KOMPETENCJE ZAWODOWYCH RATOWNIKÓW WODNYCH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

Transkrypt

1 KOMPETENCJE ZAWODOWYCH RATOWNIKÓW WODNYCH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Competence of Professional lifeguards of Silesia Arkadiusz Stanula 1, Andrzej Ostrowski 2, Robert Roczniok 1, Andrzej Żurawik 1 1 Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach 2 Akademia Wychowani Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie Liczba znaków: (ze streszczeniami). Liczba grafik: 8 =21126 znaków. Razem: Liczba znaków: 59232(ze streszczeniami i grafikami)=1,48 arkuszy wydawniczych. Number of characters: (with abstracts and graphics)=1,48 spreadsheets publishing. Słowa kluczowe: ratownictwo wodne, weryfikacja, testy sprawności Key words: water rescue, verification, efficiency testing Streszczenie Celem niniejszej pracy była ocena poziomu wyszkolenia oraz kwalifikacji i doświadczenia ratowników wodnych pracujących zawodowo na pływalniach krytych i w parkach wodnych województwa śląskiego. Materiał do badań został zgromadzony podczas weryfikacji ratowników wodnych w 2011 roku. Ogółem przebadano 436 ratowników i ratowniczek wodnych, zatrudnionych przez gestorów obiektów wodnej rekreacji, takich jak: szkoły, ośrodki sportu i rekreacji, spółki, fundacje, parki wodne i hotele. Zaprezentowane w niniejszej pracy wyniki wykazały, że poziom sprawności i umiejętności niezależnie od długości stażu pracy jest zróżnicowany zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Ratownicy po zakończeniu weryfikacji przekonali się, iż wykonywanie wyuczonych czynności ratowniczych w pewnym reżimie czasowym nie zawsze wychodziło, tak jak były wykonywane podczas treningów. Dzięki weryfikacji, wielu z nich będzie przywiązywało większą uwagę do pracy nad sobą mającą na celu kształtowanie i doskonalenie swoich umiejętności, od których może kiedyś zależeć życie ludzkie. Abstract The aim of this study was to assess the level of training and qualifications and experience of employed lifeguards in swimming pools and water parks, indoor Silesia. The research material was gathered during the verification of lifeguards in In total, 436 were tested lifeguards and water ratowniczek employed by administrators of water recreation facilities, such as schools, sports and recreation centers, companies, foundations, water parks and hotels. Presented in this study results showed that the level of skills and abilities regardless of their length of service varies among both men and women. Rescuers at the end of the verification they found that the performance of the rescue activities learned in a regime of time is not always coming out, as was done during training. With verification, many of them will be more attention been paid to work on themselves with a view to shaping and improving their skills, from which it may one day depend on people's lives. Wstęp Jedną z najważniejszych potrzeb człowieka jest bezpieczeństwo, które wg słownika języka polskiego definiowane jest jako stan niezagrożenia i spokoju [PWN, 2006]. Bezpieczeństwo jest pojęciem niejednoznacznym, tak jak i towarzyszące mu pojęcie zagrożenia. Zagrożenie niesione siłami natury i rozwojem cywilizacyjnym przejawiającym się działalnością na różnych płaszczyznach jest odczuwane indywidualnie przez człowieka lub zbiorowo przez grupę osób, społeczność lokalną, naród, ludzkość w różny sposób w różnych okresach. Słusznie zwraca uwagę Wolanin [2005], że egzystencja ludzka i związana z nim działalność społeczna czy indywidualna człowieka wiąże się nierozerwalnie z podejmowaniem różnego rodzaju ryzyka, które łączone jest z bezpieczeństwem. Można zatem przyjąć jako pewnik, że bezpieczeństwo jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, a jego poczucie zarazem najważniejszym celem [Stańczyk, 1996]. Zapewnienie bezpieczeństwa znajduje się w obszarze kompetencyjnym administracji publicznej i samorządowej. Odpowiedzialną za prowadzenie 174

2 działań ratowniczych jest przede wszystkim Państwowa Straż Pożarna i podmioty działające w zakresie ratownictwa medycznego, a wspomagają je organizacje pozarządowe, w tym specjalistyczne stowarzyszenia ratownicze jak np. Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Jednym z najistotniejszych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego są zdarzenia związane z wodami. Wśród nich najdotkliwsze są te o charakterze katastrofy naturalnej lub awarii technicznej, mogące przyjąć rozmiary klęski żywiołowej, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach [Stanula, Telak, 2005]. Na wodach powszechnie dostępnych i stanowiących własność prywatną, w tym podmiotów zbiorowych, występują zagrożenia nadzwyczajne o szerszym zakresie i indywidualne wypadki utonięcia osób. Według statystyk, corocznie tonie około 450 tys. osób na świecie, w tym w Europie około 20 tys. osób. W Polsce w latach utonęło ponad 42 tys. osób, co oznacza, że średnio każdego roku w ten sposób traci życie prawie tysiąc osób [Hołyst, 2006]. W ostatnich latach notuje się jednak systematyczny spadek utonięć. Napawa to ostrożnym optymizmem i z pewnością świadczy o efektywności działań administracji publicznej, a także organizacji pozarządowych w realizacji misji działania na rzecz zmniejszania liczby osób tonących w wodach polskich. Wg statystyk zaczerpniętych ze strony internetowej Zarządu Głównego Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w 1999 r. utonęło 828 osób, w 2000 r. 525, w 2001 r. 675, w 2002 r. 741, w 2003 r. 661, w 2004 r. 564, w 2005 r. 536 osób, w 2006 r. 564, w 2007 r 479, w 2008 r. 452 i w 2009 r. 468 osób [WOPR, 2013]. Obliczony wskaźnik utonięć na 100 tysięcy mieszkańców został zilustrowany na poniższej rycinie. Ryc. 1. Wskaźnik ilości utonięć w Polsce w latach (1: mieszkańców). Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KG Policji. Bliższa analiza statystyki utonięć pod kątem pory roku i dnia wskazuje na pewną zależność, z której wynika, że im wyższe temperatury powietrza i wody, tym więcej utonięć w wodach powszechnie dostępnych w miejscach niestrzeżonych przez ratowników wodnych. Niestety, w statystykach utonięć każdego roku odnotowuje się przypadki utonięć w miejscach strzeżonych przez wodną służbę ratowniczą. I choć są to jednostkowe sytuacje, to w ogóle nie powinny mieć miejsca (tabela 1). 175

3 Tabela 1. Charakterystyka ilości utonięć w miejscach wytyczonych (strzeżonych i niestrzeżonych) w latach Rok Kąpiel w miejscu wytyczonym i strzeżonym Kąpiel w miejscy wytyczonym, lecz nie strzeżonym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KG Policji. Do głównych zadań ratowników wodnych pełniących służbę na strzeżonych kąpieliskach morskich i śródlądowych, basenach i w parkach wodnych należy sprawowanie opieki nad osobami kąpiącymi się i uprawiającymi sporty wodne i rekreację, a w razie potrzeby niesienie im pomocy z lądu lub wody, a także udzielanie kwalifikowanej pierwszej pomocy poprzez działania samodzielne lub współpracując z podmiotami odpowiedzialnymi za obronność państwa, bezpieczeństwo publiczne, obronę cywilną i ochronę środowiska wodnego. Można zatem stwierdzić, że od ich poziomu wiedzy i umiejętności oraz czujności i gotowości do podjęcia akcji ratunkowej w dużej mierze zależy życie ludzkie [Stanula 2005]. Dlatego też w ostatnim czasie bardzo wiele uwagi przywiązuje się do reformowania systemu szkolenia w ratownictwie wodnym jak i wprowadzaniu elementów systematycznej kontroli wiedzy i umiejętności ratowników za pomocą programów unifikacyjnych i weryfikacyjnych. Pojęcie weryfikacji wg słownika Języka Polskiego można rozpatrywać w dwojaki sposób. Z jednej strony określa się ją jako sprawdzenie prawdziwości, przydatności lub prawidłowości czegoś, a z drugiej pod pojęciem weryfikacji rozumie się procedurę mającą na celu stwierdzenie czyichś kwalifikacji [PWN, 2006]. Sprawdzanie poziomu umiejętności (kwalifikacji) jest dość często stosowane w grupach zawodowych i nierzadko w ochotniczych, których naczelnym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa społeczeństwu. Zespoły te ze względu na specyfikę swoich działań muszą dążyć do utrzymania wysokiego poziomu usług ratowniczych, zaś zobowiązania społeczne obligują ratowników różnego szczebla do poddawania się weryfikacjom w zależności od specyfiki danej grupy. Weryfikacje mogą polegać na testach sprawności (Policja, PSP, WOPR, GOPR, TOPR), testach wiedzy (KPP), a także na udziale w różnego rodzaju obowiązkowych lub dobrowolnych szkoleniach (Ratownictwo Medyczne) [Rozp. Ministra Spraw Wewn., 2005, Rozp. Ministra Zdrowia, 2007, Zarządz. Komendata Głównego Policji, 2011]. Cel pracy Celem niniejszej pracy jest ocena poziomu wyszkolenia oraz kwalifikacji i doświadczenia ratowników wodnych pracujących zawodowo na podstawie umowy o pracę na pływalniach krytych i w parkach wodnych województwa śląskiego. Dla realizacji celu pracy analizie poddano wyniki zgromadzone w toku corocznej weryfikacji kadry ratownictwa wodnego, przeprowadzonej w 2011 roku przez członków Komisji Edukacji Zarządu Wojewódzkiego WOPR w Katowicach. Cele szczegółowe sprowadzają się do ustalenia różnic w poziomie wyszkolenia, w zależności od doświadczenia i stażu pracy w charakterze ratownika wodnego. Materiał i metody badawcze Materiał do badań został zgromadzony podczas weryfikacji ratowników wodnych, pracujących zawodowo (na podstawie umowy o pracę) w parkach wodnych i na pływalniach krytych w województwie śląskim. Weryfikacja, mająca charakter testu sprawności i umiejętności, została przeprowadzona przez członków Komisji Edukacji Zarządu Wojewódzkiego WOPR w Katowicach w listopadzie i grudniu 2011 roku. W weryfikacji wzięło udział 436 ratowników i ratowniczek wodnych, zatrudnionych przez gestorów obiektów wodnej 176

4 rekreacji, takich jak: szkoły, ośrodki sportu i rekreacji, spółki, fundacje, parki wodne i hotele. Podział ilościowy ze względu na płeć przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Charakterystyka ilościowo-procentowa ratowników ze względu na płeć. Płeć N % Kobiety 93 21,3 Mężczyźni ,7 Razem Każdy z ratowników wodnych poddawanych weryfikacji, po sprawdzeniu dokumentów zezwalających na udział w teście (oświadczenie lekarskie lub oświadczenie ratownika o braku przeciwskazań do udziału w weryfikacji) oraz po indywidualnie przeprowadzonej standardowej rozgrzewce na lądzie i w wodzie przystępował do próby weryfikacyjnej. Miejscem testów były wytypowane przez Zarząd Wojewódzki WOPR w Katowicach pływalnie kryte o wymiarach niecki 25 x 12 m i głębokości co najmniej 3,5 metra od strony słupków startowych. Procedura weryfikacyjna ratowników na 2012 rok została opracowana przez autorów niniejszej pracy na zlecenie ZW WOPR w Katowicach i polegała na wykonaniu w czasie nie przekraczającym 3 30 sek. elementów sprawności ratowniczej, które łącznie składały się na symulowaną akcję ratowniczą. Oprócz oceny całościowej wyrażonej czasem wykonania akcji, oceniane były także poszczególne jej elementy. Wyniki każdego z ratowników rejestrowane były w indywidualnej karcie weryfikacyjnej ratownika, a następnie zapisywane w arkuszu kalkulacyjnym Microsoft Excel, w celu dalszej ich obróbki. Opis przebiegu próby weryfikacyjnej Ze stanowiska ratowniczego usytuowanego przy słupku startowym, na sygnał ratownik w trzech podejściach powinien oddać jeden celny rzut rzutką rękawową na odległość 12,5 m w torze o szerokości 2,5 m. W przypadku nie wykonania tegoż elementu, ratownik na zakończenie testu obowiązany jest wykonać rundę karną, polegającą na przepłynięciu dystansu 25 m. Następnie weryfikowany wyposażony w pas węgorz lub boję SP wykonując skok ratowniczy wchodzi bezpiecznie do wody, gdzie pokonuje dystans 25 metrów dowolnym sposobem pływania, a następnie 12,5 m jednym ze sposobów pływania ratowniczego (z obserwacją w przód). Kolejnym elementem jest nurkowanie na dystansie 12,5 m, które zakończone jest podjęciem umieszczonego na dnie pływalni manekina, a następnie wydobycie go zgodnie z zasadami sztuki ratowniczej na powierzchnię wody. Ostatnim elementem akcji ratowniczej jest holowanie manekina na dystansie 25 m dowolną techniką. Wszystkie elementy symulowanej akcji ratowniczej z wyjątkiem rzutu rzutką były obowiązkowe, co oznaczało, iż w przypadku ich nie wykonania, a także w przypadku przekroczenia ustalonego czasu ratownik nie uzyskiwał pozytywnego wyniku weryfikacji. Dla grupy osób niezweryfikowanych ustalono wspólny termin poprawkowy. Dodatkowo w trakcie weryfikacji za pomocą krótkiego kwestionariusza gromadzone były także informacje na temat kwalifikacji ratowników i doświadczenia zawodowego. Wyniki zostały opracowane przy pomocy pakietu statystycznego firmy StatSoft Statistica 10.0 PL. Rezultaty badań Wiek, doświadczenie (czas posiadania stopnia ratownika wodnego) oraz staż pracy w charakterze zawodowego ratownika Weryfikowana grupa ratowników zawodowych liczyła 436 osób, z czego 93 osoby (21,3%) to były kobiety, natomiast 343 osób (78,7%) stanowili mężczyźni. Wiek ratowniczek zawierał się w przedziale od 19 do 52 lat (średnio 29,15), podczas gdy ratownicy byli w wieku od 19 do 71 lat (średnio 33,07). Weryfikowane kobiety posiadały stopień ratownika wodnego od roku do 32 lat (średnio 7,97) i wykazywały się stażem pracy od zera do 23 lat (średnio 5,29). U mężczyzn doświadczenie oraz staż pracy wynosiły odpowiednio: od 1 do 39 lat (średnio 10,65) i od zera do 37 lat (średnio 7,96). Szczegółowe wyniki zestawiono w tabeli

5 Tabela 3. Charakterystyka weryfikowanych osób ze względu na wiek, doświadczenie i staż pracy w zawodzie ratownika wodnego. Kobiety Mężczyźni Parametr j.m. s min. maks. s min. maks. Wiek lata 29,15 7, ,07 10, Doświadczenie lata 7,97 6, ,65 8, Staż pracy lata 5,29 5, ,96 7, Objaśnienie skrótów: średnia arytmetyczna, s odchylenie standardowe, min wartość minimalna, maks wartość maksymalna Wykształcenie zawodowej kadry ratowniczej województwa śląskiego Dokonując analizy wykształcenia ratowników wodnych pracujących zawodowo w obiektach wodnej rekreacji na terenie województwa śląskiego można stwierdzić, iż ta grupa zawodowa jest dobrze wykształcona. Zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, najwięcej osób legitymuje się średnim lub wyższym wykształceniem. Niewielki odsetek osób posiada wykształcenie podstawowe. Szczegółową charakterystykę w podziale na poziom wykształcenia przedstawiono w tabeli 4. Tabela 4. Charakterystyka ilościowo-procentowa wykształcenia ratowników. Wykształcenie Kobiety Mężczyźni n % n % Podstawowe 3 3,09 5 1,43 Zawodowe ,86 Średnie 9 9, ,57 Średnie maturalne 32 32, ,71 Wyższe 16 16, ,29 Wyższe magisterskie 34 35, ,57 Brak danych 3 3, ,57 Ocena poziomu sprawności na podstawie próby weryfikacyjnej Analiza wyników testu weryfikacyjnego ratowników zawodowych składała się z dwóch wskaźników. Pierwszym jest całościowy czas wykonania wszystkich elementów składających się na próbę sprawności specjalnej ratowników wodnych, natomiast drugim jest umiejętność posługiwania się rzutką ratunkową, przy którym to parametrze analizowana jest skuteczność rzutów (odległość i celność). Na podstawie wyników zaprezentowanych w tabeli poniżej (tabela 5) dostrzec można, że mężczyźni uzyskali znacznie lepsze rezultaty podczas wykonania symulowanej akcji ratowniczej. Średni czas mężczyzn, wynoszący 168 s jest lepszy od średniego czasu kobiet (189 s) o około 21 s. Z obserwacji przebiegu próby weryfikacyjnej wynika, iż głównie holowanie manekina, który pod względem masy był wspólny dla obu płci wpływało na tak dużą dysproporcję wyników. Ponadto, jednym z ważniejszych czynników mających bezpośrednie przełożenie na czas realizacji akcji ratunkowej była skuteczność wykonania rzutów rzutką ratowniczą. Każdy niecelny rzut powodował stratę czasu, związaną ze ściągnięciem rzutki i przygotowaniem jej do ponownego użycia. Analiza wyników z tabeli 5 wskazuje, iż pod względem celności oddawania rzutów, kobiety były nieznacznie gorsze od ratowników płci męskiej, którzy do zaliczenia tej czynności oddawali średnio 1,08 rzutów, podczas gdy ich koleżanki oddawały średnio 1,21 rzutu. 178

6 Tabela 5. Charakterystyka czasu wykonania próby weryfikacyjnej oraz celności rzutów rzutką ratowniczą. Kobiety Mężczyźni Parametr j.m. s min. maks. s min. maks. Czas [s] s 189,34 23,13 129,00 281,00 168,79 26,51 104,00 320,00 Rzutka n 1,21 0, ,08 0, W dalszym etapie analizy dokonano oceny czasów wykonania symulowanej akcji ratowniczej w odniesieniu do doświadczenia w stopniu ratownika wodnego oraz stażu pracy weryfikowanych ratowników. Dane dotyczące stażu pracy oraz doświadczenia (czasu posiadania stopnia ratownika wodnego) podzielono na 5 kategorii, natomiast czasy uzyskane podczas próby weryfikacyjnej podzielono na 3 kategorie. Dokonany podział zezwoli na porównywanie dwóch zmiennych w tabelach kontyngencji (dwudzielczych). Analizując uzyskane przez kobiety czasy w symulowanej akcji ratowniczej zauważyć można, iż zdecydowana większość (71,43%) uzyskało wyniki powyżej 180 s. Nieco więcej niż ¼ ratowniczek pokonała tę próbę w czasie od 140 do 180 s. Zestawiając uzyskane wyniki ze stażem pracy, dostrzec można, że najsłabsze czasy uzyskiwały kobiety o stażu od 1 do 5 lat oraz od 5 do 10 lat (odpowiednio: 38% i 12%). Niewielki odsetek osób, które w próbie weryfikacyjnej osiągnęły rezultat poniże 140 s (2%) wskazuje, iż oceniana sprawność i umiejętności są niezależne względem stażu pracy (potwierdza to wartość testu chi^2=5,35; p=0,5). Z kolei mężczyźni najczęściej uzyskiwali czas zawierający się w przedziale od 140 do 180 s (58,97%) oraz czas powyżej 180 s (28,62%). W grupie mężczyzn o stażu pracy od 1 roku do 5 lat blisko ¼ uzyskała czas w granicach od s. Brak widocznych tendencji uzyskiwanych wyników względem stażu pracy pozwala wysunąć podobny wniosek jak w przypadku kobiet. Obliczona wartość testu ch^2=7,5 przy p=0,27. Szczegółowe wyniki zaprezentowano w poniższej tabeli (Tabela 6). Tabela 6. Charakterystyka czasu wykonania próby weryfikacyjnej w odniesieniu do stażu pracy ratownika wodnego. Podział czasu na 3 kategorie (s). Staż pracy pon. 1 roku od 1 do 5 lat od 5 do 10 lat pow. 10 lat j.m. Kobiety Mężczyźni s pon pow. 180 pon pow. 180 n % 0,00 7,14 13,10 1,38 10,00 3,79 n % 1,19 11,90 38,10 3,79 23,10 11,38 n % 0,00 3,57 14,29 3,10 12,76 3,79 n % 1,19 3,57 5,95 4,14 13,10 9,66 n Ogół % 2,38 26,19 71,43 12,41 58,97 28,62 Analizując skuteczność rzutów rzutką ratowniczą, którą uznaje się za jeden z najważniejszych przyborów ratownika wodnego pracującego na pływalni czy parku wodnym powinno się oczekiwać wysokiego odsetka osób, które ten element wykonają za pierwszym podejściem. Tymczasem wśród kobiet zauważyć można, że aż 58,14% nie potrafiło wykonać celnego rzutu na odległość 12,5 m w 3 dopuszczalnych podejściach. Zestawiając te wyniki z długością stażu pracy można odnotować, że najwięcej ratowniczek, które nie zaliczyły rzutu rzutką legitymuje się stażem pracy poniżej 5 lat (39,54%). Z kolei najliczniejszą kategorią kobiet, które osiągnęły cel za pierwszym podejściem były kobiety o stażu pracy od 1 do 5 lat (17,44%). W przypadku ratowników zdecydowana większość (78,69%) zaliczała rzutkę za 179

7 pierwszym podejściem. Podobnie jak u ich koleżanek najliczniejszą kategorią, w której udawało się to zrobić za pierwszym razem byli ratownicy o stażu pracy od 1 do 5 lat (29,55%). Szczegółowe wyniki zaprezentowano w poniższej tabeli (Tabela 7). Tabela 7. Charakterystyka skuteczności rzutu rzutką w odniesieniu do stażu pracy ratownika wodnego. Skuteczność rzutów podzielono na 4 kategorie określające ilość powtórzeń do osiągnięcia celu (n); RK runda karna. Staż pracy pon. 1 roku od 1 do 5 lat od 5 do 10 lat pow. 10 lat Ogół j.m. Kobiety Mężczyźni n RK RK n % 6,98 1,16 0,00 11,63 11,34 0,00 0,00 4,12 n % 17,44 1,16 3,49 27,91 29,55 2,75 0,00 5,84 n % 8,14 0,00 0,00 10,47 17,18 0,34 0,34 1,72 n % 3,49 0,00 0,00 8,14 20,62 1,03 0,34 4,81 n % 36,05 2,33 3,49 58,14 78,69 4,12 0,69 16,49 Podsumowanie i wnioski końcowe Zaprezentowane w niniejszej pracy wyniki z przeprowadzonej weryfikacji zawodowych ratowników wodnych pracujących na co dzień na podstawie umowy o pracą na śląskich pływalniach krytych oraz parkach wodnych wykazały, że poziom sprawności i umiejętności niezależnie od długości stażu pracy jest zróżnicowany zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Opracowując schemat przebiegu próby weryfikacyjnej kierowano się logiką odzwierciedlającą realną akcję ratowniczą, która najczęściej rozpoczyna się od podania podręcznego sprzętu ratowniczego [Stanula 2007, Stanula, Żurawik, 2005]. W przypadku niepowodzenia akcji z użyciem podręcznego sprzętu, ratownik zmuszony jest prowadzić akcję z wody z zabezpieczeniem w postaci pasa ratowniczego, stąd sekwencja elementów próby weryfikacyjnej zakładała bezpieczne wejście do wody, po którym następowało dopłynięcie do tonącego, a następnie podjęcie go z dna i odholowanie do brzegu. Zaproponowana próba jest doskonałym rozwiązaniem testującym umiejętności ratownicze, bowiem zawiera ona wiele elementów sprawności specjalnej ratownika wykonywanych w reżimie czasowym, a więc w pewnego rodzaju stresie. Próba ta ma również tę zaletę, że preferuje zarówno dobrych jak i przeciętnych pływaków. Dobry pływak, pomimo nieudanych rzutów i związaną z tym koniecznością wykonania rundy karnej na dystansie 25 m bez problemu zmieści się w limicie czasowym (210 s). Z kolei przeciętnie lub słabo pływający ratownik powinien skoncentrować się na rzucie rzutką, gdyż zaoszczędzony na tym elemencie czas pozwoli mu wolnym tempem zaliczyć pozostałe elementy sprawności ratowniczej. Doświadczenia autorów niniejszej pracy, nabyte podczas egzaminów końcowych na stopień młodszego ratownika WOPR, na których kursanci zaliczają identyczną pod względem struktury akcję ratowniczą (wyjątek stanowi jedynie odległość rzutu rzutką wynosząca 10 m oraz odległość nurkowania w dal wynosząca również 10 m), wskazuje, że młodzi adepci ratownictwa, będący w wieku lat z powodzeniem zdają egzamin. Poważnym mankamentem, który dał się również zaobserwować podczas niniejszych badań jest wciąż wysoki odsetek osób nie potrafiących w sytuacji stresowej wykonać za pierwszym razem skutecznego rzutu rzutką, który jak już wspomniano wyżej jest podstawowym elementem udzielania pomocy osobom z brzegu będącym w zasięgu rzutu. Wyniki tych badań potwierdzają spostrzeżenia Parnickiego i Siłakiewicza [2003], którzy badając ratowników stwierdzili, iż zmieniające się warunki rzutów powodują drastyczne pogorszenie skuteczności. 180

8 Stąd pomysł, aby rundę karną przesunąć w kolejności z ostatniego zadania na początek, tzn., że ratownik który nie zaliczy rzutów od razu po wejściu do wody będzie musiał przepłynąć 25 m rudny karnej, a następnie rozpocząć sekwencję typowej akcji ratowniczej. Spowoduje to większe zmęczenie ratownika przed nurkowaniem w dal, podjęciem manekina i holowaniem go. Taka zmiana być może przekona ratowników do przywiązywania większej uwagi na trening poświęcony rzutom rzutką ratowniczą do celu. Na zakończenie warto podzielić się opiniami samych ratowników, którzy uczestniczyli w weryfikacji. Jak zawsze, dla tego typu przedsięwzięć pojawiają się zwolennicy i przeciwnicy. Jednak po zakończeniu całego cyklu weryfikacji komisja edukacji zebrała pozytywne recenzje również od tych ratowników, którzy przed egzaminem nie szczędzili słów krytyki. Wielu ratowników podkreślało, że gdyby nie konieczność poddania się weryfikacji nie zaczęliby pracować nad poprawą swojej sprawności i opanowywaniu umiejętności. Bardzo często pojawiały się komentarze, że wśród ratowników znajdują się tacy, którzy nie powinni pracować w tym zawodzie, a weryfikacja była jedyną możliwością ich identyfikacji. Ratownicy przede wszystkim przekonali się, iż wykonywanie wyuczonych czynności ratowniczych w pewnym reżimie czasowym nie zawsze wychodziło, tak jak były wykonywane podczas treningów. Dzięki weryfikacji, wielu z nich będzie przywiązywało większą uwagę do pracy nad sobą mającą na celu kształtowanie i doskonalenie swoich umiejętności, od których tak naprawdę może kiedyś zależeć życie ludzkie ich podopiecznych. Bibliografia Hołyst B. (2006).Wiktymologia. LexisNexis, Warszawa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 października 2005 r. (w sprawie zakresu, trybu i częstotliwości przeprowadzania okresowych profilaktycznych badań lekarskich oraz okresowej oceny sprawności fizycznej strażaka państwowej Straży Pożarnej). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników medycznych. Słownik języka polskiego (2006). PWN, Warszawa Stanula A. (2005). Poradnik instruktora WOPR. Zarząd Wojewódzki WOPR, Katowice,. Stanula A., Telak J. (2007).Współpraca ratownika WOPR z nauczycielem pływania. W: Aktywność i bezpieczeństwo w środowisku wodnym / red. G. Kosiba, M. Kosiba. Wydaw. Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, Kraków Stanula A., Żurawik A. (2005). Podstawowy sprzęt ratowniczy W: Ratownictwo wodne. Poradnik dla studentów i ratowników wodnych. [red.] R. Karpiński. AWF Katowice,. Stanula A. (2008).Wpływ zmęczenia indywidualną akcją ratowniczą na skuteczność zabiegów resuscytacyjnych. Sporty Wodne i Ratownictwo=Water Sports and Lifeguarding Services. - Vol. 2-3, Stańczyk J. (1996).Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa. Warszawa StatSoft, Inc. STATISTICA (data analysis software system), ver. 10, Wolanin J. (2005). Zarys teorii bezpieczeństwa obywateli. SGSP, Warszawa, statystyki utonięć (dostęp ) Zarządzenie Nr 418 Komendanta Głównego Policji z dnia 15 kwietnia 2011 r. w sprawie zakresu oraz szczegółowych warunków, trybu przeprowadzania oraz zasad oceniania sprawności fizycznej policjantów. 181