Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczny LABOTRATORIUM

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczny LABOTRATORIUM"

Transkrypt

1 Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczny LABOTRATORIUM Ćwiczenie nr 1: Własności mechaniczne tworzyw sztucznych dr inż. Andrzej Bełzowski, dr inż. Agnieszka Szust 1. Wprowadzenie Własności mechaniczne tworzyw termoplastycznych zależą od wielu czynników: struktury molekularnej, temperatury, zawartości wody, prędkości obciążania, czasu działanie obciążenia. Wiele z wymienionych zależności w materiałach metalicznych nie występuje lub jest znacznie słabsza. Przykładem tego może być absorpcja wody (wchłanianie do wnętrza elementu): w metalach praktycznie nieobecna, w tworzywach niekiedy osiągająca w stanie nasycenia nawet kilka procent (np. w poliamidach jest to,5 7,5 %, dla PET około 0,8%). Zaabsorbowana woda uszkadza wiązania chemiczne cząstek polimeru, co powoduje degradację materiału przejawiającą się w pogarszaniu własności mechanicznych i fizycznych. W stalach i innych stopach metali kontakt z wodą może wywołać korozję na powierzchni, ale trudno byłoby mówić o nasiąkliwości tych materiałów. Cechą specyficzną polimerów jest zależność ich właściwości mechanicznych od czasu działania obciążenia. Zagadnienie to jest omówione w dalszej części opracowania. Podczas prób wytrzymałości tworzywa termoplastyczne mogą wykazać zachowanie kruche lub ciągliwe. Te właściwości można wstępnie ocenić na podstawie zarejestrowanych wykresów prób rozciągania (rys. 1.1). Krzywa typu 1 na rys. 1.1 przedstawia zachowanie materiału kruchego. W praktyce w temperaturach otoczenia takie zachowanie mogą wykazywać: niektóre termoplasty PS (polistyren), poli (sulfid fenylenu) (PPS), liczne duroplasty używane jako osnowy polimerowych kompozytów konstrukcyjnych żywice poliestrowe nienasycone (UP), żywice epoksydowe (EP) i żywice vinyloestrowe (VE). Charakterystyczną cechą tworzyw kruchych zauważalną na wykresach obciążania jest niewielka wartość odkształcenia w momencie zerwania B, na ogół B 5%. Krzywe i 3 przedstawione na rys. 1.1 reprezentują materiały ciągliwe. Przy wydłużeniach rzędu kilkunastu procent jest to ciągliwość raczej umiarkowana. Wiele tworzyw termoplastycznych wykazuje wartość B rzędu %, co kwalifikuje je do materiałów ciągliwych lub bardzo ciągliwych. Do takich materiałów zaliczają się między innymi takie popularne tworzywa jak polietylen, polipropylen, poliamid. Ciągliwość jest ważną cechą materiałów używanych do produkcji opakowań, ponieważ jest ona miarą odporności na uderzenia. σ M 1 σ y D σ M C 3 B B Rys Typowe wykresy rozciągania tworzyw sztucznych.

2 Mechanizmy odkształcania polimerów termoplastycznych pod wpływem przyłożonego obciążenia polegają na rozluźnieniu wiązań między łańcuchami cząstek i względnym ruchu łańcuchów. Obecność w materiale fazy krystalicznej wpływa na jego właściwości. Wzrost stopnia krystaliczności zwiększa wytrzymałość, sztywność, twardość, odporność chemiczną. Krystaliczność może sprzyjać kruchemu pękaniu i obniża odporność na obciążenia udarowe. W polietylenie o niskiej gęstości (jest to tzw. polietylen wysokociśnieniowy) stopień krystaliczności wynosi 40 50%. W polietylenie o wysokiej gęstości PE HD (tzw. polietylen niskociśnieniowy) stopień krystaliczności osiąga 60 80%. Stopień krystaliczności polipropylenu izotaktycznego może osiągać 65%.. Badania tworzyw sztucznych informacje ogólne Celem badań własności mechanicznych tworzyw sztucznych może być: kontrola jakości produkcji, kontrola jakości dostarczonej partii produktu, uzyskanie danych potrzebnych do projektowania wytrzymałościowego, sprawdzenie własności materiału nowego lub powstałego w wyniku badań nad ulepszeniem istniejących tworzyw. Ze względu na stosunkowo dużą zależność własności polimerów od temperatury, zawartości wody, szybkości obciążania itd., badania własności mechanicznych tworzyw sztucznych są z reguły trudniejsze technicznie w porównaniu do analogicznych prób materiałów metalicznych. Tworzywa sztuczne wymagają stosowania znormalizowanych sposobów pobierania materiału na próbki, ich wykonywania, klimatyzacji próbek. Badania wymagają ścisłego respektowania wymagań odnośnie warunków przeprowadzania prób, w szczególności wilgotności i temperatury badania. Na ogół trudniejszy technicznie (w porównaniu do metali) jest pomiar odkształceń. W tworzywach kruchych montowanie na próbkach ekstensometrów mechaniczno elektrycznych do określania wydłużeń i przemieszczeń wymaga szczególnej ostrożności w celu uniknięcia uszkodzeń powierzchni próbki w miejscu styku z czujnikiem. Ryzyko uszkodzeń próbki przez zamontowanie układu do pomiaru odkształceń może być zminimalizowane dzięki użyciu nowoczesnych czujników optycznych (kamery wideo, czujniki laserowe). 3. Próba rozciągania tworzyw sztucznych Warunki i sposób przeprowadzania próby rozciągania tworzyw sztucznych są opisane w normie PN EN ISO 57: 1998, Tworzywa sztuczne. Oznaczanie właściwości mechanicznych przy statycznym rozciąganiu. Typowa próbka (nazywana w normie kształtką) jest płaska i ma kształt wiosełkowy (rys. 3.1). Przy grubości 4,0±0, mm, szerokość części pomiarowej wynosi 10±0, mm a długość 80 lub 60 mm. Wielkość σ y określono w normie jako granicę plastyczności materiału, chociaż jest ona bliższa pojęciu wytrzymałości na rozciąganie w rozumieniu normy do badania metali. Tworzywa sztuczne wykazujące w próbie rozciągania zachowanie opisane krzywą typu cechuje utworzenie się widocznego stosunkowo dużego przewężenia, które w zakresie odkształceń odpowiadających odciętym punktów C i D obejmuje stopniowo całą długość części pomiarowej. W zakresie C D uszkodzenie próbki widoczne gołym okiem przeważnie jest na tyle poważne, że materiał można uznać za w zasadzie zniszczony. Gdyby w takim przypadku wartość naprężenia w punkcie D była wyższa od granicy plastyczności σ y, to niedoświadczony inżynier mógłby przyjąć wartość wytrzymałości σ M =σ(d) i zaprojektować element na podstawie tak określonej wytrzymałości. Stanowiłoby to pominięcie faktu, że uszkodzenie dyskwalifikujące materiał elementu do dalszego bezpiecznego użytkowania pojawiło się wcześniej, przy wartości naprężenia σ y <σ M. Należy mieć świadomość, że wielkości określane podobnymi terminami w badaniach metali i tworzyw sztucznych mogą mieć inny sens fizyczny.

3 Wydłużenie B jest określane jako wydłużenie całkowite tuż przed wystąpieniem zniszczenia próbki. W badaniach stali i innych ciągliwych stopów metali przeważnie określa się wydłużenie względne próbki po jej zerwaniu (w przeszłości oznaczane symbolem A 5, obecnie A C ). Jest to odkształceni trwałe a nie całkowite materiału (odkształcenie całkowite jest sumą składowej sprężystej (zanikającej po odciążeniu) i składowej trwałej, pozostającej w materiale nie obciążonym. Rys Próbka wiosełkowa z żywicy poliestrowej wzmocnionej tkaniną szklaną z zamontowanym ekstensometrem do pomiaru wydłużeń. W przypadku takiego materiału o podwyższonej wytrzymałości i sztywności można mieć nadzieję na uniknięcie istotnego wpływu zamocowania ekstensometru bezpośrednio na próbce na wynik próby. Inne zagrożenie stanowi możliwość poślizgu w miejscu połączenia czujnika z próbką (przy zbyt delikatnym mocowaniu), co spowodowałoby uskok wykresu obciążania dyskwalifikujący taką próbę. W metalach możliwość zakłócenia przebiegu próby przez wpływ zamocowania takiego czujnika jest znacznie mniejszy. 4. Określanie własności tworzyw sztucznych przy statycznym zginaniu 4.1. Wiadomości ogólne o próbach zginania tworzyw sztucznych Próby zginania są stosowane przede wszystkim w celu określenia własności tworzyw sztywnych, które charakteryzują się stosunkowo dużym modułem sprężystości wzdłużnej E. Stosowanie obciążeń zginających jest szczególnie przydatne w przypadku badania materiałów kruchych. Jest to ważna grupa tworzyw sztucznych szeroko stosowanych w technice, których charakterystyczną cechą są niewielkie wartości wydłużenia względnego przy zerwaniu, wynoszące najczęściej r = 1 5 %. Określenie odkształceń o takich wartościach z wymaganą dokładnością względną rzędu 1%, jest w próbie rozciągania dość trudne w przeciętnie wyposażonym laboratorium wytrzymałościowym. Wynika to między innymi z następujących okoliczności: przy najczęściej spotykanych długościach baz pomiarowych, wynoszących kilkadziesiąt milimetrów, dokładność bezwzględna pomiaru wydłużeń powinna wynosić około 1 5 μm, stosowany system mocowania czujnika do pomiaru wydłużeń powinien wykluczać możliwość powstania w miejscu mocowania uszkodzeń powierzchni próbki, co mogłoby mieć istotny wpływ na wynik próby. Wymienione trudności można w dużej mierze ominąć, określając własności tworzywa na podstawie przeprowadzonej próby zginania. Jedną z zalet prób zginania jest łatwość pomiaru 3

4 wielkości charakteryzującej odkształcenie próbki, którą jest jej największe ugięcie zwane strzałką ugięcia. Próby zginania są szeroko stosowane w laboratoriach zajmujących się udoskonalaniem istniejących oraz opracowywaniem nowych tworzyw. Decyduje o tym względna łatwość oraz szybkość ich przeprowadzania. W tym przypadku celem badań jest często dokonanie oceny porównawczej różnych materiałów. W praktyce najczęściej stosuje się schemat zginania trójpunktowego (rys. 4.1.a). W przypadku tworzyw nie wzmocnionych włóknami próbę prowadzi się aż do zniszczenia próbki, które powinno być spowodowane przez naprężenia normalne związane z działaniem momentu zginającego. Badanie podczas zginania polega na tym, że próbkę pomiarową z tworzywa w postaci beleczki prostopadłościennej, podpartą w określony sposób, obciąża się prostopadle do jej osi wzdłużnej. Na rys. 4.1 pokazano niektóre stosowane sposoby obciążania. Próba zginania tworzyw sztucznych nie wzmocnionych jest opisana w normie PN EN ISO 178: 1998 Tworzywa sztuczne. Oznaczanie właściwości podczas zginania. W przeszłości norma ta była stosowana również do przeprowadzania prób kompozytów polimerowych tj. tworzyw wzmocnionych włóknami. Obecnie próby zginania kompozytów polimerowych są opisane w normie PN EN ISO 1415: 001 Kompozyty tworzywowe wzmocnione włóknem. Oznaczanie właściwości przy zginaniu. Oprzyrządowanie do prób zginania stanowi standardowe wyposażenie maszyn wytrzymałościowych. Wzajemne usytuowanie punktów podparcia i przyłożenia obciążenia jest zwykle ściśle określone w obowiązujących normach. Obciążenie zwiększa się powoli, jednostajnie, aż do zniszczenia próbki lub do osiągnięcia określonej umownej strzałki ugięcia. Prędkości obciążania podane w PN EN ISO 178 w mm/min wynoszą: 1,, 5, 10, 0, 50, 100, 00, 500. W praktyce najczęściej stosuje się prędkości nie przewyższające 10 mm/min. W obowiązującej w Polsce normie PN EN ISO 178 przewiduje się stosowanie zginania trzypunktowego (rys. 4.1) próbek prostopadłościennych o stosunku wysokości do odległości podpór wynoszącym l/h=16. Zalecanym kształtem próbki jest prostopadłościan o wymiarach przekroju poprzecznego b h=10 4 mm i długości całkowitej l=80 mm. W uzasadnionych przypadkach są możliwe odstępstwa wymiarowe w granicach określonych w normie. Rozstaw podpór powinien spełniać warunek l r =16h, co w materiałach kruchych zapewnia zniszczenie wskutek osiągnięcia naprężeń normalnych σ związanych z momentem zginającym. F h l r / l r / Rys Schemat sposobu obciążania próbki w próbie zginania tzw. trzypunktowego. F F h l r /3 l r /3 l r /3. Rys. 4.. Schemat próby zginania czteropunktowego opisanej w niektórych normach zagranicznych (np. amerykańskich). 4

5 Wartości naprężenia obliczamy wg znanej zależności σ = M g W 4.. Wyznaczanie modułu sprężystości wzdłużnej Strzałkę ugięcia f pręta prostopadłościennego o szerokości b i wysokości przekroju h, zginanego trzypunktowo siłą o wartości F możemy obliczyć z zależności postępowania jest następująca: 1. Przeprowadzając próbę zginania (niszczącą lub do osiągnięcia tylko pewnej wymaganej strzałki ugięcia zarejestrować krzywą obciążenie ugięcie lub tylko wartości siły i ugięcia odpowiadające odkształceniom f1 =0,0005 i f =0,005. Wartości ugięć f 1 i f należy obliczyć ze wzoru f i fil = ( i = 1; ) 6h podstawiając kolejno f1 =0,0005 i f =0,005.. Określić wartości siły F obciążającej próbkę w chwilach osiągnięcia wartości odkształceń f1 i f oraz odpowiadające wartości największego naprężenia normalnego σ f1 i σ f. 3. Obliczyć moduł Younga materiału E f σ = f f σ f 1 f 1 Ponieważ odkształcenie zerwania tworzyw sztucznych stosowanych w technice z reguły przekracza wartość 1% jest oczywiste, że zakres wartości odkształceń 0,0005 0,005 wykorzystany do wyznaczenia modułu należy do zakresu liniowo sprężystego. 5.1 Cel i zakres ćwiczenia. Ćwiczenie ma na celu zapoznanie studentów z inżynierskimi podstawami badania i doboru tworzyw sztucznych. W zakres ćwiczenia wchodzi: a/ samodzielne wykonanie znormalizowanych prób rozciągania i zginania wybranych tworzyw sztucznych, b/ określenie własności wytrzymałościowych badanych próbek przez wyznaczenie zdefiniowanych w normach wskaźników wytrzymałościowych, c/ przeprowadzenie krótkiej zbiorczej analizy otrzymanych wyników, mającej na celu porównanie mechanicznego zachowania się różnych tworzyw sztucznych przy danym sposobie obciążania oraz danego tworzywa sztucznego przy różnych sposobach obciążania. Podczas przeprowadzonych, wymienionych prób wytrzymałościowych, wyznaczone zostaną następujące charakterystyki mechaniczne: granica plastyczności, wydłużenie, moduł elastyczności, wytrzymałość na zginanie 5

6 Szczególne, oczekiwane wartości omawianych charakterystyk mechanicznych powinny być zgodne z odpowiednimi normami i zawierać swe wartości w następujących granicach: Tab. 5.1 WŁAŚCIWOŚCI WYMAGANIA σs 4 N/mm Granica plastyczności σs S 8% Wydłużenie σs i R R 100% Moduł elastyczności E Et 100 N/mm Wytrzymałość na zginanie 3,5% σb 3,5 σb 3,5 N/mm Wymienione próby powinny być przeprowadzone zgodnie z zaleceniami norm: PN EN ISO 57 1/1998, PN EN ISO 57 /1998 rozciąganie; PN EN ISO 187:003+A1:005 zginanie; 5. Oznaczenie właściwości mechanicznych tworzyw sztucznych przy statycznym rozciąganiu. Cel, zakres i szczegółowe wytyczne dotyczące przeprowadzenia próby rozciągania statycznego oraz wyznaczanych na podstawie wyników z przeprowadzenia tej próby cech wytrzymałościowych tworzyw sztucznych określają normy: PN EN ISO 57 1/1998, PN EN ISO 57 /1998. Przeprowadzenie próby statycznego rozciągania pozwala na wyznaczenie takich cech wytrzymałościowych jak, maksymalne naprężenie rozciągające, moduł sprężystości oraz zależności naprężenie/wydłużenie w określonych warunkach. Aby przeprowadzić omawiane badanie potrzebujemy próbkę o określonej geometrii. (Rys1) Rys. 5. Uniwersalna kształtka do badań typu A1 i B1. Wymiary kształtek Typ A1 Bezpośrednio formowalna. Typ B1 Obrabiana mechanicznie. L3 długość całkowita 150 mm 150 mm L1 długość części ograniczonej liniami 80±mm 60±0,5mm równoległymi R promień (0 5 mm) 0 5 mm 60 mm L odległość między szerokimi równolegle mm mm usytuowanymi częściami B szerokość na końcach 0,0±0,mm 0,0±0,mm B1 szerokość wąskiej części 10,0 ±0,mm 10,0 ±0,mm 6

7 H zalecana grubość 4,0±0,mm 4,0±0,mm L0 długość pomiarowa 50,0±0,5mm 50,0±0,5mm L początkowa odległość między uchwytami 115 ±1mm 115 ±1mm W przypadku niektórych materiałów może zaistnieć potrzeba zwiększenia długości całkowitej. W celu zabezpieczenia przed zerwaniem lub ślizganiem się w szczękach maszyny wytrzymałościowej. Wszystkie powierzchnie kształtek powinny być wolne od pęknięć, rys i innych niedoskonałości. Z kształtek otrzymanych przez formowanie wszystkie wypływki, jeśli istnieją, powinny być usunięte ostrożnie, by nie uszkodzić formowanej powierzchni. Kształtka do badań rozciąga się wzdłuż jej głównej osi wzdłużnej, przy stałej prędkości, aż do zerwania kształtki lub do określonej wartości naprężenia(lub zadanego obciążenia) lub odkształcenia (wydłużenia). W czasie tej próby mierzy się trwałe obciążenie kształtki i jej wydłużenie. 5.3 Wyznaczane własności wytrzymałościowe w próbie rozciągania statycznego. Naprężenia: [MPa] Naprężenie rozciągające σ (konstrukcyjne) siła rozciągająca na jednostkę powierzchni początkowego przekroju kształtki wewnątrz odcinka pomiarowego przenoszona przez kształtkę w każdej określonej chwili. (A) Wytrzymałość na rozciąganie σ M (maksymalne naprężenie rozciągające przenoszone przez kształtkę w czasie próby rozciągania tj. siła rozciągająca na jednostkę powierzchni początkowego przekroju kształtki wewnątrz odcinka pomiarowego przenoszona przez kształtkę w każdej określonej chwili.) naprężenie przy zerwaniu σ B (naprężenie rozciągające przy którym próbka ulega zerwaniu) granica plastyczności σ y (pierwsze naprężenie, przy którym wzrost wydłużenia nie powoduje wzrostu naprężenia; może być mniejsze niż osiągane naprężenie maksymalne) (B) Wydłużenia względne: (Wzrost długości na jednostkę długości początkowej odcinka pomiarowego. Wyraża się jako stosunek bezwymiarowy lub w procentach (%)) wydłużenie względne przy maksymalnym naprężeniu rozciągającym M (Wydłużenie w punkcie odpowiadającym wytrzymałości na rozciąganie, jeśli występuje bez lub na granicy plastyczności rys.1 krzywe a i d); wydłużenie względne przy zerwaniu B (wydłużenie względne przy zerwaniu, jeśli zerwaniu nie towarzyszy wydłużenie względne przy granicy plastyczności y (Wydłużenie względne przy naprężeniu przy granicy plastyczności. ) (C) Moduł sprężystości przy rozciąganiu E t (D) Pozostałe definicje: Długość odcinka pomiarowego L 0 początkowa odległość między znakami pomiarowymi na środkowej części kształtki do badań. Wyraża się w milimetrach (mm). Prędkość badania v szybkość przesuwu szczęk maszyny wytrzymałościowej podczas badania. Wyraża się w milimetrach na minutę (mm/min). Naprężenie rozciągające σ (konstrukcyjne) siła rozciągająca na jednostkę powierzchni początkowego przekroju kształtki wewnątrz odcinka pomiarowego przenoszona przez kształtkę w każdej określonej chwili. Wyraża się w megapaskalach (MPa). Naprężenie rozciągające przy x% odkształcenia σ x maksymalne naprężenie rozciągające przenoszone prze kształtkę w czasie badania rozciągania. Wyraża się w megapaskalach (MPa). Może być mierzone na przykład wtedy, gdy krzywa naprężenie/wydłużenie nie wykazuje granicy plastyczności. W takim przypadku x należy przyjąć z określonej normy wyrobu lub uzgodnić między zainteresowanymi stronami. Jednak w każdym przypadku wartość x powinna być mniejsza niż wartość odkształcenia odpowiadającego wytrzymałości na rozciąganie. 7

8 Wydłużenie względne nominalne ts wydłużenie względne nominalne przy naprężeniu zrywającym, jeśli badana kształtka zerwie się po przekroczeniu granicy plastyczności. Wyraża się jako stosunek bezwymiarowy lub w procentach (%). Wydłużenie względne nominalne przy maksymalnym naprężeniu rozciągającym ts wydłużenie względne nominalne przy maksymalnym naprężeniu rozciągającym, jeśli naprężenie to wystąpi powyżej granicy plastyczności. Wyraża się jako stosunek bezwymiarowy lub w procentach (%). Moduł sprężystości przy rozciąganiu E t stosunek różnicy naprężeń σ 1 i σ, do różnicy wartości odkształceń = 0,005 i 1 = 0,0005. Wyraża się w megapaskalach (MPa). Definicji nie stosuje się w przypadku folii i gumy. Współczynnik Poissona µ ujemny stosunek wydłużenia względnego n z jednego z dwóch kierunków prostopadłych do kierunku rozciągania, do odpowiadającego mu wydłużenia względnego w kierunku rozciągania, w zakresie początkowej zależności liniowej krzywej odkształcenia podłużnego względem prostopadłego. Wyraża się jako stosunek bezwymiarowy. Współczynnik Poissona jest w pierwszym rzędzie oznaczany dla tworzyw wzmocnionych długimi włóknami. Rys Typowe krzywe naprężenie/wydłużenie uzyskane w próbie rozciągania statycznego. Krzywa a tworzywa kruche; Krzywa b tworzywa wzmocnione z granicą plastyczności Krzywa c tworzywa wzmocnione bez granicy plastyczności 8

9 5.4 Obliczanie i przedstawianie wyników. A) Obliczanie naprężeń. Wszystkie wartości naprężeń w odniesieniu do początkowego przekroju, należy obliczać w odniesieniu do przekroju początkowego. F σ = A Gdzie: σ jest określoną wartością naprężenia, wyrażona w MPa, F jest odpowiadającą siłą przypadającą na przekrój. A Jest początkowym przekrojem poprzecznym kształtki, wyrażonym w milimetrach kwadratowych. 5.5 Wytrzymałość na zginanie. Według cytowanej normy PN EN ISO 178, właściwości wytrzymałościowe tworzyw wyznacza się stosując schemat obciążania trzypunktowego (rys. 4.1.), identyczny z używanym w próbie wyznaczania modułu sprężystości E f (l r / h=16). Próbę przeprowadza się do osiągnięcia określonej umownej strzałki ugięcia, wynoszącej s c =1,5 h. Jeżeli próbka ulegnie złamaniu przed osiągnięciem tej strzałki, to wielkością charakteryzującą materiał jest wytrzymałość na zginanie σ fm, określona jako największe naprężenie zginające przeniesione przez próbkę, obliczone wg wzoru σ M g F l = = = fm 3Fl bh 6 gdzie F oznacza największą wartość siły zarejestrowaną podczas obciążania próbki. W Wartości wytrzymałości na zginanie tworzyw sztucznych różnią się istotnie od wytrzymałości na rozciąganie: praktycznie zawsze wytrzymałość na zginanie tworzyw σ fm jest większa od wytrzymałości na rozciąganie σ M. Różnice są niemałe, często rzędu 50% (σ fm 1,50 σ M ) Moduły sprężystości nie podlegają tej prawidłowości, z reguły ich wartości są zbliżone (E E f ). Wytłumaczenie przyczyny różnic wartości σ fm i σ M wymaga analizy rozkładów naprężeń w kształtkach przy założeniu, że wytrzymałość materiału jest opisana statystycznym rozkładem Weibulla, co przekracza zakres tego ćwiczenia. Jeżeli próbka nie ulegnie złamaniu przed osiągnięciem wartości umownej strzałki ugięcia s c, to wielkością charakteryzującą materiał pod względem zdolności do przenoszenia obciążeń zginających jest tzw. naprężenie przy określonej strzałce ugięcia σ fc. Jest to największe naprężenie normalne (zginające), występujące w próbce w chwili osiągnięcia ugięcia s c, określone wg wzoru przytoczonego wyżej. Wartość F oznacza tym razem siłę zarejestrowaną w momencie osiągnięcia ugięcia s c. Wielkość σ fc jest pojęciem umownym, ponieważ wiele tworzyw w chwili osiągnięcia strzałki ugięcia s c znajduje się już poza granicą stosowalności prawa Hooke a. Jak wiadomo, wzory używane do przeliczania wartości pomiarowych zostały wyprowadzone przy założeniu jego ważności. Sposób określenia naprężenia σ fc powoduje, że wykorzystanie tej wielkości w obliczeniach jest równoznaczne z wprowadzeniem warunku sztywności, często bardziej ostrego, niż warunek wytrzymałości. W celu określenia wytrzymałości na zginanie σ fm lub naprężenia zginającego przy umownej strzałce ugięcia σ fc należy poddać próbie co najmniej 5 próbek. Jako wynik badania przyjmuje się średnią arytmetyczną wykonanych oznaczeń. W normie określa się dokładnie sposób pobrania próbek oraz tolerancje wymiarów. Przed badaniem próbki poddaje się tzw. klimatyzacji, trwającej co najmniej 16 godzin w temperaturze wynoszącej 3± 0 C przy wilgotności względnej 50±5%. Prędkość posuwu trzpienia obciążającego przy zastosowaniu zalecanej kształtki o wymiarach mm powinna wynosić mm/min. 4 bh r r 9

10 Rys. 5.4 Typowe krzywe naprężenia zginającego σ f, w zależności do badań (a) Kształtka, która ulega zniszczeniu przed osiągnięciem granicy plastyczności. (b) Kształtka wykazująca maksimum, która następnie uległa złamaniu przed osiągnięciem umownej strzałki ugięcia s c. (c) Kształtka, która nie wykazuje maksimum ani nie ulega złamaniu przed osiągnięciem umownej strzałki ugięcia s c. Rys.5.5 Przykład krzywej naprężenie/odkształcenie z początkowym zakresem krzywoliniowym i wyznaczaniem punktu odkształcenia zerowego: 1 początkowa część wykresu naprężenie/odkształcenie pokazująca zakres krzywoliniowy, początkowa część wykresu naprężenie/odkształcenie pokazująca miejsce od którego mierzy się siłę w zakresie prostoliniowym. 10

11 Rys.5.6 Położenie kształtki do badań na początku; oznaczenia: 1 kształtka do badań, F przybliżona siła, R 1 Promień trzpienia obciążającego; R Promień podpór; h grubość kształtki; d długość kształtki; L rozstaw podpór. 5.6 Obliczanie i przedstawianie wyników Obliczanie naprężeń Wszystkie wartości naprężeń należy obliczać w odniesieniu do początkowego przekroju poprzecznego kształtki: F σ = A gdzie: σ jest określoną wartością naprężenia, wyrażoną w megapaskalach; F jest odpowiadającą siłą, mierzoną w niutonach; A jest początkowych przekrojem poprzecznym kształtki, wyrażonym w milimetrach kwadratowych. Obliczanie odkształceń Wszystkie wartości odkształceń należy obliczać w odniesieniu do odcinka pomiarowego: ΔL0 = L ΔL (%) = 100 L gdzie: jest określoną wartością wydłużenia względnego, wyrażoną jako wielkość bezwymiarowa lub w procentach; L jest długością odcinka pomiarowego, wyrażoną w milimetrach; 0 L 0 Δ jest przyrostem długości kształtki do badań między znakami pomiarowymi, wyrażonym w milimetrach. 11

12 Wartość wydłużenia względnego nominalnego należy obliczyć w odniesieniu do początkowej odległości między uchwytami do próbek: ΔL t = L ΔL t =100 L gdzie: t jest wydłużeniem względnym nominalnym, wyrażonym jako wielkość bezwymiarowa lub w procentach, %; L jest początkową odległością między uchwytami próbek; ΔL jest przyrostem odległości między uchwytami próbek, wyrażonym w milimetrach. Obliczanie modułu Moduł sprężystości przy rozciąganiu należy obliczyć w odniesieniu do dwóch określonych wartości wydłużenia względnego: σ σ 1 E t = 1 gdzie: E jest modułem sprężystości przy rozciąganiu, wyrażonym w megapaskalach; t σ 1 jest naprężeniem, w megapaskalach, mierzonym przy wartości wydłużenia względnego 1 =0,0005 σ jest naprężeniem, w megapaskalach, mierzonym przy wartości wydłużenia względnego =0,005 1 Współczynnik Poissona Jeśli jest to wymagane, należy obliczyć współczynnik Poissona w odniesieniu do dwóch odpowiadających sobie wartości odkształcenia, powstałego prostopadle do siebie: n μ n = gdzie: μn jest współczynnikiem Poissona, wyrażonym jako stosunek bezwymiarowy, gdy n=b (szerokość) lub h (grubość), wskazując wybrany kierunek prostopadły; jest odkształceniem w kierunku wzdłużnym jest odkształceniem w kierunku prostopadłym, gdy n=b (szerokość) lub h (długość) n Sprawozdanie z badań Sprawozdanie wykonane przez studentów powinno zawierać: wszystkie dane niezbędne do identyfikacji badanego materiału, dane dotyczące kształtki typ, szerokość i grubość przekroju równoległego, łącznie z wartościami średnimi, minimalnymi i maksymalnymi, sposób wykonania kształtek liczbę badanych kształtek dane dotyczące maszyny wytrzymałościowej dane dotyczące rodzaju miernika wydłużenia lub odkształcenia dane dotyczące rodzaju uchwytu urządzenia i nacisku mocowania 1

13 prędkość badania wyniki badań średnie wartości mierzonych standardowe odchylenie informację, czy którąkolwiek z kształtek do badań odrzucono lub zastąpiono i z jakiego powodu datę pomiarów Literatura 1. PN EN ISO Oznaczanie wytrzymałości mechanicznych przy statycznym rozciąganiu. Zasady ogólne. PN EN ISO 57. Oznaczanie wytrzymałości mechanicznych przy statycznym rozciąganiu. Warunki badań tworzyw sztucznych 3. PN EN ISO 94. Tworzywa sztuczne. Wtryskiwanie kształtek do badań z tworzyw termoplastycznych (część 1,) 4. R. Sikora. Tworzywa wielkocząsteczkowe. Rodzaje, właściwości i struktura. Politechnika Lubelska, Lublin

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Próba statyczna rozciągania jest jedną z podstawowych prób stosowanych do określenia jakości materiałów konstrukcyjnych wg kryterium naprężeniowego w warunkach obciążeń statycznych.

Bardziej szczegółowo

Temat 1 (2 godziny): Próba statyczna rozciągania metali

Temat 1 (2 godziny): Próba statyczna rozciągania metali Temat 1 (2 godziny): Próba statyczna rozciągania metali 1.1. Wstęp Próba statyczna rozciągania jest podstawowym rodzajem badania metali, mających zastosowanie w technice i pozwala na określenie własności

Bardziej szczegółowo

Temat 3 (2 godziny) : Wyznaczanie umownej granicy sprężystości R 0,05, umownej granicy plastyczności R 0,2 oraz modułu sprężystości podłużnej E

Temat 3 (2 godziny) : Wyznaczanie umownej granicy sprężystości R 0,05, umownej granicy plastyczności R 0,2 oraz modułu sprężystości podłużnej E Temat 3 (2 godziny) : Wyznaczanie umownej granicy sprężystości R,5, umownej granicy plastyczności R,2 oraz modułu sprężystości podłużnej E 3.1. Wstęp Nie wszystkie materiały posiadają wyraźną granicę plastyczności

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu: Podstawy techniki i technologii Kod przedmiotu: IS01123; IN01123 Ćwiczenie 5 BADANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 4

INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 4 INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 4 Temat ćwiczenia: Statyczna próba rozciągania metali Celem ćwiczenia jest wykonanie próby statycznego rozciągania metali, na podstawie której można określić następujące własności

Bardziej szczegółowo

Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych

Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych TEMAT PRACY: Badanie właściwości mechanicznych płyty "BEST" wykonanej z tworzywa sztucznego. ZLECENIODAWCY: Dropel Sp. z o.o. Bartosz Różański POSY REKLAMA Zlecenie

Bardziej szczegółowo

Mechanika i wytrzymałość materiałów instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego

Mechanika i wytrzymałość materiałów instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego Mechanika i wytrzymałość materiałów instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego Cel ćwiczenia STATYCZNA PRÓBA ŚCISKANIA autor: dr inż. Marta Kozuń, dr inż. Ludomir Jankowski 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC )

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC ) POLITECHNIKA WROCŁAWSKA Imię i Nazwisko... WYDZIAŁ MECHANICZNY Wydzia ł... Wydziałowy Zakład Wytrzymałości Materiałów Rok... Grupa... Laboratorium Wytrzymałości Materiałów Data ćwiczenia... ĆWICZENIE 15

Bardziej szczegółowo

Wytrzymałość Materiałów

Wytrzymałość Materiałów Wytrzymałość Materiałów Rozciąganie/ ściskanie prętów prostych Naprężenia i odkształcenia, statyczna próba rozciągania i ściskania, właściwości mechaniczne, projektowanie elementów obciążonych osiowo.

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 5

INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 5 INTRUKCJA DO CWICZENIA NR 5 Temat ćwiczenia: tatyczna próba ściskania materiałów kruchych Celem ćwiczenia jest wykonanie próby statycznego ściskania materiałów kruchych, na podstawie której można określić

Bardziej szczegółowo

PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH

PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Reologia jest nauką,

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 1 Laboratorium z przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH KATEDRA MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Instrukcja przeznaczona jest dla studentów następujących kierunków: 1. Energetyka - sem. 3

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I INŻYNIERII ŚRODOWISKA Katedra Geotechniki i Mechaniki Konstrukcji Wytrzymałość Materiałów Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 Temat ćwiczenia:

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA MATERIAŁOWA

INŻYNIERIA MATERIAŁOWA POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW INŻYNIERIA MATERIAŁOWA INŻYNIERIA POLIMERÓW Właściwości tworzyw polimerowych przy rozciąganiu. Streszczenie: Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu: Towaroznawstwo Kod przedmiotu: LS03282; LN03282 Ćwiczenie 5 BADANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY

Bardziej szczegółowo

Temat 2 (2 godziny) : Próba statyczna ściskania metali

Temat 2 (2 godziny) : Próba statyczna ściskania metali Temat 2 (2 godziny) : Próba statyczna ściskania metali 2.1. Wstęp Próba statyczna ściskania jest podstawowym sposobem badania materiałów kruchych takich jak żeliwo czy beton, które mają znacznie lepsze

Bardziej szczegółowo

Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej

Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej 1. Zasady metody Zasada metody polega na stopniowym obciążaniu środka próbki do badania, ustawionej

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Ścisła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 2 Laboratorium z przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO vs WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW

MATERIAŁOZNAWSTWO vs WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW ĆWICZENIA LABORATORYJNE Z MATERIAŁOZNAWSTWA Statyczna próba rozciągania stali Wyznaczanie charakterystyki naprężeniowo odkształceniowej. Określanie: granicy sprężystości, plastyczności, wytrzymałości na

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne Materiały Reaktorowe Właściwości mechaniczne Naprężenie i odkształcenie F A 0 l i l 0 l 0 l l 0 a. naprężenie rozciągające b. naprężenie ściskające c. naprężenie ścinające d. Naprężenie torsyjne Naprężenie

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI TEORETYCZNEJ I SYSTEMÓW INFORMACYJNO-POMIAROWYCH

POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI TEORETYCZNEJ I SYSTEMÓW INFORMACYJNO-POMIAROWYCH POLITECHNIKA WASZAWSKA WYDZIAŁ ELEKTYCZNY INSTYTUT ELEKTOTECHNIKI TEOETYCZNEJ I SYSTEMÓW INOMACYJNO-POMIAOWYCH ZAKŁAD WYSOKICH NAPIĘĆ I KOMPATYBILNOŚCI ELEKTOMAGNETYCZNEJ PACOWNIA MATEIAŁOZNAWSTWA ELEKTOTECHNICZNEGO

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 7

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 7 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 7 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Sprężystość i wytrzymałość Naprężenie

Bardziej szczegółowo

2.2 Wyznaczanie modułu Younga na podstawie ścisłej próby rozciągania

2.2 Wyznaczanie modułu Younga na podstawie ścisłej próby rozciągania UT-H Radom Instytut Mechaniki Stosowanej i Energetyki Laboratorium Wytrzymałości Materiałów instrukcja do ćwiczenia 2.2 Wyznaczanie modułu Younga na podstawie ścisłej próby rozciągania I ) C E L Ć W I

Bardziej szczegółowo

Badanie ugięcia belki

Badanie ugięcia belki Badanie ugięcia belki Szczecin 2015 r Opracował : dr inż. Konrad Konowalski *) opracowano na podstawie skryptu [1] 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest: 1. Sprawdzenie doświadczalne ugięć belki obliczonych

Bardziej szczegółowo

WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE

WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE Artykul zamieszczony w "Inżynierze budownictwa", styczeń 2008 r. Michał A. Glinicki dr hab. inż., Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN Warszawa WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE 1.

Bardziej szczegółowo

Metody badań materiałów konstrukcyjnych

Metody badań materiałów konstrukcyjnych Wyznaczanie stałych materiałowych Nr ćwiczenia: 1 Wyznaczyć stałe materiałowe dla zadanych materiałów. Maszyna wytrzymałościowa INSTRON 3367. Stanowisko do badania wytrzymałości na skręcanie. Skalibrować

Bardziej szczegółowo

Laboratorium wytrzymałości materiałów

Laboratorium wytrzymałości materiałów Politechnika Lubelska MECHANIKA Laboratorium wytrzymałości materiałów Ćwiczenie 1 - Statyczna próba rozciągania Przygotował: Andrzej Teter (do użytku wewnętrznego) Statyczna próba rozciągania Statyczną

Bardziej szczegółowo

Rodzaje obciążeń, odkształceń i naprężeń

Rodzaje obciążeń, odkształceń i naprężeń Rodzaje obciążeń, odkształceń i naprężeń 1. Podział obciążeń i odkształceń Oddziaływania na konstrukcję, w zależności od sposobu działania sił, mogą być statyczne lun dynamiczne. Obciążenia statyczne występują

Bardziej szczegółowo

Rys. 1. Elementy zginane. KONSTRUKCJE BUDOWLANE PROJEKTOWANIE BELEK DREWNIANYCH 2013 2BA-DI s.1 WIADOMOŚCI OGÓLNE

Rys. 1. Elementy zginane. KONSTRUKCJE BUDOWLANE PROJEKTOWANIE BELEK DREWNIANYCH 2013 2BA-DI s.1 WIADOMOŚCI OGÓLNE WIADOMOŚCI OGÓLNE O zginaniu mówimy wówczas, gdy prosta początkowo oś pręta ulega pod wpływem obciążenia zakrzywieniu, przy czym włókna pręta od strony wypukłej ulegają wydłużeniu, a od strony wklęsłej

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła statyczna próba ściskania metali Numer ćwiczenia: 3 Laboratorium z przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Specjalność.. Nazwisko

Bardziej szczegółowo

BADANIA WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH 1. Próba rozciągania metali w temperaturze otoczenia (zg. z PN-EN :2002)

BADANIA WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH 1. Próba rozciągania metali w temperaturze otoczenia (zg. z PN-EN :2002) Nazwisko i imię... Akademia Górniczo-Hutnicza Nazwisko i imię... Laboratorium z Wytrzymałości Materiałów Wydział... Katedra Wytrzymałości Materiałów Rok... Grupa... i Konstrukcji Data ćwiczenia... Ocena...

Bardziej szczegółowo

Podstawowe przypadki (stany) obciążenia elementów : 1. Rozciąganie lub ściskanie 2. Zginanie 3. Skręcanie 4. Ścinanie

Podstawowe przypadki (stany) obciążenia elementów : 1. Rozciąganie lub ściskanie 2. Zginanie 3. Skręcanie 4. Ścinanie Podstawowe przypadki (stany) obciążenia elementów : 1. Rozciąganie lub ściskanie 2. Zginanie 3. Skręcanie 4. Ścinanie Rozciąganie lub ściskanie Zginanie Skręcanie Ścinanie 1. Pręt rozciągany lub ściskany

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Wytrzymałości Materiałów

Laboratorium Wytrzymałości Materiałów Katedra Wytrzymałości Materiałów Instytut Mechaniki Budowli Wydział Inżynierii Lądowej Politechnika Krakowska Laboratorium Wytrzymałości Materiałów Praca zbiorowa pod redakcją S. Piechnika Skrypt dla studentów

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1 STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA METALI - UPROSZCZONA. 1. Protokół próby rozciągania Rodzaj badanego materiału. 1.2.

ĆWICZENIE 1 STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA METALI - UPROSZCZONA. 1. Protokół próby rozciągania Rodzaj badanego materiału. 1.2. Ocena Laboratorium Dydaktyczne Zakład Wytrzymałości Materiałów, W2/Z7 Dzień i godzina ćw. Imię i Nazwisko ĆWICZENIE 1 STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA METALI - UPROSZCZONA 1. Protokół próby rozciągania 1.1.

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW INSTYTUT MASZYN I URZĄZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA O ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW TECH OLOGICZ A PRÓBA ZGI A IA Zasada wykonania próby. Próba polega

Bardziej szczegółowo

Karta danych materiałowych. DIN EN ISO 527-3/5/100* minimalna wartość DIN obciążenie 10 N, powierzchnia dolna Współczynik tarcia (stal)

Karta danych materiałowych. DIN EN ISO 527-3/5/100* minimalna wartość DIN obciążenie 10 N, powierzchnia dolna Współczynik tarcia (stal) Materiał: Zamknięty komórkowy poliuretan Kolor: Fioletowy Sylodyn typoszereg Standardowe wymiary dostawy Grubość:, mm, oznaczenie: Sylodyn NF mm, oznaczenie: Sylodyn NF Rolka:, m szer. m długość Pasy:

Bardziej szczegółowo

Karta danych materiałowych. DIN EN ISO 527-3/5/100* minimalna wartość DIN obciążenie 10 N, powierzchnia dolna Współczynik tarcia (stal)

Karta danych materiałowych. DIN EN ISO 527-3/5/100* minimalna wartość DIN obciążenie 10 N, powierzchnia dolna Współczynik tarcia (stal) Materiał: Zamknięty komórkowy poliuretan Kolor: Nieieski Sylodyn typoszereg Standardowe wymiary dostawy Grubość:, mm, oznaczenie: Sylodyn NE mm, oznaczenie: Sylodyn NE Rolka:, m. szer. m długość Pasy:

Bardziej szczegółowo

17. 17. Modele materiałów

17. 17. Modele materiałów 7. MODELE MATERIAŁÓW 7. 7. Modele materiałów 7.. Wprowadzenie Podstawowym modelem w mechanice jest model ośrodka ciągłego. Przyjmuje się, że materia wypełnia przestrzeń w sposób ciągły. Możliwe jest wyznaczenie

Bardziej szczegółowo

PaleZbrojenie 5.0. Instrukcja użytkowania

PaleZbrojenie 5.0. Instrukcja użytkowania Instrukcja użytkowania ZAWARTOŚĆ INSTRUKCJI UŻYTKOWANIA: 1. WPROWADZENIE 3 2. TERMINOLOGIA 3 3. PRZEZNACZENIE PROGRAMU 3 4. WPROWADZENIE DANYCH ZAKŁADKA DANE 4 5. ZASADY WYMIAROWANIA PRZEKROJU PALA 8 5.1.

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ŚCISKANIA

STATYCZNA PRÓBA ŚCISKANIA STATYCZNA PRÓBA ŚCISKANIA 1. WSTĘP Statyczna próba ściskania, obok statycznej próby rozciągania jest jedną z podstawowych prób stosowanych dla określenia właściwości mechanicznych materiałów. Celem próby

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 9. Zakład Budownictwa Ogólnego. Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella

ĆWICZENIE NR 9. Zakład Budownictwa Ogólnego. Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella Zakład Budownictwa Ogólnego ĆWICZENIE NR 9 Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella Instrukcja z laboratorium: Budownictwo ogólne i materiałoznawstwo Instrukcja do ćwiczenia nr 9 Strona 9.1. Pomiar

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 4

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 4 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 4 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Wskaźniki materiałowe Przykład Potrzebny

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ POLITECHNIKA ŁÓDZKA ul. Żeromskiego 116 90-924 Łódź KATEDRA BUDOWNICTWA BETONOWEGO NIP: 727 002 18 95 REGON: 000001583 LABORATORIUM BADAWCZE MATERIAŁÓW I KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH Al. Politechniki 6 90-924

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie modułu Younga metodą strzałki ugięcia

Wyznaczanie modułu Younga metodą strzałki ugięcia Ćwiczenie M12 Wyznaczanie modułu Younga metodą strzałki ugięcia M12.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie wartości modułu Younga różnych materiałów poprzez badanie strzałki ugięcia wykonanych

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I INŻYNIERII ŚRODOWISKA Katedra Geotechniki i Mechaniki Konstrukcji Wytrzymałość Materiałów Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Temat ćwiczenia:

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE MODUŁU YOUNGA METODĄ STRZAŁKI UGIĘCIA

WYZNACZANIE MODUŁU YOUNGA METODĄ STRZAŁKI UGIĘCIA Ćwiczenie 58 WYZNACZANIE MODUŁU YOUNGA METODĄ STRZAŁKI UGIĘCIA 58.1. Wiadomości ogólne Pod działaniem sił zewnętrznych ciała stałe ulegają odkształceniom, czyli zmieniają kształt. Zmianę odległości między

Bardziej szczegółowo

Rys Przykładowe krzywe naprężenia w funkcji odkształcenia dla a) metali b) polimerów.

Rys Przykładowe krzywe naprężenia w funkcji odkształcenia dla a) metali b) polimerów. 6. Właściwości mechaniczne II Na bieżących zajęciach będziemy kontynuować tematykę właściwości mechanicznych, którą zaczęliśmy tygodnie temu. Ponownie będzie nam potrzebny wcześniej wprowadzony słowniczek:

Bardziej szczegółowo

Właściwości i oznaczenia styropianu

Właściwości i oznaczenia styropianu Właściwości i oznaczenia styropianu Styropian (EPS ang.expanded PolyStyrene) polistyren ekspandowy inaczej spieniony, obecnie produkowany jest zgodnie z europejską normą PN-EN 13163:2009. Norma ta określa,

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia wytrzymałości materiałów. Statyczna próba rozciągania metali. Warunek nośności i użytkowania. Założenia

Podstawowe pojęcia wytrzymałości materiałów. Statyczna próba rozciągania metali. Warunek nośności i użytkowania. Założenia Wytrzymałość materiałów dział mechaniki obejmujący badania teoretyczne i doświadczalne procesów odkształceń i niszczenia ciał pod wpływem różnego rodzaju oddziaływań (obciążeń) Podstawowe pojęcia wytrzymałości

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, WYDZIAŁ MECHANICZNY OPAKOWANIA TRANSPORTOWE LABORATORIUM

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, WYDZIAŁ MECHANICZNY OPAKOWANIA TRANSPORTOWE LABORATORIUM POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, WYDZIAŁ MECHANICZNY OPAKOWANIA TRANSPORTOWE LABORATORIUM Ćwiczenie nr 5: Własności mechaniczne materiałów stosowanych na opakowania transportowe Opracowali: dr inż. Andrzej Bełzowski,

Bardziej szczegółowo

Materiały dydaktyczne. Semestr IV. Laboratorium

Materiały dydaktyczne. Semestr IV. Laboratorium Materiały dydaktyczne Wytrzymałość materiałów Semestr IV Laboratorium 1 Temat: Statyczna zwykła próba rozciągania metali. Praktyczne przeprowadzenie statycznej próby rozciągania metali, oraz zapoznanie

Bardziej szczegółowo

P L O ITECH C N H I N KA K A WR

P L O ITECH C N H I N KA K A WR POLITECHNIKA WROCŁAWSKA Wydział Mechaniczny Tworzywa sztuczne PROJEKTOWANIE ELEMENTÓW MASZYN Literatura 1) Żuchowska D.: Polimery konstrukcyjne, WNT, Warszawa 2000. 2) Żuchowska D.: Struktura i własności

Bardziej szczegółowo

1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków

1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków 1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków Gęstością teoretyczną spieku jest stosunek jego masy do jego objętości rzeczywistej, to jest objętości całkowitej pomniejszonej o objętość

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ Zmiany makroskopowe Zmiany makroskopowe R e = R 0.2 - umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego); R m - wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne); 1

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Imię i Nazwisko Grupa dziekańska Indeks Ocena (kol.wejściowe) Ocena (sprawozdanie)........................................................... Ćwiczenie: MISW2 Podpis prowadzącego Politechnika Łódzka Wydział

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 6 STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA *

Ćwiczenie 6 STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA * Ćwiczenie 6 1. CEL ĆWICZENIA TATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA * Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z przebiegiem próby rozciągania i wielkościami wyznaczanymi podczas tej próby. 2. WIADOMOŚCI PODTAWOWE Próba

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA

STATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie STATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Skręcanie pręta występuje w przypadku

Bardziej szczegółowo

... Definicja procesu spawania gazowego:... Definicja procesu napawania:... C D

... Definicja procesu spawania gazowego:... Definicja procesu napawania:... C D KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ SPRAWOZDANIE ĆWICZENIE SP-1.1 LABORATORIUM SPAJALNICTWA Temat ćwiczenia: Spawanie gazowe (acetylenowo-tlenowe) Student: Grupa lab.: Prowadzący: Data wykonania ćwicz.: Ocena:

Bardziej szczegółowo

Poniżej przedstawiony jest zakres informacji technicznych obejmujących funkcjonowanie w wysokiej temperaturze:

Poniżej przedstawiony jest zakres informacji technicznych obejmujących funkcjonowanie w wysokiej temperaturze: ARPRO jest uniwersalnym materiałem o szerokiej gamie zastosowań (motoryzacja, budownictwo, ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja, wyposażenie wnętrz, zabawki i in.), a wytrzymałość cieplna ma zasadnicze

Bardziej szczegółowo

( 5 4 ) Sposób badania wytrzymałości złącz adhezyjnych z folią polimerową

( 5 4 ) Sposób badania wytrzymałości złącz adhezyjnych z folią polimerową RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 187523 ( 2 1) Numer zgłoszenia: 329247 (22) Data zgłoszenia: 15.10.1998 (13) B1 (51) IntCl7 G01N 19/04 (

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład IX Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Odkształcenie plastyczne 2. Parametry makroskopowe 3. Granica plastyczności

Bardziej szczegółowo

Naprężenia i odkształcenia spawalnicze

Naprężenia i odkształcenia spawalnicze Naprężenia i odkształcenia spawalnicze Cieplno-mechaniczne właściwości metali i stopów Parametrami, które określają stan mechaniczny metalu w różnych temperaturach, są: - moduł sprężystości podłużnej E,

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I INŻYNIERII ŚRODOWISKA Katedra Geotechniki i Mechaniki Konstrukcji Wytrzymałość Materiałów Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 Temat ćwiczenia:

Bardziej szczegółowo

Wyboczenie ściskanego pręta

Wyboczenie ściskanego pręta Wszelkie prawa zastrzeżone Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: 1. Wstęp Wyboczenie ściskanego pręta oprac. dr inż. Ludomir J. Jankowski Zagadnienie wyboczenia

Bardziej szczegółowo

Laboratorium wytrzymałości materiałów

Laboratorium wytrzymałości materiałów Politechnika Lubelska MECHANIKA Laboratorium wytrzymałości materiałów Ćwiczenie 19 - Ścinanie techniczne połączenia klejonego Przygotował: Andrzej Teter (do użytku wewnętrznego) Ścinanie techniczne połączenia

Bardziej szczegółowo

Pytania przygotowujące do egzaminu z Wytrzymałości Materiałów sem. I studia niestacjonarne, rok ak. 2014/15

Pytania przygotowujące do egzaminu z Wytrzymałości Materiałów sem. I studia niestacjonarne, rok ak. 2014/15 Pytania przygotowujące do egzaminu z Wytrzymałości Materiałów sem. I studia niestacjonarne, rok ak. 2014/15 1. Warunkiem koniecznym i wystarczającym równowagi układu sił zbieżnych jest, aby a) wszystkie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 11. Moduł Younga

Ćwiczenie 11. Moduł Younga Ćwiczenie 11. Moduł Younga Małgorzata Nowina-Konopka, Andrzej Zięba Cel ćwiczenia Wyznaczenie modułu Younga metodą statyczną za pomocą pomiaru wydłużenia drutu z badanego materiału obciążonego stałą siłą.

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Zniszczenie materiału w wyniku

Bardziej szczegółowo

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Odkształcenie

Bardziej szczegółowo

Próby udarowe. Opracował: XXXXXXX studia inŝynierskie zaoczne wydział mechaniczny semestr V. Gdańsk 2002 r.

Próby udarowe. Opracował: XXXXXXX studia inŝynierskie zaoczne wydział mechaniczny semestr V. Gdańsk 2002 r. Próby udarowe Opracował: XXXXXXX studia inŝynierskie zaoczne wydział mechaniczny semestr V Gdańsk 00 r. 1. Cel ćwiczenia. Przeprowadzenie ćwiczenia ma na celu: 1. zapoznanie się z próbą udarności;. zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Informacje ogólne. Rys. 1. Rozkłady odkształceń, które mogą powstać w stanie granicznym nośności

Informacje ogólne. Rys. 1. Rozkłady odkształceń, które mogą powstać w stanie granicznym nośności Informacje ogólne Założenia dotyczące stanu granicznego nośności przekroju obciążonego momentem zginającym i siłą podłużną, przyjęte w PN-EN 1992-1-1, pozwalają na ujednolicenie procedur obliczeniowych,

Bardziej szczegółowo

wiczenie 15 ZGINANIE UKO Wprowadzenie Zginanie płaskie Zginanie uko nie Cel wiczenia Okre lenia podstawowe

wiczenie 15 ZGINANIE UKO Wprowadzenie Zginanie płaskie Zginanie uko nie Cel wiczenia Okre lenia podstawowe Ćwiczenie 15 ZGNANE UKOŚNE 15.1. Wprowadzenie Belką nazywamy element nośny konstrukcji, którego: - jeden wymiar (długość belki) jest znacznie większy od wymiarów przekroju poprzecznego - obciążenie prostopadłe

Bardziej szczegółowo

DOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE

DOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE Bogdan Majka Przedsiębiorstwo Barbara Kaczmarek Sp. J. DOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE 1. WPROWADZENIE W branży związanej z projektowaniem i budową systemów kanalizacyjnych, istnieją

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechatronika Studia pierwszego stopnia. Wytrzymałość materiałów Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Kod przedmiotu:

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechatronika Studia pierwszego stopnia. Wytrzymałość materiałów Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Kod przedmiotu: Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechatronika Studia pierwszego stopnia Przedmiot: Wytrzymałość materiałów Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Kod przedmiotu: MT 1 N 0 3 19-0_1 Rok: II Semestr: 3 Forma studiów:

Bardziej szczegółowo

Wytrzymałość Materiałów

Wytrzymałość Materiałów Wytrzymałość Materiałów Zginanie Wyznaczanie sił wewnętrznych w belkach i ramach, analiza stanu naprężeń i odkształceń, warunek bezpieczeństwa Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości,

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY POMOCNICZE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Materiałoznawstwo III. Właściwości mechaniczne tworzyw polimerowych

MATERIAŁY POMOCNICZE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Materiałoznawstwo III. Właściwości mechaniczne tworzyw polimerowych MATERIAŁY POMOCNICZE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Materiałoznawstwo III Właściwości mechaniczne tworzyw polimerowych Właściwości mechaniczne to zespół cech fizycznych opisujących wytrzymałość materiału na

Bardziej szczegółowo

Pytania przygotowujące do egzaminu z Wytrzymałości Materiałów sem. I studia niestacjonarne, rok ak. 2015/16

Pytania przygotowujące do egzaminu z Wytrzymałości Materiałów sem. I studia niestacjonarne, rok ak. 2015/16 Pytania przygotowujące do egzaminu z Wytrzymałości Materiałów sem. I studia niestacjonarne, rok ak. 2015/16 1. Warunkiem koniecznym i wystarczającym równowagi układu sił zbieżnych jest, aby a) wszystkie

Bardziej szczegółowo

SYMBOLE EN DN, DN 1

SYMBOLE EN DN, DN 1 SYMBOLE DN, DN 1, Wymiar umowny stosowany dla rurociągu; wartość niemierzalna (patrz EN ISO 6708); D Określona średnica zewnętrzna łuków, trójników równoprzelotowych, den koszykowych oraz duża średnica

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 20, Data wydania: 29 marca 2019 r. Nazwa i adres Gamrat Spółka

Bardziej szczegółowo

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin B. Wilbik-Hałgas, E. Ledwoń Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX Wprowadzenie Wytrzymałość na działanie

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTU: KONSTRUKCJE BUDOWLANE klasa III Podstawa opracowania: PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA 311204

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTU: KONSTRUKCJE BUDOWLANE klasa III Podstawa opracowania: PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA 311204 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTU: KONSTRUKCJE BUDOWLANE klasa III Podstawa opracowania: PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA 311204 1 DZIAŁ PROGRAMOWY V. PODSTAWY STATYKI I WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW

Bardziej szczegółowo

Pomiar twardości ciał stałych

Pomiar twardości ciał stałych Pomiar twardości ciał stałych Twardość jest istotną cechą materiału z konstrukcyjnego i technologicznego punktu widzenia. Twardość, to właściwość ciał stałych polegająca na stawianiu oporu odkształceniom

Bardziej szczegółowo

Wskaźnik szybkości płynięcia termoplastów

Wskaźnik szybkości płynięcia termoplastów Katedra Technologii Polimerów Przedmiot: Inżynieria polimerów Ćwiczenie laboratoryjne: Wskaźnik szybkości płynięcia termoplastów Wskaźnik szybkości płynięcia Wielkością która charakteryzuje prędkości płynięcia

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Wytrzymałości Materiałów

Laboratorium Wytrzymałości Materiałów KATEDRA MECHANIKI I PODSTAW KONSTRUKCJI MASZYN Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki Laboratorium Wytrzymałości Materiałów WYZNACZANIE MODUŁU YOUNG A, UMOWNEJ GRANICY PROPORCJONALNOŚCI I UMOWNEJ

Bardziej szczegółowo

BADANIE PARAMETRÓW WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH DZIANIN LEWO-PRAWYCH WYKONANYCH Z PRZĘDZ DZIANYCH. Wojciech Pawłowski

BADANIE PARAMETRÓW WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH DZIANIN LEWO-PRAWYCH WYKONANYCH Z PRZĘDZ DZIANYCH. Wojciech Pawłowski BADANIE PARAMETRÓW WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH DZIANIN LEWO-PRAWYCH WYKONANYCH Z PRZĘDZ DZIANYCH 1. Wprowadzenie Wojciech Pawłowski W porównaniu z tkaninami dzianiny charakteryzują się dużą rozciągliwością i sprężystością.

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 9

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 9 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 9 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Materiały na uszczelki Ashby M.F.:

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Liczba tygodni w tygodniu w semestrze

Liczba godzin Liczba tygodni w tygodniu w semestrze 15. Przedmiot: WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW Kierunek: Mechatronika Specjalność: mechatronika systemów energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni w tygodniu w semestrze

Bardziej szczegółowo

Wyznaczenie reakcji belki statycznie niewyznaczalnej

Wyznaczenie reakcji belki statycznie niewyznaczalnej Wyznaczenie reakcji belki statycznie niewyznaczalnej Opracował : dr inż. Konrad Konowalski Szczecin 2015 r *) opracowano na podstawie skryptu [1] 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest sprawdzenie doświadczalne

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA RZESZOWSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I INŻYNIERII ŚRODOWISKA

POLITECHNIKA RZESZOWSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I INŻYNIERII ŚRODOWISKA POLITECHNIK RZEZOWK im. IGNCEGO ŁUKIEWICZ WYDZIŁ BUDOWNICTW I INŻYNIERII ŚRODOWIK LBORTORIUM WYTRZYMŁOŚCI MTERIŁÓW Ćwiczenie nr 1 PRÓB TTYCZN ROZCIĄGNI METLI Rzeszów 4-1 - PRz, Katedra Mechaniki Konstrkcji

Bardziej szczegółowo

Badanie wpływu plastyczności zbrojenia na zachowanie się dwuprzęsłowej belki żelbetowej. Opracowanie: Centrum Promocji Jakości Stali

Badanie wpływu plastyczności zbrojenia na zachowanie się dwuprzęsłowej belki żelbetowej. Opracowanie: Centrum Promocji Jakości Stali Badanie wpływu plastyczności zbrojenia na zachowanie się dwuprzęsłowej belki żelbetowej Opracowanie: Spis treści Strona 1. Cel badania 3 2. Opis stanowiska oraz modeli do badań 3 2.1. Modele do badań 3

Bardziej szczegółowo

Fizyczne właściwości materiałów rolniczych

Fizyczne właściwości materiałów rolniczych Fizyczne właściwości materiałów rolniczych Właściwości mechaniczne TRiL 1 rok Stefan Cenkowski (UoM Canada) Marek Markowski Katedra Inżynierii Systemów WNT UWM Podstawowe koncepcje reologii Reologia nauka

Bardziej szczegółowo

ZMĘCZENIE MATERIAŁU POD KONTROLĄ

ZMĘCZENIE MATERIAŁU POD KONTROLĄ ZMĘCZENIE MATERIAŁU POD KONTROLĄ Mechanika pękania 1. Dla nieograniczonej płyty stalowej ze szczeliną centralną o długości l = 2 [cm] i obciążonej naprężeniem S = 120 [MPa], wykonać wykres naprężeń y w

Bardziej szczegółowo