Opinia. dotycząca możliwości wykorzystania komunalnych osadów ściekowych pochodzących z Oczyszczalni Ścieków w Małuszowie

Transkrypt

1 Gdynia, dnia 08 sierpnia 2015 roku Opinia dotycząca możliwości wykorzystania komunalnych osadów ściekowych pochodzących z Oczyszczalni Ścieków w Małuszowie ZLECAJĄCY: Gmina Jawor ul. Rynek Jawor

2 SPIS TREŚCI 1. Cel opracowania Podstawy prawne: Wymagania formalno - prawne Zakazy i ograniczenia Warunki stosowania osadów ściekowych Omówienie wyników badań osadów Analiza wyników Cel opracowania Celem badania jest ocena właściwości fizykochemicznych i biologicznych osadu ściekowego pochodzącego z Oczyszczalni Ścieków w Małuszowie eksploatowanej przez Urząd Miasta w Jaworze pod kątem jego przydatności do rolniczego wykorzystania. Próbki osadu zostały pobrane w dniu 08 lipca 2015 roku z laguny nr 2 (środkowej). Badania osadów ściekowych wykonano zgodnie z rozporządzeniem w sprawie komunalnych osadów ściekowych, w akredytowanym laboratorium, metodami referencyjnymi. 2. Podstawy prawne: Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku O odpadach (Dz.U. z 2013 roku nr 0 poz.21 z póź. zm.). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz.U. z 2015r. poz. 257) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. nr 165 poz. 1359) 3. Wymagania formalno - prawne Zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o odpadach, komunalne osady ściekowe mogą być stosowane jeżeli są ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, w szczególności przez poddanie ich obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, który obniża podatność osadu ściekowego na zagniwanie i eliminuje zagrożenie dla środowiska lub zdrowia ludzi. Stabilizacja osadów ma na celu, poza eliminacją bakterii i jaj pasożytów mogących występować

3 w osadzie, ograniczenie jego uciążliwości zapachowej, zwłaszcza jeżeli ma być stosowany w okresie letnim oraz w pobliżu siedlisk ludzkich i centrów turystycznych. Zgodnie z art. 20 ust. 3 pkt. 1, ust. 4 i 5 ustawy o odpadach zakazuje się stosowania komunalnych osadów ściekowych poza obszarem województwa na którym zostały wytworzone chyba, że odległość od miejsca wytwarzania do miejsc stosowania na obszarze innego województwa jest mniejsza. Art. 96 ust. 6 ustawy o odpadach nakłada na wytwórcę osadów ściekowych obowiązek poddania badaniom osadów ściekowych oraz gruntów, na których mają one być stosowane. Próbkę gruntu do badań uzyskuje się przez zmieszanie 25 próbek pobranych w punktach regularnie rozmieszczonych na powierzchni nie przekraczającej 5 ha o jednorodnej budowie i jednakowym użytkowaniu. Zgodnie z art. 96 ust. 7 wytwórca osadów ma obowiązek przekazać wraz z osadami władającemu gruntem na którym osady mają być zastosowane informację o dawkach tego osadu. W przypadku stosowania osadów ściekowych na cele rolnicze, właściciel, dzierżawca lub inna osoba władająca gruntem na którym mają być zastosowane komunalne osady ściekowe, są zwolnieni z obowiązku uzyskania zezwolenia na odzysk odpadów. Zgodnie z art. 96 ust. 8 o zamiarze przekazania osadów ściekowych władającemu powierzchnią ziemi do stosowania na cele rolne wytwórca osadów ma obowiązek poinformować w formie pisemnej Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska na 7 dni przed przekazaniem. W przypadku stosowania osadów na cele rekultywacji niezbędne jest uzyskanie zezwolenia na odzysk. 4. Zakazy i ograniczenia Osady ściekowe zgodnie z art. 96 ust. 12 ustawy o odpadach nie mogą być stosowane: na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody, na terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody, o ile akt prawa miejscowego wydanego na podstawie ustawy Prawo wodne nie stanowi inaczej, w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków, na terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych, na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem, na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabogliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na

4 głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych idzie dalej i wyłącza z nawożenia osadami ściekowymi grunty orne, w których woda gruntowa występuje płycej niż 1,2 m i użytki zielone o poziomie wody gruntowej powyżej 1 m, na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%, na obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, o ile akt prawa miejscowego wydanego na podstawie ustawy Prawo wodne nie stanowi inaczej, na terenach objętych pozostałymi formami ochrony przyrody niewymienionymi w pkt. 1, jeżeli osady ściekowe zostały wytworzone poza tymi terenami np. obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności, na gruntach, na których, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa, z wyjątkiem drzew owocowych, na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym w ciągu 18 miesięcy poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów, na gruntach wykorzystywanych na pastwiska i łąki, na gruntach wykorzystywanych do upraw pod osłonami. Wprowadzanie osadów ściekowych do gleby nie może ponadto spowodować przekroczenia standardów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. nr 165 poz. 1359) nawet przy długotrwałym stosowaniu. Dotyczy to głównie nie przekroczenia wartości dopuszczalnych ( mg/kg s.m.) stężeń metali ciężkich dla gleb grupy B tj. gruntów zaliczonych do użytków rolnych (z wyłączeniem gruntów pod stawami, gruntów leśnych, zadrzewionych i nieużytków). Wprowadzanie osadów ściekowych do gleby nie może również powodować przekroczenia w niej dopuszczalnych wartości metali ciężkich (Cr, Pb, Cd, Hg, Ni, Zn, Cu) określonych w załącznikach nr 2 i 3 do Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z 2015r. poz. 257)

5 5. Warunki stosowania osadów ściekowych Komunalne osady ściekowe mogą być skierowane do rolniczego wykorzystania jeśli na podstawie wyników przeprowadzonych badań zostaną spełnione wymagania: zawartość metali ciężkich w osadach nie przekracza ilości ustalonych w załączniku nr 1 do Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z 2015r. poz. 257), w komunalnych osadach ściekowych stosowanych w rolnictwie i do rekultywacji gruntów na cele rolne nie wyizolowano bakterii z rodzaju Salmonella w partii 100 g przeznaczonych do badań osadów, łączna liczba żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxacara sp., w 1 kg suchej masy (s.m.), osadów przeznaczonych do badań stosowanych: a) w rolnictwie wynosi 0, b) do rekultywacji terenów jest nie większa niż 300, c) do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu jest nie większa niż 300, d) do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu jest nie większa niż 300, e) do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz jest nie większa niż 300, Przed m komunalnych osadów ściekowych wytwórca komunalnych osadów ściekowych ma obowiązek poddać badaniu analitycznemu na zawartość metali ciężkich w glebie również grunty na których osady mają być stosowane oraz zbadać odczyn ph gleby. I tak osady ściekowe mogą być stosowane jeżeli: ilość metali ciężkich w wierzchniej warstwie gruntu (0 25 cm), na którym te osady mają być stosowane, nie przekracza wartości dopuszczalnych określonych w załącznikach nr 2 i 3 do w/w rozporządzenia, odczyn ph gleby na terenach użytkowanych rolniczo, na których te osady mają być stosowane jest nie mniejszy niż 5,6, ich nie powoduje pogorszenia jakości gleby, a w szczególności przekroczenia standardów jej jakości oraz standardów jakości ziemi, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz z pózn. zm.) oraz nie powoduje pogorszenia jakości wód powierzchniowych

6 i podziemnych, dodatkowo: osady muszą być wykorzystywane poza okresem wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi. Na 7 dni przed przekazaniem osadów władającemu ziemią, należy poinformować o tym zamiarze Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Badania gruntów wykonuje się każdorazowo przed zam komunalnych osadów ściekowych. 6. Omówienie wyników badań osadów 6.1. Analiza wyników Analiza chemiczna Zawartość suchej masy w badanej próbce osadu wyniosła 81,9%. Odczyn osadu (ph) wynosi 6,7 Zawartość azotu ogólnego Kjeldahla wyniosła 3,4% sm, azotu amonowego 0,13% sm, zawartość substancji organicznych w próbce reprezentatywnej wyniosła 47,6% sm, fosforu ogólnego 2,5% sm. W osadzie stwierdzono obecność 3,53 % sm wapnia i 0,5 % sm magnezu. Metale ciężkie w osadach L.p. Oznaczenie Zawartość metali ciężkich w badanej próbce [mg/l s.m.] Tabela nr 1 Dopuszczalna zawartość metali ciężkich w mg/kg s.m. osadu określona rozporządzeniem przy stosowaniu komunalnych osadów ściekowych: W rolnictwie oraz do rekultywacji na cele rolne do rekultywacji terenów na cele nierolne Przy dostosowaniu gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz 1. Kadm (Cd) 2, Miedź (Cu) Nikiel (Ni) 61, Ołów (Pb) 36, Cynk (Zn)

7 6 Rtęć (Hg) 1, Chrom (Cr) Dopuszczalna zawartość metali ciężkich określona w rozporządzeniu w sprawie komunalnych osadów ściekowych w badanych próbach osadów nie została przekroczona. Analiza biologiczna Tabela nr 2 Oznaczenie Badana próbka Warunki określone rozporządzeniem przy stosowaniu komunalnych osadów ściekowych: w rolnictwie Do rekultywacji terenów, do dostosowania gruntów do określonych do określonych potrzeb wynikających z planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz Bakterie z rodzaju Salmonella Nieobecne w 100g Nie wyizolowano w 100 g osadu n.o. Łączna liczba żywych jaj pasożytów jelitowych typu Ascaris sp. Trichuris sp, Toxocara sp, w 0 szt/kg s.m. 0 szt/kg s.m. 300 szt/kg s.m Objaśnienia: n.o. - nie oznaczono Badania nie wykazały obecności bakterii typu Salmonella ani żywych jaj pasożytów w badanych osadach ściekowych. Dawki badanych komunalnych osadów ściekowych Dopuszczalną dawkę osadu ściekowego ustala się w taki sposób, aby jej za na danym gruncie nie spowodowało przekroczenia w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm) wartości dopuszczalnych ilości metali ciężkich określonych w załącznikach nr 2 i 3 do rozporządzenia. Dopuszczalne dawki osadów ściekowych, które mogą być stosowane w ciągu roku na jednostkę powierzchni gruntu, pod warunkiem przestrzegania dopuszczalnej zawartości metali ciężkich w osadach ściekowych określonej w załączniku nr 1 do rozporządzenia, nie mogą przekraczać: 1) w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne - 3 Mg s.m./ha/rok; 2) do rekultywacji terenów na cele nie rolne oraz przy dostosowywaniu gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy roślin przeznaczonych

8 do produkcji kompostu, do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz - 15 Mg s.m./ha/rok. Przy jednokrotnym w ciągu dwóch lub trzech lat stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne dopuszczalna dawka osadów ściekowych może być skumulowana i nie może przekraczać odpowiednio 6 Mg s.m./ha/2 lata i 9 Mg s.m./ha/3 lata. Tabela nr 4. Częstotliwość stosowania komunalnych osadów ściekowych Jednostka Dawki komunalnych osadów ściekowych stosowanych: W rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne Przy dostosowaniu gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz Dawki określone w rozporządzeniu MŚ w sprawie komunalnych osadów ściekowych Wielokrotne Skumulowane jednokrotnie w ciągu 2 lat Skumulowane jednokrotnie w ciągu 3 lat Mg s.m/ha/rok 3 15 Mg s.m/ha/rok 6 30 Mg s.m/ha/rok 9 45 Dawki wyliczone dla analizowanych osadów Wielokrotne Skumulowane jednokrotnie w ciągu 2 lat Skumulowane jednokrotnie w ciągu 3 lat Mg w.m/ha/rok 3,66 18,32 Mg w.m/ha/2 lata 7,33 36,63 Mg w.m/ha/3 lata 10,99 54,95 w.m. wilgotna masa s.m. sucha masa Powyższe maksymalne dawki odpadu mogą być zastosowane na glebach, na których nie są przekroczone wartości dopuszczalne stężenia substancji określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi pod warunkiem, iż nie spowoduje to przekroczenia w glebie dopuszczalnych wartości metali

9 ciężkich (Pb, Cd, Hg, Ni, Zn, Cu, Cr) określonych w załączniku 2 i 3 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. Podsumowanie Zakres analiz i zastosowana metodyka badań osadów ściekowych były zgodne z wymogami 5 ust. 1 4 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz.U. z 2015r. poz. 257). W badanych próbach osadu nie stwierdzono obecności bakterii z rodzaju Salmonella w 100g badanej partii ani obecności żywych jaj pasożytów jelitowych (0 szt/kg s.m.). Nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej rozporządzeniem zawartości metali ciężkich w badanych komunalnych osadach ściekowych kwalifikując je do wykorzystania na wszystkie cele określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz.U. z 2015r. poz. 257) to jest: w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne, do rekultywacji terenów na cele nie rolne, do dostosowania gruntów do określonych do określonych potrzeb wynikających z planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do produkcji roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz. Komunalne osady ściekowe, zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o odpadach, mogą być stosowane jeżeli są ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, w szczególności przez poddanie ich obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, który obniża podatność komunalnego osadu ściekowego na zagniwanie i eliminuje zagrożenie dla środowiska lub zdrowia ludzi. Przed m osadów ściekowych, zgodnie z art. 96 ust. 6 ustawy o odpadach wytwórca osadu ściekowego ma obowiązek poddania badaniom grunty, na których osady mają być stosowane. Gleby, na których mają być stosowane osady ściekowe nie zostały poddane badaniom. Osady ściekowe należy stosować na gruntach położonych na terenie Województwa Dolnośląskiego. Wyniki badań wraz z informacją o dawkach wytwórca ma obowiązek przekazać władającemu gruntem na którym mają one być zastosowane.

10 Na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabogliniaste oraz piaski gliniaste lekkie osadów ściekowych jest dopuszczalne, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu. Osady należy zastosować na gruntach położonych na terenie województwa w którym osady ściekowe zostały wytworzone. Warunkiem stosowania osadów ściekowych w postaci płynnej jest ich wprowadzenie do gruntu metodą iniekcji (wstrzykiwania) lub natryskiwania w tym hydroobsiewu oraz wymieszanie z gruntem niezwłocznie po przetransportowaniu ( 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie komunalnych osadów ściekowych). Warunkiem stosowania osadów w postaci mazistej i ziemistej jest ich równomierne rozprowadzenie na powierzchni gruntu i niezwłoczne z nim zmieszanie ( 4 ust. 3 rozporządzenia w sprawie komunalnych osadów ściekowych). Na 7 dni przed przekazaniem osadów władającemu ziemią, na której maja być zastosowane należy zgodnie z art. 96 ust. 8 ustawy o odpadach przekazać do WIOŚ pisemną informację ze wskazaniem wymaganych art. 96 ust. 9 danych o władającym powierzchnią ziemi oraz numerach ewidencyjnych działek. Stosowanie osadów ściekowych możliwe jest wyłącznie poza okresem wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi. Dopuszczone jest dodatkowo stosowane komunalnych osadów ściekowych w oparciu o: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 roku w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. z 2015r. poz. 796) do rekultywacji biologicznej zamkniętego składowiska odpadów lub jego części. - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. z 2013r. poz. 523) poprzez ich wykorzystanie do budowy skarp, w tym obwałowań kształtowania korony składowiska, wykonania okrywy rekultywacyjnej, pod warunkiem uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów.