujący tu przemysł. Następnie, na skutek reform Margaret Thatcher, cała produkcja i handel przeniosły się za granicę. W latach 80. ruszył proces odnowy miasta i ponowne inwestycje. W roku 1996 miały miejsce zamachy bombowe zorganizowane przez IRA, które zniszczyły Manchester, jednak rekom- największa sala koncertowa, gdzie odbywają się festiwale filmowe, przeglądy teatralne, kinowe i regularne koncerty największych gwiazd muzyki światowej. Na miłośników architektury czeka też tu prawdziwa atrakcja. W Manchesterze znajduje się jedna z najszerszych katedr gotyckich w Europie, w której szerokość budowli dominuje nad jej wysokością. Jednym z najważniejszych miejsc w mieście jest St. Peter s Square, blisko którego stoi Podczas rewolucji przemysłowej w XIX wieku Manchester stał się głównym ośrodkiem przemysłu włókienniczego pensaty wypłacone przez rząd brytyjski na odbudowę miasta i handlu przyczyniły się do wzrostu atrakcyjności i zapoczątkowały jego odbudowę. Powstało Printworks i Manchester Arndale Centre, największe centrum zakupowe w UK oraz Trafford Centre, największy kompleks zakupowy w Europie, w którym można spędzić nawet cały tydzień na zakupach. W mieście znajduje się również Opera House, Dancehouse, Theathre, Palase Theatre, wiele kin komercyjnych i niezależnych oraz kilka wartych uwagi budowli. Wśród nich jest wiktoriański neogotycki ratusz autorstwa Alfreda Waterhouse a, który zaliczany jest do najosobliwszych zabytków architektury. W pobliżu ratusza znajduje się biblioteka stanowiąca jeden z najwspanialszych budynków epoki wiktoriańskiej. Odwiedzając Manchester, wypada zwiedzić także Miejską Galerię Sztuki, w której pokazywane są zbiory zawierające przeważnie dzieła pochodzące z epoki wiktoriańskiej. Z kolei w Muzeum Historii Ludu można oglądać eksponaty mówiące o życiu codziennym i o problemach proletariatu angielskiego. Warto odwiedzić też Galerię Angielskich Ubiorów. Opisując Manchester, nie sposób nie wspomnieć o charakterystycznej dzielnicy miasta, która wyróżnia go spośród wielu innych. Jest nią Chinatown ozdobiona imponującym łukiem chińskim, gdzie mieści się mnóstwo chińskich restauracji, bufetów i knajp, na ulicach można usłyszeć rozmowy w języku chińskim, a w połowie lutego hucznie obchodzi się tu początek nowego roku wg chińskiego kalendarza. Wśród tłumów odwiedzających można zauważyć chińskie smoki, które rytualnie wstępują do każdej ze zlokalizowanych tu restauracji, aby swoim tradycyjnym tańcem zagwarantować im szczęście w interesach. W całym centrum miasta znajdują się lampiony a na głównych placach odbywają się pokazy sztuk walki, wystawy sztuki chińskiej i festiwale. Manchester jest wyjątkowym miastem, które różni się od innych brytyjskich miejscowości. Wygląda jak typowe nowoczesne europejskie miasto, jednak panuje w nim bardzo przyjazna atmosfera typowa dla mniejszych miasteczek. Różnorodna mieszanka kultur mieszkańców Manchesteru przyczynia się do ich otwartości i kosmopolityzmu. Dorota Kitowska Katedra

10 10 30 września 2010 r. YMCA GDYNIA FOTOREPORTAŻ Odkrywamy Kaszuby północne Fragment ołtarza w kościele w Żarnowcu Kozy i capy w zagrodzie wzbudzały nasze zainteresowanie swoimi źrenicami w kształcie prostokąta Osiołki dość nachalnie okazywały swe zainteresowanie zawartością naszych toreb i plecaków Pałac w Krokowej Oko w oko ze strusiem Piaśnica. Miejsce kaźni tysięcy mieszkańców Kaszub Dek kvara renkonto kun Esperanto Saluton! Przyrostek ar: - oznacza zbiór tych samych przedmiotów, rzeczy, osób, np: arbo - drzewo; arbaro - las; vorto - słowo; vortaro - słownik;gazeto - gazeta; gazetaro - prasa; homo - człowiek; homaro - ludzkość. Przyrostek er: - oznacza najmniejszą część składową pewnej całości, np: mono - pieniądze; monero - moneta; sablo - piasek; sablero - ziarnko piasku; fajro - ogień; fajrero - iskra; neĝo śnieg; neĝero - płatek śniegu. Przedrostek re: - oznacza powrót, przywrócenie stanu pierwotnego, zwrot, powtórzenie, np: konstrui - budować; rekonstrui - odbudować; doni - dać; redoni - oddać; veni przybyć; reveni - powrócić. Przyimek po: - służy dla określenia wielokrotności i odpowiada analogicznemu przyimkowi w języku polskim, np: Ŝi donis al infanoj po kvin pomojn - Dała dzieciom po pięć jabłek. Vortoj: alpa - alpejski kontraǔ - przeciw pinto - szczyt anstataǔ - zamiast korespondi - korespondować arbo drzewo kvankam chociaż pri - o (kim, czym) aǔtobuso autobus laca zmęczony proksima - bliski eĉ nawet monto góra ricevi - otrzymać eksterlando zagranica nubo chmura sablo - piasek foje raz nun teraz senti - czuć herbo trawa paŝti paść ŝafo - owca humuro humor per przez tunelo - tunel kara - drogi, miły vojo - droga Iomete pri YMCA: - En la jaro 2008 la Nobelpacpremion ricevis Martti Aktisaari el Finnlando, kiu en la jaro 1957 kiel juna instruisto aliĝis YMCA-n. Li partoprenis pacmisiojn en multaj landoj, tiunombre en Pakistano dum la jaroj , en la kadroj de projekto realigata de YMCA. En la jaro 1995 li estis distingita per Merit Ordeno de YMCA. Ekzerco: Letero al eksterlando. Marko havas multajn korespondantojn. Ĵus li ricevis leteron el Parizo. Lia korespondanto skribas: Parizo, la 4-an de aǔgusto 2009 j. Kara amiko! Jam duan semajnon ni vojaĝas tra Eŭropo per aŭtobuso. Unue ni vizitis Aŭstrion, poste Svislandon. En la alpa montaro ni trairis grandan arbaron kaj ve- nis paŝtejon. Sur la herbejo maljuna paŝtisto kun hundo paŝtis sian ŝafaron. La viro surhavis longan mantelon. Alpoj estas altaj kaj grandaj. Sur la montopintoj kuŝas neĝo eĉ en somero. Malproksime oni vidas nigrajn nubojn. Tie pluvis. Pro malbona vetero ni rapide reiris al nia aŭtobuso. Jam dum vojo falis pluveroj. Ĉar vento blovis kontraŭ ni, en okulon de unu knabo falis sablero. Poste pluvis kun neĝeroj. Nun ni venis Francion, kie ni restos dum kvar tagojn. Ni traveturis multajn kilometrojn. Entute ni vojaĝos ĉirkaŭ kvin mil kilometrojn. De Francio ni iros al Nederlando. Alian fojon, kiam ni revenos hejmen, mi skribos pli pri la ekskurso. Nun mi sentas min tro laca. Koran saluton Robert. Marko tuj respondos. Kvankam estas agrable ekstere, li anstataŭ promeni skribas leteron. Parolturnoj: iu pli... des pli... - im więcej... tym więcej... observi (kion) - przestrzegać (czegoś) meze de = en la mezo de - pośrodku, w środku (kogo, czego) de kiam? - od kiedy? je la nomo de... - imienia... fortostreĉo - wysiłek ripozloko - miejscowość wypoczynkowa ktp = kaj tiel plu - itd. = i tak dalej Humoraĵoj: 1. Oni diras ke la brandon vi ŝategas. - Ho! Jes, sinjoro. Kaj kiel vi ĝin trinkas? - Mi diros al vi. Unue, mi trinkis ĝin kun akvo. Poste, sen akvo. Kaj nun, kvazaǔ ĝi estus akvo. 2. En Kalifornio, kiam mi tie estis, oni povis aĉeti grandan arbaron por paro da botoj. - Kial vi ne ĝin aĉetis? - Ĉar mi ne havis botojn. Proverboj: - Kritiki estas facile, fari malfacile - Eĉ azenoj laboras - Du homoj povas fari pli multe ol unu Taskoj: 1. Proszę odpowiedzieć na pytania: - De kiu ricevis Marko leteron? Pri kio skribas la amiko? Per kio veturas la ekskursanoj? Kiujn landojn ili vizitis? En kiu lando ili estas nun? Kiom da kilometroj ili traveturos? Kien ili iros nun? 2. Powtórzyć reguły stosowania biernika. Napisać po dwa przykłady z każdej reguły. Kvizo: - Z podanych nazwisk utwórz autentyczne nazwiska wybitnych Esperantystów, np: - W.H.S. Czart - Schwartz. 1. Anna Pel; 2. Gybah; 3. I. Wrang-Boks; 4. Kinnot; 5. Le Dhor; 6. Lokayska; 7. Tina L.; 8. Tripav. Ĝis la revido! Opracował Kazimierz Krzyżak

11 YMCA GDYNIA 30 września 2010 r. 11

12 30 września 2010 r. 12 EDUKACYJNY EXPRESS EKOLOGICZNY Nowy pomysł na stary telefon Czy statystyczny Polak zdaje sobie sprawę, że wyrzucając do śmieci telefon komórkowy, suszarkę bądź mikser łamie prawo? Edukacja na temat zobowiązań spoczywających na użytkownikach elektronicznych sprzętów wydaje się być nadal niewystarczająca. Każdy posiadacz sprzętu elektronicznego ma pewne obowiązki dotyczące urządzeń, z których już nie korzysta. Niestety wiele osób wciąż nie ma pojęcia o ich istnieniu. W jaki sposób możemy zająć się używanymi sprzętami, aby postąpić zgodnie z przepisami oraz być ekologicznie odpowiedzialnym? Świadomy użytkownik powinien postąpić zgodnie z przepisami ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym / Dyrektywa WEEE Według zawartych w niej zapisów, zabronione jest wyrzucanie zużytego sprzętu elektronicznego i elektrycznego wraz z innymi odpadami. Tego typu produkty powinny trafiać do specjalnych punktów, bądź zakładów zajmujących się recyklingiem lub wyspecjalizowanych firm, które skupują używane produkty elektroniczne oddając je do ponownego użytku. O miejscach zbiórki, skupu czy konsekwencjach nieoddania sprzętu jest obowiązany informować producent. Należy mieć na uwadze, że sprzęt oddany w odpowiednie miejsce, w zależności od jego stanu może być przywrócony do ponownego użycia, odzysku lub poddany recyklingowi. O jego przydatności i stanie decydują firmy, zakłady zajmujące się tym procesem. Oprócz tych instytucji działają także firmy pośredniczące pomiędzy klientem, chcącym pozbyć się urządzenia a firmami przeprowadzającymi utylizację. To właśnie one decydują, który sprzęt może być jeszcze eksploatowany, a który stanowi odpad. Do takich firm należy Greenfone właściciel serwisu StaryTelefon.pl. Tutaj można sprzedać bądź oddać do recyklingu telefony komórkowe, z których już nie korzystamy. Cały proces zamyka się w trzech prostych krokach a zastosowana procedura angażuje w jak najmniejszym stopniu klienta serwisu i jest całkowicie bezpłatna. Krok pierwszy to wycena urządzenia. Wartość telefonu można w prosty oszacować dzięki stronie gdzie dostępna jest wycena ponad 2500 modeli. Po akceptacji proponowanej ceny i zarejestrowaniu na stronie, każdy klient otrzymuje kopertę bąbelkową z opłaconym znaczkiem w której przesyłany jest telefon. Kolejny krok to ocena stanu telefonu i tego, co można z nim zrobić sprzedać czy przekazać do recyklingu. W zależności od jego kondycji StaryTelefon.pl daje możliwość skorzystania z obu wariantów. Krokiem trzecim jest sprzedaż aparatu. Istotną kwestią dla potencjalnych klientów serwisu jest kwota, jaką mogą otrzymać za swój stary telefon. Ostateczna cena jest ustalana po przetestowaniu urządzenia i oszacowaniu ewentualnych kosztów jego naprawy lub odnowienia. Wartość używanych telefonów komórkowych kształtuje się bardzo różnie, w zależności od wieku i popularności marki danego urządzenia. Za niedziałający telefon można otrzymać do 80% wartości katalogowej sprzętu. Wszystkie opłaty, związane z wyceną oraz sprawdzeniem kondycji telefonu, leżą po stronie firmy. Działalność serwisu Stary- Telefon.pl prowadzona jest w oparciu o przepisy zgodne z Ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z dnia 29 lipca 2005 r. (ag, ip) Oczyszczanie kraju z azbestu Podróżując po Polsce bardzo często spotykamy jeszcze dachy wykonane z azbestu, najczęściej w formie szarych falistych arkuszy. Na wniosek Ministra Gospodarki, Rada Ministrów w lipcu 14 lipca br. uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego Program oczyszczania kraju z azbestu na lata Dokument zakłada przyspieszenie tempa usuwania wyrobów azbestowych, oraz zminimalizowanie negatywnego oddziaływania azbestu na zdrowie ludzi i środowisko naturalne. Program określa zadania zmierzające do przeprowadzenia procesu oczyszczenia naszego kraju z azbestu, m. in. w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Główne jego cele to usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest, minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju i likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Do usunięcia jest jeszcze kilkanaście milionów ton wyrobów azbestowych. Dla przyspieszenia tego procesu i zmniejszenia kosztów jego realizacji program wprowadził rozwiązania, umożliwiające właścicielom nieruchomości usuwanie wyrobów Fot. Andrzej J. Gojke Azbestowe dachy nie należą jeszcze do rzadkości zawierających azbest bez konieczności korzystania z usług wyspecjalizowanych firm. Dokument określa jedna wytyczne w sprawie zachowania niezbędnych w takich przypadkach norm bezpieczeństwa. Autorzy programu, uważają, że jego realizacja przyniesie nie tylko korzyści społeczne i ekologiczne, ale również gospodarcze. Eksperci szacują, że w wyniku realizacji programu dochody budżetu państwa wzrosną o ok. 25 mld zł, z tytułu wpływów podatkowych związanych z zakupem nowych materiałów budowlanych, świadczeniem usług usuwania wyrobów zawierających azbest, a także przewidywanym wzrostem obrotów na rynku nieruchomości. Najważniejsze oczywiście jest jednak likwidacja emisji jego włókien azbestu poprzez oczyszczenie kraju ze szkodliwych wyrobów zawierających azbest. Stopniowe ograniczanie, a następnie całkowite wyeliminowanie zagrożenia wynikającego z kontaktu ze szkodliwymi substancjami to podstawowakorzyśćekologiczna. Koszt wdrożenia Programu oceniany jest na ok. 40 mld zł. Właściciele obiektów i inwestorzy prywatni będą mogli liczyć na dofinansowanie z budżetu państwa, funduszy ochrony środowiska, Unii Europejskiej i jednostek samorządowych (dotacje, pożyczki i preferencyjne kredyty bankowe). (ajg)

13 30 września 2010 r. EDUKACYJNY EXPRESS EKOLOGICZNY 13 Segreguj odpady ulżysz naszej ziemi Wiele polskich miast boryka się z problemem nadmiaru śmieci. Gospodarka odpadami wymaga nowych, bardziej wydajnych i bezpiecznych dla środowiska rozwiązań. Przy obecnym stanie prawnym, poziomie rozwoju technologicznego, a także aktualnych uwarunkowaniach kulturowych, społecznych i ekonomicznych w Polsce, nie ma możliwości prowadzenia takiej gospodarki odpadami, która pozwoliłaby na wyeliminowanie ich składowania. Wprawdzie buduje się nowoczesne kwatery składowe, które są zaizolowane, zdrenowane i odgazowane, co eliminuje negatywny wpływ składowisk na środowisko naturalne, jednak odpady, zdeponowane w takiej kwaterze składowej nigdy nie będą mogły być już odzyskane. Segregowanie odpadów W przyszłości, gdy powstaną instalacje do termicznego przetwarzania odpadów (spalarnie), na składowisko trafiać będą już tylko popioły i inne odpady powstałe w wyniku procesu spalania. Jednakże już dziś należy zrobić wszystko, aby ograniczyć składowanie odpadów. Niezbędne jest m. in. prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów. Motywują do tego m. in. symboliczne - w porównaniu z ceną odbioru zmieszanych odpadów komunalnych - stawki za odbiór posegregowanych odpadów. Mieszkańcy miast i gmin Gdynia, Sopot, Rumia, Reda, Wejherowo i Kosakowo zrzeszonych w Komunalnym Związku Gmin Dolina Redy i Chylonki, mogą też selekcjonowane odpady oddać za darmo w Zakładzie Eko Dolina w Łężycach. Śmieci z gospodarstw domowych to w większości ze stare gazety i opakowania, odpady organiczne, tworzywa sztuczne, szkło, ceramika, metale tekstylia, drewno. Największą objętość odpadów komunalnych (ok. 36%) zajmują tworzywa sztuczne, w większości są to plastikowe butelki po napojach, pudełka, pojemniki, opakowania o dużej powierzchni i pojemności. Skład odpadów zależy np. od rodzaju zabudowy, wyposażenia i rodzaju urządzeń sanitarno - grzewczych. Zmienia się on również sezonowo. Ekologiczna reinkarnacja Wyrzucenie pustej butelki po napoju nie oznacza, że uporaliśmy się z niepotrzebnym odpadem. Zniknęła ona co prawda z naszego domu, ale fizycznie wciąż istnieje i jeszcze przez długie lata pozostanie z nami. Możliwy jest jednak inny scenariusz. Butelka po napoju trafi do wyselekcjonowanego pojemnika, następnie do zakładu Eko Dolina, a w końcu do miejsca, w którym po przeróbce zamieni się w inny produkt. Ta swoista ekologiczna reinkarnacja to przykład procesu nowoczesnego zarządzania odpadami, który ma na celu maksymalne ograniczenie składowania odpadów przez ich ponowne wykorzystanie w różnej postaci. Obecnie na terenie KZG Dolina Redy i Chylonki obowiązuje selektywna zbiórka odpadów u źródła, czyli w gospodarstwach domowych. Właściciele nieruchomości zobowiązani są do zawarcia z firmą wywozową umowy na odbieranie odpadów gromadzonych selektywnie z odpowiednią częstotliwością, co określają Gminne Regulaminy Utrzymania Czystości i Porządku. Kropla w morzu Niestety w Polsce w wyniku zbiórki selektywnej pozyskuje się nadal niewielką ilość surowców i na ogół nie uzyskuje się materiału o odpowiedniej czystości. Poziom zanieczyszczeń odpadów surowcowych ze zbiórki selektywnej waha się między 30% a 50%. Aby odzyskany z odpadów surowiec nadawał się do dalszego wykorzystania konieczne jest jego oczyszczenie, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Mała ilość i zła jakość odzyskiwanych opakowań świadczą o tym, iż cały system takiej zbiórki, pomimo stałej tendencji rosnącej znacząco odbiega od możliwości i wymaga dalszych działań edukacyjnych i informacyjnych. Do Eko Doliny trafia rocznie ok. 4 tys. ton posegregowanych odpadów. To w porównaniu z odpadami zmieszanym (ok. 115 tys. ton rocznie), kropla w morzu potrzeb. A już w 2014 roku Polska ma odzyskiwać aż 60% wszystkich opakowań wprowadzonych na rynek! To w naszych rękachleży kwestia tego, ile odpadów będzie odzyskanych, a ile trafi na kwaterę składową. 100 tysięcy ton rocznie Musimy zdawać sobie sprawę, iż z odpadów pochodzących z selektywnej zbiórki po przesortowaniu w naszej sortowni jesteśmy w stanie odzyskać 50% surowców w przypadku tworzyw sztucznych, 70% w przypadku makulatury i aż 100% w przypadku szkła!!! Sortując odpady zmieszane odzyskujemy jedynie ok % surowców. Cyfry mówią same za siebie. - Dzisiaj jesteśmy w stanie przesortować 50 tys. ton odpadów zmieszanych w ciągu roku mówi Izabela Wołosiak, wiceprezes Eko Dolina Sp. z o.o. - Po zakończeniu rozbudowy sortowni ta przepustowość zwiększy się nawet do 100 tys. ton rocznie, jeżeli jednak mieszkańcy gmin nie będą w swych domach segregować odpadów, to nadal nie będziemy w stanie przesortować wszystkich odpadów trafiających do naszego zakładu. Wysegregowane w zakładzie Eko Dolina surowce przekazywane są do firm, które je przetwarzają na nowo. Niestety części odpadów zmieszanych nie daje się już odzyskać. Zabrudzona i mokra makulatura nie nadaje się do recyklingu, podobnie jak potłuczone na drobne kawałki opakowania szklane. Bardzo trudno je wysortować je z odpadów. Trzymajmy się zasad Nie da się żyć bez papieru, plastiku czy szkła, jednak kupując w sklepach produkty powinniśmy stosować się do ważnych zasad, które w dużym stopniu pomogą w selekcji odpadów i przyczynią się dbałości o środowisko naturalne. Na przykład szkło nadaje się w 100% do ponownego użytku! Opakowania ze szkła po umyciu mogą być używane i napełniane wielokrotnie. Z zebranej stłuczki wytłacza się nieograniczoną ilość razy nowe opakowania, np. butelki, słoiki. Ogranicza to zużycie m. in. piasku czy sody, o połowę zmniejsza zanieczyszczenie wody i zmniejsza ilość odpadów składowanych (szkło nigdy nie ulega rozkładowi). Każda ponownie wykorzystana butelka to oszczędność energii równa tej, jaka potrzebna jest, aby przez całą noc paliła się żarówka. Tak więc pamiętajmy by: - unikać kupowania napojów w kartonach, gdyż ich opakowania są foliowane i pokryte wewnątrz aluminium, co czyni jego recykling dość trudnym i bardzo kosztownym, - wybierać produkty o prostszych, lżejszych opakowaniach - kupować zeszyty, książki i papier do pisania i rysowania wyprodukowane z makulatury, a nie z wycinanych drzew - przy drobnych zakupach, nie brać nowej papierowej torebki ze sklepu, a używać tej wielokrotnego użytku, - unikać jednorazowych kubków i talerzy; - wykorzystuj drugą stronę zapisanego papieru do robienia notatek; - tekturowe pudła oraz papier opakowaniowy używaj wielokrotnie; - na zakupy zabierać orbę wielokrotnego użytku zamiast korzystać z reklamówek; - plastikowe opakowania (butelki) wyrzucać bez nakrętek lub zgniecione z nakrętkami - kupować napoje w szklanych, zwrotnych butelkach; - gdzie to możliwe, zastępować przedmioty jednorazowe trwałymi, - dbać o plastikowe zabawki swoich pociech, a gdy dzieci z nich wyrosną, podarować je innym.(ak, Ajot) Dobry przykład - selekcja Doświadczenia wielu gmin w kraju potwierdzają, że wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów zmniejszył strumień śmieciu kierowanych na składowiska nawet o 40 procent. Korzyści z selekcji wynikające to przede wszystkim odzysk surowców wtórnych, ochrona zasobów przyrody i wyeliminowanie z odpadów substancji niebezpiecznych. O tym, że odpady powinny być zbierane w sposób selektywny mówi art. 10 Ustawy o odpadach, gdzie w ust. 2 mówi, że podmiot prowadzący działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych jest obowiązany do selektywnego odbierania odpadów oraz ograniczania ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania. Selektywna zbiórka stałych odpadów komunalnych jest podstawą planów gospodarki odpadami. Wymaga ona określenia rodzaju zbieranych odpadów, wyboru wielkości i rodzaju pojemników, zaplanowania częstotliwości wywozu odpadów. Wspominaliśmy na wstępie o wielkich korzyściach selekcji odpadów dla środowiska czyli ochronę zasobów przyrody (również tych nieodnawialnych). Otrzymujemy surowce wtórne i ograniczamy emisję szkodliwych substancji. Nie można zapominać o korzyściach ekonomicznych dla segregujących odpady, gdyż znacznie zmniejsza się ilość śmieci, za których wywóz płacimy firmom. W Rumi na przykład od kilku lat na terenach zabudowy jednorodzinnej sprawdza się tzw. system workowy, który polega na zbieraniu odpadów szklanych, plastikowych i makulatury do oznaczonych odpowiednimi kolorami worków, które dostarczane są przez firmy wywożące śmieci tak ja to się dzieje od ponad siedmiu lat w Rumi. - System workowy dla budownictwa jednorodzinnego wprowadziliśmy w listopadzie 2003 roku mówi Elżbieta Rogala Kończak, burmistrz Rumi. Oplata za worki jest dużo niższa niż opłata za wywóz śmieci zmieszanych. Powoduje to zmniejszenie z roku na rok strumienia śmieci zmieszanych trafiających na wysypisko do Eko Doliny. Uważam, że system się sprawdził i trzeba by podjąć edukację by jeszcze bardziej zwiększyć segregację, szczególnie w przypadku segregacji pojemnikowej na terenach osiedli i przy budynkach wielorodzinnych gdzie nierzadko zdarza się, że do pojemników przeznaczonych dla wyselekcjonowanych odpadów trafiają śmieci zmieszane. Bardzo ważne jest byśmy podczas robienia zakupów mieli ekologiczną świadomość i potrafili podjąć właściwie decyzje czy naprawdę potrzebujemy danego artykułu? Również zastanowili się nad tym, w jakiego typu śmieci przekształcą się zakupy i wybierali takie, które nadają się do recyclingu i te, które zostały wykonane z surowców wtórnych. Bardzo ważne jest też by wykorzystywać ponownie rzeczy, które często bezmyślnie wyrzucamy do Bardzo ważne jest byśmy podczas robienia zakupów mieli ekologiczną świadomość

14 30 września 2010 r. 14 OGŁOSZENIA OGŁOSZENIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIA - Mieszkanie w Wejherowie, 2 pokoje i kuchnia, 48,6m2, nowe, słoneczne, cena zł, tel: Gdynia centrum, 84,58m2, 4 pokoje, przy ul. Świętojańskiej, blisko UM, szkoły, przedszkola, centralne ogrzewanie, okna PCV, osobno WC i łazienka z glazurą, dom ocieplony, domofon, piwnica ponad 20m2, cena: 550 tys., tel: Zamienię mieszkanie własnościowe 44,5 m2, dwupokojowe na mieszkanie mniejsze dwupokojowe na os. Kaszubskim, tel: Pokój umeblowany w Gdańsku, wynajmę jednej osobie, dobra lokalizacja, cena: 450 zł, tel: DOMY - Okolice Wejherowa, domek rekreacyjny 80m2, podpiwniczony, garaż, kominek, działka 800m2 zagospodarowana, w sąsiedztwie las i jezioro, tel: Okolice Wejherowa, domek rekreacyjny 80m2, podpiwniczony, garaż, kominek, działka 800m2 zagospodarowana, w sąsiedztwie las i jezioro, tel: DZIAŁKI - Działka budowlana w Domatowie, 1034m2, przy asfalcie, równa, aktualne WZP, idealna na działalność gospodarczą, cena zł, tel Działka budowlana 600 m2, uzbrojona, w atrakcyjnej dzielnicy Wejherowa z domem jednorodzinnym, w stanie surowym, ogrodzona, cena: 399 tys. zł, tel: GARAŻE - Mam do wynajęcia garaż murowany na posesji zamykanej bramą na pilota w centrum Gdyni, blisko pl. Kaszubskiego, 250 zł/m-c na dłużej, tel: Sprzedam garaż własność hipoteczna w Rumi Janowie, 20 tys. zł do negocjacji tel: GARAŻE - KIOSKI BLASZAKI - WIATY KONSTRUKCJE STALOWE F.T. WRÓBEL Przechlewo, ul. Szkolna 6a tel , MAGAZYNY - Pomieszczenie magazynowe 80m2, wys. 30 m, idealne na magazyn w Wejherowie, wynajmę, cena: 550 zł/m-c, tel: Ford Escord, rok 97, pierwszy właściciel, pojemność 1300, przebieg km, hak holowniczy, stan db., cena do uzgodnienia, tel: MOTORYZACJA EG012 Kupiłeś samochód w kraju lub za granicą? Kompleksowa rejestracja pojazdów, tłumaczenia przysięgłe NAJTANIEJ (wszystkie języki) Załatwimy za Ciebie: * Urząd Celny * Urząd Skarbowy * Wydział Komunikacji U nas odbierzesz tablice rejestracyjne! DOJAZD DO KLIENTA TŁUMACZENIA J.NIEMIECKI 55 ZŁ (KOMPLET). AGENCJA CELNA INTRASAD Gdynia, ul. Handlowa 29 (Budynek Urzędu Celnego, 1 piętro pok. 102) tel , USŁUGI TOWARZYSKIE - Gdynianin 46 lat, szczupły, wysoki o miłej aparycji, wykształcenie wyższe, wolny, tel: EP134 REDAKCJA Wejherowo , ul. Sobieskiego 225 REDAKTOR NACZELNY: Piotr Ruszewski REDAKTOR PROWADZĄCY: Tomasz Modzelewski SEKRETARZ: Łukasz Bieszke DZIENNIKARZE: Andrzej J. Gojke Tomasz Modzelewski, Łukasz Nowaczyk SKŁAD: Alfa Skład Łukasz Bieszke redakcja@expressgdynski.pl Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych ogłoszeń. ISSN WYDAWNICTWO NORDAPRESS PPHU, Wejherowo, ul. Sobieskiego 225, NIP DRUK Agora SA (Piła) NAKŁAD egzemplarzy ELEKTRONICZNE WYDANIE: BIURO REKLAM reklama@expressgdynski.pl Katarzyna Dorosz, k.dorosz@expressy.pl, tel Beata Stanałowska b.stanalowska@expressy.pl tel BIURO OGŁOSZEŃ ogłoszenia@expressgdynski.pl Wejherowo , ul. Sobieskiego 225 tel Rozpowszechnianie redakcyjnych materiałów publicystycznych bez zgody wydawnictwa jest zabronione.

15 SPORT 30 września 2010 r. 15 SPORT Łatwy awans Bez problemów rugbiści Arki awansowali do półfinału Pucharu Polski. Różnica między drużyną pierwszoligową, a czołową drużyną Ekstraligi uwidoczniła się już od pierwszych minut. W Siedlcach pierwsze punkty zdobył Mariusz Motyl już w piątej minucie meczu. Mimo że gospodarze traktowali ten mecz prestiżowo - czuło się ich wielką mobilizację już na rozgrzewce, nie byli w stanie zapobiec kolejnym punktom kładzionym przez rozpędzonych zawodników Arki. Kolejne punkty dodał Rafał Kwiatkowski, który rozgrywał bardzo dobre zawody. Ten doświadczony zawodnik znowu został wystawiony na innej pozycji - tym razem była to ósemka i poradził sobie znakomicie zdobywając jeszcze drugie przyłożenie na sam koniec meczu. Kolejne punkty notowali Dawid Banaszek celnie podwyższając i kopiąc karnego, a przyłożenie w pierwszej połowie dodali jeszcze Konrad Chromiński, Motyl i Beka Tsiklauri. Chromiński bardzo chciał się pokazać w tym meczu z dobrej strony, ponieważ zawodnik ten pochodzi właśnie z Siedlec. Nie udało się natomiast zapisać punktów na swoim koncie Robertowi Andrzejczukowi, który również swoje pierwsze rugbowe kroki stawiał w Siedlcach. Gospodarze wykazywali duże poirytowanie swoją bezsilnością, nie mogąc zatrzymać kolejnych udanych akcji gdyńskich buldogów. Charakterystyczny przykład takiego zachowania mieliśmy po kolejnych punktach buldogów. Kiedy zawodnicy rezerwowi Pogoni spóźniali się kilka sekund z podaniem wody zmęczonym startowiczom byli natychmiast, w nieparlamentarny sposób, przywoływani do porządku. Atmosfera w zespole Pogoni poprawiła się dopiero w II połowie, kiedy udało im się zdobyć honorowe punkty autorstwa Sebastiana Smolińskiego. Buldogi odpowiedziały kolejnymi przyłożeniami Jacka Wojaczka, Sergo Kvernadze i na koniec wspomnianym przyłożeniem Kwiatkowskiego. Najważniejsze, że buldogi odniosły kolejne efektowne zwycięstwo prezentując ciekawą kombinacyjną grę i że nie zanotowano żadnych kontuzji.w półfinale Arka zmierzy się ze zwycięzcą meczu Kosmaz Koszalin - Lechia Gdańsk. Nie może być zatem innego rozwiązania niż kolejne derby Trójmiasta. Punkty zdobyli: Pogoń: Sebastian Smoliński Arka: Mariusz Motyl 10, Rafał Kwiatkowski 10, Dawid Banaszek 9, Sergo Kvernadze 7, Konrad Chromiński 5, Beka Tsiklauri 5, Jacek Wojaczek 5. Arka: Ruszkiewicz, Wojaczek, Bartkowiak - Zdunek, Andrzejczuk - Kałduński, Mikołajczyk, Kwiatkowski - Krieczun - Banaszek - Motyl, Chromiński, Garkawyj, Kvernadze, Tsiklauri oraz Kaszubowski, Lignowski, Szczepiński, Macoń, Zembroń, M.Dąbrowski, Plichta (mp) Wejher Cup po raz dziesiąty W jubileuszowym 10 turnieju koszykówki rywalizowały zespoły z Polski, Rosji i Litwy. W trzydniowych zawodach najlepszy najlepsi okazali się reprezentanci Gdyńskiego Towarzystwa Koszykówki. Spotkania odbywały się w dwóch halach przy Zespole Szkół nr 3 i przy Zespole Szkół nr 1, a rywalizacja, jak podkreślali organizatorzy stała na bardzo wysokim poziomie. Co zresztą jest już tradycją w tych rozgrywkach. Drużyna, która stanęła na najwyższym stopniu podium miażdżąco zdominowała swoich rywali, by w pojedynku finałowym pokonać reprezentantów MTS Basket Kwidzyn. - Świetnie, że stało się tradycją rozgrywanie tego turnieju w Wejherowie, koszykówka to nadal mało popularny sport w naszym mieście. (łn) Bałtyk w czubie tabeli Kolejne zwycięstwo odnieśli piłkarze Bałtyku Gdynia. Tym razem na własnym boisku w 10. kolejce II ligi pokonali GKS Tychy 3:1. Przed tym pojedynkiem gospodarze mieli zaledwie dwa oczka więcej od swoich rywali, jednak dzięki dobrej walecznej postawie oraz znakomitej skuteczności podopieczni Piotra Rzepki szybko tę przewagę w tabeli powiększyli. Jak informują działacze klubu był to jeden z najwspanialszych meczów w ostatnim czasie, rekordowa frekwencja na trybunach, wspaniały doping i do tego wspaniałe zwycięstwo. Jak podaje oficjalny serwis klubu z Gdyni - Wspaniale udał się festyn, który rozpoczęliśmy prawie dwie godziny przed pierwszym gwizdkiem. Dzieci obległy dmuchany plac zabaw, kolejki ustawiały się do mini-toru z gokartem z gdyńskiego Pitstopu i do stoiska z darmową watą cukrową. Kibice zaangażowani w organizację zabawy wykonali ogrom pracy. Konkurs dla szkół wypalił, a hasło Biało-niebieska Rodzina nie jest i nie będzie dla nas marketingowym sloganem. Już zapraszamy na następny mecz na własnym stadionie - w sobotę, 9 października. A przed tą potyczką podopieczni trenera Piotra Rzepki pojada do Częstochowy, gdzie zmierzą się z tamtejszym Rakowem. Najbliższy przeciwnik Bałtyku zdobył do tej pory 11 punktów, dzięki którym plasują się na 12. miejscu w tabeli. To spotkanie rozpocznie się o godzinie w najbliższą sobotę. (łn)

16 30 września 2010 r. 16 STRONA KLUBU Porażka arkowców w Krakowie W 8. kolejce ekstraklasy Arka Gdynia w wyjazdowym pojedynku zmierzyła się z Cracovią Kraków. Na zmodernizowanym stadionie Cracovia nie okazała się gościnna pokonując swoich rywali 2:0. Zespół z Krakowa przed tym spotkaniem na swoim koncie nie posiadał ani jednego punktu i plasował się na ostatnim miejscu w tabeli. Patrząc na postawę krakowskich piłkarzy należało przewidzieć, że w końcu Cracovia wygra w którymś pojedynku, by liczyć się jeszcze w walce o utrzymanie w ekstraklasie. Pierwszą bramkę kibice zaprzyjaźnionych ze sobą klubów mieli okazję obejrzeć już w 3 minucie, golkipera Arki pokonał Witkowski. Gorszego początku ligowej potyczki trener Pasieka nie mógł sobie wyobrazić. Ta bramka dodała gospodarzom skrzydeł i mobilizacji i z ogromną determinacją przygotowywali kolejne ataki na bramkę. Piłkarze z Gdyni nie pozostawali dłużni i również stwarzali ogromne zagrożenie w polu karnym Cabaja. Jednak znów zabrakło skuteczności. Za to krakowiacy w 59 podwyższyli wynik spotkania na 2:0, autorem bramki był Ślusarski, a później okazało się, że ten gol ustalił końco- Fot. Niestety od meczu z Jagiellonią, a także na skutek bardzo ostrej gry naszych rywali w pucharowym meczu z KSZO, kadra Arki uległa zdekompletowaniu. W spotkaniu z Cracovią poza kadrą znaleźli się Maciej Szmatiuk i Filip Burkhardt. Jak się okazało, obecność pierwszego z nich była wykluczona także na wtorkowych zajęciach, a drugi mógł jedynie spotkać się z kolegami na hali. Maciej Szmatiuk był wczoraj na kolejnych badaniach w klinice Rehasport w Poznaniu. Nie wykazały one jednoznacznej przyczyny bólu i urazu. W tej chwili przecho- W spotkaniu Cracovi z Arką tym drugim znów zabrakło skuteczności wy wynik spotkania. - Spełniło się marzenie Cracovii, która otworzyła swój nowy stadion upragnionym, pierwszym w tym sezonie zwycięstwem. Jej piłkarzom nie zabrakło tego wieczora determinacji i ambicji, czyli argumentów, które przed tygodniem były kluczem do sukcesu Arki w meczu z Jagiellonią. Niefortunna decyzja arbitra z pierwszej połowy z Deszczowy wtorek Pierwsze spotkanie Arkowców po fatalnej wyprawie ostrowiecko-krakowskiej miało miejsce we wtorkowe popołudnie. Ponieważ w Gdyni przez cały dzień mieliśmy dość obfite opady deszczu, sztab szkoleniowy podjął decyzję rezygnacji z zajęć na boisku i przeniósł je do hali, a następnie do pobliskiego lasu. Fot. dzić będzie krótki cykl rehabilitacyjny i w sobotę powinien przejść kolejne badania. Na razie wykluczony jest udział Maćka w jakichkolwiek treningach oraz tym bardziej w meczu. Z pewnością nie jest wiadomość optymistyczna, gdyż efekt rozbicia szczelnej gdyńskiej defensywy, aż nadto odczuliśmy w ostatniej kolejce ligowej. Z kolei Filip Burkhardt uczestniczył jedynie w wybranych zajęciach na hali, a następnie poddał się hydromasażom w wannie. Na razie ograniczenie wynika z dużego krwiaka i bólu jaki pojawia się przy zwiększaniu obciążenia pewnością w istotny sposób wpłynęła na przebieg tego meczu, ale to nie usprawiedliwia słabszej postawy żółto-niebieskich. Niestety w dalszym ciągu pozostają oni bez zdobytej bramki w meczu wyjazdowym, a następną okazją do zmiany tego stanu rzeczy będą już derby informuje oficjalny serwis Arki. Już w najbliższą sobotę kolejna potyczka stąd potrzeba czasu na dojście do pełnej sprawności. Po opuszczeniu hali, drużyna udała się do lasu, gdzie zaserwowano jej trening biegowy. We wtorek obyło ligowa przed podopiecznymi Dariusza Pasieki, w Gdyni o godzinie podejmą Polonie Warszawa. Czarne Koszule po sześciu meczach zajmują wysoką piąta lokatę w tabeli z dorobkiem 11 punktów. W miniony weekend najbliższy przeciwnik żółto niebieskich odpoczywał ze względu na przełożony mecz z Lechem Poznań. Łukasz Nowaczyk się zatem bez zajęć z piłką, lecz z pewnością nie zabraknie ich jutro, bo kolejny ważny mecz już w sobotę. tomryb Piłkarz rundy: Norbert odzyskał prowadzenie Przypominamy, że od tej serwis internetowy Arki Gdynia rundy na podstawie wyników sond pomeczowych prowadzimy klasyfikację zawodników Arki na podstawie ilości oddanych głosów kibiców. Klasyfikacja prowadzona będzie przez rundę jesienną (15 kolejek bez meczu z Wisłą w grudniu). Na tym spotkaniu najlepszy piłkarz otrzyma Puchar Najlepszy piłkarz rundy jesiennej. Punkty (5,4, 3,2,1) przyznane będą pięciu zawodnikom. Przy równej ilości głosów punkty dzielone będą między wszystkich zawodników (np. 5 zawodników z tą samą ilością tj = 15 pkt/5 graczy = 3 pkt każdy, dwóch: 5+4, 4+3, 3+2 lub 2+1 stąd: 4,5 pkt; 3,5pkt.; 2,5 pkt; 1,5pkt, itd.) W przypadku równej ilości punktów w klasyfikacji końcowej zadecyduje większa średnia otrzymanych głosów. Mecz z Cracovią był meczem otwarcia Bez straty gola Juniorzy starsi Arki Gdynia pokonali 3:0 swoich rówieśników z Pogoni Lębork. nowego stadionu oraz meczem przyjaźni kibiców obu drużyn, jednak jego wynik rozczarował gdyńskich kibiców. Także porażka nie zachęciła tym razem do głosowania bowiem oddano nieco ponad 700 głosów! Prowadzenie przy słabszym występie Denisa Glaviny, odzyskał Norbert Witkowski, który został samodzielnym liderem. Tuż za nim Mirko Ivanovski, który ponownie został doceniony przez głosujących. Wydaje się, że Mirko brakuje jedynie bramek, aby mieć zapewnioną wygraną. Punktowali po raz pierwszy Emil Noll oraz Marcin Budziński - obaj byli bliscy zdobycia bramki w Krakowie. (łn) Klasyfikacja meczu z Cracovią: 1. Mirko Ivanovski - 30% - 5 pkt 2. Norbert Witkowski - 13% - 4 pkt 3.4. Miroslav Bożok, Emil Noll- po 8% - 2,5 pkt 5. Marcin Budziński 7% - 1pkt Klasyfikacja po 7 meczach: 1. Norbert Witkowski - 20,5 pkt. 2. Mirko Ivanovski - 19 pkt 3. Denis Glavina - 17,5 pkt 4. Miroslav Bożok - 15 pkt 5. Marciano Bruma - 10,5 pkt. 6. Tadas Labukas - 7,5 pkt 7. Paweł Zawistowski - 6 pkt 8. Maciej Szmatiuk - 3 pkt 9. Emil Noll - 2,5 pkt 10. Ante Rozic - 1,5 pkt 11. Marcin Budziński, Rafał Siemaszko - po 1 pkt Kolejnym rywalem gdynian była Pogoń Lębork i zapowiadało się ciekawe spotkanie. Arka nie zamierzała oddawać punktów i ten plan zrealizowała w 100%. Już w 2 minucie spotkania, po ładnym zagraniu Fabiana Słowińskiego pięknego gola zdobył Adrian Bukowski. Przy jego uderzeniu z woleja bramkarz Pogoni nie miał najmniejszych szans. Ten sam zawodnik w 12 minucie, w podobnych okolicznościach jak przy pierwszej bramce, zdobył kolejną bramkę. Przyznać trzeba, że obie bramki mogłyby kandydować do miana bramki kolejki a nawet rundy jesiennej. Arka przez większość meczu kontrolowała sytuację na placu gry, jedynym zagrożeniem ze strony gości były stałe fragmenty gry. W drugiej połowie Pogoń zaatakowała odważniej, co początkowo zaskoczyło gdynian, młodzi arkowcy zaczęli grać niedokładnie, jednakże była to tylko krótka chwila słabości. Mimo dogodnych sytuacji dopiero w 78 minucie, po dośrodkowaniu uderzeniem głową bramkę zdobył Kamil Sochaj. Jak najbardziej zasłużone zwycięstwo Arki. Kolejne dwa spotkania z Bałtykiem i Lechią pokażą kto będzie faworytem do zdobycia mistrzostwa. (mc)