OKRĘGOWA STACJA CHEMICZNO - ROLNICZA W RZESZOWE ul. Prof. L. Chmaja 3 tel. (017) fax (017)

Transkrypt

1 OKRĘGOWA STACJA CHEMICZNO - ROLNICZA W RZESZOWE ul. Prof. L. Chmaja 3 tel. (017) fax (017) rzeszow@schr.gov.pl Temat: Stan agrochemiczny gleb po ustąpieniu wód powodziowych mgr inż. Anna Janda rzeszow@schr.gov.pl

2 Powódź w 2010 r. powstała w wyniku ulewnych opadów deszczu w maju i czerwcu. Spowodowała ogromne straty na obszarach rolniczych nie tylko w infrastrukturze technicznej, budownictwie ale również częściową lub całkowitą stratę plonów. Na Podkarpaciu zalane zostało ponad 60 tysięcy hektarów a ponadto cała masa pól została podtopiona w wyniku podniesienia wód gruntowych lub ulewnych deszczy.

3 Skutki powodzi mają zróżnicowany charakter w zależności od długości przepływu i stagnowania wód powodziowych, wysokości temperatury powietrza i zanieczyszczeń jakie woda niosła. Zniszczenia na użytkach rolnych i stopień degradacji środowiska glebowego wymagają indywidualnego i zróżnicowanego podejścia. Z przyczyn organizacyjnych i finansowych nie można udokumentować badaniami ( pojemności wodno powietrznej ani ciężaru właściwego) zalanych gleb choć wiadomo że są bardzo złe.

4 Gleba zalana wodą zawiera bardzo małą ilość tlenu niezbędnego do oddychania roślin. Z literatury wynika, że już po 24 godzinach w glebie zalanej wodą koncentracja tlenu jest bliska zera. Proces wyczerpywania tlenu z gleby zachodzi jeszcze szybkiej przy wysokiej temperaturze w roku bieżącym szczególnie po drugiej fali, temperatury były bardzo wysokie (wyższe od średnich). Rośliny zalane wodą cierpią z nadmiaru toksyn uwalnianych w beztlenowej fermentacji oraz dwutlenku węgla, którego koncentracja wzrasta 50 krotnie w porównaniu z glebą zalaną.

5 Na terenach poddanym dużym spływam powierzchniowym i infiltracji wód w głąb profil, szczególnie na glebach lekkich (do 20%) części spławianych i średnich (20-35%) frakcji spławialnych, należy się liczyć ze znacznymi ubytkami wapnia, fosforu, magnezu i potasu. Wraz z ubytkiem wapnia i magnezu obniża się wskaźniki ph charakteryzujący poziom zakwaszenia.

6 Zasobność w fosfor, potas i magnez, zakwaszenie i zawartość metali ciężkich były przedmiotem analiz chemicznych prowadzonych przez Okręgową Stację Chemiczno- Rolniczą. Nie były to badania przypadkowe lecz wykonane w gospodarstwach wskazanych przez samorządy gminne oraz wykonane na terenie Rodzinnych Ogródków Działkowych.

7 łańcucki jarosławski b. kwaśne kwaśne l. kwaśne obojętny zasadowy b. niska niska średnia wysoka b. wysoka b. niska niska średnia wysoka b. wysoka b. niska niska średnia wysoka b. wysoka Zestawienie zasobności na terenie powiatów poszkodowanych przez powódź na podstawie badań OSCHR Rzeszów wykonanych do dnia r. Analizy wykonano w miejscowościach wskazanych przez Urzędy Gmin. Pochodzenie wód powodziowych Powiat Rodzaj zestawień Odczyn gleby w % Ocena zawartości fosforu w % Ocena zawartości potasu w % Ocena zawartości magnezu w % San Szkło Wisznia powodziowe średnie wyliczenie z 2009r Powiat jarosławski dłuższe zaleganie wody i znaczna część gleb lekkich o zawartości frakcji spławialnych do 20%; Miejscowe potoki i woda gruntowa powodziowe średnie wyliczenie z 2009r Powiat łańcucki przejście wody i podtopienia duży udział gleb zwięzłych o dobrych parametrach agrochemicznych;

8 rzeszowski ropczycko - sędziszowski mielecki b. kwaśne kwaśne l. kwaśne obojętny zasadowy b. niska niska średnia wysoka b. wysoka b. niska niska średnia wysoka b. wysoka b. niska niska średnia wysoka b. wysoka Zestawienie zasobności na terenie powiatów poszkodowanych przez powódź na podstawie badań OSCHR Rzeszów wykonanych do dnia r. Analizy wykonano w miejscowościach wskazanych przez Urzędy Gmin. Pochodzenie wód powodziowych Powiat Rodzaj zestawień Odczyn gleby w % Ocena zawartości fosforu w % Ocena zawartości potasu w % Ocena zawartości magnezu w % Wisła Wisłoka Breń powodziowe średnie wyliczenie z 2009r powodziowe Wielopolka i miejscowe potoki średnie wyliczenie z 2009r Wisłok Strug Glinianka powodziowe średnie wyliczenie z 2009r Powiat mielecki długie zaleganie wody i duży udział średnich i ciężkich o zawartości frakcji spławialnych >35%; Powiat ropczycko sędziszowski - dłuższe zaleganie wody i znaczna część gleb lekkich o zawartości frakcji spławialnych do 20%; Powiat rzeszowski krótkotrwałe zaleganie wody.

9 Rodzinne ogrody działkowe Skład chemiczny gleb w Rodzinnych Ogródkach Działkowych, które zostały dotknięte skutkami powodzi w maju i czerwcu, na podstawie badań OSCHR Rzeszów wykonanych do dnia r. Zawartość składników w mg/l Nazwa Zasolenie Lp Miejscowość ph w H Ogrodu 2 O Azot Fosfor Potas Wapń Magnez Chlor w g NaCl/l (N-N0 3 ) (P) (K) (Ca) (Mg) (Cl) 1 Jasło Nasz Ogródek 8, < 0,07 2 Wola Mielecka XX Lecia 7, < 0,07 3 Strzyżów Relax 7, < 0,07 4 Rzeszów Przyszłość 7, < 0,07 5 Rzeszów Nad Strugiem 8, < 0,07 6 Rzeszów Handlowiec 7, ,41 7 Rzeszów Zelmerowiec 7, <0,07 8 Rzeszów Energetyk 8, ,57 9 Rzeszów Zacisze 7, ,32 X Średnie wymagane zawartości dla większości roślin warzywnych wg Nawosielskiego X 6,0-7, do 100 Z doświadczenie wiadomo, że w ogrodach działkowych nawet po zakończeniu okresu wegetacji wartości normatywne są przekraczane. Z analizy uzyskanych wyników możemy wnioskować, że na skutek częstych podtopień, zalegania wody, wymyciu w dół profilu uległy azot, potas i częściowo wapń. Całkowitemu zniszczeniu uległy właściwości fizyczne gleby sapowate bez struktury gruzełkowatej o złych proporcjach wodno powietrznych. poniżej 1,0

10 Metale ciężkie Zawartości metali ciężkich w glebach po zejściu wód powodziowych na podstawie badań OSCHR Rzeszów w miejscach wskazanych przez samorządy. Lp. Teren badań Stwierdzona zawartość badanych pierwiastków w mg/kg s.m gleby Kadm (Cd) Ołów (Pb) Nikiekl (Ni) Cynk ( Zn) Miedź ( Cu) Chrom (Cr) Rtęć ( Hg) 1 Miasto Jasło <0,30 12,6-25,1 15,2-37,6 51,8-100,1 11,6-23,4 21,7-33,7 2 Gmina Markowa <0,30 23,3-26,2 24,3-29,6 82,2-85,9 19,7-22,4 35,0-37,6 0,0354-0,0471 0,0411-0, Gmina Ostrów <0, ,6 81,1 132,2 17,4 0, Gmina Ropczyce <0,30 15,4 15,9 56,3 13,4 21,8 0, Gmina Trzebownisko 0,32-0,36 15,9-18,5 9,8-30,5 48,3-79,0 10,8-21,2 14,2-33,2 X Wartości dopuszczalne Rozporządzenie Min. Środowiska w/s standardów jakości gleb i ziem Dz.U. 165 /2002poz ,0470-0,0520 do 4 do 100 do 100 do 300 do 150 do 150 do 2,0 Wg Rozporządzenia (Dz.U.165 poz. 1359), glebę lub ziemię uznaje się za zanieczyszczoną, gdy stwierdzono przekroczenie wartości granicznych (standardów), dla chociaż jednej substancji i taka gleba powinna podlegać rekultywacji. Z powyższego zestawienia wynika, że nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych. Nie stwierdza się wyraźnych przekroczeń normatywów, chociaż trzeba zdawać sobie sprawę, że zanieczyszczenia gleb mogą mieć charakter lokalny - głównie w pobliżu dużych magazynów nawozów, środków ochrony roślin, oczyszczalni czyskładowisk odpadów ( a w miejsca te nie trafiono pobierając próby).

11 Sposób rekultywacji ternu gdyby miało miejsce skażenia zależy od czynnika degradacyjnego i jego nasilenia. zanieczyszczenie zw. organicznymi (ropopochodnymi, ochrony roślin) - wskazane zastosowanie komponentu muczu organicznego oraz zwiększenie nawożenia N, P, K. Celem zabiegu jest stworzenie warunków do większej aktywności grzybów, bakterii i organizmów glebowych (dżdżownic); zanieczyszczenie metalami ciężkimi- wykonać wapnowanie, które podniesie ph gleby-co będzie stanowiło ograniczeniu mobilności metali ciężkich, a więc ich fitotoksyczności oraz przechodzenia w łańcuch pokarmowy i wód gruntowych; degradacja gleby poprzez zakwaszenie i wymycie składników pokarmowych głównie wapnia, fosforu, magnezu i potasu - w tym przypadku niezbędne jest intensywne wapnowanie i nawożenie mineralne; degradacja fizycznych właściwości gleby- podstawowe działanie to głęboka orka i szereg dodatkowych zabiegów agrotechnicznych;

12 Miejmy nadzieje, że duża woda w skali podobnej jak w maju i czerwcu nie powtórzy się i spokojnie będzie można patrzed w przyszłośd, bez obaw że każdy większy deszcz przyniesie ogrom zniszczeo. Dziękuję za uwagę