Edukacja wczesnoszkolna

Transkrypt

1 Scenariusz 6 autor: Krystyna Popko-Tomasiewicz Edukacja wczesnoszkolna temat: Wydrzątka, szczeniątka, a może słodkie kocięta? Cele ogólne: rozwijanie wrażliwości zmysłowej, rozbudzanie pasji obserwowania zjawisk przyrodniczych, zdobywanie umiejętności samodzielnego prowadzenia obserwacji przyrodniczych, kształtowanie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy, kształtowanie umiejętności pracy zespołowej, zapoznanie z życiem rodzinnym wydry. Cele operacyjne: Uczeń potrafi: opowiedzieć o zachowaniach i życiu rodzinnym wydry, opowiedzieć o dzieciństwie zwierzęcia, podać przykłady kryjówek wydry, dostrzec szczegóły w wyglądzie wydry, kojarzyć legowiska, nory z odpowiednimi zwierzętami, wyjaśnić pojęcia: ssak, piżmak, ułożyć wyrazy z rozsypanki literowej, obliczać ilorazy w zakresie do 30, umiejętnie pracować w grupie. Miejsce: sala. Formy pracy: indywidualna, w parach, grupowa, zbiorowa. Metody pracy: opowiadanie, opis, pokaz, gry dydaktyczne, obserwacja, pogadanka. Wiek uczestników: 5-8 lat. Czas przewidywany na realizację planowanych zajęć: Minimum 135 minut na realizację wszystkich ćwiczeń. Nauczyciel może dokonać wyboru zadań, tak, aby ich zestaw był optymalny do realizacji z wybraną grupą uczniów. Optymalna liczba uczestników: 20 osób. Materiały i środki dydaktyczne: karty pracy ucznia, przybory do pisania,

2 Edukacja wczesnoszkolna kredki, komplet 14 kartoników 10 x 10 cm oznaczonych drukowanymi, dużymi literami w liczbie: A sztuk 4, B sztuk 1, D sztuk 1, E sztuk 1, N sztuk 1, K sztuk 1, R sztuk 1, W sztuk 2, Y sztuk 1, Z - 1 sztuk, 20 sztuk wyciętych z kartonu małych sylwetek ryb (5 cm x 3 cm), krzyżówka na arkuszu szarego papieru, materiał mocujący, tablice edukacyjne dotyczące tematu: tablica nr 1. Zabawy młodych wydr, tablica nr 2. Polowanie wydr, tablica nr 3. Nora wydr. Czynności przygotowawcze(wstępne) nauczyciela: Dla każdego dziecka należy powielić karty pracy (na pojedynczych kartkach w formacie A4 lub mniejszym) oraz przygotować potrzebne materiały. Przygotować Encyklopedię zwierząt klasy.., która była wykorzystywana podczas zajęć Lekcja tropienia, czyli ni pies ni wydra oraz Jak ryba w wodzie! Dlaczego wydra lepiej od nas pływa?. Wyeksponować w klasie tablice edukacyjne dotyczące tematu, które prezentowane będą podczas odczytywania opowiadania. Opracować zestaw pytań (sprawdzających, naprowadzających, motywujących, zwiększających koncentrację, zainteresowanie, stymulujących wyobraźnię, utrwalających) do treści opowiadania. Narysować krzyżówkę wg wzoru z karty pracy nr 5 i umocować ją na tablicy. Przebieg zajęć: A. Faza wstępna zajęć - czas trwania 25 minut Opieka nad potomstwem w świecie zwierząt przebiega bardzo różnie i cechuje się wieloma skrajnymi zachowaniami. Wszystkie ssaki, a wśród nich i wydra, opiekują się swoimi dziećmi. Ich życie rodzinne urozmaicone jest wieloma specyficznymi zachowaniami i zwyczajami. Jak wygląda rodzinne życie u wydr? Na czym polega opieka nad potomstwem? Kto ją sprawuje? Jak długo? Jak przebiega dzieciństwo młodych wydr? Odpowiedzi na te pytania uczniowie znajdą, uczestnicząc w zajęciach Wydrzątka, szczeniątka, a może słodkie kocięta?. 1. Nauczyciel/prowadzący odczytuje opowiadanie ilustrując je odpowiednimi tablicami edukacyjnymi oznaczonymi w tekście (tablice nr 1-3). 2. Przeprowadza rozmowę kierowaną z uczniami na temat: Jak wygląda życie rodzinne wydr (na podstawie przeczytanego tekstu). Przedstawienie tekstu bajki Jednej z ostatnich nocy lutego, wprost z bezchmurnego nieba księżyc spoglądał na Dolinę Kamienicy. Kiedy tak sobie patrzył na Gorce, nagle zauważył, że nieopodal strumienia harcowali Pani Lutra z Panem Lutrą. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego gdyby nie to, że obydwoje byli wydrami! Tak właśnie, wydrami! Spotykali się wedle wydrzego zwyczaju tylko raz do roku, aby pobyć ze sobą trochę czasu. Mogłoby się to wydawać dziwne, biorąc pod uwagę to, że mieszkali nad tym samym potokiem. Ach, jakież wielkie było zdziwienie Pani Lutry, która w kwietniu zauważyła, że rośnie jej brzuch! Długo zastanawiała się, dlaczego coś takiego się dzieje, przez moment próbowała nawet diety, ale nie za bardzo to pomogło... Dopiero po jakimś czasie, a było to na początku kwietnia, zrozumiała, że ma w brzuchu małe wydrzątka! Pamiętała, jak jej mama mówiła, że ciąża trwa około 2 miesięcy. Obliczyła więc sobie na patykach (bo Pani Lutra była świetna z matematyki, jak na wydrę oczywiście), że zobaczy swoje maluchy już na początku maja. Wiadomo, że jak na coś się czeka to czas dłuży się okropnie, tak ludziom jak i wydrom, a zwłaszcza wydrom, które mają zostać mamami! Mijały dni i tygodnie, aż wreszcie nadszedł ten moment. Wydra powiła dwójkę ślicznych wydrzątek, Ogonka i Pysię. On, o ubarwieniu stalowo-szarym był trochę mniejszy od siostry. Ona, - jaśniejsza, od stópek aż po koniuszek nosa, z którego wyrastały jej krótkie wąsy. Choć to wydaje się śmieszne, to wydrom bez względu na to, czy są chłopcami czy dziewczynkami rosną wąsy! 2 6. Wydrzątka, szczeniątka...

3 Edukacja wczesnoszkolna Pani Lutra była zachwycona swoimi dzieciakami. Przecierała im na początku oczka, bo nie chciały ich otworzyć, ale przypomniała sobie, jak mama jej mówiła, że ona też miała zamknięte oczka jak się urodziła i otworzyła je dopiero po miesiącu! Wydra od czasu do czasu wychodziła ze swojej norki po to, żeby upolować coś do jedzenia, ale zawsze szybko wracała. Czas jakby przyśpieszył, mijały tygodnie, a w domu panował coraz większy harmider. Wydrzątka zaczęły porastać gęstym futerkiem, a urosły, że ho ho! Pysia była trochę sprytniejsza niż Ogonek i zawsze z nim wygrywała, gdy się siłowali. Lubili się mocować, ale na żarty, bo bardzo się kochali i nie chcieli, by drugiemu stało się coś złego (tablica nr 1). Mama patrzyła na te figle z przymrużeniem oka, a czasem śmiała się po prostu z wybryków swoich kochanych dzieci. Od lipca młode rozpoczęły naukę pływania. Gdy wyszły na brzeg potoku, Pysia od razu skoczyła wprost do wody. Jej brat, gdy to zobaczył, bardzo się przestraszył, zrozumiał bowiem, że teraz na niego przyszła kolej. Odruchowo rzucił się do ucieczki, ale mama była szybsza, złapała go i wskoczyła z nim do wody. Przekonał się, że jego gęste futerko i pęcherzyki powietrza uwięzione pomiędzy puchowymi włosami unoszą go na powierzchni wody. Nawet jak się nie ruszał to i tak nie tonął! Zdziwilibyście się jak szybko obydwoje nauczyli się pływać. Już po miesiącu maluchy dorównywały mamie. Pani Lutra z wielką dumą obserwowała postępy rodzeństwa. Do tej pory, a minęło już prawie 2, 5 miesiąca jak przyszli na świat, karmiła ich jak robią to wszystkie ssaki - mlekiem ze swojej piersi. Wiedziała, że już niedługo musi ich odzwyczaić od ssania zwłaszcza, że od tygodnia próbowały już ryb. Nadszedł ten moment, w którym musiała nauczyć swoje maluchy, jak zdobywać pożywienie! Młode bardzo się ucieszyły i z wielką niecierpliwością czekały na pierwsze polowanie. Pewnego sierpniowego popołudnia dorosła wydra zarządziła polowanie. Wszyscy po kolei wskoczyli do potoku. Płynęli za sobą tak równo, że wyglądali tak, jakby byli jednym długim zwierzakiem. Nagle mama ostro zagwizdała. To był znak, że przed nimi jest sporo ryb i czas zacząć polowanie! Błyskawicznie ustawili się obok siebie i zaganiali ryby do małej zatoczki (tablica nr 2). Za pierwszym razem jedynie mama wyszła z potoku z obiadem w pyszczku. Ale już po piątym razie zarówno Ogonkowi jak i Pysi udawało się złowić ryby. Trenowali razem jeszcze wiele tygodni z coraz lepszymi efektami. Jesienne liście już dawno pospadały z drzew, a w powietrzu czuć było zapach zimy. Wydra przekazała swoim dzieciom tyle wiedzy i umiejętności, ile mogła, reszty musiały już uczyć się same. A kiedy nadszedł styczeń rodzeństwo skończyło dziewięć miesięcy. A to oznaczało, że oboje musieli opuścić swoją przytulną norkę i udać się w świat. I choć na początku było im trudno to jednak wiedzieli, że tak właśnie trzeba. Takie są bowiem zwyczaje wydr. Zatem pod koniec stycznia Ogonek i Pysia rozstali się z mamą i każde poszło w inną stronę świata, szukać swojej norki. Być może natrafią na jakąś porzuconą przez lisa? Kto wie? Ale o tym może kiedy indziej. B. Ćwiczenia/zadania dla ucznia 1. Bądź spostrzegawczy! - czas trwania 10 minut 1. Nauczyciel/prowadzący rozdaje karty pracy nr 1 i przybory do pisania. 2. Odczytuje polecenie ćwiczenia, które uczniowie wykonują zgodnie ze wskazówkami. 2. Pomóż wydrze trafić do nory - czas trwania 15 minut 1. Nauczyciel/prowadzący opowiada uczniom o mieszkaniu wydry wykorzystując informacje podane poniżej. Wydry zamieszkują brzegi potoków, rzek, stawów i jezior. Gdy na świat przychodzą młode, samica przebywa z nimi w norze. Sama jej nie kopie, lecz wykorzystuje naturalne jamy lub nory po innych zwierzętach, np. piżmakach, bobrach. Długi korytarz, o średnicy ok. 25 cm, rozpoczyna się nad lub pod wodą i prowadzi do szerszej i wyższej komory wyłożonej suchą trawą. Od niej odchodzi skierowany ku górze komin wentylacyjny (tablica nr 3). Dorosłe wydry rzadko wykorzystują podziemne schronienia. Najczęściej odpoczywają w naziemnych kryjówkach, które zakładają w trzcinowiskach, gęstej roślinności przybrzeżnej czy żeremiach bobrów. Z dwóch wariantów ćwiczenia nauczyciel/prowadzący wybiera te, które będą odpowiednie pod względem trudności dla uczniów uczestniczących w zajęciach. Rozdaje karty pracy nr 2 i przybory do pisania. Odczytuje polecenie ćwiczenia, które uczniowie wykonują zgodnie ze wskazówkami. 3. Zabawna wyderka- literka - czas trwania 25 minut 1. Nauczyciel/prowadzący dzieli uczniów na 3 osobowe grupy. 6. Wydrzątka, szczeniątka... 3

4 Edukacja wczesnoszkolna 2. Przypomina uczniom fragment opowiadania, który mówi o wesołej naturze młodych wydr. 3. Zapisuje na tablicy wyrazy ZABAWNA WYDERKA. 4. Poleca uczniom, aby z liter użytych w podanych wyrazach ułożyli jak najwięcej - co najmniej trzyliterowych - słów. Każdą z liter, które występują w podanym haśle, można użyć w tworzonych wyrazach tylko raz. Rzeczowniki mogą występować tylko w liczbie pojedynczej. 5. Zgłaszająca się grupa podaje propozycję. Przedstawiciel zapisuje wyraz na tablicy. 6. Za każdą poprawną propozycję grupa otrzymuje rybkę. Jeśli uczniowie zdołają podać : Powyżej 5 - jest nieźle. Powyżej 8 - jest dobrze. Powyżej 15 - jest wspaniale! Pogratuluj uczniom! Propozycje słów - zabawa, wydra, kara, rak, derka, kadr, bar, kawa, baza, rada, waza, baran, dawny, dar, kra, raban, naraz, ryk, nerka, zadra, Rabka, zabawka, nawa, draka, byk, bary, barwny, wrak, ryba, narada itd. Uwaga! Nauczyciel musi stworzyć wszystkie możliwości, aby odpowiedzieć uczniom na ewentualne ich pytania o liczbę kombinacji. Wersja dla dzieci młodszych 1. Nauczyciel/prowadzący dzieli uczniów na 3osobowe grupy. 2. Przypomina uczniom fragment opowiadania, który mówi o wesołej naturze młodych wydr. 3. Mocuje na tablicy przygotowane kartoniki z literami tworząc hasło ZABAWNA WYDERKA. 4. Nauczyciel/prowadzący poleca uczniom, aby z liter użytych w podanych wyrazach ułożyli jak najwięcej - co najmniej trzyliterowych słów! Każdą z liter, które występują w podanym haśle, można użyć tylko raz. Rzeczowniki mogą występować tylko w liczbie pojedynczej. 5. Zgłaszająca się grupa podaje propozycję, a wybrany przedstawiciel z grupy układa na tablicy wyraz. Za każdą poprawną propozycję grupa otrzymuje rybkę. Zadanie dodatkowe dla starszych dzieci: 1. Nauczyciel/prowadzący poleca uczniom, aby otoczyli linią rzeczowniki i z pięcioma z nich ułożyli zdania. 2. Za każdą poprawną propozycję, grupa otrzymuje rybkę. 3. Nauczyciel/prowadzący proponuje zabawę w wyjaśnianie znaczenia nowych słów, poznanych przy okazji tego zadania. 4. Mocujące się wydry - zabawa ruchowa (ćwiczenie rozciągające mięśnie klatki piersiowej) - czas trwania 10 minut 1. Nauczyciel/prowadzący wydaje uczniom polecenia: dobierzcie się w pary, stańcie do siebie plecami, zaplećcie wspólnie ręce, tak aby łopatki były ściągnięte, zaczynajcie mocować się, tzn. jedna wydra pochyla się lekko do przodu unosząc drugą na swoich plecach, chwilę przytrzymuje, tak, aby mięśnie klatki piersiowej napięły się; po chwili zmiana. 2. Nauczyciel/prowadzący prezentuje prawidłowe wykonanie ćwiczenia. 3. Kieruje zabawą i kontroluje bezpieczeństwo zachowań. 5. Liczbowa łamigłówka Ogonka - czas trwania 10 minut 1. Nauczyciel/prowadzący rozdaje karty pracy nr 3 i przybory do pisania. 2. Odczytuje polecenie ćwiczenia, które uczniowie wykonują zgodnie ze wskazówkami Wydrzątka, szczeniątka...

5 Edukacja wczesnoszkolna 6. Potok słów - czas trwania 10 minut 1. Nauczyciel/prowadzący rozdaje karty pracy nr 4 i przybory do pisania. 2. Odczytuje polecenie ćwiczenia, które uczniowie wykonują zgodnie ze wskazówkami. 7. Krzyżówka - Młode rysie to kocięta, a młode wydry to. - czas trwania 10 minut 1. Nauczyciel/prowadzący rozdaje karty pracy nr 5 i przybory do pisania. 2. Odczytuje polecenie ćwiczenia. 3. Czyta kolejno hasła, a uczniowie odgadują. 4. Kto poprawnie odgadnie, zapisuje hasło na dużej krzyżówce. 5. Wszyscy uczniowie zapisują hasła na swoich kartach pracy. Zakończenie Opracowujemy notatkę do encyklopedii zwierząt - czas trwania 20 minut 1. Nauczyciel/prowadzący poleca uczniom, aby każdy z nich przygotował jedno zdanie z informacją o wydrze, którą chciałby zamieścić w klasowej encyklopedii zwierząt. Informacja ma dotyczyć życia rodzinnego, a szczególnie okresu dzieciństwa wydr. 2. Swoje propozycje uczniowie zapisują dużymi literami na przygotowanych kartkach A4 papieru i przyczepiają do tablicy. 3. Nauczyciel odczytuje kolejno wszystkie propozycje i wspólnie z uczniami dokonuje wyboru kilku tekstów do zapisu w encyklopedii. Wariant dla uczniów młodszych - czas trwania 20 minut 1. Nauczyciel/prowadzący poleca uczniom, aby każdy z nich przygotował rysunek wydry, który chciałby zamieścić w klasowej encyklopedii zwierząt. Rysunek ma przedstawiać jak najwięcej informacji z życia rodzinnego, a szczególnie okresu dzieciństwa wydr. 2. Swoje rysunki uczniowie przyczepiają do tablicy. 3. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje wyboru kilku rysunków do encyklopedii. Słowniczek trudniejszych pojęć Harmider hałas połączony z zamieszaniem, wrzawa, gwar, zgiełk. Piżamk (szczur piżmowy) gryzoń prowadzący ziemnowodny tryb życia. Jego ojczyzną jest Ameryka Północna. Polsce notowany od lat 30-tych XX wieku. Ssaki zwierzęta, których młode karmią się mlekiem matki. Wybrane pozycje z literatury 4. G. Amann, Ssaki i zwierzęta zmiennocieplne. Atlas, Multico, Warszawa M. Bouchner, Śladami zwierząt. Przewodnik, Multico, Warszawa R. Dzwonkowski, Atlas zwierząt chronionych - ryby, płazy, gady i ssaki, MAC Edukacja, Kielce H. Okarma, A. Tomanek, Łowiectwo, Wydawnictwo Edukacyjno-Naukowe H2O, Kraków Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura podręcznik metodyczny. Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków), t. 6, Ministerstwo Środowiska, Warszawa J. Romanowski, Śladami zwierząt, KAW, Warszawa W. Serafiński, Ssaki Polski. Atlas, WSiP, Warszawa P. Sumiński, J. Goszczyński, J. Romanowski, Ssaki drapieżne Europy, PWRiL, Warszawa W 6. Wydrzątka, szczeniątka... 5

6 Wydrzątka, szczeniątka... - karta pracy nr 1 Bądź spostrzegawczy! Mama wydra wybrała się ze swoimi dziećmi na polowanie. W trakcie wyprawy jedno z nich zagubiło się. Czy możesz pomóc je odszukać? rys. W. Tabak

7 Wydrzątka, szczeniątka... - karta pracy nr 2 Pomóż wydrze trafić do nory - wariant 1 Pomóż wydrze trafić do swojej nory.

8 Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku Wydrzątka, szczeniątka... - karta pracy nr 2 Pomóż wydrze trafić do nory - wariant 2 Połącz zwierzęta z odpowiednimi legowiskami.

9 Wydrzątka, szczeniątka... - karta pracy nr 3 Liczbowa łamigłówka Ogonka Ogonek nie lubi moczyć się w wodzie. Dlatego też potok Kamienicę pokonuje skacząc z kamienia na kamień. Wskaż Ogonkowi drogę, kolorując odpowiednie kamienie. Możesz wybierać tylko te, które oznaczone są liczbami podzielnymi przez 3 lub

10 Wydrzątka, szczeniątka... - karta pracy nr 4 Potok słów W naszym potoku skryło się pięć haseł związanych z wydrą. Wszystkie łączy jedna litera. Odgadnij hasła, które utworzysz z liter w poszczególnych zatoczkach dodając oczywiście tę tajemniczą, płynącą na lodowej krze. Podaj jak brzmią te hasła i wskaż wspólną literę. r b a? o ł n ł w a e p b n a ż b s r i w b d k a ą rz w t Pytania, które pomogą odgadnąć hasła: Inna nazwa wąsa czuciowego. Jest przysmakiem wydry. Jedzą je wydry i bociany, chociaż nie są ich głównym pożywieniem. Ma je wydra między palcami. Młode wydry to...

11 Wydrzątka, szczeniątka... - karta pracy nr 5 Krzyżówka MŁODE RYSIE TO KOCIĘTA, MAŁE SARNY TO KOŹLĘTA, A MŁODE WYDRY TO... Rozwiąż krzyżówkę, a dowiesz się jak nazywają się młode wydrzątka. Litery umieszczone w ramce, czytane z góry na dół, czyli pionowo, utworzą rozwiązanie. Rozszyfrowaną nazwę wpisz w brakujące miejsce w tytule krzyżówki Poziomo: 1. Po narodzinach, przez tyle czasu młode wydry są ślepe. 2. Kończą się nimi palce wydry. 3. Wydra ma je smukłe i wydłużone. 4. Kolor sierści malutkiej wydry. 5. Pierwszy pokarm wydry i innych ssaków. 6. Miejsce, gdzie rodzą się i spędzają swoje pierwsze miesiące życia młode wydry. 7. Czasami jego norę zajmuje wydra. 8. Dzięki temu zmysłowi wydra odczuwa zapach. 9. Wydra ma je bardzo gęste i dzięki niemu nie marznie, ani nie przemaka w wodzie. 10. Wydry polują na nią w wodzie.