A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S Folia Geographica Physica 15, 2016: 37 44,
|
|
- Daniel Małek
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S Folia Geographica Physica 15, 2016: 37 44, Elżbieta Kobojek Katedra Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki; elakobojek@onet.eu Artykuł wpłynął do redakcji ; po recenzjach zaakceptowany Położenie małych miast na tle środowiska przyrodniczego dna pradoliny warszawsko-berlińskiej Location of the small towns in the background of natural environment of the Warsaw-Berlin ice-marginal valley bottom Zarys treści Słowa kluczowe Abstract Keywords Pradolina warszawsko-berlińska jest ważnym elementem w krajobrazie Polski Środkowej. Forma ta ma złożoną budowę geologiczną i mozaikowy układ siedlisk. Dno pradoliny jest szerokie (1,2 5 km) i zbudowane z dwóch powierzchni: fragmentów terasy piaszczystej i równiny zalewowej (namuły). W dwóch odcinkach pradoliny duże powierzchnie zajmują torfowiska. Takie warunki miały wpływ na rozwój osadnictwa. Artykuł przedstawia środowiskowe uwarunkowania lokalizacji małych miast w dnie pradoliny. Przeanalizowano położenie topograficzne dziesięciu miast. Analiza różnych elementów środowiska przyrodniczego wskazuje, że głównym czynnikiem decydującym o lokalizacji miast były walory geomorfologiczne i hydrologiczne. Większość miast została ulokowana na wysokim stoku pradoliny, a tylko jedno miasto zostało zbudowane na obydwu brzegach rzeki. Środowisko przyrodnicze dna pradoliny jest barierą w rozwoju przestrzennym miast. W dnie pradoliny zachowało się cenne środowisko przyrodnicze, dlatego przedstawiono położenie miast na tle obszarów chronionych (park krajobrazowy, obszar Natura 2000). Małe miasta i środowisko przyrodnicze dna pradoliny tworzą harmonijny krajobraz. Dno pradoliny, środowisko przyrodnicze, położenie topograficzne miasta, małe miasta, Polska Środkowa. The Warsaw-Berlin ice-marginal valley is very important element of the lowland landscape in the interior of Poland. This landform has composite geological structure and tessellated collocation of habitats. The valley bottom is wide (1,2 5 km) and composed of two surfaces: fragment of sandy terrace and flood plain. Peat bogs cover large areas in two sections of the valley bottom. These conditions had an influence on the development of settlement. The article presents the environmental conditions of small towns location in the bottom of ice-marginal valley. The topographical situations of ten small towns have been analyzed. An analysis of various elements of the natural environment shows that the main consideration in locating small towns was their geomorphological and hydrological situation. Most small towns were located on a high slope of the ice-marginal valley bottom, only one town was built on both river banks. The natural environment of ice-marginal valley bottom is a barrier to spatial development of small towns. Valuable natural environment is preserved in bottom of ice-marginal valley therefore the towns location was described in the context of protected areas (landscape park, Natura 2000 areas). Small towns and natural environment of the ice-marginal valley bottom create harmonious landscape. Ice-marginal valley bottom, natural environment, topographical location of the town, small towns, Middle Poland. 1. Wprowadzenie Ważną rolę w lokalizacji i rozwoju miast odegrały rzeki (np. Tołwiński 1948; Kiełczewska-Zalewska 1969; Wrzosek 1976; Pancewicz 2004). W niektórych przypadkach jednak to nie rzeka, ale środowisko przyrodnicze doliny miało decydujący wpływ na rozwój osadnictwa, w tym także miast. Charakterystycznym elementem krajobrazu nizin środkowopolskich są szerokie doliny o równoleżnikowym przebiegu, w literaturze geomorfologicznej nazywane pradolinami (Klimaszewski 1978). Formy te mają duże szerokości (nawet do 20 km), a wcięte są w wysoczyzny morenowe. Do najważniejszych pradolin na obszarze Polski należą: toruńsko-eberswaldzka, warszawsko-berlińska (zwana także pradoliną Warty-Odry) i barycko-głogowska. W krajobrazie Polski Środkowej ważna jest pradolina warszawsko-berlińska o długości około 450 km. Przebiega ona od wschodu (okolice Warszawy) aż po zachodnie krańce Polski, do ujścia Nysy Łużyckiej do Odry (rys. 1). Jej przedłużeniem jest forma Odra-Szprewa już w obrębie Niemiec. Pradolina wykorzystywana jest przez odcinki równoleżnikowe kilku rzek. Wschodnią część zajmuje Bzura, która jako jedyna rzeka płynie na wschód. Pod Łęczycą pradolina tworzy bramę w dziale wodnym Odry i Wisły. Ten krótki fragment został przekopany i ukształtowano kanał łączący Bzurę i Ner. Na zachód od Łęczycy płynie dolny Ner. Środkową część pradoliny kształtuje Warta. Pod Mosiną pradolina skręca nieco na południowy zachód, a Wartę z Obrą łączy Kanał Mosiński. Następnie dno pradoliny wykorzystują kanały Obry, Obrzyca i w zachodnim odcinku Odra. Najbardziej wyrazistym elementem pradoliny jest jej rozległe dno o bardzo małym spadku, zmiennej budowie litologicznej, kształtowane przez procesy fluwialne, w tym wezbrania i podtopienia. Pomimo kilku wieków intensywnego gospodarowania wyróżnia się ono dużą wartością przyrodniczą, ekologiczną i krajobrazową, dlatego objęte jest różnymi formami ochrony. W dnie pradoliny lub na jej krawędzi wykształciła się specyficzna sieć osadnicza, w tym 15 miast (rys. 1). Jest wśród nich dziesięć małych miast do 20 tys. mieszkańców, a pięć należy do kategorii średnich. W większych miastach rzeki często są integralnym składnikiem struktury przestrzennej. Małe miasta, chociaż położone dalej od rzeki, bardziej uzależnione są od środowiska przyrodniczego pradoliny, które nadal wyznacza kierunki ich rozwoju przestrzennego. Stwarza to szansę zrównoważonego rozwoju miasta, trwałości procesów przyrodniczych, a także decyduje o wyjątkowych walorach krajobrazowych.
2 38 Elżbieta Kobojek Rys. 1. Położenie miast na tle pradoliny warszawsko-berlińskiej (opr. E. Kobojek) 1 terasa nadzalewowa z wydmami, 2 dno pradoliny, 3 rozległe torfowiska, 4 rzeki, 5 kanały, 6 miasta powyżej 20 tys. mieszkańców, 7 miasta od 3 do 20 tys. mieszkańców, 8 miasta od 1,5 do 3 tys. mieszkańców, 9 miejscowości, które utraciły prawa miejskie Fig. 1. Location of the towns in the Warsaw-Berlin ice-marginal valley (ed. by E. Kobojek) 1 high plain terrace with dunes, 2 bottom of the ice-marginal valley, 3 wide peat plains, 4 rivers, 5 channels, 6 towns more than residents, 7 towns from to residents, 8 towns from to residents, 9 historical towns which lost borough rights Celem artykułu jest analiza położenia małych miast na tle środowiska przyrodniczego dużej formy geomorfologicznej jaką jest dno pradoliny warszawsko-berlińskiej. Analizowano miasta zlokalizowane w obrębie samego dna pradoliny i w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Ponieważ w dnie pradoliny zachowało się cenne środowisko przyrodnicze, dlatego przedstawiono także położenie miast na tle obszarów chronionych. Podjęto próbę wskazania harmonii krajobrazowej środowiska przyrodniczego pradoliny i małego miasta. Zasięg pradoliny wyznaczono na podstawie Przeglądowej Mapy Geomorfologicznej Polski w skali 1: (red. Starkel 1980) i mapy Typy krajobrazu naturalnego w skali 1: (Kondracki 1978). Środowisko przyrodnicze pradoliny przedstawiono na podstawie autorskich badań oraz przeglądu literatury z geografii fizycznej i geomorfologii (Jewtuchowicz 1967; Bartkowski 1970; Krygowski 1972). Podstawą analizy położenia topograficznego miast były profile hipsometryczne wykonane na bazie map topograficznych w skali 1: i 1:5 000 oraz arkuszy map geomorfologicznych. Zestawiono także informacje o różnych formach ochrony środowiska w sąsiedztwie małych miast, głównie parków narodowych, parków krajobrazowych i Natura Specyfika środowiska przyrodniczego pradoliny warszawsko-berlińskiej Głównym czynnikiem krajobrazotwórczym jest rzeźba terenu ściśle związana z budową geologiczną. To one w głównej mierze wpływają na charakter pozostałych składowych systemu krajobrazowego: stosunki wodne, pokrywa glebowa, szata roślinna i fauna. Z kolei środowisko przyrodnicze ma wpływ na kierunki użytkowania. Pradoliny posiadają indywidualne cechy wyróżniające je spośród innych jednostek krajobrazowych. Zaliczane są do form fluwioglacjalnych, czyli są efektem działalności erozyjnej i akumulacyjnej wielkich mas wód pochodzących z topniejącego lądolodu. Jednak w rzeczywistości ich rozwój był bardziej złożony, poligeniczny (Jewtuchowicz 1967; Krygowski 1972; Rdzany 2014). Dna pradolin kształtowane są przez współcześnie płynące rzeki. Długi czas rozwoju pradolin zapisał się w ich rzeźbie. Do głównych elementów należą: dno pradoliny, wyższe terasy, stok i krawędź (rys. 2). Pradolina zwykle jest asymetryczna. Jeden stok, najczęściej północny, jest wyraźnie zarysowany o wysokości względnej do m. Łączy się on z wysoczyzną Rys. 2. Schemat rzeźby i budowy litologicznej pradoliny (opr. E. Kobojek) 1 glina zwałowa na wysoczyźnie lub w poziomie erozyjnym, 2 utwory fluwioglacjalne budujące poziom pradolinny, 3 piaski teras nadzalewowych, 4 piaski eoliczne, 5 piaski i namuły terasy zalewowej, 6 torfy Fig. 2. Sketch of relief and geological structure of the ice-marginal valley (ed. by E. Kobojek) 1 till on the plain and erosional level, 2 fluvioglacial sediments composing the ice-marginal level, 3 sands of the high terrace, 4 aeolian sands, 5 sands and silts of floodplain, 6 peats
3 Położenie małych miast na tle środowiska przyrodniczego dna pradoliny warszawsko-berlińskiej 39 moreny dennej, zbudowaną w przewadze z glin zwałowych i pokrytą żyznymi glebami. Południowy stok z płaskimi terasami oddala się od rzeki, a wysoczyzna leży już daleko na południe, z mniej żyznymi glebami. Wyższe poziomy pradolinne mają różny charakter: występują piaszczyste terasy akumulacyjne w wielu miejscach nadbudowane przez wydmy oraz terasy erozyjne zbudowane głównie z gliny zwałowej. Najbardziej charakterystycznym elementem pradoliny jest jej dno o zmiennej szerokości od 1,2 do 10 km, o bardzo małym spadku rzędu 0,02 0,21. Najmniejszą szerokość osiąga ono pod Łęczycą, Koninem, Mosiną i Krosnem Odrzańskim. Ze względu na cel artykułu ważne jest środowisko dna pradoliny i powierzchni bezpośrednio z nim sąsiadujących. Dno pradoliny jest najwilgotniejszym jej elementem, a kształtowane jest przez wody płynące w korycie rzecznym i podczas powodzi. W zasilaniu ważne są także wody gruntowe (Dynowska 1991; Gutry-Korycka 2003). Zbudowane jest ono w przewadze z piasków i namułów, mad oraz torfów. Szczególnie rozległe obszary torfowe występują w dwóch odcinkach pradoliny: w zachodnim, wykorzystywanym przez kanały Obry, i we wschodnim, z Nerem i Bzurą (od Dąbia do Soboty). Największą miąższość torfu, do 5 m, odnotowano w okolicach Łęczycy (Olaczek 2002). Udział torfowisk w dnie pradoliny w odcinku od Dąbia do Soboty wynosi około 90% (Markowski i in. 2015). W przeszłości te zatorfione obszary najbardziej utrudniały rozwój osadnictwa, a obecnie należą do terenów wartościowych przyrodniczo. Mają one charakter łąkowo-leśny z dużym udziałem powierzchni szuwarów wysokich, turzycowisk, zarośli łozowych i olsów. Pomimo przeprowadzonych prac regulacyjnych i melioracyjnych są to nadal najwilgotniejsze części pradoliny. System rzeczny w dnie pradoliny został w ostatnich 200 lat bardzo mocno przekształcony. Jeszcze na przełomie XVIII i XIX wieku dno kształtowane było w wielu odcinkach przez rzeki wielokorytowe, np. Obra, odcinki Warty, Ner, Bzura (Kobojek 2004, 2009; Petera, Forysiak 2004). Był to system rzeczny utworzony przez kilka stabilnych koryt, które wielokrotnie łączyły się i rozgałęziały. Wielokorytowy system zapisany jest na mapach z XVIII, XIX i początku XX wieku w wielu odcinkach pradolinnych. Wawrzyniec Surowiecki (1811, s. 74) charakteryzując dolinę środkowej Obry przedstawia obraz wód bez koryta i spadku, które błąkają się na wszystkie strony, podmakają niezmierne równiny i zmieniają je w niedostępne strugi i błota. Ważne były także wielkie wiosenne rozlewiska w dolinie Bzury, Neru, Warty i Obry. W wyniku prac regulacyjnych rzek i melioracyjnych den dolinnych najbardziej przekształcony został system rzeczny Obry (XVIII w.) i Bzury (XIX w.). W wielkopolskim odcinku pradoliny prace regulacyjne były tak intensywne, że na mapach nie są znaczone już rzeki, ale rowy lub kanały, np. Kanał Obry i Kanał Mosiński. Najpóźniej i najmniej drastycznie został przekształcony odcinek wykorzystywany przez Wartę od Konina do Śremu. Pomimo pewnych prac regulacyjnych na początku XIX wieku, polegających głównie na sprostowaniu i obwałowaniu koryta (Surowiecki 1811), jeszcze do lat 60. XX wieku w tym odcinku występowały coroczne, wielkie powodzie. Dno zostało osuszone dopiero po wybudowaniu zbiornika Jeziorsko. Rzeka nadal kształtuje zakola meandrowe, a w obrębie dna występują liczne starorzecza. Jest to bardzo cenny przyrodniczo obszar objęty różnymi formami ochrony. W obrębie dna pradoliny występują także wzniesienia (fragmenty terasy nadzalewowej) zbudowane najczęściej ze żwirów i piasków vistuliańskich. W wielu miejscach powierzchnie te dodatkowo przykryte są piaskami eolicznymi. Są to obszary suchsze, które pozostają poza corocznym zasięgiem wód powodziowych (rys. 2, osady 3 i 4) i dlatego porastają je bory sosnowe i mieszane. Budowa litologiczna i zmienny poziom wód podziemnych oraz powierzchniowych w dnie pradoliny oraz wielowiekowa działalność rolnicza przyczyniły się do ukształtowania wyjątkowego środowiska i krajobrazu. Występuje tu mozaikowy układ roślinności na przemian trawy, szuwary, zarośla i wysokie drzewa. Dno pradoliny ma charakter łąkowo-leśny z niewielkim udziałem pól. Nadal w okresie wiosennych roztopów i letnich intensywnych opadów deszczu, znaczne obszary dna pradoliny zalewane są wodami powodziowymi. 3. Lokalizacja topograficzna małych miast Środowisko przyrodnicze dna pradoliny warszawsko-berlińskiej z szerokim obszarem zalewowym, miejscami zatorfionymi, wpłynęło na przebieg traktów komunikacyjnych i lokalizację miast oraz ich rozwój przestrzenny. Miasta powstały z reguły na jednym brzegu dna pradoliny. Był to zwykle brzeg łatwiej dostępny od strony rolniczego zaplecza, odznaczającego się lepszymi terenami budowlanymi, korzystnymi warunkami hydrologicznymi i niezagrożony przez powodzie. Panowały także zdecydowanie lepsze warunki klimatyczne, gdyż nie sięgały tam strefy inwersji temperatury. W obrębie analizowanego odcinka dna pradoliny o długości około 450 km i tuż przy jego krawędzi położonych jest obecnie 15 miast. Dawniej było ich 18, ale trzy straciły prawa miejskie (Sobota, Lądek, Nowe Miasto nad Wartą). Średnia odległość między miastami wynosi 30 km, co jest wartością typową dla miast w Europie (Wrzosek 1976). Najmniejsza odległość w linii prostej pomiędzy miastami wynosi 10 km (Konin Golina), a największa 51 km (Łęczyca Łowicz oraz Śrem Pyzdry). Dawniej między Łęczycą i Łowiczem było jeszcze jedno miasto (Sobota) i wtedy odległość była mniejsza. Także w odcinku między Śremem i Pyzdrami położone jest Nowe Miasto nad Wartą, które utraciło prawa miejskie. Duże odległości sięgające 41 km występują między miastami zlokalizowanymi w szerokim, zatorfionym odcinku pradoliny wykorzystywanym przez Obrę (Kargowa Wielichowo Mosina). Największym miastem położonym w dnie pradoliny jest Konin (70 tys. mieszkańców). Cztery miasta należą do kategorii średnich (Śrem, Koło, Łowicz i Sochaczew), a dziesięć do małych. W trzech, spośród małych miast, liczba mieszkańców zawiera się w przedziale 12,0 14,5 tys. (Łęczyca, Mosina i Krosno Odrzańskie). Miasta te mają podobne dennodolinne położenie, jednak różnią się strukturą przestrzenną i krajobrazem (rys. 3). Łęczyca i Krosno Odrzańskie należą do bardzo starych miast zlokalizowanych w przewężeniach dna pradoliny. Z kolei Mosina położona jest w miejscu zmiany kierunku przebiegu pradoliny, gdzie równina zalewowa jest bardzo wąska i nie ma naturalnej rzeki. Położenie dennodolinne oznaczało ulokowanie miasta w pradolinie, najczęściej na pierwszej terasie nadzalewowej lub na ostańcu erozyjnym (tzw. kępie), co zapewniało bezpieczeństwo przed powodzią.
4 40 Elżbieta Kobojek Rys. 3. Topograficzne położenie małych miast w dnie pradoliny warszawsko-berlińskiej (opr. E. Kobojek) 1 zabudowa miejska, 2 zabudowa wiejska, 3 zasięg różnych form ochrony Fig. 3. Topographical location of the small towns on the ice-marginal valley bottom (ed. by E. Kobojek) 1 urban buildings, 2 rural buildings, 3 extent of different forms of protection
5 Położenie małych miast na tle środowiska przyrodniczego dna pradoliny warszawsko-berlińskiej 41 Łęczyca, największe wśród małych miast (14,5 tys. mieszkańców), powstała w miejscu dogodnego przejścia przez zabagniony, wschodni odcinek pradoliny o szerokości zaledwie 1,2 km. W odległości około 1,5 km na wschód, wśród obszarów zalewowych, zlokalizowany był jeden z najstarszych grodów. Miasto powstało w obrębie ostańca erozyjnego o niewielkiej powierzchni zbudowanego z gliny zwałowej. Wznosi się on zaledwie 8 10 m ponad dna otaczających go z trzech stron zatorfionych obniżeń. Jest to przykład położenia dennodolinnego, ale rzeki nie ma w przestrzeni miejskiej. Zabudowa miasta rozwijała się równolegle do osi pradoliny, czyli na linii wschód zachód. Jedynie na wschód od zamku i miejskiej zabudowy utworzono na początku XIX wieku w obrębie terasy zalewowej park miejski (rys. 4). Jest on doskonale wkomponowany w środowisko przyrodnicze, np. rowy melioracyjne są jednocześnie ozdobnymi elementami wodnymi, a główne alejki wytyczono na nasypach. Pomimo położenia przy ważnym szlaku komunikacyjnym z południa na północ Łęczyca nie przekroczyła bariery jaką jest wąskie, ale zatorfione dno pradoliny. Miąższe warstwy torfu (2 5 m) są dużą przeszkodą dla rozwoju przestrzennego miasta (Krzemiński 1987). Na północnym stoku dna pradoliny położona jest jedynie wieś. Wokół miasta dominuje krajobraz rolniczy, ponieważ gleby wysokiej jakości sprzyjają rozwojowi warzywnictwa. Zupełnie inne położenie ma Krosno Odrzańskie ulokowane w najwęższym, zachodnim odcinku pradoliny, w widłach dwóch rzek: Odry i Bobru (rys. 1). Zwężenie dna pradoliny ułatwiało przeprawę, dlatego wśród zakoli Odry najpierw powstał gród, a później rozwinęło się miasto. Starsza jego część (z rynkiem, zamkiem i kościołem) ulokowana została na niewielkim wzniesieniu, w obrębie dna pradoliny, otoczonym przez koryta Odry, starorzecza i tereny zabagnione. Takie położenie miało duże walory obronne, ale ograniczało rozwój przestrzenny. Dlatego z czasem zabudowa miejska zajęła także wysoki, północny stok doliny Odry i sąsiadującą z nim wysoczyznę (rys. 3). Miasto wyszło z dna pradoliny, a duża rzeka, jaką jest w tym odcinku Odra, znalazła się w wewnętrznej strukturze miasta. Jest to jedyny przypadek wśród małych miast w pradolinie, gdzie rzeka jest ważnym elementem krajobrazu miejskiego. Rys. 4. Położenie Łęczycy na tle budowy pradoliny (opr. na podstawie Krzemiński 1987) 1 glina morenowa, 2 piaski terasowe i stokowe, 3 piaski i mułki, 4 wody gruntowe, śródglinowe, 5 wody aluwialne, 6 rów odwadniający, 7 uregulowane koryto Bzury, 8 zabudowa miejska Fig. 4. Location of Łęczyca in the ice-marginal valley (elaboration based on Krzemiński 1987) 1 till, 2 sands of terrace and slope, 3 sands and silts, 4 groundwater table, 5 alluvial water, 6 drainage ditch, 7 regulated channel of Bzura river, 8 urban buildings Mosina położona jest w odcinku pradolinnym opuszczonym przez dużą rzekę. Miasto powstało i rozwijało się na terasie nadzalewowej. Na północy wznosi się pas moren czołowych, a na południu powierzchnię terasy nadbudowują wydmy (rys. 3). W latach wykopano Kanał Mosiński, którego główną funkcją było odwodnienie terenu; w zależności od stanu wód kanałem płynie woda na wschód do Warty lub na zachód do Obry. Obecnie jest on ważnym elementem w strukturze przestrzennej miasta. Sześć małych miast, o liczbie mieszkańców od 2 do 4,1 tys., ma podobne położenie topograficzne, które można nazwać krawędziowym. Miasta położone są tylko na jednym wysokim brzegu dna pradoliny. Dno zajmują łąki, a sama rzeka zwykle płynie w pewnej odległości od granic miasta. Takie usytuowanie zapewnia bezpieczeństwo powodziowe, a miasta wyraźnie dominują nad dnem pradoliny. Z kolei od strony wysoczyzny miasta sąsiadują z płaską powierzchnią zajętą przez pola. W grupie tej są miasta położone na wysokiej skarpie nadrzecznej (Pyzdry), na wysokim stoku (np. Zagórów, Golina i Kargowa) oraz na niskim i łagodnym stoku (Dąbie, Wielichowo) opadającym ku wilgotnej powierzchni dna pradoliny. Pyzdry wyraźnie górują nad rozległym i szerokim dnem pradoliny. Położone są na krawędzi wysoczyzny zbudowanej z gliny zwałowej opadającej stromym 20-metrowym stokiem ku Warcie. Rzeka płynie tuż obok miasta, a nie w jego obrębie. Na wschód od Pyzdr położona jest Golina. Jednak w tym przypadku stok pradoliny jest niższy, gdyż ma zaledwie 5 m wysokości. Warta płynie w odległości aż 4,5 km na południe od miasta. W obrębie szerokiego dna pradoliny, na niewielkich ostańcach zbudowanych z piasków vistuliańskich, położone są małe wsie. Także przeciwległy w stosunku do Goliny brzeg pradoliny zajmuje wieś. Na południe od Warty położone jest trzecie miasto Zagórów. Zostało ono ulokowane na krawędzi wysoczyzny bezpośrednio sąsiadującej z dnem pradoliny, ale Warta płynie w odległości ponad 2 km od zabudowy miasta. Na przeciwległym, północnym stoku pradoliny położone są dwie miejscowości o starym rodowodzie Ląd
6 42 Elżbieta Kobojek i Lądek, przy czym Lądek niegdyś posiadał prawa miejskie. Kolejne miasto, Kargowa, położone jest na północnym stoku pradoliny w odcinku wykorzystywanym przez Obrę i Obrzycę. Dno pradoliny jest szerokie, ponad 4,5 km, wypełnione torfem, nadbudowane przez wydmy paraboliczne, a sieć rzeczna została mocno przekształcona. Miasto zajmuje trzy różne powierzchnie: fragment terasy nadzalewowej, stok i wysoczyznę. Dlatego wyraźne są dwie jego części: dolna, położona na wysokości m n.p.m. i górna (58 75 m n.p.m.). Dwa najmniejsze miasta Wielichowo nad Obrą (1,7 tys. mieszkańców) i Dąbie nad Nerem (2,2 tys.) łączy nie tylko lokalizacja na łagodnych stokach pradoliny, ale także sąsiedztwo rozległych torfowisk (rys. 1). Wielichowo zostało założone na równinie morenowej przy przeprawie przez bagniste dno doliny Obry. Dno pradoliny o szerokości 5 6 km wypełnione jest torfem, miejscami nadbudowane wydmami. Jeszcze w XVIII wieku były tu wielkie rozlewiska. Sieć rzeczna została całkowicie przekształcona, a kanały zastąpiły naturalne niegdyś cieki. Obecnie obszar ten zajęty jest przez łąki. W obrębie dna pradoliny występuje ostaniec erozyjny z zabudową wsi. Dąbie nad Nerem ma podobne położenie przyrodnicze z tą tylko różnicą, że dno pradoliny jest węższe. Miasto ulokowane jest na stoku o wysokości względnej 6 m, zbudowanym z gliny zwałowej. W dnie doliny występują torfowiska, jednak złoże torfu było od dawna eksploatowane. Nieco inne położenie topograficzne ma najmłodsze miasto Czerwieńsk. Rozkłada się na wąskiej terasie nadzalewowej, która łagodnym stokiem (o wysokości do 6 m) opada ku terasie zalewowej Odry. Od południa przestrzeń miasta ogranicza stromy i wysoki stok wysoczyznowy. Miasto jest schowane w dolinie. Należy podkreślić, że w przypadku pradoliny warszawsko-berlińskiej przeważają miasta położone przy jej północnej krawędzi. Jest pięć takich miast. Na południe od dna pradoliny zlokalizowane zostały zaledwie dwa małe miasta. Taka asymetria wynika z charakteru środowiska przyrodniczego. Północny stok pradoliny, zbudowany z gliny zwałowej, jest wyraźnie zarysowany i wznosi się od 10 do 40 m nad jej dno. Z kolei południowy stok płaskimi terasami oddala się od rzeki, a wysoczyzna leży już daleko na południe. Ponadto z południa spływają do pradoliny rzeki, które uchodzą do Bzury, Warty, Obry czy Odry, a miejsca takie są rozległe, zazwyczaj podmokłe i nie sprzyjały rozwojowi miast. 4. Przyrodnicze obszary chronione w sąsiedztwie małych miast Dna dolin rzecznych w umiarkowanej strefie klimatycznej, pomimo różnorodnej działalności melioracyjnej i rolniczej, należą do najcenniejszych przyrodniczo obszarów. Szczególnie wartościowe pod tym względem są pradoliny, w tym także pradolina warszawsko-berlińska (np. Olaczek 2008; Markowski, Kucharski 2015). Dlatego jej dno objęte jest różnorodnymi formami ochrony, w tym: Natura 2000, rezerwat, park narodowy, park krajobrazowy. Siedem z analizowanych miast bezpośrednio sąsiaduje z obszarami chronionymi, także ich niewielkie fragmenty objęte są tą ochroną. Obszary chronione w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 ustanowiono w sąsiedztwie sześciu miast: Łęczycy, Dąbia, Goliny, Zagórowa, Pyzdr i Wielichowa (rys. 3). W sąsiedztwie Łęczycy i Dąbia występuje obszar specjalnej ochrony ptaków wodno-błotnych (Pradolina Warszawsko- -Berlińska) i ochrony siedlisk (Pradolina Bzury-Neru). Większa część obszaru zajęta jest przez użytki zielone (łąki kośne i pastwiska) oraz grunty orne, a niewielkie przez kompleksy lasów łęgowych i olsowych (Kucharski i in. 2013). Na południe od Dąbia, w dnie pradoliny utworzono użytek ekologiczny Dąbskie Błota częściowo w granicach miasta włączony do Natury Jest to kompleks łąkowo-błotny, pastwisk i turzycowiska. Ma on doskonałą lokalizację dla rozwoju turystyki ornitologicznej. Odcinek doliny Warty od Goliny do Pyzdr objęty jest równolegle dwiema formami ochrony w znacznej części pokrywającymi się. Włączony został do sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony siedlisk pod nazwą Ostoja Nadwarciańska (Golina Pyzdry), obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Środkowej Warty (od Uniejowa do Nowego Miasta nad Wartą). Dodatkowo w dnie doliny Warty na odcinku od Zagórowa do Pyzdr utworzono Nadwarciański Park Krajobrazowy. Jego celem jest zachowanie i upowszechnienie wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych w warunkach racjonalnego gospodarowania. Głównymi wartościami parku są: krajobraz łąkowo-bagienny dna pradoliny, bogata i różnorodna fauna ptaków oraz dziedzictwo kulturowe skupione na krawędziach wysoczyzn po obu stronach pradoliny, m.in. gotycki kościół w Pyzdrach, barokowy kościół pocysterski w Lądzie. Dla przyrodnika cenna jest ustronność terenu parku. Pradolinę, na 30-kilometrowym odcinku, przecinają tylko trzy drogi z mostami na rzece. W samej dolinie nie ma dróg, osiedli i szlaków turystycznych. Do miejsc znanych wędkarzom i obserwatorom ptaków prowadzą jedynie wąskie ścieżki (Olaczek 2008). Roślinność parku jest bardzo bogata. Na obszarach najniżej położonych występują nadrzeczne zarośla wiklinowe i łozowiska, a także kępy wierzby i topoli, łęgi jesionowo-olszowe i olsy. Na miejscach wyniesionych i na zboczach pradoliny występują płaty grądu, a piaski wydmowe porastają monokultury sosny. Na południowy wschód od Pyzdr w niecce deflacyjnej między wydmami występują cenne łąki i słonorośla zwane Łąkami Pyzdrskimi. Łąki i rozlewiska przyciągają tysiące ptaków przelotnych. Duża różnorodność gatunków (ok. 220 z przelotnymi), w tym zagrożonych i rzadkich oraz duża liczebność populacji stawiają dolinę Warty w rzędzie siedmiu najważniejszych ostoi ptaków wodno- -błotnych w Polsce i najcenniejszych obszarów ornitologicznych w Europie (Olaczek 2008). Mosina także sąsiaduje z obszarami chronionymi. Na północ od miasta występuje Wielkopolski Park Narodowy obejmujący rzeźbę młodoglacjalną. Najwyższe wzniesienie w Parku Osowa Góra (132 m n.p.m.) położone jest tuż przy granicy Mosiny. Z kolei Kanał Mosiński jest granicą otuliny parku. Na południe od miasta występuje fragment Rogalińskiego Parku Krajobrazowego, który obejmuje terasę nadzalewową Warty nadbudowaną przez wydmy porośnięte prawie wyłącznie lasem. Kolejny rozległy odcinek pradoliny włączony do sieci Natura 2000 występuje w sąsiedztwie Wielichowa Wielki Łęg Obrzański. Jest to ostoja ptaków wodno-błotnych, a jej zachowaniu sprzyja ekstensywna gospodarka rolna na torfowiskach. Jedynie trzy miasta w zachodniej części pradoliny (Kargowa, Czerwieńsk, Krosno Odrzańskie) nie mają w swoim bezpośrednim sąsiedztwie żadnej formy ochrony przyrody, wpływającej na ograniczenie działalności. Jednak także tutaj występują cenne przyrodniczo obszary, np. na południe od
7 Położenie małych miast na tle środowiska przyrodniczego dna pradoliny warszawsko-berlińskiej 43 Kargowej. W obrębie płaskiego dna występują liczne starorzecza Obry wypełnione torfem, wydmy paraboliczne o wysokości do kilkunastu metrów. Pradolina z różnymi formami ochrony jest ważnym korytarzem ekologicznym w Polsce. System obszarów chronionych zapewnia możliwość samoregulacji procesów przyrodniczych, utrzymanie określonych warunków klimatycznych oraz naturalnego reżimu hydrologicznego, a także stwarza warunki dla rozwoju turystyki i rekreacji. 5. Harmonijność krajobrazowa małych miast pradolinnych Krajobraz jest definiowany jako obszar postrzegany przez ludzi, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników przyrodniczych i/lub ludzkich (Europejska Konwencja Krajobrazowa 2000). Z kolei krajobraz kulturowy w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (2003) określony został jako przestrzeń historycznie ukształtowana w wyniku działalności człowieka, zawierająca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. Wszystkie analizowane małe miasta mają jedną wspólną cechę położone są na pograniczu dwóch odmiennych środowisk przyrodniczych. Pierwszym z nich jest wilgotne i zatorfione dno pradoliny, przekształcone przez człowieka. Pomimo rolniczej działalności jest to nadal bardzo cenne środowisko z ostojami ptactwa wodno-błotnego, objęte różnymi formami ochrony. Drugim typem są wyżej położone pradolinne poziomy erozyjne lub wysoczyzny zbudowane z glin zwałowych, na których wykształciły się dobre gleby użytkowane rolniczo. Małe miasta położone są na tej wyższej powierzchni i pozostają bezpieczne pod względem powodziowym. Większość z miast była lokowana w średniowieczu, chociaż miejscowości istniały już wcześniej. Są wśród nich miasta o rodowodzie królewskim (Pyzdry, Dąbie, Łęczyca), kościelnym (Kargowa, Zagórów) i prywatnym (Czerwieńsk, Kargowa, Golina). Pod względem krajobrazowym małe miasta wyróżniają się zwartym układem przestrzennym z dobrze zachowanym, historycznie ukształtowanym centrum, zazwyczaj zwartą zabudową oraz wyjątkową łącznością z naturalnym środowiskiem dna pradoliny. Część historyczna miasta ściśle nawiązuje do środowiska przyrodniczego. W układach urbanistycznych dominują dwa schematy. W jednym przypadku, najstarsza część miasta rozwijała się prostopadle do krawędzi dna pradoliny wzdłuż szlaku komunikacyjnego biegnącego z południa na północ. W drugim przypadku, najstarszy układ urbanistyczny jest równoległy do krawędzi pradoliny. Dalszy rozwój przestrzenny miasteczek odbywał się już równolegle do krawędzi pradoliny. W fizjonomii miasta ważna jest także obecność budowli dominujących, takich jak: kościół, klasztor, zamek (Łęczyca, ruiny w Pyzdrach) czy dwór (Karłowska-Kamzowa 1993). Historyczne układy urbanistyczne z rynkiem w większości miast objęte są ochroną konserwatorską (np. Kargowa, Pyzdry, Zagórów, Dąbie). Oryginalność położenia geograficznego miast najlepiej jest widoczna z dna pradoliny, a podkreślana przez skarpę, kościół itd. Małe miasta były i są częścią obszarów wiejskich (Kobojek, Marszał 2014). Chociaż znaczenie gospodarcze tego typu ośrodków miejskich maleje, to rośnie ich wartość ekologiczna oraz krajobrazowa. Obecność różnych form ochrony środowiska przyrodniczego w ich bezpośrednim sąsiedztwie jest ważna dla tożsamości krajobrazowej. Zestawiając różne kryteria oceny wartości krajobrazu (Przesmycka 2001; Kistowski 2010; Chmielewski 2012) można stwierdzić, że położenie małych miast na tle środowiska dna pradoliny tworzy harmonijne układy przyrodniczo-kulturowe. Zaobserwować można dużą zgodność kulturowego zagospodarowania przestrzeni z warunkami przyrodniczymi. Ważny jest nadal duży wpływ procesów fluwialnych na kształtowanie dna pradoliny. 6. Wnioski Środowisko przyrodnicze dna pradoliny warszawsko-berlińskiej miało bardzo duży wpływ na lokalizację i rozwój przestrzenny małych miast. Zdecydowana większość miast ma położenie jednobrzeżne i krawędziowe. W takiej sytuacji wilgotne dno pradoliny i rzeka nie są elementami przestrzeni miejskiej, chociaż to one w głównej mierze wymusiły taką właśnie lokalizację. Tylko jedno z małych miast o położeniu dennodolinnym (Krosno Odrzańskie) w wyniku swego rozwoju przekroczyło rzekę, która obecnie jest elementem jego przestrzeni. Dla przestrzeni miejskiej Mosiny ważny jest kanał ukształtowany przez człowieka, a nie naturalna rzeka. Zwykle to duża rzeka jest wskazywana jako bariera w rozwoju przestrzennym miasta im większa rzeka, tym trudniej ją przekroczyć. W przypadku analizowanych miast jest nieco inaczej. Problemem było i nadal jest rozległe dno pradoliny, czyli obszar zalewowy i zatorfiony, bez względu na wielkość rzeki. Rozwój małych miast przebiegał z poszanowaniem uwarunkowań przyrodniczych pradoliny, a użytkowanie terenu jest do tego środowiska dostosowane. Dlatego ukształtował się tu harmonijny krajobraz przyrodniczo-kulturowy. Występuje dopasowanie wielkości miast do proporcji i charakteru formy naturalnej. Granice pomiędzy głównymi formami użytkowania mają charakter półnaturalny zdominowany przez przyrodnicze bogactwo pradoliny. Objęcie dna pradoliny różnymi formami ochrony, np. park krajobrazowy i Natura 2000, świadczy o dużej wartości i znaczeniu tych krajobrazów. Coraz częściej rozwój społeczno-gospodarczy i przestrzenny małych miast opiera się także na wykorzystaniu walorów przyrodniczych w otoczeniu miasta (Heffner 2008). Można sądzić, że niektóre z małych miast w pradolinie warszawsko-berlińskiej mają taką szansę. 7. Literatura Bartkowski, T., Wielkopolska i Środkowe Nadodrze. PWN, Warszawa. Chmielewski, T.J., Systemy krajobrazowe. Struktura Funkcjonowanie Planowanie. PWN, Warszawa. Dynowska, I., Obieg wody, [w:] Starkel, L. (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa, Europejska Konwencja Krajobrazowa sporządzona we Florencji dn. 20 października 2000 r., Dz.U., nr 14, poz. 98 z dnia 29 stycznia 2006 r. Gutry-Korycka, M., The morphogenesis of valleys and conditioning of river outflow. Prace Geograficzne 189, Heffner, K., Funkcjonowanie miast małych w systemie osadniczym Polski w perspektywie 2033 r., [w:] Saganowski, K., Zagrzejewska-Fiedorowicz, M., Zuber, P. (red.), Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju , t. 1. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, Jewtuchowicz, S., Geneza pradoliny warszawsko-berlińskiej między Nerem a Moszczenicą. Prace Geograficzne IG PAN 62. Karłowska-Kamzowa, A., Dobra kultury w dolinie Warty, [w:] Kułtuniak, J. (red.), Rzeki. Kultura cywilizacja historia. Wydawnictwo Śląsk, Katowice,
8 44 Elżbieta Kobojek Kiełczewska-Zalewska, M., Geografia osadnictwa. PWN, Warszawa. Kistowski, M., Bierna ochrona krajobrazu jako podstawa utrzymania korzystnych warunków życia człowieka. Przegląd Przyrodniczy 21 (2), Klimaszewski, M., Geomorfologia. PWN, Warszawa. Kobojek, E., Środowiskowe skutki melioracji i regulacji rzek w dolinie Bzury w okolicach Łowicza. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica 6, Kobojek, E., Naturalne uwarunkowania różnych reakcji rzek nizinnych na antropopresję na przykładzie środkowej Bzury i jej dopływów. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. Kobojek, E., Marszał, T., Local development and the role of small towns in space organization in contemporary Poland, [w:] Marszał, T. (red.), Spatial development of contemporary Poland in Łódź University Geographical Research. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, Kondracki, J., Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa. Krygowski, B., Nizina Wielkopolska, [w:] Galon, R. (red.), Geomorfologia Polski, t. 2. PWN, Warszawa, Krzemiński, T., Rola wód podziemnych i powierzchniowych w modyfikacji krajobrazu naturalnego Łęczycy, [w:] Środowisko naturalne i historyczne Łęczycy. Towarzystwo Naukowe Płockie, Oddział w Łęczycy, Łęczyca, Kucharski, L., Kopeć, D., Traut-Seliga, A., Wojciechowski, Z., Rachalewska, D., Tończyk, G., Pradolina Bzury-Neru, [w:] Kurowski, J.K. (red.), Obszary NATURA 2000 w województwie łódzkim. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Łódź, Markowski, J., Kucharski, L., Przyroda pradoliny warszawsko-berlińskiej obszar Natura Towarzystwo Naukowe Płockie Oddział w Łęczycy, Łęczyca. Markowski, J., Kucharski, L., Janiszewski, T., Lesner, B., Pradolina warszawsko-berlińska w krajowym systemie ochrony przyrody, [w:] Markowski, J., Kucharski, L. (red.), Przyroda pradoliny warszawsko-berlińskiej obszar Natura 2000, Towarzystwo Naukowe Płockie Oddział w Łęczycy, Łęczyca, Olaczek, R., Rzeka w życiu lokalnej społeczności (opowieść o Bzurze), [w:] Kułtuniak, J. (red.), Rzeki. Kultura cywilizacja historia, t. 11. Wydawnictwo Śląsk, Katowice, Olaczek, R., Skarby przyrody i krajobrazu Polski. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. Pancewicz, A., Rzeka w krajobrazie miasta. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice. Petera, J., Forysiak, J., Holoceńska ewolucja systemu wielokorytowego Warty w okolicach Koźmin. Acta Geographica Lodziensia 88, Przesmycka, E., Przeobrażenia zabudowy i krajobrazu miasteczek Lubelszczyzny. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin. Rdzany, Z., Budowa geologiczna i rzeźba terenu, [w:] Kucharski, L., Kopeć, D. (red.), Monografia przyrodnicza obszaru Natura Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej, Łódź, Starkel, L. (red.), Przeglądowa mapa geomorfologiczna Polski w skali 1: IGiPZ PAN, Warszawa. Surowiecki, W., O rzekach y spławach Kraiów Xsięstwa Warszawskiego. Drukarnia Rządowa, Warszawa. Tołwiński, T., Urbanistyka, t. 1: Budowa miasta w przeszłości. Wydawnictwo Ministra Odbudowy 11, Warszawa. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Wrzosek, A., Rozważania nad położeniem i rozwojem przestrzennym miast nadrzecznych. Przegląd Geograficzny 48 (4),
Warszawa- środowisko przyrodnicze Jak środowisko przyrodnicze determinowało rozwój miasta? Agnieszka Chrząstowska-Wachtel
Warszawa- środowisko przyrodnicze Jak środowisko przyrodnicze determinowało rozwój miasta? Agnieszka Chrząstowska-Wachtel http://www.varsovia.pl/varsovia/ - Co już wiemy? Gdzie leży Warszawa? http://www.batorz.gmina.pl/img/zdjecia/_big/eu_location_pol.png&imgrefurl
Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim. 15 grudnia 2017 roku
Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim 15 grudnia 2017 roku Powiat kutnowski Położony jest w centrum kraju, w północnej części woj. Łódzkiego. Zajmuje powierzchnię 886 km2, co stanowi 4,9% powierzchni
Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego)
Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska IMUZ Falenty Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Projekt finansowany przez
Projekt nr: POIS.05.03.00-00-186/09
Projekt nr: POIS.05.03.00-00-186/09 Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski Realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko 2007-2013 Priorytet
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI BROŃSKO NA LATA
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI BROŃSKO NA LATA 2010 2017 Brońsko 2010 Projekt Planu Odnowy Miejscowości Brońsko na lata 2010 2017 został opracowany przez pracowników Urzędu Miejskiego Śmigla przy ścisłej współpracy
Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
ISTNIEJĄCE SIEDLISKA HYDROGENICZNE ( duże wg kryteriów podanych w p.3 ) REGION WODNY ŚRODKOWEJ ODRY Tabela nr I/3
REGION WODNY ŚRODKOWEJ ODRY Tabela nr I/3 Nr obiektu Nazwa siedliska Lokalizacja ) a lub nr ewidencyjny złoża torfowego I/352 Dolina rz. Łomianki I/353 Złoża torfu Mierków Gubin Krosno Odrz. Lubsko Mierków
WSTĘPNE BADANIA GEOMORFOLOGICZNE I GEOLOGICZNE NA TORFOWISKU CZARNY LAS W DOLINIE WARTY
WSTĘPNE BADANIA GEOMORFOLOGICZNE I GEOLOGICZNE NA TORFOWISKU CZARNY LAS W DOLINIE WARTY Jacek Forysiak PRELIMINARY GEOMORPHOLOGICAL AND GEOLOGICAL STUDIES ON CZARNY LAS PEAT BOG (IN WARTA RIVER VALLEY)
Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 8 2 0 0 0 0 0 1 Wyznaczony teren to długa na około 200 metrów skarpa przykorytowa bezimiennego cieku uchodzącego do rzeki Olszówki. Skarpa miejscami 6 metrowej wysokości
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2554 UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru
Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy
Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy gmina Siennica województwo mazowieckie Konkurs pn. Obszar Natura 2000 szansą dla rozwoju naszej gminy realizowany w ramach projektu "Natura 2000 naszą
Wyjątkowe położenie na Mierzei Wiślanej u ujścia Wisły do
GŁÓWNE UWARUNKOWANIA OCHRONY I ZAGOSPODAROWANIA TERENU (1) Wyjątkowe położenie na Mierzei Wiślanej u ujścia Wisły do Zatoki Gdańskiej Wody przybrzeżne, plaże, wydmy i bory nadmorskie, fragment międzywala,
GŁÓWNE UWARUNKOWANIA OCHRONY I ZAGOSPODAROWANIA TERENU (1)
GŁÓWNE UWARUNKOWANIA OCHRONY I ZAGOSPODAROWANIA TERENU (1) Wyjątkowe położenie na Mierzei Wiślanej u ujścia Wisły do Zatoki Gdańskiej Wody przybrzeżne, plaże, wydmy i bory nadmorskie, fragment międzywala,
Gmina: Mosina (m. Mosina, Drużyna, Borkowice) Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Mosina w ciągu drogi nr 431
I.40. Droga nr 431 m. Mosina. 40 Droga nr 431 m. Mosina Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat poznański Gmina: Mosina (m. Mosina, Drużyna, Borkowice) Celem inwestycji
Celem inwestycji jest remont mostu nad rzeką Notecią w ciągu drogi wojewódzkiej nr 194.
I.17. Droga nr 194 m Żuławka- most (rz. Noteć). 17 Droga nr 194 m Żuławka- most (rz. Noteć) Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat: pilski Gmina: Wyrzysk (m. Wyrzysk,
NOWY SĄCZ wrzesień 2014r.
SYNTEZA USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY STARY SĄCZ przyjętego Uchwałą Nr XXVIII/73/2000 Rady Miejskiej w Starym Sączu z dnia 11 września
Planowanie przestrzenne w gminie
Czy obecny system planowania przestrzennego na szczeblu gminnym może być skutecznym narzędziem ochrony korytarzy ekologicznych? Jacek Skorupski Planowanie przestrzenne w gminie studium uwarunkowań i kierunków
27 Droga nr 263 Kłodawa Dąbie odc. od skrzyżowania z drogą krajową 92 do drogi wojewódzkiej nr 473
I.27. Droga nr 263 Kłodawa Dąbie odc. od skrzyżowania z drogą krajową 92 do drogi wojewódzkiej nr 473. 27 Droga nr 263 Kłodawa Dąbie odc. od skrzyżowania z drogą krajową 92 do drogi wojewódzkiej nr 473
Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony
Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony Fot. Krameko. Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, widok ze skały Okrążek. Szczegółowe cele ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego
analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 3 analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień zasoby środowiska Zasoby odnawialne Zasoby nieodnawialne
3. Celem powołania użytku ekologicznego jest ochrona naturalnego zbiornika wodnego w obszarze wododziałowym, otoczonego drzewostanem. 7) wydobywania d
UCHWAŁA NR X/287/07 Rady Miasta Szczecin z dnia 11 czerwca 2007 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczokrajobrazowych Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu Wykład 2 Charakterystyka morfologiczna koryt rzecznych 1. Procesy fluwialne 2. Cechy morfologiczne koryta rzecznego 3. Klasyfikacja koryt rzecznych 4. Charakterystyka
7.7 Ocena przewidywanego oddziaływania na krajobraz
7.7 Ocena przewidywanego oddziaływania na krajobraz 7.7.1 Identyfikacja oddziaływań Oddziaływanie na krajobraz jakie należy rozpatrzyć dotyczy zmian w postrzeganiu krajobrazu przez ludzi, tj. zmian wizualnych
dr Jan Borzyszkowski mgr inż. Małgorzata Bidłasik
dr Jan Borzyszkowski mgr inż. Małgorzata Bidłasik Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych Przedmiot zamówienia: Weryfikacja przebiegu granic regionów fizycznogeograficznych w formacie SHP (shapefile)
Ćwiczenie ostatnie - synteza ograniczeń i uwarunkowań zagospodarowania terenu
Ćwiczenie ostatnie - synteza ograniczeń i uwarunkowań zagospodarowania terenu Przyrodnicze uwarunkowania zagospodarowania i użytkowania terenu oraz ograniczenia formalno- prawne przekładają się na wskazanie
Ochrona krajobrazu w planowaniu regionalnym. Mgr inż.arch. Iwona Skomiał Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie
Ochrona krajobrazu w planowaniu regionalnym Mgr inż.arch. Iwona Skomiał Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie Przestrzeń powierzchni ziemi widziana z pewnego punktu ( widok okolicy )
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! Wyniki prac w roku 2017 w woj. mazowieckim Sławomir Chmielewski Według stanu na 23.01.2018 w województwie mazowieckim wykonano prace terenowe na 5 obszarach, kwalifikujących
Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Chocz w ciągu drogi wojewódzkiej nr 442
I.47. Droga nr 442 m. Chocz. 47 Droga nr 442 m. Chocz Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat pleszewski Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem
Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 0 6 2 0 0 0 0 0 1 Teren to długa, wysoka na kilkanaście metrów skarpa ponad współczesną doliną Lubrzanki stanowiąca dolny odcinek stoku na którym leżą Podmąchocice. Skarpa
Przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko:
I.52. Droga Nr 449 m. Brzeziny most (rzeka Pokrzywnica) 52 Droga Nr 449 m. Brzeziny most (rzeka Pokrzywnica) Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat kaliski Gmina:
Równina aluwialna Krynki koło Żeleźnika
OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 98 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Równina aluwialna Krynki koło Żeleźnika Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość:
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE
BURMISTRZ MIASTA I GMINY W DRAWSKU POMORSKIM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE -CZĘŚĆ OPISOWA- ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR VIII/59/2003 RADY MIEJSKIEJ
PRZEBUDOWĄ W ZWIĄZKU 1189F - KARSZYN DROGI POWIATOWEJ. Opracowanie: dr Agnieszka Gontaszewska upr. geol. V-1532, VII-1451
W ZWIĄZKU PRZEBUDOWĄ DROGI POWIATOWEJ NR 1189F NA ODCINKU KARGOWA - KARSZYN 1189F Opracowanie: dr Agnieszka Gontaszewska upr. geol. V-1532, VII-1451 Świdnica, marzec 2012 Dokumentacja geotechniczna...
PREZYDENT MIASTA RADOM VII ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADOM
PREZYDENT MIASTA RADOM VII ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADOM OBEJMUJĄCY TEREN OGRANICZONY ULICAMI STRUGA, ZBROWSKIEGO, 11-GO LISTOPADA I JORDANA W
UCHWAŁA NR XIX/220/12 RADY GMINY MIĘKINIA z dnia 30 maja 2012 r.
UCHWAŁA NR XIX/220/12 RADY GMINY MIĘKINIA z dnia 30 maja 2012 r. W sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla gruntów rolnych i leśnych w obrębie geodezyjnym Lenartowice
Wydawca: Towarzystwo dla Natury i Człowieka, ul. Głęboka 8A, 20-612 Lublin, tel.: 081 743 71 04, e-mail: oikos@eko.lublin.pl, www.ekolublin.
Dolina dolnego Wieprza jest położona w północno-zachodniej części województwa lubelskiego, w powiatach lubartowskim, puławskim, ryckim. Pod względem przyrodniczym i krajobrazowym to jeden z najciekawszych
Gmina: Nowy Tomyśl (Boruja Kościelna, Boruja Nowa) Gmina: Rakoniewice (Kuźnica Zbąska, Błońsko)
I.32. Droga nr 305 odc. Boruja Kościelna Karpicko. 32 Droga nr 305 odc. Boruja Kościelna Karpicko Powiat nowotomyski Gmina: Nowy Tomyśl (Boruja Kościelna, Boruja Nowa) Lokalizacja przedsięwzięcia Powiat
Indeks 2013 Mapa topograficzna
Zadania od 1. do 27. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy przedstawiającej fragment Pojezierza Kaszubskiego oraz własnej wiedzy. Zadanie 1 (4 pkt) Podaj nazwy opisanych obiektów: Opis obiektu Jezioro,
Przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko:
I.8. Droga nr 178 odc. DW 174- Czarnków. 8 Droga nr 178 odc. DW 174- Czarnków Lokalizacja przedsięwzięcia Powiat: czarnkowsko- trzcianecki Gmina: Czarnków (m. Czarnków) Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia
Operat ochrony walorów krajobrazowych i kulturowych. Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu
Operat ochrony walorów krajobrazowych i kulturowych Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu Zespół autorski mgr Mariusz Gunia - tekst oraz opracowanie GIS Stan rozpoznania
Gmina: Stęszew (Tomiczki, Mirosławki, Rybojedzko, Wielka Wieś, m. Stęszew, Łódź)
I.35. Droga nr 306 odc. Buk skrzyżowanie z droga wojewódzką nr 431. 35 Droga nr 306 odc. Buk skrzyżowanie z droga wojewódzką nr 431 Powiat poznański Lokalizacja przedsięwzięcia Gmina: Buk (m. Buk, Dobieżyn)
Rzeki. Zlewisko M. Bałtyckiego. Zlewisko M. Północnego. Zlewisko M. Czarnego. Dorzecze Wisły
Wody powierzchniowe Obecność wód powierzchniowych na danym obszarze uzależniona jest od: Warunków klimatycznych Rzeźby terenu Wielkości opadów atmosferycznych Temperatury powietrza Do wód powierzchniowych
PREZYDENT MIASTA RADOMIA VIII ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADOM
PREZYDENT MIASTA RADOMIA VIII ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADOM OBEJMUJĄCY TEREN W REJONIE ULIC RYBNEJ, WARSZAWSKIEJ, GRÓJECKIEJ I RZEKI MLECZNEJ W
Potencjał analityczny Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej Warszawa, 6 czerwca 2019 r.
1 POTENCJAŁ ANALITYCZNY MAZOWIECKIEGO SYSTEMU INFORMACJI PRZESTRZENNEJ KRZYSZTOF MĄCZEWSKI Geodeta Województwa Dyrektor Departamentu Cyfryzacji, Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Kościan w ciągu drogi wojewódzkiej nr 308
I.38. Droga nr 308 m. Kościan. 38 Droga nr 308 m. Kościan Powiat kościański Lokalizacja przedsięwzięcia Gmina: m. Kościan (m. Kościan) Gmina: Kościan (Kiełczewo) Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia
UWARUNKOWANIA ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KREMPNA
UWARUNKOWANIA ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KREMPNA Załącznik nr 1 do Uchwały Nr Rady Gminy Krempna z dnia.. 2018 r. Krempna 2017 r. SPIS TREŚCI: I. Wstęp
WYKORZYSTANIE GEOINFORMATYKI DO OPRACOWYWANIA
WYKORZYSTANIE GEOINFORMATYKI DO OPRACOWYWANIA PRZEGLĄDOWYCH MAP GEOMORFOLOGICZNYCH, NA PRZYKŁADZIE WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Adriana Marcinkowska Adrian Ochtyra prof. dr hab. Jan R. Olędzki dr Elżbieta Wołk-Musiał
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Na obszarze gminy Poświętne znajduje się wiele powierzchni siedlisk przyrodniczych kwalifikujących
Przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko:
I.34. Droga Nr 305 odc. od m. Solec do granicy województwa. 34 Droga Nr 305 odc. od m. Solec do granicy województwa Powiat wolsztyński Lokalizacja przedsięwzięcia Gmina: Przemęt (Solec, Mochy, Kaszczor)
ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI
ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI ZASOBY WODNE I PRZYRODNICZE MONOGRAFIA pod redakcją Jana Dojlido i Bohdana Wieprzkowicza WARSZAWA 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP 7 1. ZASOBY WODNE 9 1.1. EWOLUCJA POGLĄDÓW NA GOSPODARKĘ
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. POMORSKIM R. Stańko, K. Gos, K. Banaś, S. Nowakowski, K. Bociąg WIĘCEJ: www.kp.org.pl Elementy wyróżniające województwo pod względem walorów
DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA. Temat: Kanalizacja sanitarna we wsiach Godzikowice, Ścinawa Polska, Ścinawa (gm. Oława)
G E O L badania geologiczne ul. Świeża 7a; 54-060 Wrocław NIP 894-172-74-83 tel./fax. (071) 351 38 83; tel. kom. (0601) 55 68 90 DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA PODŁOŻA GRUNTOWEGO Temat: Kanalizacja sanitarna
Lokalne instrumenty. w gospodarce nadrzecznej
Lokalne instrumenty planowania przestrzennego w gospodarce nadrzecznej KONFERENCJA Katowice 13-14 czerwca 2018. Politechnika Śląska Wydział Architektury Katedra Urbanistyki i Planowania Przestrzennego
Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/255/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2576 UCHWAŁA NR X/255/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru
Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki
Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki Zielona infrastruktura Istota podejścia Zielona infrastruktura - strategicznie zaplanowana
DOLINA ŚRODKOWEJ WARTY PLB300002
DOLINA ŚRODKOWEJ WARTY PLB300002 Warta w okolicach Uniejowa Fot. Grzegorz Rąkowski Obszar obejmuje dolinę Warty na odcinku ponad 120 km pomiędzy miejscowościami Babin koło Uniejowa i Nowe Miasto nad Wartą.
Uchwała Nr L/708/94. z dnia 16 maja 1994r. W sprawie uznania niektórych terenów za użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczokrajobrazowe.
Uchwała Nr L/708/94 z dnia 16 maja 1994r. W sprawie uznania niektórych terenów za użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczokrajobrazowe. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 18.03.1990r. o
Charakterystyka zlewni
Charakterystyka zlewni Zlewnia, dorzecze, bifurkacja Występujące na powierzchni lądów wody powierzchniowe: źródła, cieki, zbiorniki wodne, bagna stanowią siec wodną. Siec ta tworzy system wodny, ujęty
UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru.
UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz
Izbica ul. Lubelska 131. Nieruchomość na sprzedaż
Izbica ul. Lubelska 131 Nieruchomość na sprzedaż PODSTAWOWE INFORMACJE Miejscowość Izbica Ulica, nr budynku ul. Lubelska 131 Powierzchnia budynków Nieruchomość jest zabudowana dwoma budynkami: usługowym
Gmina: Grabów nad Prosną (Zajączki, Bukownica, m. Grabów nad Prosną, Palaty, Akacyjki, Giżyce)
I.54. Droga nr 449 Zajączki Giżyce. 54 Droga nr 449 Zajączki Giżyce Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat ostrzeszowski Gmina: Grabów nad Prosną (Zajączki, Bukownica,
Gorzów Wielkopolski, dnia 20 kwietnia 2017 r. Poz UCHWAŁA NR XXIX/455/17 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO. z dnia 10 kwietnia 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 20 kwietnia 2017 r. Poz. 1030 UCHWAŁA NR XXIX/455/17 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO z dnia 10 kwietnia 2017 r. w sprawie obszaru chronionego
Fot.1. Tzw. Przekop Wisły uważany obecnie za główny odcinek ujściowy tej rzeki (fot. J. Angiel)
Fot.1. Tzw. Przekop Wisły uważany obecnie za główny odcinek ujściowy tej rzeki (fot. J. Angiel) Fot.2. Ujście do Morza Bałtyckiego Wisły Śmiałej (Górki Zachodnie; fot. J. Angiel) Fot. 3. Ujście do Morza
Operat zagospodarowania przestrzennego STREFA EKOTONOWA (wersja projektowa) V spotkanie konsultacyjne Bodzentyn, 02 czerwca 2014 r.
Operat zagospodarowania przestrzennego STREFA EKOTONOWA (wersja projektowa) V spotkanie konsultacyjne Bodzentyn, 02 czerwca 2014 r. POIS.05.03.00-00-284/10 Plan ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego
UKŁADY OSADNICZE. Fot. 2. Wieś Dzwonkowice położona na wysoczyźnie. Luźny, przydrożny układ osadniczy. Atrakcyjny element krajobrazu kulturowego.
Załącznik fotograficzny UKŁADY OSADNICZE Fot. 1. Wieś Jeruzal położona na zboczach dolinki rzeki Chojnatka. Zwarty, przydrożny układ osadniczy. Atrakcyjny element krajobrazu kulturowego. Fot. 2. Wieś Dzwonkowice
Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe
Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe Polskie zlodowacenia Rozpoczęcie zlodowaceń - około 2,5 mln lat temu. Po falach ochłodzeń (glacjałach) następowały fale ociepleń (interglacjały), Lądolód skandynawski
Geozagrożenia enia w budownictwie i zagospodarowaniu przestrzennym na wilanowskim odcinku Skarpy Warszawskiej
GEOBEZPIECZEŃSTWO I GOSPODARKA WODNA NA TERENIE DZIELNICY WILANÓW Geozagrożenia enia w budownictwie i zagospodarowaniu przestrzennym na wilanowskim odcinku Skarpy Warszawskiej mgr Grzegorz Ryżyński Laboratorium
Projektowana ulica CZERNIAKOWSKA BIS Ochrona Środowiska
Projektowana ulica CZERNIAKOWSKA BIS Ochrona Środowiska Raport opracowuje: Towarzystwo WIR s.c. Biuro Studiów Ekologicznych ul.poznańska 14/44; 00-680 Warszawa KONSULTACJE SPOŁECZNE DOT. ŚRODOWISKA Wstępnie
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Marek Rycharski, Zuzanna Oświecimska-Piasko Instytut Technologiczno-Przyrodniczy www.itep.edu.pl PLAN 1. Krajobraz obszarów wiejskich 2. Założenia ogólne
Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/242/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2563 UCHWAŁA NR X/242/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru
UCHWAŁA NR XX/182/2012 RADY GMINY CZERNICA. z dnia 26 września 2012 r.
UCHWAŁA NR XX/182/2012 RADY GMINY CZERNICA z dnia 26 września 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Gajków z zakazem zabudowy Na podstawie: art. 18 ust. 2 pkt
Analiza możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urządzeń wodno-melioracyjnych na obszarze Nadleśnictwa Taczanów na potrzeby małej retencji
Analiza możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urządzeń wodno-melioracyjnych na obszarze Nadleśnictwa Taczanów na potrzeby małej retencji dr hab. Tomasz Kałuża Katedra Inżynierii Wodnej i
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. Wrocław, dnia 16 lipca 2012 r. Poz UCHWAŁA NR XIX/220/12 RADY GMINY MIĘKINIA
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 16 lipca 2012 r. Poz. 2514 UCHWAŁA NR XIX/220/12 RADY GMINY MIĘKINIA z dnia 30 maja 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania
PODSTAWOWE INFORMACJE
Chlebowo dz. nr 611/2 Nieruchomość gruntowana sprzedaż PODSTAWOWE INFORMACJE Miejscowość Chlebowo Powiat/Gmina Krośnieński/Gubin Przedmiot sprzedaży Działka niezabudowana Działka ewidencyjna Działka ewidencyjna
Wrocław, dnia 8 kwietnia 2013 r. Poz UCHWAŁA NR XXXIV/245/13 RADY MIEJSKIEJ W NOWOGRODŹCU. z dnia 21 lutego 2013 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 8 kwietnia 2013 r. Poz. 2365 UCHWAŁA NR XXXIV/245/13 RADY MIEJSKIEJ W NOWOGRODŹCU w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Znaczenie portów rzecznych dla rozwoju gospodarczego województwa lubuskiego
Znaczenie portów rzecznych dla rozwoju gospodarczego województwa lubuskiego Program dla Odry 2006 Szansą na uczynienie z Odry arterii transportowej o randze europejskiej 1)"Program dla Odry 2006" został
UCHWAŁA NR 611/XLIII/2005 RADY MIASTA CZĘSTOCHOWY z dnia 18 kwietnia 2005 roku
UCHWAŁA NR 611/XLIII/2005 RADY MIASTA CZĘSTOCHOWY z dnia 18 kwietnia 2005 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla realizacji gazociągów wysokiego ciśnienia DN 200. Na podstawie
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Grodziszcze. Na podstawie
Celem inwestycji jest budowa obwodnicy m. Świeca w ciągu drogi wojewódzkiej nr 444
I.50. Droga nr 444 m. Świeca. 50 Droga nr 444 m. Świeca Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat ostrowski Gmina: Odolanów (Świeca, Huta, Mościska) Celem inwestycji
Wymagania edukacyjne z geografii - Gimnazjum klasa II
Wymagania edukacyjne z geografii - Gimnazjum klasa II Dział Położenie i środowisko przyrodnicze Polski wskazać Polskę na mapie Europy; wskazać swoje województwo na mapie administracyjnej; nazwać i określić
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5652 UCHWAŁA NR XXVI/113/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI w OLSZTYNIE WYDZIAŁ GEODEZJI I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ KATEDRA PLANOWANIA I INŻYNIERII PRZESTRZENNEJ OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
Gmina: Pyzdry (m. Pyzdry, Rataje, Pietrzyków Kolonia) Celem inwestycji jest przebudowa drogi wojewódzkiej nr 466 na odcinku Słupca Pyzdry
I.56. Droga nr 466 odc. Słupca Pyzdry. 56 Droga nr 466 odc. Słupca Pyzdry Powiat wrzesiński Gmina: Pyzdry (m. Pyzdry, Rataje, Pietrzyków Kolonia) Lokalizacja przedsięwzięcia Powiat słupecki Gmina: Lądek
OPERAT WODNONO-PRAWNY
PROJWES PROJWES S.C. PROJEKTOWANIE I USŁUGI W INŻYNIERII ŚRODOWISKA mgr inż. Józef Wesołowski, mgr inż. Mariusz Wesołowski Mechnice, Al. Róż 18, 46-073 Chróśćina tel./fax /0 77/ 44-04-884 REGON 531196621
KARTA DOKUMENTACYJNA GEOSTANOWISKA
Informacje ogólne Numer KDG: 2316 1. Nazwa obiektu: Wąwóz lessowy Jedliczny Dół w Turzyńcu 2. Typ obiektu geostanowiska: elementy rzeźby - formy denudacyjne 3. Współrzędne (WGS84): Długość: 50 38' 09,180
UCHWAŁA NR XXXII/399/04 RADY GMINY KOBIERZYCE z dnia 23 września 2004 roku
UCHWAŁA NR XXXII/399/04 RADY GMINY KOBIERZYCE z dnia 23 września 2004 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Racławice Wielkie. Na podstawie art. 20 ust.1 ustawy
Odrzańska Droga Wodna czy Natura Dr hab. prof. UWr Krzysztof Świerkosz
Odrzańska Droga Wodna czy Natura 2000 Dr hab. prof. UWr Krzysztof Świerkosz Patrząc wstecz W latach 1996-2010 uczestniczyłem w kilkunastu konferencjach, seminariach i warsztatach dotyczących walorów przyrodniczych
ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK
WÓJT GMINY OSIEK ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK - UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ SYNTEZĘ USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I PROBLEMY ZAGOSPODAROWANIA PRADOLIN
ELŻBIETA KOBOJEK SŁAWOMIR KOBOJEK Uniwersytet Łódzki ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I PROBLEMY ZAGOSPODAROWANIA PRADOLIN Abstract: Natural Environment and Problems of the Proglacial Valleys Management. Proglacial
1.1. Położenie geograficzne, otoczenie terytorialne, powiązania z innymi ośrodkami
1. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA I CECHY GMINY 1.1. Położenie geograficzne, otoczenie terytorialne, powiązania z innymi ośrodkami Gmina Krzeszyce leży w północno-zachodniej części województwa lubuskiego i
Renaturyzacja rzek i ich dolin. Wykład 4
Renaturyzacja rzek i ich dolin Wykład 4 - Cechy hydromorfologiczne rzek naturalnych i przekształconych. - Wpływ antropopresji na cechy dolin rzecznych. - Określenie stanu ekologicznego rzek i stopnia ich
Stan techniczny i parametry dróg wodnych
Stan techniczny i parametry dróg wodnych Poza naturalnymi warunkami atmosferycznymi i hydrologicznymi, występującymi w dorzeczu Odry, żegluga napotyka również na trudności spowodowane stanem technicznym
Obszary ochrony ścisłej
Ochrona ścisła oznacza całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną.
UCHWAŁA NR XXXII/397/04 RADY GMINY KOBIERZYCE z dnia 23 września 2004 roku
UCHWAŁA NR XXXII/397/04 RADY GMINY KOBIERZYCE z dnia 23 września 2004 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Nowiny. Na podstawie art. 20 ust.1 ustawy z dnia
Wpływ uwarunkowań fizyczno-geograficznych i presji antropogenicznej na stan hydrologiczny zlewni Wiercicy Józef Szpikowski Uniwersytet im.
Wpływ uwarunkowań fizyczno-geograficznych i presji antropogenicznej na stan hydrologiczny zlewni Wiercicy Józef Szpikowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Geoekologii i Geoinformacji
Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Wybrane zróżnicowania społeczno-gospodarcze i przestrzenne a inteligentny rozwój obszarów wiejskich
Temat II: Polaryzacja społeczna a stabilność ekonomiczna w procesach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Zadanie 4203: Przemiany gospodarki wiejskiej a programowanie polityki wobec wsi i rolnictwa Wybrane
KIK/37 TARLISKA GÓRNEJ RABY UTRZYMANIE RZEK GÓRSKICH
KIK/37 TARLISKA GÓRNEJ RABY UTRZYMANIE RZEK GÓRSKICH Wytyczne: MOŻLIWE TECHNICZNE I BIOLOGIOCZNE INTERWENCJE W UTRZYMANIU RZEK GÓRSKICH PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO