Historia źródeł prawa w XX w. klęska człowieczeństwa?

Transkrypt

1 Historia źródeł prawa w XX w. klęska człowieczeństwa?

2 Słowniczek Terminy politologiczne: Totalitaryzm Doktryna komunizmu wojennego Doktryna NEP Idea wodzostwa/kult jednostki Nowa lewica Terminy z dziedziny historii prawoznawstwa: Orzekanie zgodne ze zdrowym poglądem ludu (Volksempfinden) Świadomość rewolucyjna sędziów Szczególnie ważne ustawodawstwo i instytucje: Ustawa o pełnomocnictwach 1933 Lex Kirov 1934 Ustawy norymberskie 1935 Federalny Trybunał Konstytucyjny od 1951 Salvador Dali, Chrystus św. Jana od Krzyża

3 Kryteria oceny Władza: Legitymacja władzy System polityczny: Rola partii Pozycja przywódcy Cele władzy Dopuszczalność stosowania przemocy ( w celu uzyskania i utrzymania władzy) Społeczeństwo: Rola własności indywidualnej, a pryncypia równości Istnienie wroga wewnętrznego i zewnętrznego Akceptacja ruchów mniejszościowych (narodowych, religijnych itd.) Środowiska poparcia władzy

4 Kryteria oceny Jednostka: Etyka jednostki Rola pracy i udział jednostki w systemie ekonomicznym Udział jednostki w systemie władzy Zagospodarowanie czasu wolnego Rola rodziny Ideologia Budowa nowego człowieka: zagadnienie podsumowujące i kluczowe!

5 Faszyzm jest religią; XX wiek będzie znany, jako wiek faszyzmu. Benito Mussolini

6 Prawo sądowe III Rzeszy Podporządkowane ideologii Prawo małżeńskie: Cel: wzmożenie przyrostu naturalnego rasy aryjskiej Zachęcanie kobiet do pozostawania w domu i niepodejmowania aktywności zawodowej Przymusowa sterylizacja osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych Ustawodawstwo antyżydowskie: Zakaz małżeństw mieszanych między Niemcami i Żydami Zakaz wykonywania określonych zawodów prestiżowych Ostatecznie do 1939 r. utrata majątku i przeniesienie do gett Prawo karne: Ustawa o sądownictwie karnym wobec Żydów i Polaków z 1941 r. Materialna definicja przestępstwa

7 Anyone desiring a quiet life has done badly to be born in twentieth century. Lew Trocki za Isaiahem Berlinem

8 Prawo Rosji bolszewickiej Zbrodnicze dziedzictwo Rewolucji Prawo małżeńskie: Cel: likwidacja dot. konwencji społecznych m. in. małżeństwa Świecki charakter prawa małżeńskiego Rozwód w drodze administracyjnego postępowania na wniosek jednego z małżonków: zawiadomienie o rozwodzie Idee Aleksandry Kołłątaj: teoria szklanki wody i Stalina: zakaz aborcji oraz penalizacja homoseksualizmu życie rodzinne podporządkowane potrzebom państwa Prawo karne: Nihilizm prawny: ustawa nie jest podstawą systemu prawnego, a narzędziem sprawowania władzy Cel: likwidacja dotychczasowego ładu społecznego i moralnego represje Definicja materialna, analogia iuris Lex Kirov z 1934 : kara śmierci wymierzona wobec 12 letnich sprawców

9 Wszystko jedno, kto będzie posłem czy ministrem, bo przecież jest marszałek Piłsudski. Felicjan Sławoj-Składkowski za Andrzejem Strugiem

10 Unifikacja prawa w Polsce Okoliczności powołania Obowiązujące w Polsce systemy prawne Francuski: Królestwo Polskie Austriacki: Galicja Niemiecki (Pruski): Wielkopolska Rosyjski: Ziemie zabrane Węgierski: Spisz i Orawa Najważniejsze osoby unifikacji Prezydent RP: Ignacy Mościcki Członkowie komisji: Franciszek K. Fierich, Bolesław Pohorecki, Tadeusz Dziurzyński, Fryderyk Zoll, Roman Longchamps de Berier, Aleksander Doliński, Jakub Glass, Edmund Krzymuski, Juliusz Makarewicz

11 Unifikacja prawa w Polsce Dorobek komisji kodyfikacyjnej Kodeks postępowania karnego (1928) Autorzy: Edmund Krzymuski, Aleksander Mogilnicki Osiągnięcia: o areszcie tymczasowym decydował sąd, szereg zwyczajnych i nadzwyczajnych środków odwoławczych przysługujących oskarżonemu Kodeks karny (1932) Autorzy: Juliusz Makarewicz, Emil Rappaport, Wacław Makowski Osiągnięcia: legalna definicja przestępstwa, subiektywizm i indywidualizm odpowiedzialności karnej, wprowadzenie środków zabezpieczających, Kodeks zobowiązań (1933) Autorzy: Roman Longchamps de Bérier, Ludwik Domański Osiągnięcia: swoboda umów społecznie dopuszczalna (zas. nadużycia prawa), wprowadzenie klauzul generalnych: uczciwość obrotu i niesłuszna korzyść Kodeks postępowania cywilnego (1930) Autorzy: Franciszek K. Fierich Osiągnięcia: zasada instrukcyjności, dowód z przesłuchania stron Prawo wekslowe i czekowe (1924)

12 Do zapamiętania! Dekret o prawie osobowym (1945 r.) Osiągnięcia: uzyskanie pełnoletności po ukończeniu 18 roku życia Dekret o prawie małżeńskim (1945 r.) Osiągnięcia: laicki system prawa małżeńskiego, likwidacja separacji, obowiązkowa forma przed urzędnikiem stanu cywilnego Dekret prawo o aktach stanu cywilnego (1945 r.) Osiągnięcia: obowiązkowe księgi stanu cywilnego w miejsce metryk parafialnych Dekret o prawie rodzinnym (1946 r.) Osiągnięcia: utrzymanie różnic pomiędzy stanem prawnym dzieci nieślubnych, ale z widocznym polepszeniem położenia Dekret o prawie opiekuńczym (1946 r.) Osiągnięcia: władzą opiekuńczą sąd grodzki Dekret o prawie małżeńskim majątkowym (1946 r.) Osiągnięcia: wprowadza system podziału dorobku zbliżony do rozdzielności majątkowej

13 Do zapamiętania! Dekret o prawie spadkowym (1946 r.) Osiągnięcia: wprowadzenie klas spadkobierców, zachowku Dekret o prawie rzeczowym (1946 r.) Osiągnięcia: wprowadzenie pozytywnej definicji prawa własności, zamknięty katalog praw rzeczowych Dekret prawo o księgach wieczystych (1946 r.) Osiągnięcia: obowiązkowe księgi wieczyste dla nieruchomości prywatnych Kodeks rodzinny (1950 r.) Obowiązywanie: PRL i Czechosłowacka Republika Ludowa Osiągnięcia: wprowadzenie przesłanki trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, wspólność dorobkowa małżeńska, usunięcie zróżnicowań pomiędzy dziećmi ślubnymi i nie, sposoby ustalenia ojcostwa Zastąpił dotychczasowo obowiązujące dekrety Realizował sowiecką doktrynę osobnego kodeksu rodzinnego

14 Do zapamiętania! Kodeks Cywilny (1964 r.) Wprowadzenie usystematyzowanej sowieckiej terminologii, jak w art. 2 kc Akceptacja dorobku komisji kodyfikacyjnej okresu międzywojennego Kodeks Rodzinny (1964 r.) Osiągnięcia: równouprawnienie małżonków, równych praw dzieci, ochrony rodziny przez państwo, laickiego prawa małżeńskiego Kodeks Karny (1969 r.) Kodeks Postępowania Karnego (1969 r.) Przestępstwo: czyn przewidziany w ustawie i niebezpieczny społecznie Katalog kar: Kara śmierci Kary więzienia (15 i 25 lat) Kara konfiskaty mienia Kara ograniczenia wolności Krótkotrwały areszt na 48h Ograniczenie zasady bezpośredniości

15 Na przyszłe zajęcia Podręcznik s Zmiana terminu kolokwium semestralnego: 25 maja